گل و گیاه ***همه چیز در مورد گل رز***

[❤Amethyst]

مصارف
پرورش رز تنها برای لـ*ـذت بردن از زیبایی این گل نیست بلکه از این گل برای عطرسازی تهیهٔ چای، مربا، لیکور و بسیاری مواد خوراکی دیگر استفاده می‌شود. عطر رز آرامش‌بخش سیستم عصبی است و در راحت به خواب رفتن انسان تأثیر دارد و به همین سبب درعطردرمانی[پ ۳۲] بکار بـرده می‌شود.[۳۷]

اسانس

روغن گل‌سرخ یا اسانس رزی که از گل‌گلاب گرفته شده‌است.
روغن گل‌سرخ یا اسانس رز چون گرانترین اسانس دنیا است، به عنوان ملکهٔ اسانس‌ها شهرت دارد. از هر ۱۰۰ کیلو گل رز تنها ۸–۳ گرم اسانس استخراج می‌شود. اسانس رز تحـریـ*ک‌کنندهٔ جریان خون است. احساسات منفی مانند بدبینی، غم، حسادت و نفرت را تعدیل کرده باعث بوجود آمدن آرامش روانی می‌شود. مصرف آن در زنان باعث کم شدن سندرم پیش از قاعدگی شده همچنین در نظم و ثبات دادن به دورهٔ قاعدگی تأثیر دارد اما از آنجائیکه این اسانس تسریع‌کنندهٔ قاعدگی است بهتر از مصرف آن در بارداری خودداری شود. این ماده از طریق جذب از راه پوست از بوجود آمدن چین‌وچروک و همچنین لکه‌های پوستی جلوگیری کرده و همچنین التهاب پوست و جوش صورت را بهبود می‌بخشد. اسانس گل رز در دمای کم خاصیت جامد شدن را داراست و با گرمای دست دوباره به حالت مایع برمی گردد به همین سبب اگر ماده‌ای که به نام اسانس خریداری شده حتی در یخچال نیز به حالت جامد در نیاید به احتمال قوی اسانسی اصل و خالص نبوده و با مواد دیگر مخلوط شده‌است.[۳۸] هر گرم اسانس گل رز بطور تقریبی معادل یک گرم طلا دربازار جهانی قیمت دارد.[۳۹]

 

[❤Amethyst]

گلاب

گلاب از نوعی رز به نام «گل‌سرخ محمدی» با نام علمی Rosa × damascena که به «طلای معطر» نیز شهرت دارد، تهیه می‌شود. تاریخ شروع ساخت گلاب در ایران مشخص نیست اما به دوران‌های بسیار کهن و پیش از حکمرانی پارسیان در ایران برمی‌گردد. طبق مدارکی که در کتابخانه ملی پاریس موجود است، در سال ۸۱۰ میلادی ایالت فارس سالیانه ۳۰٬۰۰۰ بطری گلاب به عنوان باج به خزانه‌داری بغداد پرداخت می‌کرده‌است. صنعت گلاب‌گیری در قرن دهم میلادی توسط اعراب به اروپا بـرده شد و نخستین کشوری که این صنعت در آن رواج یافت اسپانیا بود. تاریخ کشت گل سرخ محمدی در منطقهٔ قمصر کاشان سابقهٔ دیرینه دارد و از درون قبرهای قرن اول و دوم هجری در قمصر، گلاب‌پاش‌هایی گِلین به دست آمده‌است. در زمان ملکشاه سلجوقی یکی از اتابکانروم شرقی، تعدادی بوته گل‌سرخ محمدی را با خود از قمصر به شهر دمشق که در آن زمان «داماسکوس» خوانده می‌شد، برد و در این شهر پرورش داد. به همین علت نام علمی این گیاه رزا داماسنانامگذاری شده‌است.[۴۰]

 

[❤Amethyst]

خوراک

طرز تهیه چای میوهٔ گل رز یا چای رز هیپ

در ایران گلبرگ‌های رز برای تهیهٔ مربای خانگی بکار می‌روند همچنین گلاب بطور معمول در برخی از خوراک‌های ایرانی به عنوان یکی از مواد داخل پلو و بخصوص در شیرینی‌جات و دسرهای ایرانیبکار بـرده می‌شود.[۴۱] مسقطی، یخ‌دربهشت، فرنی، شله‌زرد، کاچیو حلوا از جمله دسرهای ایرانی هستند که گلاب یکی از مواد آن را تشکیل می‌دهد.[۴۲] میوهٔ گل‌سرخ در طول جنگ جهانی دوم به عنوان منبعی برای تهیهٔ ویتامین سی مورد توجهٔ مردم انگلستان قرار گرفت و درست کردن شربت از میوهٔ گل‌سرخ در هنگام این جنگ در انگلستان رواج پیدا کرد. شربت میوهٔ گل‌سرخ علاوه بر اینکه ۲۰ برابر بیشتر از پرتقال حاوی ویتامین سی است دارای ویتامین آ نیز هست. چای گل‌سرخ به دو روش بکار بردن میوه یا گلبرگ‌های خشک شده تهیهٔ می‌شود. در جنوب کشور چین استفاده از گلبرگ‌های خشک شده در تهیهٔ چای از دوران باستان رواج داشته‌است. یکی از سوغاتی‌های استان یون‌نان که در جنوب چین واقع شده، غنچه‌های خشک شدهٔ گل‌سرخ است که جهت درست کردن چای بفروش می‌رسد.[۴۳]

 

[❤Amethyst]

عطر

تصویری نقاشی شده در دههٔ ۱۸۷۰ از برداشت رز در دره رز در نزدیکی شهرکازانلاک در بلغارستان، این دره یکی از مراکز مهم تولید عطر گل رز در جهان است.

گل رز بر اساس عطر به ۷ گروه تقسیم می‌شود:

• عطر گل‌گلاب قدیم: در رزهای باغی قدیمی و گونه‌های طبیعی رز زیاد یافت می‌شود. نوع نمونه رز یادگار مالمزون.[پ ۳۳]
• عطر گل‌گلاب جدید: عطر آن نسبت به گل‌گلاب قدیم تندتر است. نوع نمونه رز پاپا میل‌لند.
• عطر رز چای: عطر ملایمی به مانند چای یا برگ چای دارد. نوع نمونه رز گاردن پارتی.
• عطر رز چای کامل: عطری به مانند میوه‌هایی چون سیب، زردآلوو هلو دارد. نوع نمونه رز دبل دیلایت.
• عطر رز آبی: بوی آن مخلوطی از عطر گل‌گلاب جدید و رز چای یا پوست لیمو است. نوع نمونه رز بلومون.
• عطر رز تند:[پ ۳۴] عطر آن مخلوطی از بوی گل‌گلاب قدیم و همچنین ماده عطردار دیگری به نام اوژنول است. عطر ویژهٔمیخک صدپر و میخک به سبب وجود اوژنول بوجود آمده‌است. نوع نمونه رز روگوزا و رز خوشه‌ای.[۴۴]
• عطر مر:[پ ۳۵] این نوع عطر در رزهای انگلیسی زیاد دیده می‌شود و عطری به مانند رازیانه دارد. نوع نمونه رز قصر گلامیس.[۴۵][۴۶]

مرکز کشت رز در جهان جهت مصرف در عطرسازی به دو گروه بزرگ تقسیم می‌شود. یک گروه فرانسه و مراکش هستند که رز سنتیفولیا محصول عمدهٔ آنهاست و گروه دیگر را دو کشورِ ترکیه وبلغارستان تشکیل می‌دهند که بطور عمده گل‌گلاب و ارقام آن را جهت عطرسازی کشت می‌کنند.[۴۴] در این میان بخصوص دره رز در بلغارستان به عنوان یکی از بزرگترین مناطق تولیدکنندهٔ گل رز و از مراکز عمدهٔ تولید اسانس و عطر گل رز شهرت جهانی دارد.[۴۷]

 

[❤Amethyst]

اثرات داروئی

گیاه گل رز به سبب اثرات آرام‌بخش، ضد تشنج و ضد درد از دیرباز در طب سنتی ایران و اکثر کشورها جایگاه خاصی داشته‌است. این گیاه با توجه به داشتن آلکالوییدها، فلاونوییدها و ترکیبات آلی همواره در جهت کاهش فشارهای عصبی، درمان افسردگی،بیخوابی مزمن، آرام‌بخشی، و ترمیم‌کنندگی پوست مورد استفاده قرار گرفته‌است. عصارهٔ گل رز از گلبرگ و کاسبرگ این گل استخراج می‌شود و از راه پوست و مخاط نیز قابل جذب است. عصارهٔ آن به رنگ زرد روشن با طعم کمی شیرین و عطری نافذ است و مواد عمده و مؤثر آن شامل ۳۰ تا ۴۰ درصد گرانیول و ۲۰ تا ۳۰ درصد لینانول، ۴۰ تا ۶۰ درصد سیترونلول است. این عصاره کاهش دهندهٔ فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک و تقویت‌کنندهٔ دستگاه عصبی پاراسمپاتیک است.[۴۸]

 

[❤Amethyst]

شاخه بریده

گل رز شاخه بریده

گل‌های شاخه بریدهٔ رز به ۴ دستهٔ اصلی تقسیم می‌شود:

• رز شاخه بلند به رزهای بریدهٔ تک شاخه‌ای گفته می‌شود که طول ساقه بین ۹۰–۶۰ سانتیمتر و قطر گل انتهای شاخه بین ۱۰–۵ سانتیمتر است.
• رز چای به رزهای بریدهٔ دورگهٔ چای گفته می‌شود که تک شاخه هستند و طول ساقه بین ۵۵–۴۰ سانتیمتر و قطر گل انتهای شاخه بین ۵–۳ سانتیمتر است.
• رز سویت هارت یا رزهای مینیاتور کوچکتر از رزهای چای هستند. طول ساقه بین ۴۰–۲۰ سانتیمتر و قطر گل انتهای شاخه بین ۲٫۵–۱٫۵ سانتیمتر است.
• رزهای اسپری رزهایی خوشه‌ای هستند و در روی یک شاخه ۵–۴ غنچه وجود دارد.[۴۹]

در حال حاضر گل رز یکی از محبوبترین گل‌های جهان است و از لحاظ میزان تولید در صدر قرار دارد. کشورهای عمدهٔ تولیدکننده رز عبارتند از: ایالات متحده آمریکا، هلند، انگلستان، کلمبیا، اکوادور،کنیا، آفریقای جنوبی و هندوستان.[۵۰] در سال ۱۳۹۱ خورشیدی بیشترین گل شاخه بریدهٔ صادراتی ایران گل رز بوده‌است و گل مریم و گلایول رتبه‌های دوم و سوم را به خود اختصاص داده‌اند.[۵۱]

 

[❤Amethyst]

تکثیر
محل مناسب برای کاشت جایی است که هوا در آن به خوبی جریان داشته باشد و هر روز بیش از ۵ ساعت در معرض نور خورشید باشد.[۵۲] تکثیر رز از طریق کاشتن بذر، برش و قلمه‌گیری انجام می‌شود.[۵۳]

• روش برش: زمان مناسب بین ماه خرداد تا شهریور پس از پایان گل دهی و ریختن گل‌هاست. طول مناسب هر یک قطعه برای برش ۱۵ سانتی‌متر است و بهتر است در هر قطعه سه ردیف برگ وجود داشته باشد. شاخه‌های بریده‌شده برای اینکه به آسانی در خاک فرو بروند، نخست با کارد برش داده و نوک تیز می‌شوند. پایین‌ترین ردیف برگ قطع شده سپس برش‌ها در حدود یکساعت در آب خیسانده و به درون خاک منتقل می‌شوند.
• روش پیوند
  • پیوند شاخه به رز: در این نوع پیوند یک شاخه رز انتخاب شده به درختی رز خودرویی که دارای ریشه است پیوند زده می‌شود و ساقهٔ درخت اصلی از بالای این پیوند قطع می‌شود.
  • پیوند جوانه به رز: در این روش ابتدا در پایین‌ترین قسمت ساقهٔ یک گیاه رز برشی به شکل حرف انگلیسی T با کارد ایجاد می‌شود بدین ترتیب که عرض برش در بالا ۷ میلی‌متر و برش طولی آن ۲ سانتیمتر باشد. یک جوانه نیز به همراه قسمتی از پوست ساقه، از درخت پیونددهنده بریده می‌شود سپس این قسمت بریده شده در داخل همان ناحیهٔ برش داده شده در ساقهٔ درخت پیوند شونده قرار می‌گیرد و با نوار به هم متصل می‌شوند.[۵۴]

 

[❤Amethyst]

بیماری‌ها و آفت‌ها
نوشتار اصلی: آفت‌ها و بیماری‌های گل رز
گل رز از نظر آسیب دیدن در اثر بیماری و همچنین آفات بسیار مساعد است اما با فراهم کردن محیط مناسب و همچنین سمپاشی مناسب و زود هنگام می‌توان با این عوامل مقابله کرد.[۵۵]

بیماری‌ها

لکه سیاه رز

سفیدک پودری رز
برخی از انواع بیماری‌های شایع گل رز عبارتند از:

• لکه سیاه رز: نوعی بیماری قارچی و یکی از رایج‌ترین بیماری‌های گل رز است. این بیماری ابتدا به صورت لکه‌های سیاه کوچک بر روی برگ نمایان می‌شود پس از مدتی اطراف این لکه‌های به رنگ زرد درآمده و سبب ریزش برگ می‌شود. برای جلوگیری از گسترش بیماری باید برگ‌های بیمار چیده شده و همچنین برگ‌های ریخته شده از زیر بوته نیز جمع‌آوری شوند.[۵۶]
• سفیدک پودری رز: سفیدک پودری رز به همراه لکه سیاه رز به عنوان رایج‌ترین بیماری‌های گل رز شناخته می‌شوند. در اثر مبتلا شدن، برگ و سایر قسمت‌های گیاه با پوشش پودری سفید رنگی پوشانده می‌شود. در صورت بیماری شدید، گیاهان ممکن است کوتاه شده، و برگ‌ها پیچ خورده و سپس خشک شده بریزند. در موارد بسیار نادر ممکن است گیاه در نتیجه عفونت خشک شود.[۵۷]
• زنگ رز: یک نوع بیماری قارچی است که در اثر آن دانه‌های نارنجی رنگی در پشت برگ‌ها ظاهر می‌شود و به مرور زمان به سیاه تغییر رنگ می‌دهد.[۵۸]
• کپک خاکستری: در ابتدای بیماری بر روی گلبرگ لکه‌های قرمز رنگ پدیدار می‌شود سپس بر روی ساقه یا گل کپک خاکستری رنگی شروع به رشد می‌کند در آخر کپک به رنگ قهوه‌ای تغییر رنگ داده باعث پوسیدگی گل می‌شود.[۵۹]
• گال طوقه: عامل بیماری در درون خاک وجود دارد و از طریق زخم ریشه وارد می‌شود.[۶۰]

 

[❤Amethyst]

تاریخچه

سنگواره برگ رز
طبق نظریه‌ها رز در حدود ۷۰ میلیون سال قدمت دارد. قدیمی‌ترینسنگواره رز در حدود ۷۰–۳۵ میلیون سال قدمت دارد و در ایالتکلرادو در آمریکا کشف شده‌است.[۶۲][۶۳][۶۴] کاشت رز در کشورهای خاورمیانه برای مصارف دارویی و همین‌طور به جهت مصرف عطر آغاز شد سپس کاشت آن در یونان و روم نیز گسترش یافت.[۶۵]

به نظر می‌رسد که در دوران لوئی چهاردهم تنها ۴ گروه رز قدیمی به نام‌های داماسک، گالیکا، آلبا و سنتیفولیا (رز کلمی) در اروپا موجود بوده‌است. در قرن هیجدهم در فرانسه نیز تحت تأثیر انگلستان باغبانی در بین طبقات اشراف رواج پیدا کرده بود. در این دوران کاشت رز جای گل سوسن و لاله را گرفته بود و رز بود که گلی اشرافی دانسته می‌شد. بخصوص در کشور فرانسه در زمان سلطنت ناپلئون بناپارت (۱۸۲۱–۱۷۶۹) تب علاقه به رز بالا گرفت. همسر او ژوزفین (۱۸۱۴–۱۷۶۳) علاقه بسیاری به جمع‌آوری گیاهان نادر و رز داشت. ژوزفین ابتدا ۲۵۰ نوع رز را از کشورهای گوناگون اروپایی و غیراروپایی مانند چین و ژاپن در باغ رز کاخ مالمزون جمع‌آوری کرد سپس او بهترین باغبانان و گیاه‌شناسان را در این باغ به کار گمارد و آن‌ها در سال ۱۸۰۴ برای اولین بار موفق شدند توسط لقاح مصنوعی رقم‌های جدید رز را ایجاد کند. تعداد رقم‌های جدید ایجاد شده در این باغ در اواسط قرن نوزدهم از ۲۵۶۲ نوع فراتر رفت. او همچنین از نقاش معروف گیاهان پیر جوزف ردوته خواست گل‌های رز باغ مالمزون را جهت مصور ساختن اطلس رز به تصویر بکشد. به علت خدمات بسیار ژوزفین در رونق بخشیدن به کاشت و شناساندن گل رز به او لقب حافظ رز اهدا شده‌است.[۶۶]

اولین رز دورگه چای یعنی رز لا فرانس در سال ۱۸۶۷ بوجود آمد و با وجود امتیازات فراوانی که داشت فاقد قدرت میوه‌دهندگی بود. اولین رز دورگهٔ چای که توانایی باروری و میوه‌دهندگی را داشترز لیدی ماری فیتز ویلیام نام دارد. این رز در سال ۱۸۸۲ و در کشور انگلستان بوجود آمد.[۶۷]

 

[❤Amethyst]

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

تصویر نخستین رقم رز دورگهٔ چای زرد رنگ به نام رز آفتاب طلایی (رز سولیل دِ اور)
رز زرد رنگ از انواعی است که یافت نوع خودروی آن تنها به خاورمیانه و چین منحصر شده‌است به همین سبب تا قرن نوزدهم با وجود بکارگیری انواع گوناگون رز در صنعت باغبانی هنوز از بکارگیری رز زرد خودرو اثری دیده نمی‌شود. یکی از والدهای رزهای زرد رنگ امروزی یکی از گونه‌های رز به نام رز زرد ایرانیاست که در کشورهای ایران و عراق یافت می‌شود. یک پرورش دهندهٔ رز فرانسوی به نام ژوزف پرنت-داچر (۱۹۲۸–۱۸۵۹) نخستین رز زرد رنگ دورگهٔ چای را در سال ۱۹۰۰ میلادی به نام رز آفتاب طلایی[تلفظ فرانسوی ۱][پ ۳۶] به جهان معرفی کرد البته رنگ رز آفتاب طلایی هنوز با رنگ زرد خالص تفاوت داشت. بالاخره در سال ۱۹۲۰ میلادی، بعد از ۴۷ سال تحقیق ژوزف پرنت-داچر توانست رز دورگهٔ چایِ چهارفصلی به نام رز یادگار کلادیوس پرنت[تلفظ فرانسوی ۲][پ ۳۷] را بوجود بیاورد که از نظر رنگ شباهت زیادی با رز زرد ایرانی دارد.[۶۷]