سرزمین ایران توسط گسلهای اصلی و فرعی با روندهای مختلف پوشیده شده‌اند. تعدادی از گسلهای اصلی که در و منطقه ساختاری ایران ، حوضه‌های رسوبی ، تشکیل کانسارهای رگه‌ای و مناطق زلزله خیز ایران نقش دارند عبارتند از :
گسلهای با روند تقریبی شرقی - غربی
گسل البرز (A)
از شرق گرگان تا لاهیجان بین واحد گرگان تا رشت و البرز قرار دارد و روند آن از روند البرز مرکزی تبعیت می‌کند. این گسل از سیلورین یا قبل از آن فعالیت داشته و شمال آن فاقد سنگهای ائوسن است، ولی رخساره‌های دریایی میوسن شمال آن با البرز تفاوت دارد.
گسل آبیک - فیروزکوه (AF)
از آبیک قزوین تا فیروزکوه در بخش جنوبی البرز کشیده شده است و قسمتی از آن به نام راندگی مشا - فشم خوانده می‌شود. به شمار می‌آید و احتمالا فرورفتگی دریاچه ارومیه نتیجه عملکرد آن است. به دلیل عدم وجود سنگهای تریاس و ژوراسیک و در مقابل گسترش زیاد سپر قدیمی سنگهای پرکامبرین تا پرمین در مغرب آن می‌تواند حاکی از وجود کوهزایی کاتانگایی باشد. ضمنا فعالیت این گسل در فاز سیمرین پیشین نیز مشاهده می‌شود.
گسلهای ایران مرکزی
گسل ترود (Tr)
این گسل از جمله گسلهای شمال کویر نمک ایران مرکزی بشمار می‌آید که با روند شمال شرقی - جنوب غربی در شمال گسل درونه (گسل بزرگ کویر) قرار دارد. فعالیت آن با توجه به روند با فعالیت مجدد در ایجاد ساختارهای فرازمین و فروزمین موثر بوده است. این گسل با گسلهای دیگری همچون بوده که گسل میناب با روند شمالی-جنوبی خود آن را از گسل زاگرس جدا و جابجا کرده است.
گسلهای زاگرس
گسل زاگرس (Z)
گسلی است که در بخش شمالی شرقی زاگرس با روند شمال غربی-جنوب شرقی و شیب تندگاه بطور عمودی مشخص می‌شود و بصورت گسل معکوس عمل کرده است. این گسل بویژه در نواحی لرستان تا مریوان ادامه دارد و پس از ورود به عراق دوباره بطرف ایران برگشته است و به سردشت می‌رسد (نبوی 1355) . دنباله این گسل در امتداد جنوبی غربی از نواحی فارس می‌گذرد. بطوری که طول کلی آن حدود 1350 کیلومتر است.
در نواحی فارس ، گسل زاگرس دارای شیب کمتری است و اغلب بصورت روراندگی مشاهده می‌شود. جنبش آن راستگرد بوده و رسوبات تبخیری کامبرین پیشین را که عملا باید در حوضه تبخیری قطر - کازرون تشکیل شده باشند در 200 تا 300 کیلومتری دورتر (در زردکوه) قرار داده است. مجموعه آمیزه‌های امینولیت و رادیولاریت‌های زاگرس در نواحی کرمانشاه و در نواحی نیریز فارس در امتداد این گسل تراستی قرار دارد. زمان جنبش اولیه گسل زاگرس را به پرکامبرین نسبت می‌دهند که در دوره‌های بعد نیز جنبش آن ادامه داشته است.
گسل کازرون (Kz)
طول این گسل حدود 500 کیلومتر است و روند تقریبی شمالی- جنوبی دارد و از نوع گسلهای راستگرد است. این گسل باعث جابجایی منطقه زاگرس و سکوی عربستان شده‌است. بنابراین مرز سکوی عربی با زاگرس ایران را مشخص می‌کند. زمان جنبش آن را به پرکامبرین نسبت می‌دهند، ولی در کوارتز دوباره جنبش آن شروع و زلزله‌های قر - کازرون نمایانگر جنبش عهد حاضر آن است.
گسل میناب (M)
نام قبلی این گسل زندان بوده است و آن را راستگرد می‌دانستند ولی جنبش‌های اخیر آن و جابجایی‌های رسوبات پادگانه‌های آبرفتی ساحلی سوئد جنبش‌های چپ‌گرد این گسل است. این گسل در بخش شمالی توسط گسل زاگرس قطع شده است ولی ادامه آن در طرفهای دیگر گسل بشاگرد و زاگرس ملاحظه می‌شود.
به نظر می‌آید که گسل میناب ادامه گسل نایبند باشد و جنبش آن نیز می‌تواند مشابه گسل نایبند باشد. روند این گسل شمالی-جنوبی است و از طرف جنوب وارد عمان می‌شود. این گسل از نظر اینکه در جهت و روند زمین ساختی مهم اورال-عمان و ماداگاسکار قرار دارد حائز اهمیت است
گسلهای با روند تقریبی شرقی - غربی
گسل البرز (A)
از شرق گرگان تا لاهیجان بین واحد گرگان تا رشت و البرز قرار دارد و روند آن از روند البرز مرکزی تبعیت می‌کند. این گسل از سیلورین یا قبل از آن فعالیت داشته و شمال آن فاقد سنگهای ائوسن است، ولی رخساره‌های دریایی میوسن شمال آن با البرز تفاوت دارد.
گسل آبیک - فیروزکوه (AF)
از آبیک قزوین تا فیروزکوه در بخش جنوبی البرز کشیده شده است و قسمتی از آن به نام راندگی مشا - فشم خوانده می‌شود. به شمار می‌آید و احتمالا فرورفتگی دریاچه ارومیه نتیجه عملکرد آن است. به دلیل عدم وجود سنگهای تریاس و ژوراسیک و در مقابل گسترش زیاد سپر قدیمی سنگهای پرکامبرین تا پرمین در مغرب آن می‌تواند حاکی از وجود کوهزایی کاتانگایی باشد. ضمنا فعالیت این گسل در فاز سیمرین پیشین نیز مشاهده می‌شود.
گسلهای ایران مرکزی
گسل ترود (Tr)
این گسل از جمله گسلهای شمال کویر نمک ایران مرکزی بشمار می‌آید که با روند شمال شرقی - جنوب غربی در شمال گسل درونه (گسل بزرگ کویر) قرار دارد. فعالیت آن با توجه به روند با فعالیت مجدد در ایجاد ساختارهای فرازمین و فروزمین موثر بوده است. این گسل با گسلهای دیگری همچون بوده که گسل میناب با روند شمالی-جنوبی خود آن را از گسل زاگرس جدا و جابجا کرده است.
گسلهای زاگرس
گسل زاگرس (Z)
گسلی است که در بخش شمالی شرقی زاگرس با روند شمال غربی-جنوب شرقی و شیب تندگاه بطور عمودی مشخص می‌شود و بصورت گسل معکوس عمل کرده است. این گسل بویژه در نواحی لرستان تا مریوان ادامه دارد و پس از ورود به عراق دوباره بطرف ایران برگشته است و به سردشت می‌رسد (نبوی 1355) . دنباله این گسل در امتداد جنوبی غربی از نواحی فارس می‌گذرد. بطوری که طول کلی آن حدود 1350 کیلومتر است.
در نواحی فارس ، گسل زاگرس دارای شیب کمتری است و اغلب بصورت روراندگی مشاهده می‌شود. جنبش آن راستگرد بوده و رسوبات تبخیری کامبرین پیشین را که عملا باید در حوضه تبخیری قطر - کازرون تشکیل شده باشند در 200 تا 300 کیلومتری دورتر (در زردکوه) قرار داده است. مجموعه آمیزه‌های امینولیت و رادیولاریت‌های زاگرس در نواحی کرمانشاه و در نواحی نیریز فارس در امتداد این گسل تراستی قرار دارد. زمان جنبش اولیه گسل زاگرس را به پرکامبرین نسبت می‌دهند که در دوره‌های بعد نیز جنبش آن ادامه داشته است.
گسل کازرون (Kz)
طول این گسل حدود 500 کیلومتر است و روند تقریبی شمالی- جنوبی دارد و از نوع گسلهای راستگرد است. این گسل باعث جابجایی منطقه زاگرس و سکوی عربستان شده‌است. بنابراین مرز سکوی عربی با زاگرس ایران را مشخص می‌کند. زمان جنبش آن را به پرکامبرین نسبت می‌دهند، ولی در کوارتز دوباره جنبش آن شروع و زلزله‌های قر - کازرون نمایانگر جنبش عهد حاضر آن است.
گسل میناب (M)
نام قبلی این گسل زندان بوده است و آن را راستگرد می‌دانستند ولی جنبش‌های اخیر آن و جابجایی‌های رسوبات پادگانه‌های آبرفتی ساحلی سوئد جنبش‌های چپ‌گرد این گسل است. این گسل در بخش شمالی توسط گسل زاگرس قطع شده است ولی ادامه آن در طرفهای دیگر گسل بشاگرد و زاگرس ملاحظه می‌شود.
به نظر می‌آید که گسل میناب ادامه گسل نایبند باشد و جنبش آن نیز می‌تواند مشابه گسل نایبند باشد. روند این گسل شمالی-جنوبی است و از طرف جنوب وارد عمان می‌شود. این گسل از نظر اینکه در جهت و روند زمین ساختی مهم اورال-عمان و ماداگاسکار قرار دارد حائز اهمیت است
