- عضویت
- 2016/07/11
- ارسالی ها
- 4,853
- امتیاز واکنش
- 14,480
- امتیاز
- 791
دورهی اشکانی ، یکی از درخشانترین دورههای تاریخ ایران است.
این دلاوران فرزانه که در حدود 5 قرن ، امر ایرانبانی را به انجام رسانیدند ، یادگارهایی
جاودان برای بشریت بر جای گذاردند. در این جستار اوضاع علمی و فرهنگی و هنری
ایران در زمان اشکانیان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
{ بلاش اشکانی (احتمالاً بلاش اول : از حدود 51 تا حدود 76-80 میلادی) به نواحی گوناگون فرمانی فرستاد
که آنچه از اوستا و زند به صورت مکتوب یا شفاهی از گزند در امان مانده بود ، نگاه دارند. }
[تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام ▬ احمد تفضلی ▬ رویهی 65]
{ در دورهی پارتیان ، وسایل حمل و نقل پیشرفت کرد. در هیچ دورهای مانند
دورهی پارتیان از جادهها مراقبت به عمل نمیآمد. زیرا پادشاهان پارتی نسبت به این
امر توجه ویژهای داشتند... مسیرهای بیابانی ، مجهز به چاههای آب و کاروانسراها بود.
اسنادی که از این دوره کشف شده ، وجود دستگاه پلیس سوارهی بیابان را اثبات میکند.
در این دوره ، نعل یا کفشک اسب اختراع شد. صنایع نساجی ،
چرمکاری ، ظروف سفالین ، اسلحه و شیشهآلات در این دوره رواج و
رونق بسیاری یافت. }
[فراز و فرود ایران باستان ▬ علی امینیزاده ▬ رویهی 123]
{ از «نسا» (ترکمنستان) در عهد اشکانی بیش از 2 هزار سفالینه با 2758 متن از
یک بایگانی مربوط به فرستادن نوشید*نی و خوار و بار ، صورت اجناس ، بیشتر مربوط به سدهی
نخست پیش از میلاد به دست آمده است که تا کنون 1449 قطعه از آن منتشر شده است. }
[راهنمای زبانهای ایرانی ▬ جلد 1 ▬ رودیگر اشمیت ▬ برگردان : حسن رضایی و دیگران ▬
رویههای 192 و 193]
از دانشمندان دورهی اشکانی که از آنها نامی بر جای مانده این افراد را میتوان نام برد :
{ ◄ آزونکس
طبیبی از عهد اشکانی که در علم طب و سِحر چیرهدست بوده است.
◄ فرهاته
«فرهاه» یا «فرایتس» از طبیبان دروهی اشکانی بوده است. }
[تاریخ علم در ایران ▬ جلد 1▬ اسفندیار معتمدی ▬ رویههای 129 و 130]
اما با توجه به آثاری از که از دورهی اشکانی بر جای مانده ، به یقین میرسیم که عصر اشکانی ، دورهای
بسیار پُررونق به لحاظ فعالیتهای علمی بوده است.
{ در حدود سال 1330 شمسی ویلهلم کونیک باستانشناس آلمانی و چند تن
از همکارانش در ناحیهای در نزدیک بغداد چیزهایی به دست آوردند که
تاریخ آن به دورهی اشکانیان باز میگشت. پس از بررسی روشن شد که
این اشیاء : پیل(=باتری) الکتریکی است که به دست ایرانیان در دورهی
اشکانیان ، ساخته شده و به کار بـرده میشد. ظاهراً از این پیلهای الکتریکی
جریان برق تولید میکردند و با بستن تعدادی از این پیلها جریان الکتریکی
بسنده به دست آورده و از آن برای آبکاری ابزارهای آرایشی ، سود
میبـردهاند...
ایرانیان برای نخستین بار در جهان در دورهی اشکانیان ، پیل الکتریکی را
پدید آورده و از آن بهرهبرداری نمودهاند و بنابراین تاریخ اختراع پیل الکتریکی
خیلی پیشتر از تاریخ ثبتشدهی 1786 میلادی است که به موجب آن «گالوانی»
ایتالیایی موفق به اختراع پیل الکتریکی شده است...
انبوه ابزارها یا سکههای زینتی آبدادهشده که تا کنون در ایران به دست
آمده است ، مؤید اختراع آگاهانهی پیل الکتریکی در ایران است زیرا امروزه
آبدادن فلزات ، تنها به کمک جریان برق امکانپذیر است. }
[تاریخ مهندسی در ایران ▬ مهدی فرشاد ▬ رویهی 136]
{پارتیان ، بناهای دینی مهمی هم بر جای نهادهاند. گرداگرد زیارتگاه مقدس تخت سلیمان
یا تخت تاقدیس ساسانی ، باروی گردی است که از تختهسنگهای عظیم ساخته شده
و زمانی جایگاه آتش مقدس آذرگشسب بوده که همهی آتشکدههای دیگر را از آن روشن
میکردند. ولی امروز جز چند محراب آتشکده ، تنها ویرانههای این بارو بر جای مانده است.
سنگکاری آن دارای ماهیت ویژه و غیرمعمولی است : تختهسنگهای باریک عمودی در وسط
قطعهسنگهای بزرگ مستطیل. بنایی که در «بشقاب دژ» معروف موزهی لنینگراد
نمایش داده شده ، دارای پایهای سنگی است شبیه باروی تخت سلیمان. به علاوه ، دایرههای
متحدالمرکزی که ستونهای نمای ساختمان را در «بشقاب دژ» متصل میکنند ، در دروازهی اصلی
باروی تخت سلیمان عناصر بارزی هستند. ظاهراً اینها تأیید است بر نظریهی اخیر که بنای
نشاندادهشده در «بشقاب دژ» واقعاً بنایی در تخت سلیمان بوده است.
آنچه هم که شاید قدیمیترین نمونهی آتشکدهی گنبددار باشد ، از عصر پارتیان است.
این بنای کوچکِ بهسختیآسیبدیدهای است یعنی گنبدی بر روی چهار تاق ، که به رباط سفید
معروف است و بر بالای پشتهی ناهمواری در 45 کیلومتری جنوب خاوری مشهد واقع شده. }
[معماری ایران ▬ آرتور پوپ ▬ برگردان : غلامحسین صدری افشار ▬ رویههای 49 و 50]
این دلاوران فرزانه که در حدود 5 قرن ، امر ایرانبانی را به انجام رسانیدند ، یادگارهایی
جاودان برای بشریت بر جای گذاردند. در این جستار اوضاع علمی و فرهنگی و هنری
ایران در زمان اشکانیان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
{ بلاش اشکانی (احتمالاً بلاش اول : از حدود 51 تا حدود 76-80 میلادی) به نواحی گوناگون فرمانی فرستاد
که آنچه از اوستا و زند به صورت مکتوب یا شفاهی از گزند در امان مانده بود ، نگاه دارند. }
[تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام ▬ احمد تفضلی ▬ رویهی 65]
{ در دورهی پارتیان ، وسایل حمل و نقل پیشرفت کرد. در هیچ دورهای مانند
دورهی پارتیان از جادهها مراقبت به عمل نمیآمد. زیرا پادشاهان پارتی نسبت به این
امر توجه ویژهای داشتند... مسیرهای بیابانی ، مجهز به چاههای آب و کاروانسراها بود.
اسنادی که از این دوره کشف شده ، وجود دستگاه پلیس سوارهی بیابان را اثبات میکند.
در این دوره ، نعل یا کفشک اسب اختراع شد. صنایع نساجی ،
چرمکاری ، ظروف سفالین ، اسلحه و شیشهآلات در این دوره رواج و
رونق بسیاری یافت. }
[فراز و فرود ایران باستان ▬ علی امینیزاده ▬ رویهی 123]
{ از «نسا» (ترکمنستان) در عهد اشکانی بیش از 2 هزار سفالینه با 2758 متن از
یک بایگانی مربوط به فرستادن نوشید*نی و خوار و بار ، صورت اجناس ، بیشتر مربوط به سدهی
نخست پیش از میلاد به دست آمده است که تا کنون 1449 قطعه از آن منتشر شده است. }
[راهنمای زبانهای ایرانی ▬ جلد 1 ▬ رودیگر اشمیت ▬ برگردان : حسن رضایی و دیگران ▬
رویههای 192 و 193]
از دانشمندان دورهی اشکانی که از آنها نامی بر جای مانده این افراد را میتوان نام برد :
{ ◄ آزونکس
طبیبی از عهد اشکانی که در علم طب و سِحر چیرهدست بوده است.
◄ فرهاته
«فرهاه» یا «فرایتس» از طبیبان دروهی اشکانی بوده است. }
[تاریخ علم در ایران ▬ جلد 1▬ اسفندیار معتمدی ▬ رویههای 129 و 130]
اما با توجه به آثاری از که از دورهی اشکانی بر جای مانده ، به یقین میرسیم که عصر اشکانی ، دورهای
بسیار پُررونق به لحاظ فعالیتهای علمی بوده است.
{ در حدود سال 1330 شمسی ویلهلم کونیک باستانشناس آلمانی و چند تن
از همکارانش در ناحیهای در نزدیک بغداد چیزهایی به دست آوردند که
تاریخ آن به دورهی اشکانیان باز میگشت. پس از بررسی روشن شد که
این اشیاء : پیل(=باتری) الکتریکی است که به دست ایرانیان در دورهی
اشکانیان ، ساخته شده و به کار بـرده میشد. ظاهراً از این پیلهای الکتریکی
جریان برق تولید میکردند و با بستن تعدادی از این پیلها جریان الکتریکی
بسنده به دست آورده و از آن برای آبکاری ابزارهای آرایشی ، سود
میبـردهاند...
ایرانیان برای نخستین بار در جهان در دورهی اشکانیان ، پیل الکتریکی را
پدید آورده و از آن بهرهبرداری نمودهاند و بنابراین تاریخ اختراع پیل الکتریکی
خیلی پیشتر از تاریخ ثبتشدهی 1786 میلادی است که به موجب آن «گالوانی»
ایتالیایی موفق به اختراع پیل الکتریکی شده است...
انبوه ابزارها یا سکههای زینتی آبدادهشده که تا کنون در ایران به دست
آمده است ، مؤید اختراع آگاهانهی پیل الکتریکی در ایران است زیرا امروزه
آبدادن فلزات ، تنها به کمک جریان برق امکانپذیر است. }
[تاریخ مهندسی در ایران ▬ مهدی فرشاد ▬ رویهی 136]
{پارتیان ، بناهای دینی مهمی هم بر جای نهادهاند. گرداگرد زیارتگاه مقدس تخت سلیمان
یا تخت تاقدیس ساسانی ، باروی گردی است که از تختهسنگهای عظیم ساخته شده
و زمانی جایگاه آتش مقدس آذرگشسب بوده که همهی آتشکدههای دیگر را از آن روشن
میکردند. ولی امروز جز چند محراب آتشکده ، تنها ویرانههای این بارو بر جای مانده است.
سنگکاری آن دارای ماهیت ویژه و غیرمعمولی است : تختهسنگهای باریک عمودی در وسط
قطعهسنگهای بزرگ مستطیل. بنایی که در «بشقاب دژ» معروف موزهی لنینگراد
نمایش داده شده ، دارای پایهای سنگی است شبیه باروی تخت سلیمان. به علاوه ، دایرههای
متحدالمرکزی که ستونهای نمای ساختمان را در «بشقاب دژ» متصل میکنند ، در دروازهی اصلی
باروی تخت سلیمان عناصر بارزی هستند. ظاهراً اینها تأیید است بر نظریهی اخیر که بنای
نشاندادهشده در «بشقاب دژ» واقعاً بنایی در تخت سلیمان بوده است.
آنچه هم که شاید قدیمیترین نمونهی آتشکدهی گنبددار باشد ، از عصر پارتیان است.
این بنای کوچکِ بهسختیآسیبدیدهای است یعنی گنبدی بر روی چهار تاق ، که به رباط سفید
معروف است و بر بالای پشتهی ناهمواری در 45 کیلومتری جنوب خاوری مشهد واقع شده. }
[معماری ایران ▬ آرتور پوپ ▬ برگردان : غلامحسین صدری افشار ▬ رویههای 49 و 50]