ازخودبیگانگی وبت وارگی

[Mårzï¥ē]

به گفته مارکس، از ﺧﻮﺩ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ و بت وارگی ﺑﻪ ﻭﺿﻌﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﮐﺮﺩﺍﺭ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﯿﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﯽﺁﯾﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﺭﺍﺩﻩﯼ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻭ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺸﻐﻠﻪ ﻓﮑﺮﯼ ﺍﺻﻠﯽ ﺁﺩﻣﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﻋﻤﻞ ﺗﺤﻠﯿﻞ کمیتی ﻭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﺍﺯ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﺷﯿﺎ، ﻣﺮﺩﻡ، ﻭ ﺗﻠﻘﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺧﻮﺩﺵ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﺍﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﻭﻗﺘﯽ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﺍﯼ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ'ﺻﺎﺣﺐ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ فورد ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ' ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﻮﺕ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ و هر چند ﺍﻭ ﻣﺪﯾﺮ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩه ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺁﻻﺕ اتوموبیل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭﻟﯽ در این عبارت ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺴﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﯾﮏ ﺍﻧﺴﺎﻥ بطوﺭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮﻝ ﻋﻤﻠﮑﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﺩﺭ عبارت 'آقای فورد تولیدکننده اتوموبیل است' ﻧﯿﺰ ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ. ﺍﺯ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺴﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﻓﻮﺭﺩ ﺍﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺍﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﯿﻠﻪ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺭﺍ هدایت کرده است. ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ این مثال ﮐﻢ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﻫﻤﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻭ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ قصد ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺴﯽ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﮕﺮﺩﯾﺪﻩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺩﻧﯿﺎﯼ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻣﺎ ﺩﯾﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﺮﮐﺰ ﮐﺎﺋﻨﺎﺕ ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ، ﺩﯾﮕﺮ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺧﻠﻘﺖ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﯿﻢ، ﺩﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻭ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ. ﻣﺎ ﺫﺭﻩ ﻧﺎﭼﯿﺰﯼ ﺷﺪﻩﺍﯾﻢ ﺑﺪﻭﻥ هیچگوﻧﻪ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺣﺴﯽ ﺑﺎ ﺍﻣﻮر. ﺍﺯ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﻣﯿﻠﯿﻮﻥﻫﺎ ﻧﻔﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ، ﺍﺯ ﻧﺎﺑﻮﺩﯼ ﯾﮏ ﺳﻮﻡ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻭﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﻮﻡ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻣﯿﻠﯿﺎﺭﺩﻫﺎ ﺩﻻﺭ ﻭﺍﻡ ﻣﻠﯽ! ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﮐﻪ ﺩﻩﻫﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﯾﮏ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺳﺎﮐﻦﺍﻧﺪ. ﺍﺑﻌﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﻋﺪﺩی ﻭ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ میباشند ﻭ ﺧﯿﻠﯽ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ هستند ﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﺣﺴﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻨﺪ. ما ﺍﺗﻔﺎﻗﺎﺕ ﻭ ﺍﻣﻮﺭ ﺟﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺳﻨﺠﯿﻢ. ﻋﻠﻢ، ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺳﯿﺎﺳﺖ، ﺑﻨﯿﺎﺩﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ. ﻣﺎ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﻭ ﺗﺠﺮﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ ﭼﻮﻥ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ، حسی ﻭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻧﯿﺴﺖ. ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻮقعیت ﻭ ﻣﮑﺎﻥ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺧﻮﺩ، ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﮐﻨﺪ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﺎﻥ ﻧﯿﺮﻭﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺸﺮ ﺧﻠﻖ ﻭ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻓﺰﺍﯾﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ. ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﮔﺮﺩﺍﺏ ﻣﻬﯿﺐ، ﻃﺮﺯ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﺗﺠﺴﻢ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽ حسی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺩﺭ این ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ، ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺩﯾﮕﺮ ﺧﺎﻟﻖ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻭ ﻧﺘﺎﯾﺞ حاصله ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ او ﺍﺯ ﺁنها ﺍﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺁنها ﺭﺍ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ.
اریش فروم/ جامعه سالم