سرطان خون

[*SAmiN]

علائم سرطان خون چیست؟
چندین نوع سرطان به سلول‌های تشکیل‌دهنده خون حمله‌ور می‌شوند. علائم این نوع سلول‌های سرطانی اغلب به آرامی رخ می‌دهد، به همین دلیل ممکن است فرد متوجه مشخصه‌های بیماری نشود.

در واقع، برخی افراد مبتلا به سرطان‌های خون هیچ مشخصه‌ی بارز یا نشانه‌ای ندارند. اما عوامل و علائم مشترکی وجود دارد که می‌توان در انواع شایع سرطان خون مشاهده کرد.

↑نشانه‌های لوسمی (نوعی از سرطان خون)
سلول‌های خونی از مغز استخوان نشأت می‌گیرند و در همین ‌جاست که سلول‌های سرطانی لوسمی نیز ایجاد می‌شوند. این سلول‌های سرطانی باعث شکل‌گیری گلبول‌های سفید غیرطبیعی می‌شوند که عمری بیش از حالت عادی دارند. این نوع گلبول‌های سفید غیرطبیعی برخلاف گلبول‌های سالم، توان مبارزه با عفونت‌ها و عوامل‌ بیماری‌زا را ندارند.

انواع مختلفی سرطان خون وجود دارد. برخی از سرطان‌ها به سرعت رشد می‌کنند (سرطان‌های حاد). در این نوع سرطان‌های خون درست مانند اینکه فرد به آنفولانزا مبتلا شده باشد ناگهان بیمار می‌شود.

اما انواع دیگر سرطان خون نیز وجود دارند که بروز علائم آن ممکن است سال‌ها طول بکشد (مزمن). نخستین علائم این نوع سرطان‌های خون را باید در نتایج غیر معمول آزمایش خون جستجو کرد.

بیشتر علایم سرطان خون به این دلیل بروز پیدا می‌کنند که سلول‌های سرطانی، سلول‌های خونی سالم را از رشد و کارکرد طبیعی خود باز می‌دارند

 

[*SAmiN]

کم‌ خونی چیست و چه علائمی دارد؟
اختلالی است که در آن بدن فرد به اندازه لازم گلبول‌های قرمز خون نمی‌سازد یا سلول‌های خونی ناسالمی را تولید می‌کند که کارکرد طبیعی ندارند. علایم کم‌خونی شامل موارد زیر است:

• احساس ضعف و خستگی
• تنگی نفس
• سرگیجه
• رنگ‌پریدگی پوست
• درد در ناحیه‌ی قفسه سـ*ـینه

↑نشانه‌های اختلال انعقاد خون چیست؟
پلاکت‌ها یکی از اجزای اصلی سلول‌های خونی هستند که در هنگام بریدگی رگ‌ها به‌ هم می‌چسبند و موجب لخته شدن خون می‌شوند. اما هنگامی که لخته شدن خون به درستی انجام نگیرد، بریدگی‌های کوچک و جزئی نیز باعث خونریزی بیش از حد می‌شوند. در همین حال، فرد ممکن است غالبا از ناحیه‌ی بینی دچار خونریزی شود. علاوه بر این، علائم دیگری نیز در فرد مشاهده می‌شوند.

علائم دیگر انعقاد خون عبارتند از:

• کبودی غیر معمول
• خونریزی لثه‌ها
• نقاط ریزِ قرمز رنگ که از رگ‌های خونی شکسته شده نشأت می‌گیرند.
• در خانم‌ها، خونریزی غیرعادی زیاد و طولانی‌مدت در دوران قاعدگی
• مدفوع تیره یا مشاهده‌ی لکه‌های خونی و قرمز رنگ در آن

 

[*SAmiN]

سایر علایم و نشانه‌های لوسمی

از آنجایی که گلبول‌های سفید بدن به خوبی قادر به مبارزه با عفونت‌ها و عوامل بیماری‌زا نیستند، فرد مبتلا بیش‌ از حد معمول بیمار می‌شود و زمان بهبودی نیز عموما طولانی‌تر از حد عادی است.

ممکن است فرد تب زیاد یا تعریق شبانه نیز داشته باشد. تشکیل سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی، لوزه‌ها، کبد و طحال نیز موجب وَرم در این نواحی می‌شود.

علاوه بر این،خود فرد ممکن است توده‌ها یا غده‌هایی را در زیر گردن یا زیربغل مشاهده کند و یا امکان دارد که بعد از خوردن غذای کم، حس سیری به او دست بدهد. همین‌طور فرد بدون دلیل وزن زیادی را از دست می‌دهد. رشد سلول‌های سرطانی در مغز استخوان نیز برخی اوقات موجب درد استخوان می‌شود.

نشانه‌های سرطان خون لنفوما
دستگاه لنفاوی بدن دارای نوعی از گلبول‌های سفید خون موسوم به لنفوسیت‌ها است که به بدن یاری می‌رساند در مقابل عفونت‌ها مبارزه کرده و مواد زائد را دفع کند.

سلول‌های سرطان لنفوئیدی باعث می‌شود بدن لنفوسیت‌های غیر طبیعی تولید کند که توان مبارزه با عفونت‌ها را ندارند. تورم غده‌های لنفاوی از علایم اصلی این نوع سلول‌های سرطانی است.

فرد ممکن است که متوجه غده‌ها یا توده‌هایی در زیر گردن، زیر بغـ*ـل یا کشاله ران شود. تورم غده‌های لنفاوی همین‌طور باعث وارد شدن فشار به اعضای دیگر بدن شده و موجب می‌شود که فرد دچار سرفه، تنگی نفس یا درد در ناحیه‌ی قفسه سـ*ـینه، شکم یا استخوان‌ها شود. امکان دارد که طحال فرد بزرگ‌تر شود یا حسِ سیری یا نفخ به او دست بدهد.

 

[*SAmiN]

به هنگام مشاهده چنین نشانه‌هایی باید سریع‌تر آن‌ها را به پزشک متخصص آنکولوژی گزارش دهید. برای مرحله اولیه گزارش‌دهی و دسترسی سریع به پزشک می‌توانید از سیستم مشاوره متنی (پرسش‌وپاسخ) دکتردکتر استفاده کنید.

آماس غده‌های لنفاوی عموما دردناک نیستند، اما ممکن است فرد با مصرف نوشیدنی‌های الکلی دچار درد شود.

↑علائم و نشانه‌های سلول‌های سرطان لنفوئیدی
برخی از رایج‌ترین علایم و نشانه‌های سلول‌های سرطان لنفوئیدی عبارتند از:

• تب
• تعریق شبانه
• احساس ضعف و خستگی
• کاهش وزن بدون دلیل
• خارش پوست

↑مولتیپل میلوما و نشانه‌های آن چیست؟
سلول‌های پلاسما نوع دیگری از سلول‌های بدن هستند که به مبارزه علیه بیماری‌ها در دستگاه گردش خون یاری می‌رسانند. «مولتیپل میلوما (Multiple myeloma)» یا میلوم متعدد باعث می‌شود که مغز استخوان سلول‌های پلاسمایی غیر طبیعی بسازد که از کنترل خارج شده و بدن را از تولید سلول‌های خونی سالم بازدارند.

 

[*SAmiN]

سلول‌های پلاسمای غیرطبیعی ممکن است که مواد شیمیایی را در خون آزاد کنند که موجب آسیب به اندام‌ها و بافت‌های بدن شود. برخی از انواع سلول‌های سرطانی سریع‌تر از سایرین رشد می‌کنند، اما معمولا علایم بیماری تا زمانی که فرد برای مدت طولانی به آن مبتلا نشده باشد بروز پیدا نمی‌کند.

↑درد استخوان؛ اصلی‌ترین علامت مولتیپل میلوما
استخوان درد از شایع‌ترین علایم و نشانه‌های مولتیپل میلوما است. در این حالت فرد دردهای شدید و طولانی‌مدتی را در ناحیه‌ی کمر یا دنده‌های خود حس می‌کند. در همین حال، سلول‌های سرطانی مواد شیمیایی را ترشح می‌کنند که فرایند رشد و ترمیم طبیعی استخوان‌ها را قطع می‌کند.

در نتیجه، استخوان‌های فرد نازک و ضعیف شده و به‌ راحتی می‌شکنند. آسیب دیدگی استخوان‌های ستون فقرات می‌تواند روی اعصاب تأثیر گذاشته و موجب درد یا ضعف و خستگی پاها، گزگز یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و عدم کنترل روده و مثانه شود.

↑هایپرکلسمی یا سطح کلسیم بالا در خون از نشانه‌های مولتیپل میلوما
مولتیپل میلوما منجر به بالا رفتن سطح کلسیم در خون نیز می‌شود که می‌تواند علائمی شامل موارد زیر را در پی داشته باشد:

• حالت تهوع و درد معده
• تشنگی و ادرار بیش از حد
• یبوست
• از دست دادن اشتها
• ضعف و خستگی
• گیجی

 

[*SAmiN]

سطح بالای کلسیم در خون می‌تواند به کلیه‌ها نیز آسیب وارد کند. پروتئین‌های خاصی که از سلول‌های سرطانی نشأت می‌گیرند، می‌توانند موجب بروز علایمی مانند وَرم و آماس پا، تنگی نفس و خارش پوست شوند.

↑سایر علائم مولتیپل میلوما
پروتئین‌هایی که سلول‌های سرطانی ترشح می‌کنند به اعصاب آسیب رسانده و می‌توانند موجب ضعف و خستگی، بی‌حسی، درد دست و پا شوند. همچنین سلول‌های سرطانی جای سلول‌های سالم خونی را تنگ کرده و موجب اختلال در کارکرد این سلول‌ها می‌شوند. به این جهت، فرد ممکن است که دچار خونریزی شده یا اینکه بدن او مستعد کم‌خونی یا عفونت شود.

اگر درباره سرطان خون سوالی دارید می‌توانید سوالات خود را در سیستم مشاوره متنی (پرسش‌وپاسخ) دکتردکتر ثبت کنید تا در کمترین زمان ممکن پزشکان و کارشناسان دکتر دکتر به سوالات شما پاسخ دهند.

↑تشخیص سرطان خون به چه صورت انجام می‌شود؟
برای تشخیص سرطان خون ممکن است به چندین آزمایش احتیاج باشد. در همین حال، در حین درمان سرطان خون، آزمایش‌های منظمی برای پیگیری روند درمان بیماری انجام می‌گیرد.

 

[*SAmiN]

شایع‌ترین انواع آزمایش‌ها برای تشخیص سرطان خون، شامل آزمایش خون و بیوپسی (بافت‌برداری) هستند. اما ممکن است که برای نظارت بر علایم بیماری یا روند درمان نیاز به روش‌های مختلف تصویربرداری‌ نیز باشد.

آزمایش‌هایی که برای تشخیص سرطان خون انجام می‌گیرند به علائم و نوع سرطان خونی بستگی دارند که بیمار مشکوک به ابتلا به آن است. بدن همه با هم فرق دارد و از این جهت علایم بیماری در بین افراد مختلف با هم تفاوت دارد. از این رو، حتی بیمارانی با عارضه‌ی یکسان ممکن است نیاز به آزمایش‌های متفاوتی داشته باشند.

↑انواع آزمایش‌های خون برای تشخیص سرطان خون
آزمایش خون، یکی از آزمایش‌هایی است که می‌تواند برای تشخیص و نظارت بر سرطان خون به کار رود. با این حال، باید توجه داشت که بیماری‌های زیادی را می‌توان از طریق بررسی نمونه خون تشخیص داد. از این جهت، انجام این نوع‌ آزمایش به معنای ابتلای فرد به سرطان خون نیست.

↑شمارش کامل خون
در آزمایش شمارش کامل خون (CBC) یا هموگرام تعداد هر نوع از سلول‌های خونی بیمار، گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها اندازه‌گیری می‌شود. در این نوع آزمایش، نمونه خون در آزمایشگاه زیر دستگاه مخصوصی بـرده می‌شود و تعداد سلول‌های خونی شمارش می‌شود.

 

[*SAmiN]

غربالگری عفونت/ آزمون ویروس‌شناسی
مهم است که پزشکان قبل از شروع درمان بر وضعیت سلامت عمومی بیمار خود احاطه‌ی کامل داشته باشند. به همین دلیل در این مرحله ممکن است که پزشک آزمایش‌های متعددی برای تشخیص سایر بیماری‌ها مانند HIV (ایدز)، هپاتیت B و C را نیز به بیمار توصیه کند. در صورتی که تشخیص داده شود که فرد علاوه بر سرطان خون به این بیماری‌ها نیز مبتلاست؛ پزشک معالج باید در حین درمان سرطان به درمان این بیماری‌ها نیز بپردازد.

↑آزمون‌ عملکرد کبد
آزمون‌ عملکرد کبد (LFT)، گروهی از آزمایش‌های خونی است که در آن عملکرد کبد بررسی می‌شود. در صورتی که بیمار نیاز به شیمی درمانی داشته باشد، در این حالت باید داروهای زیادی را مصرف کند که در کبد تجزیه می‌شوند. در صورتی که کبد دچار آسیب شده باشد یا عملکرد عادی نداشته، روی میزان جذب داروها نیز تاثیر می‌گذارد.

↑آزمایش گستره خون محیطی
گستره خون محیطی یا اسمیر برای بررسی اندازه، شکل و سلامت سلول‌های خونی گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌ها به کار می‌رود.

 

[*SAmiN]

بررسی تغييرات الکتروليت‌ها و اوره خون
در آزمایش تغييرات الکتروليت‌ها و اوره خون، عملکرد کلیه‌های بیمار بررسی می‌شود. این آزمایش به پزشک معالج یاری می‌رساند تا دوز مصرف داروهای بیمار را تعیین کرده و هرگونه آسیبی که سرطان یا درمان‌های به کار رفته برای آن به بدن وارد کرده را بررسی کند.

سایر آزمایش‌ها برای تشخیص سرطان خون

برخی آزمایش‌های سایتومتری (یاخته‌سنجی) و سیتوژنتیک (بررسی ساختمان کروموزوم‌ها) نیز می‌تواند از طریق نمونه‌های خون انجام گیرد و به تشخیص سرطان خون یاری برساند.

↑بیوپسی مغز استخوان
در بیوپسی و آسپیراسیون مغز استخوان، پزشکان نمونه‌ی کوچکی از مغز استخوان بیمار را برمی‌دارند. این نمونه بعدا در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود و پزشکان می‌توانند با آن وضعیت سلول‌های خونی بیمار را ارزیابی کنند.

دو نوع بیوپسی مغز استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد که عبارتند از:

 

[*SAmiN]

• آسپیرات که در آن مایعی از مغز استخوان بیمار برداشته می‌شود.
• مته‌کاری مغز استخوان که در آن نمونه‌ای از بافت اسفنجی به همراه مقداری از استخوان برداشته می‌شود.

بیوپسی مغز استخوان می‌تواند برای تشخیص سرطان خون، همین‌طور تاثیر آن روی بدن و انتخاب نوع درمان به کار رود. مبتلایان به برخی از انواع سرطان خون (یا مشکوک به ابتلا) ممکن است نیاز به یک یا چند آزمایش بافت‌برداری یا بیوپسی داشته باشند.

↑بیوپسی گره لنفاوی
بیوپسی گره لنفاوی، یک عمل جراحی ساده و کوچک است که در آن نمونه‌ای از گره لنفاوی بیمار برداشته می‌شود. این آزمایش عموما برای بررسی وجود تومورهای لنفاوی به کار می‌رود، اما می‌تواند برای تشخیص سرطان خون نیز مورد استفاده قرار گیرد.

↑انواع تصویربرداری‌ها برای تشخیص سرطان خون
از روش‌های تصویربرداری مختلفی می‌توان برای تشخیص انواع سرطان خون مانند سرطان خون لنفوئیدی استفاده کرد. این نوع آزمایش‌های تصویربرداری برای سایر سرطان‌های خون به کار بـرده نمی‌شود، اما می‌توان از آن برای بررسی برخی علائم سرطان خون از جمله تورم طحال استفاده کرد.