خوزستان معرفی شهر شوشتر

sara . f .a

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2015/08/15
ارسالی ها
318
امتیاز واکنش
2,413
امتیاز
361
سن
22
آبشارهاي شوشتر(سيکاها) شوشتر در موقعیت جغرافیایی E4851 N3202 در استان خوزستان واقع است. سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند.

محوطه آبشارهاي شوشتر در جنوب پل بند گرگر و خيابان شريعتي واقع شده است. دقيقا ًمشخص نيست كه اين محوطه در چه زماني بوجود آمده ولي شواهد موجود نشان مي دهد كه احتمالاً در دوره ساساني، خصوصاً در زمان سلطنت شاپور اول بنا شده است. طبق نوشته كتاب تذكره شوشتر، در زمان اردشير بابكان (بنيانگذار سلسله ساساني در سال 224ميلادي) بخاطر اينكه آب را به شرق و جنوب شوشتر رسانده و كشاورزي منطقه را رونق دهند، ساخت رود گرگرشروع و تا سلطنت شاپور،فرزند اردشير، ادامه يافت. بر روي اين نهر، پل بند گرگر ساخته شد، كه نه تنها از طغيان آبهاي اضافي جلوگيري مي كرد، بلكه شهر شوشتر را با شرق آن ( مسجد سليمان و اهواز) مرتبط مي ساخت.بطوري كه درگذشته نزديك اين پل بند، دروازه گرگر وجود داشت. درون محوطه آبشارها، حدود 40 آسياب وجود داشت كه اين آسياب ها در بخش شمالي، شرقي و غربي قرار داشتند. از آسياب ها براي تهيه آرد استفاده مي شد.به مرور زمان بر اثر حوادث طبيعي (سيل و زلزله) وعوامل انساني اكثر اين آسياب ها رو به تخريب نهادند.در حال حاضر آسياب رضا گلاب توسط پايگاه ميراث فرهنگي سازه هاي آبي تاريخي شوشتر، مرمت و در حال فعاليت مي باشد.

در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در قسمت انتهایی ضلع غربی این مجموعه، سیکا قرار دارد که دسترسی به فضای درون آن از طریق چند پله دستکند میسر است.درون این فضا یک حوض 8 ضلعی با کانال‌های کوچک به چشم می‌خورد. آب این حوض از طریق یک جوی که از دیواره سیکا خارج می‌شود تأمین و از طریق دو کانال کوچک به درون رودخانه هدایت می‌شود. این مجموعه جزئی از کانال‌های آبرسانی به آسیاب‌ها بوده که بعدها در دوره قاجار و در زمان حکومت محتشم (از حکام محلی) سدی در این مکان زده شده و در این مکان آب از یک قسمت داخل و وارد یک 8 ضلعی گود شده و سپس از این 8 ضلعی وارد دو کانال و از آنجا وارد رودخانه می‌شود.در مورد معنای «سیکا» نظرات متفاوتی ارائه شده است. لغت نامه دهخدا سیکا را نوعی مرغابی یا نوعی درخت و قومی از هندوان دارای مهب وشنو که شعبه‌ای از آیین بودائیست معرفی می‌کند.

مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر در مسیر «رودخانه گرگر» که خود از شاهکارهای فنی و مهندسی اعصار کهن است، بنا شده است. رود گرگر کاملاً به صورت دستکند می‌باشد و احداث آن را به اردشیر بابکان، شاهنشاه ساسانی نسبت داده‌اند.در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده است. این محوطه مجموعه‌ای از سد، تونل‌ها، کانال‌های فرعی و آسیاب‌های آبی است که به صورت یک مجموعه صنعتی- اقتصادی بوده و جزئی از مجموعه بزرگ «سازه‌های آبی شوشتر» می‌باشد که در کتب تاریخی مکرراً به آن اشاره شده است.اساس کار مجموعه به این صورت است که سد گرگر مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری 3 تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می‌آورد. تونل‌های سه گانه، آب را به مجموعه هدایت می‌کنند و به کانال‌های متعددی تقسیم می‌شوند که پس از گرداندن چرخ آسیاب‌ها، آب به صورت آبشارهایی به محوطه‌ای حوضچه مانند سرازیر می‌شود.


یکی از ویژگی‌های بسیار بارز مجموعه آسیاب‌ها و آبشارها مجاورت آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است. این محوطه علاوه بر استفاده‌های صنعتی، در ایام کم آبی نیز، آب مورد نیاز ساکنین را تأمین می‌نمود. یک ویژگی بسیار زیبا و منحصر بفرد بصری نیز که در این مجموعه وجود دارد و جلوه‌ای خاص به آن می‌بخشد این است که آب حاصل از پساب آسیاب‌ها به صورت آبشارهای مصنوعی زیبا به محوطه‌ای حوضچه مانند می‌ریزد که منظره‌ای چشم‌نواز و دل‌انگیز را در مقابل دیدگان هر بیننده بوجود می‌آورد.همچنین در محوطه پشت بند که محل آبگیری 3 تونل معروف «سه کوره»، «دهانه شهر» و «بلیتی» است نیز چشم انداز زیبایی به چشم می‌خورد. تونل‌های سه گانه در پشت «پل بند گرگر»، وظیفه انتقال حجم معینی از آب را برای به حرکت درآوردن پره‌های آسیاب برعهده داشته‌اند. مجموعه آسیاب‌ها و آبشارهای شوشتر با توجه به زمان ساخت از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان است. این شاهکار مهندسی هم در ایران و هم در جهان بی‌نظیر است.

shoshtar.jpg


shoshtar1.jpg


shoshtar2.jpg


shoshtar3.jpg


shoshtar4.jpg


shoshtar5.jpg


shoshtar6.jpg


shoshtar7.jpg


shoshtar8.jpg


shoshtar-sika.jpg


shoshtar-sika1.jpg



منبع:سیری در ایران
 
  • پیشنهادات
  • sara . f .a

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2015/08/15
    ارسالی ها
    318
    امتیاز واکنش
    2,413
    امتیاز
    361
    سن
    22
    شهر شوشتر از شهرهای بسیار كهن ایران است. طبق روایت گویند: شهرستان شوش و شوشتر را شوشیند (شوسن) زن یزدگرد پسر شاپور ساخت، زیرا او دختر ریش گلوته پادشاه یهودیان و مادر بهرام گور بود. در عید عیلامیان شهر هیدالو ظاهرا در موضع كنونی شوشتر بود و سپاهیان آشور بانیپال در دنباله فتوحات خود بدانجا رسیدند.

    قدیمی ترین آثار به دست آمده نشان می‌دهد كه شوشتر در زمان ساسانیان نیز وجود داشته است. در سال دویست و شصت میلادی والدین قیصر روم اسیر شاپور اول (دومین پادشاه سلسله ساسانی) گردید و در مدت هفت سال اسیری به ساختن سد عظیم شادروان در نزدیك شوشتر مشغول بود. عرب‌ها، سد شادروان را از عجائب ابنیه جهان می‌شمردند و هنوز آثاری از آن باقی مانده است.شوشتر در دوره قاجاریه نیز كرسی ایالت خوزستان محسوب می‌شد.

    در زمان فتحعلی شاه قاجار، شوشتر، دزفول و هویزه جزء كرمانشاه گردید و به محمدعلی میرزای دولتشاه سپرده شد. بر اثر طاعون در سال هزار و دویست و چهل و هفت ه‍-ق بیش از نیمی از جمعیت شهر خالی شد. در زمان سلطنت مظفرالدین شاه، دو دستگی حیدری و نعمتی در آن به اوج خود رسید و هر یك در كوچه‌ها و یا پشت‌بام سنگربندی كردند. خزعل خان هم از این وضع استفاده كرد و دسته‌های عرب‌ها را به تاخت و تاز در شوشتر فرستاد. مردم شوشتر از آغاز ظهور اسلام مسلمان و بعدها شیعه شدند. شوشتر را دارالمومنین دانسته‌اند.

    مراكز ديدنی

    آسیابهای آبی سیکا
    خانه مستوفی
    منزل معین التجار
    کلاه فرنگی
    برج كلاه فرنگي
    خرف خانه
    قلعه رستم عقیلی
    قلعه سلاسل
    قلعه رستم
    روستای گتوند
    شهر باستانی دستوا
    پل شادروان
    پل لشگر
    پلكان هاي مجموعه آسيابها
    ساباط ورودی
    پل حاج خدایی
    کاروانسرای افضلی
    بند ماهی بازان
    بند برج عیار یا پل صائبی کش
    معبد توعاشقون
    چشمه گراب
    چشمه سی زنگر
    پل آبشور
    تونل سه كوره
    پل بند گرگر
    تونل دهانه شهر
    چهار طاقی
    پل شاه علی
    آبشارهای شوشتر
    مسجد جامع شوشتر
    بقعه سید محمد گیاهخوار
    بقعه سید محمد ماهرو
    امامزاده عبدالله
    بقعه براء بن مالک
    بقعه خضر
    صنايع و معادن

    دو واحد بزرگ صنعتی كشت و صنعت نيشكر كارون در اين شهرستان از جمله مهم ترين مراكز صنعتی است‌كه توليد شكر را در اين منطقه بر عهده دارند.

    کشاورزی و دام داری

    شوشتر يكی از مراكز مهم كشاورزی ايران محسوب شده و محصولات عمده آن گندم، ذرت، حبوبات وصيفی‌جات است اين شهرستان به علت دارا بودن سدها، پل ها و آسياب های متعدد به صورت موزه تاسيسات مهار آب و استفاده از نيروی آن درآمده است. پس از كشاورزی دام‌داری نيز در اين شهرستان اهميت بسياری داشته است. دام و فرآورده های دامی و لبنی از جمله توليدات اين بخش است. هم‌چنين شوشتر يكی از قطب‌های مهم توليد آبزيان در سطح ايران بوده كه در حدود دو سوم کل ماهی‌های استان خوزستان در شوشتر توليد وبه بازار كشور عرضه می‌شود.

    مشخصات جغرافيايي

    شهرستان شوشتر با 3538 كيلومتر مربع مساحت در مركز استان خوزستان واقع شده و مركز آن شهر شوشتر است. اين شهرستان از شمال به شهرستان های دزفول و مسجد سليمان، از باختر به شهرستان های اهواز و دزفول و از جنوب به شهرستان های مسجد سليمان و اهواز محدود است. شهر شوشتر با 6/17 كيلومتر مربع مساحت در 85 كيلومتری شمال شهر اهواز از نظر جغرافيايی بين 32 درجه و 3 دقيقه‌ی پهنای شمالی و 48 درجه و 50 دقيقه ی درازای خاوری نسبت به نصف النهار گرينويچ قرار دارد. بلندی اين شهرستان از سطح آب 43 متر و هوای آن گرم است. مركز شهرستان شوشتر به چند راه پيوسته است:
    راه اصلی به سوی شمال باختری به درازای 60 كيلومتر تا شهر دزفول
    راه فرعی به سوی شمال به درازای 30 كيلومتر تا شهرك گتوند
    راه فرعی به سوی جنوب خاوری به درازای 15 كيلومتر تا راه اصلی مسجد سليمان- اهواز
    راه فرعی به سوی جنوب به درازای 52 كيلومتر تا راه اصلی مسجد سليمان – اهواز كه از راه شوشتر به درازای 85 كيلومتر به اهواز پيوسته است.
    فاصله هوايی اين شهرستان تا تهران 463 كيلومتر است.

    وجه تسميه و پيشينه تاريخي

    شوشتر در چهار هزار سال پيش از ميلاد مسيح بنا شده و در هزاره قبل از ميلاد «هيدالو» نام داشت. از لحاظ جغرافيايی در شمال خاوری جلگه خوزستان و حد فاصل كوهستان و دشت قرار گرفته است. بعضی از مورخان بر اين باورند كه نام شوشتر از واژه «شوسا» يا «سوسا» يعنی «مطبوع» و «دلپسند» گرفته شده است و عده ای آن را «شاه شاتر» يعنی «شهر شاه» می‌دانند. برخی شوش را به معنی خوب و شوشتر را به معنی خوب تر دانسته اند و برخی نيز آن را به مناسبت اين كه شش دروازه داشته است، «شش در» گفته و اعراب آن را «تستر» گفته اند. مورخين قديمی درباره شهر شوشتر نوشته اند: تستر شهری بزرگ، زيبا، خرم و دارای پاليزهای نيكو و باغ های عالی است. همچنين درباره اين شهر نوشته اند:
    والرين قيصر روم، اسير شاپور اول ساسانی شد و در هفت سال اسيری به ساختن سد عظيم شادروان كه زير شوشتر واقع است، اشتغال داشت، اعراب شادروان را از عجايب ابنيه جهان شمرده اند. هنوز آثار آن به كلی از بين نرفته است. شوشتر در قديم مركز استان خوزستان بود و هم اكنون يكی از شهرهای آباد، زيبا و تاريخی اين استان به شمار می رود. ديبای‌شوشتری شهرت جهانی‌داشته است و در قرن دهم پوشش كعبه را از ديبای شوشتری تهيه می كرده‌اند.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!


    Please, ورود or عضویت to view URLs content!


    Please, ورود or عضویت to view URLs content!


    منبع:سیری در ایران
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    در سرزمینی زندگی می کنیم که از دیرباز به واسطه معماری و ساختار حیرت انگیزش زبانزد خاص و عام بوده است. ایران عزیزمان یادگاری های بسیاری از تاریخ پرفراز و نشیبش دارد که هرکدام با جلوه خاص شان بینندگان را انگشت به دهان می گذارند و آنها را به فکر وا می دارند. دوران هخامنشیان از جمله زمان هایی است که یک عمر می توان در مورد نظام مهندسی آثار آن صحبت کرد. شاید تخت جمشید و شکوه کاخ هایش از همه آثار این سلسله شناخته شده تر باشد؛ اما در گوشه و کنار ایران می توان به تماشای بناهای حیرت انگیز دیگری از این دوره نیز پرداخت و غرق حیرت شد.

    امروز سفری خواهیم داشت به جنوب ایران عزیزمان تا با یکی از آثار پادشاهان هخامنشی آشنا شویم که سنگ بنایش را به داریوش بزرگ نسبت می دهند. این ساختار حیرت انگیز را با عنوان سازه های آبی شوشتر می شناسند که در گوشه ای از استان خوزستان جا خوش کرده است و علاقه مندان را به سوی خود می خواند. سازه هایی که هنوز هم شکوه گذشته را دارند و یکی از افتخارات ایرانیان در فهرست میراث جهانی یونسکو به شمار می روند. با دیدن این مجموعه می توان به برگی از تاریخ این سرزمین پی برد و روزهای شکوهمندی را در آن جستجو کرد.


    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    چرا سازه های آبی شوشتر؟

    • یکی از آثار جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو است.
    • از این محوطه به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی دنیا پیش از انقلاب صنعتی نام بـرده اند.
    • یکی از آثار بی بدیل دوره هخامنشی است و اطلاعات خوبی از این دوران به ما می دهد.
    • این اثر با توجه به زمان ساخت، از شاهکارهای فنی و مهندسی در جهان به شمار می رود.

    آشنایی با سازه های آبی شوشتر | ساختاری پیچیده و جذاب
    کافیست از اهالی شوشتر سراغ سازه های آبی شهر را بگیرید تا به راحتی به آن برسید و از دیدن شکوهش لـ*ـذت ببرید. این مجموعه یک سیستم آبیاری پیچیده بوده که بر اساس شواهد، قدمتش به دوران حکومت داریوش بزرگ و سده 5 پیش از میلاد باز می گردد.

    ساکنان ایران زمین در زمان هخامنشیان تا ساسانیان با استفاده از طرحی هوشمندانه مجموعه‌ای به هم پیوسته از پل ها، بندها، آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب ایجاد کردند تا از آب بیشتر بهره ببرند. امروزه شاید تنها بخشی از این ساختار پیچیده باقی مانده باشد؛ اما ریزش آب حاصل از پساب آسیاب‌ها، آبشارهای مصنوعی زیبایی را ایجاد کرده که به محوطه‌ای حوضچه مانند می ریزند و منظره ای حیرت انگیز را در دل شهر ایجاد کرده اند.

    این مجموعه را می توان موزه زنده صنعت آب ایران باستان دانست که سندی بر اثبات دانش پیشرفته ایرانیان است در علوم مهندسی آب؛ دانشی که بسیاری در مورد آن چیزی نمی دانند. بستن مسیر رود کارون همزمان با احداث پل بر روی رودخانه ای که عرض آن بیش از 2 متر است و سپس مهار جریان آب و بالا آوردن سطح آب و روانه کردن آن به سوی زمین های کشاورزی در بیش از 1700 سال پیش با ابزارهای آن زمان چیزی نیست که بتوان آن را نادیده گرفت.

    در ادامه در مورد این اثر بیشتر برای تان خواهیم گفت...
    8FoVjwmGfhSv3j61-1523038621605.jpg



    [/HIDE-THANKS]
     
    آخرین ویرایش توسط مدیر:

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    برج کلاه فرنگی شوشتر اثری به جامانده از دوره قاجار است که در کنار رود شطیط قرار دارد و بقایای برج ۸ ضلعی را شامل می شود. این اثر بر فراز تپه کوتاهی ساخته شده است که به بند میزان اشراف دارد. گفته می شود این مکان محل نظارت قیصر روم یا شاپور ساسانی بر پهنه رودخانه و کار کارگران بوده‌ است. برخی دیگر نیز آن را جایی برای نظارت بر مقدار و شدت جریان رودخانه دانسته اند.

    پی این برج 8 ضلعی، 4 متر بالاتر از سطح زمین قرار دارد و ارتفاع خود برج نیز به 7 متر می رسد. نمای بیرونی این برج را سنگ‌های تراش خورده تشکیل می دهند که به مرور زمان از میان رفته اند و اکنون فقط 3 متر از آنها بر بدنه به چشم می خورد.

    این اثر بخشی از سازه های آبی شوشتر به شمار می رود و علاوه بر ثبت جهانی به صورت جداگانه در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۶۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
    p1lYGxYEcYcadeI9-1523002690242.jpg

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    رودخانه دست کند گرگر
    نهر گرگر رودخانه ای دست کند و مصنوعی است که در شمال شهر شوشتر توسط بند میزان از رود کارون جدا می شود و به سوی جنوب می رود. گفته می شود که این رودخانه در دوره هخامنشی و برای تکامل سازه های آبی شهر حفر شده است. این نهر علاوه بر اینکه به عنوان بخشی از مجموعه سازه های آبی شوشتر به ثبت رسیده است، با شماره ۱۷۵۹۹ در فهرست آثار ملی ایران نیز قرار دارد. این رود 40 کیلومتر طول دارد و در نهایت با شاخه شطیط در هم می آمیزد.

    از دلایل ساخت رود گرگر می توان موارد زیر را برشمرد:

    کاستن حجم آب رود کارون: کاهش میزان آب هم خطر سیلاب را برای شهر کاهش می داد و هم امکان ساخت سازه های آبی مانند پل بر روی این رودخانه را به وجود می آورد. با کاهش جریان آب امنیت سازه ها نیز تامین می شد.

    آبیاری زمین های بالادست رودخانه کارون: شیب طبیعی منطقه از شرق به غرب است که با حفر گرگر امکان جاری کردن آب در اراضی بالا دست کارون فراهم شد.

    امنیت شهر: رودخانه گرگر مانعی برای جلوگیری از ورود دشمنان به شهر بوده و از لحاظ امنیتی نیز جایگاه ویژه ای داشته است.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    پل بند گرگر
    پل بند گرگر یکی از دروازه‌های ششگانه تاریخی شوشتر به شمار می رود که پیشینه ساخت آن به دوران ساسانیان باز می گردد. این بند ساخته شد تا مسیر آب را از رودخانه دست ساز و تاریخی گرگر منحرف کند و آب به سمت تونل های آسیاب های آبی به راه افتد. این بند با مسدود کردن رودخانه گرگر موجب بالا آمدن آب رودخانه و رسیدن آن به تونل های سه گانه مجموعه می شود. این تونل ها در 3 سطح متفاوت ساخته شده اند و حجم معینی از آب را برای به حرکت در آوردن پره‌های آسیاب منتقل می کردند. وظیفه هدایت آب از پشت پل بند گرگر به محوطه پایین دست بر عهده این تونل ها بوده و آب از طریق انشعابات فرعی برای تولید انرژی آسیاب ها و آبیاری باغ ها به کار می رفته است. این انشعابات فرعی در اصطلاح محلی نِیْر (Neir) نامیده می شوند که معادل نهر است و به تونل های کوچک اشاره دارد. سه تونل این بخش عبارتند از:

    تونل بلیتی

    عبور این كانال از زیر محله ای به نام بلیتی باعث شده تا چنین نامی را برای آن برگزینند. این تونل حدود 360 متر طول و حدود 5-7 متر عرض دارد و سطح آن بالاتر از بقیه تونل هاست. اختلاف سطح این تونل باعث شده تا به عنوان سر ریز پل بند گرگر کاربرد داشته باشد. عملکرد این تونل، گذراندن آب های سیلابی و آبرسانی به آسیاب های ضلع شرقی محوطه بوده است.

    تعدادی كانال فرعی از تونل بلیتی منشعب می شوند كه برخی از آنها جهت آبیاری زمین های پایین دست و آبرسانی به منازل به کار می رفتند و تعداد دیگر چرخِ آسیاب های ضلع شرقی را می گرداندند. بزرگترین خروجی و خروجی اصلی تونل بلیتی با نام توف دیدی شناخته می شود؛ چرا که این خروجی از سمت محوطه آبشارها قابل رویت نیست و فقط بخار حاصل از ریزش آب آن به چشم می خورد. دیدی در زبان محلی به معنای دود یا غبار به کار می رود. این خروجی فقط در سه ماه پر بارندگی یعنی ماه های آذر، دی و بهمن پر آب است و دیگر خروجی ها با نام های داراب خان و دو برادران در سایر ماه ها و در زمان پرآبی تونل دهانه شهر نیز آب دارند.

    تونل دهانه شهر

    سطح تونل دهانه شهر از سطح تونل بلیتی پایین تر است؛ اما بالاتر از کانال سه کوره قرار دارد. این كانال مسیر کوتاه تری نسبت به تونل بلیتی دارد و دارای طول تقریبی 150 متر و عرض 1.5 تا 2 متر است. خروجی این تونل در قسمت شمال شرقی پل بند واقع شده است و به ضلع شرقی محوطه منتهی می شود. تونل دهانه شهر، آب تعدادی از آسیاب های ضلع شرقی با نام های دهانه شهر و حاج مندل را تامین کرده و سرریز آن در كانال های خروجی حاج مندل و دهانه شهر جاری می شود. این تونل به دلیل سطح به نسبت پایین، تقریبا در تمام سال به جز ماه هایی كه سطح آب خیلی پایین باشد دارای آب است.

    تونل سه كوره

    سه كوره، نام تونلی در شمال مجموعه آبشارهاست که سه ورودی دارد و به همین دلیل چنین نامی به خود گرفته است. این تونل در اغلب فصل ها زیر سطح آب قرار دارد و طول آن به حدود 100 متر می رسد. تامین آب آسیاب های ضلع غربی مجموعه بر عهده این تونل است. تونل سه كوره در مسیر حركت خود با یک تونل انحرافی در زیر پل بند گرگر، آب را به قسمت شمالی محوطه می رساند و موجب به کار افتادن آسیاب ها در این قسمت می شود. قرار گرفتن ورودی این كانال در پایین سطح رودخانه، باعث شده تا در تمام ماه های سال آب در آن وجود داشته باشد. خروجی اصلی این تونل به لوفا شهرت دارد که جمع لوف است. لوف در زبان محلی به آبی كه با شدت حركت و تولید موج كند اتلاق می شود.

    پل بند گرگر 800 متر پایین تر از بند میزان، واقع شده است. پیشینه ساخت این اثر را به دوره صفوی نسبت می دهند و نمونه برداری ها و آزمایش های انجام شده بر روی نمونه آجر این پل حکایت از قدمت 470 ساله آن دارند. البته ناگفته نماند که این بند در دوره های پیشین به صورت صخره های طبیعی بوده است.

    پل بند گرگر در شرق ضلع شمالی مجموعه آبشارها قرار دارد. این اثر علاوه بر قرارگیری در فهرست میراث جهانی در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۱۴ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

    در کتاب تذکره شوشتر، نوشته سید عبدالله جزایری درباره این بند چنین آمده است:

    طهماسب سلطان ولد محمد سلطان مذکور سه سال حاکم بود و در ایام او بنای پل گرگر به اتمام رسید و قبل از آن مردم از روی بند میزان تردد می نمودند. و بانی پل ملا حسینی مردی درویش بی روزگار پریشان حال بود و چون این اراده کرد به هرکه اظهار نمود او را تمسخر و ملامت می کردند تا آنکه به طوف افتاده کمر عزیمت بر میان بست و توفیق الهی امداد نموده و به اتمام رسانید و ذکر خیر او به روزگار باقی ماند.و مبلغ ها از اخراجات فاضل ماند که ملا حسین طواحین (آسیاب ها) و دکاکین ساخت و املاک خرید. و تاریخ بنای پل را بدین وجه گفته اند «این پل از جهد حسینی شد تمام»
    YcQWSMGrCHAgEafa-1523003041249.jpg


    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]

    21 آسیاب در این بخش به چشم می خورد که در دو نوع شیبی و تنوره ای ساخته شده اند و آب آنها از تونل سه کوره تامین می شده است. آسیاب های محوطه غربی مانند یک جزیره بین كانال دوپلون و شاخه گرگر واقع شده اند و نزدیک شدن به آنها از طریق پلی سنگی به نام دوپلون میسر است. این پل دارای دو دهانه، 9 متر طول، 3 متر عرض و 5 متر ارتفاع است.

    در گذشته بعد از دوپلون و در محدوده آسیاب های ضلع غربی یک ساباط (دالان سرپوشیده) با یک ورودی و دو خروجی قرار داشته که از آن به عنوان استراحتگاه مراجعان به آسیاب ها استفاده می شد؛ اما همزمان با تخریب آسیاب ها در سال های اخیر این بنا نیز از میان رفت.

    به جز آسیاب ها، کارخانه یخ جولازاده که در 1334 ساخته شده و یک تلمبه خانه آب نیز در این بخش دیده می شود.

    در محوطه غربی، پلکان سنگی بسیار بزرگی با 115 پله وجود دارد که راه ارتباطی بافت قدیم شهر با محوطه غربی بوده است و با استفاده از آن اهالی منطقه به سهولت به آب شرب مورد نیاز خود دسترسی پیدا می کردند. این پلكان با استفاده از عوارض طبیعی زمین احداث شده و ساختار آن یکی از شگفتی های مجموعه به شمار می رود. در ساخت این پلكان از قطعه سنگ های ماسه ای و گل یا مخلوط گل و آهک به کار بـرده اند.

    در زیر این پلکان و بر بام آسیابی به نام لوعلی، ساختمانی مربع شکل با سقفی گنبدی دیده می شود که ظاهری شبیه به آتشکده دارد. از این اتاقک به عنوان نمازخانه و استراحتگاه آسیابان استفاده می کردند. این اتاقک به صورت چهارطاقی با طاق های جناغی بوده و از سه طرف باز است.

    اتاقک هایی نیز در انتهای محوطه جا خوش کرده اند که ورود به آنها از طریق پلکان هایی که در صخره تعبیه شده اند امکان پذیر است.
    8sX46qNEU3Y1taVY-1523005253202.jpg

    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    قسمت های مختلف

    سطح این محوطه با خیابان شریعتی حدود 20 متر اختلاف ارتفاع دارد. ورودی مجموعه، ساباط شیبداری است که در كنار بقعه سید محمد ماهرو قرار گرفته و 3 متر پایین تر از سطح خیابان است. ساباط راهرویی طولانی و مسقف است که در برخی شهرهای ایران دیده می شود. در سازه های آبی شوشتر دو طرف ساباط را به کارگاه سنتی حریربافی و شمدبافی اختصاص داده اند. در سراشیبی راهروی ساباط صدای آب شنیده می شود و پس از آن مجموعه ای از ساختمان های پیچ درپیچ با سقف کوتاه خودنمایی می کنند. محل گذر آب در کف این اتاق های تودرتو ساخته شده است و همه معابر کف اتاق ها به یک حوضچه می رسند. کف این حوضچه چرخ پره چوبی بزرگی تعبیه شده که با فشار آب ورودی می چرخد. این چرخ موجب چرخش اهرم سنگین آسیاب می شود و سنگ بزرگ آسیاب گندم را به آرد تبدیل می کند.

    پس از اتاق های تودرتوی آسیاب آبی محوطه آبشارهای «توف بلیتی» پیش روی تان قرار می گیرد.

    ورودی محوطه آسیاب ها دو پلکان است: پلكان شرقی معروف به پلكان شاهی و پلکان اصلی که در گذشته محل ورود احشام بوده است. در كنار پلکان دوم ایوان بلندی دیده می شود كه گویا در گذشته محل استراحت آسیابان بوده است. این پلكان در انتها به محوطه غربی آسیاب ها می رسد.

    اجزای این مجموعه عبارتند از: پل بند گرگر، تونل بلیتی، تونل دهانه شهر، تونل سه کوره، آسیاب ها، پلکان‌های مجموعه آسیاب ها، ساباط ها یا دالان های سرپوشیده مجموعه آسیاب ها، تاسیسات جدید مجموعه آسیاب ها، پل دوپلون، محوطه سیکا و چهارطاقی

    سیکا

    شاخه گرگر در 600 متری پایین دست بند میزان به صخره ای طبیعی برخورد می کند که به پل گرگر شهرت دارد و مانند بند، سطح آب را در ترازی مشخص نگه می دارد. برای عبور دادن آب از این صخره از تونل ها استفاده کرده اند. آب در اینجا بالا می آید و فشار آب بر روی تونل ها بیشتر شده و آب با سرعت زیادی خارج می شود. در گذشته نیروی حاصل از این فشار آب، 32 آسیاب محوطه سیکا را می چرخاند. بنابراین سیکا بخشی از کانال‌های آبرسانی به آسیاب ها محسوب می شده است.

    سیکا محلی جهت استراحت و تفریح نیز بوده است و با دو بخش مسقف، در انتهای ضلع غربی مجموعه قرار دارد. دسترسی به فضای درون سیکا از طریق چند پله دستکند ممکن می شود و درون آن یک حوض 8 ضلعی با کانال‌های کوچک خودنمایی می کند. آب این حوض از طریق یک جوی تامین می شود. این جوی از دیواره سیکا بیرون می آید و از طریق دو کانال کوچک به رودخانه گرگر می رسد.

    بعدها در دوره قاجار و در زمان حکومت محتشم -از حکام محلی- سدی در این مکان زدند و آن را تبدیل به تفرجگاهی کوچک کردند. پس از احداث سد آب از یک قسمت داخل و وارد یک 8 ضلعی گود می شد و از این 8 ضلعی به دو کانال می ریخت؛ سپس از آنجا به سوی رودخانه می رفت.

    در مورد معنای سیکا هنوز اتفاق نظری وجود ندارد؛ اما لغت نامه دهخدا این واژه را نوعی مرغابی می داند و یا آن را نوعی درخت و قومی از هندوان دارای مهب و شنو که شعبه‌ای از آیین بودائیست می نامد.

    پلکانی ۴۰۰۰ ساله

    پلکان سنگی دست سازی در جنوب محوطه آبشارها به چشم می خورد که بیش از ۲۰۰ پله دارد و موجب اتصال محوطه آبشارها به نقاط مسکونی مشرف به مجموعه می شود. «هرودت» در 2 هزار و 500 سال پیش قدمت این پلکان را 1000 سال عنوان کرده است و سنگ نوشته های موجود در مسیر آن حکایت از قدمت باستانی این اثر دارد. در مسیر پلکان اتاق هایی دیده می شود که گویا محل استقرار نگهبانان سازه های آبی بوده اند. گفته می شود قدمت این اتاقک ها به بیش از ۴ هزار سال می رسد و معماری و سقف کوتاه آن مهر تاییدی بر جایگاه نگهبانی آنهاست. پنجره های این اتاق ها درست روبه روی دهانه آبشارهاست و دید خوبی به نگهبانان می داده اند.

    شوادون

    اتاقک هایی به موازات مجرای شتاب دهنده آب ورودی به آسیاب های آبی قرار دارند که از حجاری سنگ و صخره های شنی هستند. این اتاقک ها به شوادون یا همان شبستان شهرت دارند و در گذشته به عنوان محل استراحت آسیابانان در روزهای گرم تابستانی مورد استفاده قرار می گرفته اند. پنجره های کوچکی در دیواره های این اتاقک ها ساخته شده است و در سقف آنها پنجره هایی رو به بالا وجود دارد. چینش پنجره های این اتاقک ها به گونه ای است که آسیابان می توانسته هم بر چرخ سنگی بزرگ آسیاب نظارت کند و هم میزان و سرعت آب ورودی به مجرای شتاب دهنده آب را ببیند. همچنین نظارت بر کار کارگران «گندم ریز»، «آرد بر» و «سبوس جمع کن» نیز از این اتاقک ها میسر بوده است. شوادون تا چند سال پیش محل تفریح و شب نشینی های مردم شوشتر هم به شمار می رفت و میزبان خانواده ها در شب های طولانی زمستان های خوزستان بود.

    آسیاب ها

    در این محوطه دو نوع آسیاب به چشم می خورد که عبارتند از: «تنوره ای» با پره محور عمودی و «شیبی» با پره محور افقی. در اینجا توضیح کوتاهی درباره این آسیاب ها به شما ارایه می دهیم:

    آسیاب تنوره ای

    در این آسیاب، چرخاب با فشار نیروی آبی كه در تنوره یا چال انباشته می شود، می چرخد. در آسیاب تنوره ای آب از كانالی با ارتفاع زیاد به توره یا چاه می ریزد و در انتهای تنوره به دریچه ای به نام جَوَن می رسد. جون 30 الی 40 سانتیمتر قطر دارد و آب با فشار زیاد از آن خارج می شود. آب خارج شده از جون با برخورد به پره ها موجب چرخیدن آسیاب، حول محور عمودی می شود.

    آسیاب شیبی

    آسیابی که پره های آن در شیب کانال آب قرار دارد و نیروی آب موجب چرخش آن حول محور افقی می شود. در سال های اخیر استفاده از آسیاب های شیبی دیگر رونق سابق را ندارد و آسیاب های تنوره ای جایگزین آنها شده اند. در آسیاب شیبی از تسمه، جهت تبدیل نیروی چرخشی افقی به عمودی، استفاده می شود و همین امر استهلاک را بالا می برد. به همین دلیل این نوع آسیاب نسبت به آسیاب تنوره ای پر خرج تر است و در مواردی صرفه اقتصادی ندارد.

    سنگ آسیاب در شوشتر از چند پاره سنگ تشکیل شده است و دلایل یکپارچه نبودن آن عبارتند از:

    حجم زیاد آب و سایز سنگ که باید بزرگتر باشد.

    جابه جایی سنگ سخت است.

    استحکاک زیاد و سایش سنگ بسیار بالاست.

    جنس سنگ بومی منطقه برای این کار نامرغوب و نامناسب است.

    قدرت و حجم آب، ابعاد سنگ آسیاب را تعیین می کند و در آسیاب های محوطه آسیاب های شوشتر قطر سنگ آسیاب حدود 1 متر و ارتفاع آن 35 سانتی متر است.

    ساختمان آسیاب ها

    ساختمان آسیاب ها را می توان در دو بخش مورد بررسی قرار داد:

    بخش رویین: این بخش شامل یک یا دو اتاق تودرتو با پوشش گنبدی و درگاه های طاقی است. استفاده از سنگ های ماسه ای تراش خورده در ساختمان آسیاب ها به چشم می خورد و در پوشش آنها نیز آجر به کار رفته است. برخی از این ساختمان ها بیش از 1 آسیاب دارند.

    بخش زیرین: به این بخش زیریو نیز گفته می شود و کانال ها و تونل های آبی را شامل می شود که پره های آسیاب در آنجا می چرخند.
    [/HIDE-THANKS]
     

    ATENA_A

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2018/02/17
    ارسالی ها
    23,992
    امتیاز واکنش
    29,350
    امتیاز
    1,104
    [HIDE-THANKS]
    - نیایشگاه صابئین
    در سمت شرق بند برج عیار بقایای اتاقک ها و کانال هایی دیده می شود که به شکل صلیب ساخته شده اند و به گفته دکتر رهبر مربوط به پرستشگاه صابئین هستند. منداییان یا صابئین پیروان یحیای تعمیددهنده هستند و یکی از اقلیت‌های مذهبی ایران، عراق و سوریه به شمار می روند.

    این محوطه قبلا درون باغ بسیار بزرگی واقع شده بود که در اواخر دوره قاجار به خانواده حکیم تعلق داشت. آب این مجموعه از تونلی به نام تونل باغ حکیم -شاخه ای از تونل بلیتی- تامین می شده است. در دوره صفوی تا قاجار صابئین به عنوان نیایشگاه مورد استفاده قرار می گرفت و تاسیسات مذکور عبادتگاه و محل اجرای مراسم مذهبی این قوم نیز در همین محوطه قرار داشت.

    Please, ورود or عضویت to view URLs content!

    [/HIDE-THANKS]
     

    برخی موضوعات مشابه

    بالا