افسانه های گنبد نمکی جاشک

[ســ . پــــروانـہ]

در هر نقطه از زمین که پدیده های طبیعی به شکلی خاص جلوه گر شوند، افسانه هایی هم برسر زبان ها می افتد. می گویند این گنبد نمکی در اثر یک نفرین بزرگ شکل گرفته و به صورت امروزی در آمده است. نقل است که در گذشته های دور بزهایی در این منطقه بودند که شیر بسیار لذیذ و خوشمزه ای داشتند و زنان را وسوسه می کردند تا شیر آنها را بدوشند. اما هر کس که شیر آنها را می دوشید با همان بز تبدیل به سنگی نمکی می شد. این سنگ های نمک در کنار هم جمع شدند و آنقدر زیاد شدند تا گنبد نمکی جاشک شکل گرفت و نماد یک نفرین بزرگ شد.
درباره ی پدیده ی تخت دیو نیز افسانه ای بر سر زبان هاست. بر طبق این افسانه این مکان، محل حکومت و زندگی دیو بوده و وی را از آسیب در امان نگه می داشته است.این پدیده ی کم نظیر با عنوان گنبد نمکی جاشک یا دشتی شناخته می شود و با وسعت ۳۶۶۶ هکتاری اش عنوان بزرگترین گنبد نمکی خاورمیانه را به خود اختصاص داده است. باید توجه داشت که این گنبد نمکی یکی از فعال ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران نیز به شمار می رود و به عنوان یک سرمایه ی ملی با قدمت ۶۰۰ میلیون سال بسیار حائز اهمیت است.
به دلیل اهمیت گنبد نمکی جاشک، این اثر در بهمن سال ۱۳۸۶ به عنوان اثر طبیعی ملی فسیلی در فهرست مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و نام آن به عنوان هشتاد و هشتمین اثر طبیعی توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت گردیده است.
گنبدهای نمکی یکی از پدیده‌های زمین‌شناختی هستند، یک هسته ی مرکزی از نمک دارند و از لایه‌های بزرگ نمک زیرزمینی و به صورت گنبدی شکل گرفته اند. هنگامی که نمک با لرزش های ناگهانی همچون زلزله مواجه می شود مثل یک ماده ی ارتجاعی عمل می‌کند. حرکات بالا و پایینی لایه های نمکی باعث ایجاد برجستگیهایی در زمین می گردد و گنبد نمکی شکل می گیرد. شکل تمامی گنبدهای نمکی یکسان نیست و بسته به سنگ های پوششی آنها ، فشار درونی و میزان آن متغیر می باشد.

در ایران ،گنبدهای نمکی در سطح وسیعی از ارتفاعات زاگرس و ایران مرکزی وجود دارند و نزدیک به ۱۱۴ گنبد نمکی در نواحی جنوب ایران و استان‌های هرمزگان و بوشهر شناسایی شده است.