قزوین مسجد حیدریه (قزوین)

❤ASAL_M❤ · 2016/09/12

[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

دسترسی: قزوین، محله پنبه ريسه، گذر بلاغي

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

مسجد حیدریه قزوین (جامع صغیر) بنایی کهن در شهر قزوین است.

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

اين بنا درگذر بلاغي در محله پنبه ريسه واقع گرديده و از جمله نمونه هاي مساجد دوره سلجوقي به شمار مي رود که امروزه به صورت ويرانه اي درآمده است . در خصوص تاريخ ساخت و باني آن، اطلاع دقيقي در دست نيست؛ اما به نظر مي رسد که همان مسجدي باشد که صاحب تدوين و حمدالله مستوفي، آن را جامع اصحاب ابوحنيفه ذکر کرده و امام رافعي متذکر شده است که منبر بزرگ آن در سال 440 هجري از ري حمل شد و بنا در نتيجه زمين لرزه سال 513 هجری قمری خراب شد و گنبد آن شکاف برداشت و به خواهش اصحاب ابوحنيفه، امير زاهد خمارتاش بن عبدالله عمادي به تجديد عمارت آن پرداخت . ظاهر امر نيز اين موضوع را تأييد مي کند؛ زيرا گچبري هاي نفيس اين مسجد، شباهتي به گچبري هاي مسجد جامع کبير دارد و دور نيست که کار استاد واحدي باشد . اين مسجد تا دوره صفويه داير بوده است و به نظر مي رسد که به جهت تعصبات مذهبي، از نظر افتاده و متروک و خراب گرديده باشد؛ تا اينکه در دوره قاجار با افزودن ايواني در مقابل شبستان و حجره هايي در اطراف مسجد، تا اندازه اي رونق گرفت و مورد استفاده واقع شد . ساختمان اين مسجد به صورت چهار طاقي به ابعاد 30/10 متر ساخته شده که به نظر مي رسد با پرکردن طاق هاي شمال غربي و شرقي و اضافه کردن محراب در سمت جنوب، به شکل کنوني درآمده است . نقشه مربع در بالا با هشت طاقنما به چندضلعي تبديل گشته و گنبد رفيعي بر آن زده بوده اند که در گذشته تماما فرو ريخته و امروزه براي حفاظت، پوششي شيرواني بر آن زده اند . اين مسجد تماما با آجر ساخته شده و درز آجرها به شکل زيبايي با گچ بندکشي و ديوارهاي داخلي آن با طاقنماهاي مقرنس دار و کتيبه هاي بسيار زيبايي تزيين شده است . گچبری محراب و تزیینات مسجد از نظر طرح جزء بهترین و نفیس ترین نمونه های هنر گچبری ایران به شمار میرود.

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

کتيبه هاي شش طاقنماي کوچک، از آيات سوره حشر است که به خط بسيار زيباي نسخ به طور برجسته گچبري شده است . يک کتيبه سراسري به خط کوفي، تمام ديوارهاي ايوان را مي گردد و نظير کتيبه مقصوره مسجد جامع کبير قزوين است. در ديوار جنوبي مسجد، محرابي واقع است که از نظر طرح و نوع کار، بهترين نمونه هنري و يکي از باشکوه ترين محراب هاي کريم با گچ در زمينه آبي نوشته شده است . در اطراف محراب و در داخل باندها، شش کتيبه به خط نسخ و کوفي وجود دارد . کتيبه هاي کوفي گلدار، کوفي گل و برگ دار و کوفي پيچيده اين قسمت ها، از نظر فرم و حالت، جلوه گر يک دنيا زيبايي است . جبهه محراب نسبتا سالم است؛ ولي از نيم آن تا سطح زمين به واسطه رطوبت ريخته است . طاقنماهاي زير گنبد نيز با کتيبه زيبايي به خط ثلث برجسته تزيين شده است . در اين کتيبه، پس از نيايش پروردگار و ستايش پيامبر اکرم (ص) و ذکر اسامي خلفاي راشدين، احتمالا نام پادشاه وقت و باني و تاريخ ساخت مذکور بوده که متأسفانه تمام اين قسمت ها ريخته و از اين رو نمي توان اطلاع دقيقي از سازندگان اين بنا به دست آورد . اين بنا به شماره 200 به ثبت تاريخي رسيده است.

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

با وجود بازسازی بدستور امیر خمـار تاش (وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی) پس از زمین لرزه سال ۴۹۸ هجری شمسی، اساس و بنیان این بنا به دوران قبل از اسلام باز می‌گردد، زمانی که این مکان یک آتشکده زردتشتی بود.

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]

امروزه این بنا در داخل و قسمتی از یک مدرسه پسرانه ابتدایی و سالن امتحان و کتابخانه آن است.

[/BCOLOR]
[BCOLOR=rgb(255, 255, 255)]