*▪آشنایی با شایع‌ترین بیماری‌های کودکان + علائم و درمان▪*

[کوکیッ]

^بسم الله الرحمن الرحیم^​

در میان بیماری های شایع پائیز و زمستان که اغلب کودکان به آنها دچار می شوند، علایم برخی بیماری ها بسیار شبیه همدیگرند.

در میان بیماری های شایع پائیز و زمستان که اغلب کودکان به آنها دچار می شوند، علایم برخی بیماری ها مانند آلرژی، سرماخوردگی و آنفلوآنزا بسیار شبیه همدیگرند و اطلاع از شباهت ها و تفاوت های آن ها می تواند کار والدین و حتی پزشکان را در تشخیص و درمان این بیماری ها راحت تر کند… این مطلب، نگاهی می اندازد به برخی از ویژگی های همین بیماری های مشابه!

 

[کوکیッ]

# بیماری های شایع پائیز و زمستان

آلرژی

آلرژی یک بیماری فصلی است. آلرژی بینی به صورت ترشح سفیدرنگ بینی، خارش، عطسه و سرفه بدون تب تظاهر می کند. در فصل بهار گاهی اوقات این بیماری با خس خس سـ*ـینه و تنگی نفس شبانه دیده می شود. سیر بیماری، طولانی مدت است و معمولا در خانواده سابقه حساسیت، کهیر و آسم وجود دارد. گاهی اوقات به صورت کهیر، ورم چشم و خس خس سـ*ـینه تظاهر می کند. سیستم ایمنی بدن نسبت به موادی مانند گل ها و گرده های گیاهان، گرد و غبار، پوست حیوان ها، بعضی مواد شیمیایی، بعضی داروها و مواد غذایی و… عکس العملی آلرژیک نشان می دهد. به این مواد، آلرژی زا یا آلرژن می گویند. آلرژن ها ۳ گروه هستند: آلرژن های غذایی مانند گوجه فرنگی، توت فرنگی، کیوی. آلرژن های تماسی مانند گردوغبار، آلودگی هوا و پولن های گیاهی. آلرژن های تزریقی مانند پنی سیلین و ایمنی داروها. هنگامی که یک عامل حساسیت زا وارد بدن می شود، بستگی به آمادگی بدن انسان و قدرت عامل حساسیت زا، علایم مختلفی مانند آبریزش بینی و گرفتگی بینی یا بثورات قرمز رنگ خارش دار به صورت کهیر یا تورم خارش دار ملتحمه چشم یا مشکل های گوارشی ظاهر می شود. مهم ترین مساله در مورد آلرژی، شناخت آلرژی است. اقدام پیشگیرانه اصلی در مورد آلرژی، پرهیز از آلرژن است.

 

[کوکیッ]

سرماخوردگی

برخلاف تصور خیلی ها که سرما را در بروز سرماخوردگی موثر می دانند، هوای سرد کمترین تاثیر را دارد یا می توان گفت که اصلا هیچ تاثیری در سرماخوردگی ندارد ولی چون در فصل سرما افراد بیشتر در فضاهای بسته و سرپوشیده ای مانند مدارس هستند، در نتیجه، شانس سرایت ویروس سرماخوردگی بیشتر می شود. علت اغلب سرماخوردگی ها ویروس است و تاکنون ۲۰۰ نوع ویروس مختلف سرماخوردگی شناخته شده که مهم ترین آنها رینوویروس، آدنوویروس و کوروناویروس هستند. ویروس سرماخوردگی به ۲ صورت (یکی تنفس و استنشاق ترشح های عفونی عطسه و سرفه پخش شده در هوا و دیگری تماس با اشیای آلوده به ویروس سرماخوردگی و سپس با لمس دست و صورت) انتقال می یابد. سرماخوردگی معمولا با گلودرد، عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی شروع می شود. تب نیز از علایم سرماخوردگی بوده که معمولا ۳ روز اول بیماری توام با گلودرد است و بعد از ۳ روز، تب قطع می شود ولی عطسه، سرفه و آبریزش بینی ممکن است ۷ تا ۱۰ روز ادامه داشته باشد. چنانچه تب بعد از ۵ روز ادامه داشته باشد، عفونت ثانویه باکتریایی، عفونت گوش یا سینوزیت به علت عوارض سرماخوردگی تایید شود، تجویز آنتی بیوتیک تحت نظر پزشک ضروری است. اغلب کودکان در سنین ۲ تا ۴ سالگی به علت ساختار دفاعی ضعیف بدنی و فقدان آنتی بادی بر ضد ویروس ها در بدنشان، مقاومت کمی در برابر عفونت های ویروسی دارند و سالانه ۳ تا ۴ بار سرما می خورند. معمولا در روزهای ۲ تا ۴ سرماخوردگی تعداد ویروس ها در ترشح های بینی به حد بسیار بالایی می رسد و بیشترین زمان انتقال بیماری به فرد دیگر همین زمان است.

**سرماخوردگی یک بیماری واگیردار و ویروسی است که در دوره کودکی بسیار شایع می‌باشد. معمولاً کودکان به طور متوسط دو برابر والدین خود به سرماخوردگی دچار می‌شوند. یکی از مهم‌ترین عواملی که احتمال سرماخوردگی را زیاد می‌کند حضور در مهد کودک‌ها و مدارس است. کودکانی که در مهد کودک‌ها و مدارس حضور دارند به طور متوسط 7 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند، در حالی که این تعداد در مورد سایر کودکان حدود 5/4 بار است. براساس آماری که از کشورهای غربی در دست است حدود نیمی از کودکان زیر 2 سال شرکت کننده در مهد کودک‌ها بین 3 تا 9 بار در سال دچار سرماخوردگی می‌شوند. به‌طور کلی میزان سرماخوردگی در پسران بیش از دختران است.

انتقال بیماری سرماخوردگی

یکی از مهم‌ترین ملزومات کسب این بیماری تماس نزدیک با شخص بیمار است. مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس به محیط اطراف، عطسه کردن و آلوده شدن دست فرد یا اشیاء اطراف با ترشحات بینی (که حاوی ویروس است) می‌باشد. ویروس می‌تواند وارد بینی شود و از آن محل با درگیری مخاط تنفسی سرماخوردگی را شروع نماید. برخلاف تصور، قرار گرفتن در سرما، از نظر علمی، موجب افزایش احتمال ابتلا به سرماخوردگی نمی‌شود. عامل اصلی ایجاد سرماخوردگی تعداد زیادی از ویروس‌های تنفسی است. فقط در مورد یکی از این ویروس‌ها یعنی رینو ویروس بیش از 100 نوع مختلف وجود دارد که همه آنها می‌توانند باعث ایجاد سرماخوردگی شوند. با در نظر گرفتن صدها ویروسی که در محیط، روی اشیاء یعنی دست افراد وجود دارد، می‌توان پیش‌بینی کرد که یک کودک می‌تواند بارها با انواع ویروس‌های متفاوت سرماخوردگی دچار بیماری گردد.

مصرف آنتی بیوتیک

با توجه به اینکه عامل ایجاد کننده بیماری ویروس است (که آنتی‌بیوتیک‌ها بر آن بی‌اثرند)، استفاده از آنتی‌بیوتیک به هیچ وجه جایگاهی در درمان بیماری ندارد. تب را می‌توان با استفاده از داروی استامینوفن کاهش داد و بهتر است از آسپیرین (با توجه به احتمال ایجاد بیماری خاصی به نام Reye) همزمان با سرماخوردگی استفاده نگردد. برای رفع احتقان بینی می‌توان از پاک کردن مکرر بینی کودک با پوآر یا دستمال کاغذی و قطره‌های نمکی استفاده نمود. مرطوب کردن هوای اتاق با بخور در کاهش غلظت ترشحات بینی موثر است. استراحت و مصرف مایعات فراوان نیز در روند کاهش علائم بی‌تاثیر نخواهد بود.

 

[کوکیッ]

سرفه

یکی از علایم شایع بیماری های دستگاه تنفسی است که در کودکان جنبه حفاظتی دارد و مانع از ورود عوامل مضر مانند باکتری ها، ویروس ها، مواد آلرژن زا، گرد و خاک، ترشح ها و جسم خارجی داخل ریه ها می شود. از این رو سرکوب کردن سرفه کار خطرناکی است ولی گاهی اوقات در سرفه های دردناک و شدید کودکان که ایجاد استفراغ کرده و خواب آنها را مختل می کند، تصمیم با پزشکان است. طی سال های گذشته، داروهای ضدسرفه فراوانی عرضه شده است. بعضی روی مرکز کنترل سرفه اثر می کنند و برخی دیگر، ضدحساسیت و خشک کننده ترشح های بینی هستند. همچنین خلط آورهایی مانند دکسترومتورفان و داروهای گیاهی بسیاری جهت سرفه تهیه و تجویز می شوند ولی اغلب داروهای ضدسرفه به علت خلط آور بودن برای کودکان زیر ۲ سال توصیه نمی شود.طی تحقیق هایی اثر عسل روی سرفه تایید شده و روزی ۱ تا ۲ قاشق مرباخوری، همراه با آب یا شیر از سن ۲ سال به بالا توصیه شده است؛ چون علاوه بر ارزش غذایی، اثر ضدسرفه نیز دارد و روزانه برحسب سن، ۱ تا ۲ قاشق مرباخوری شب هنگام خواب برای کودکان در نظر گرفته می شود.تاکنون درمان خاصی برای سرماخوردگی ارایه نشده، جز مصرف استامینوفن یا ایبوپروفن برای برطرف کردن درد و تب و مصرف قطره سرم نمکی برای برطرف کردن ترشح های بینی. مصرف آسپیرین برای سرماخوردگی توصیه نمی شود زیرا ویروس های سرماخوردگی را در ترشح های بینی افزایش و شانس انتقال بیماری را افزایش می دهد و به ندرت مصرف آسپیرین در بیماری های ویروسی ایجاد نشانگان Reye با علایم کبدی عصبی می کند. اقدام های زیر برای کاهش علایم بیماری موثرند: استراحت در منزل، به ویژه هنگام تب و درد، استفاده از مایعات فراوان، آبمیوه، سوپ رقیق و استفاده از آب نمک و قطره های سرم نمکی بینی برای مرطوب کردن مخاط بینی و خودداری از تماس با افراد مبتلا به ویژه در روزهای اول.

 

[کوکیッ]

آنفلوآنزا

آنفلوآنزا یک بیماری فصلی است که در اواخر پاییز و زمستان شایع است. این بیماری توسط ویروس آنفلوآنزا از طریق ترشح های بینی، سرفه و وسایل آلوده به ویروس منتقل می شود. علایم آنفلوآنزا به طور ناگهانی شروع می شود و شامل گلودرد، تب و لرز سردرد شدید، سرفه، درد عضلانی اندام ها و خستگی بدن است. آنفلوآنزا تهدیدکننده سالمندان و افراد مبتلا به نقص ایمنی و کودکان کمتر از ۳ سال است. طبق آمار، سالانه در آمریکا ۲۰۰ هزار نفر در اثر بیماری آنفلوآنزا در بیمارستان بستری می شوند و ۳۶ هزار نفر جان خود را از دست می دهند. ویروس آنفلوآنزای A به علت خواص آنتی ژنی ایجاد اپیدمی های جهانی خطرناک می کند. زیرگونه ویروس N۱H۱ از مرغ و خروس و خوک پس از شکسته شدن آنتی ژن باعث انتقال به انسان می شود. تشخیص این نوع آنفلوآنزا نیازمند تست های آزمایشگاهی و نمونه گیری از بینی و گلو است. پیشگیری از این بیماری ۳ مرحله دارد: ۱) تماس با دام ها مانند پرندگان و خوک و ضدعفونی کردن آنها؛ ۲) پیشگیری از سرایت انسان به انسان، بهداشت دست ها و استراحت بیمار مبتلا؛ ۳) واکسیناسیون آنفلوآنزا.

نوع ویروس هر سال توسط سازمان بهداشت جهانی شناسایی می شود و بهترین زمان واکسیناسیون اواخر تابستان یا اوایل پاییز است. به علت کمبود واکسن، واکسیناسیون همگانی توصیه نمی شود. ولی به افرادی که بیشتر در معرض خطر عوارض بیماری هستند واکسیناسیون توصیه می شود؛ از جمله شیرخواران از ۶ ماه به بالا تا کودکان ۵ سال و افراد سالمند بالای ۵۰ سال، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری های قلبی عروقی، دیابت، بیماری تنفسی، آسم، بیماری های کبدی، کلیوی، بیماری های خونی، سرطان، تالاسمی و افراد شاغل در مراکز بهداشتی درمانی.

با توجه به تاثیر بالای واکسن بر پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا، قیمت مناسب و عوارض کم آن، در حال حاضر استفاده ازواکسن آنفلوآنزا به عنوان مناسب‌ترین راه پیشگیری از این بیماری توصیه می‌گردد.


**آنفلوآنزا در واقع شدیدترین نوع سرماخوردگی است که توسط ویروسی به همین نام ایجاد می‌شود که خود دارای انواع مختلفی است. علت شاخص بودن بیماری آنفلوآنزا در بین بقیه انواع سرماخوردگی، شدت علائم عمومی بیماری است، به نحوی که کودک را به شدت بد حال می‌کند. طریقه انتقال ویروس آنفلوآنزا مانند سایر ویروس‌های سرماخوردگی از راه ترشحات بینی است. بیماری آنفلوآنزا در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی علائم عمومی آن در کودکان کمی با بزرگسالان متفاوت است. در کودکان شروع بیماری سریع‌تر است و بی‌اشتهایی، درد شکم، تهوع، استفراغ و تب بالا شایع‌تر است. به‌طور کلی علائم فصلی بیماری عبارتند از تب، احساس لرز، سرفه، گلو درد، تعریق، گرفتگی بینی، درد عضلانی و سردرد. بیماری در اغلب اوقات در عرض چند روز رو به بهبودی می‌گذارد ولی در تعداد کمی از کودکان ممکن است عوارض خاصی مانند عفونت گوش میانی، ذات‌الریه، سوء عملکرد مغزی حادث شود.

گروه پر خطر آنفلوآنزا

گروه‌های خاصی از بیماران از نظر ابتلاء به آنفلوآنزای شدید و احتمال عارضه دار شدن آن در خطر بالاتری به نسبت دیگران قرار دارند که در برخی از مهم‌ترین آنان شامل موارد زیر است:
بیماران دچار بیماری‌های قلبی بیماران ریوی خصوصاً بیماری‌های مزمن ریوی و آسم
بیماران دچار بیماری‌های خونی مزمن بیماری‌های متابولیک خصوصاً دیابت شیرین کودکان کم سن
کودکان مبتلا به نقص ایمنی مادرزادی یا اکتسابی کودکان در حال دریافت داروهای سرکوب کننده ایمنی

علائم آنفلوآنزا

علائم شایع سرماخوردگی شامل احتقان یا گرفتگی بینی، ترشح از بینی، سرفه، احساس لرز و گاهی تب است. عطسه، سردرد و بیحالی، استفراغ و اسهال نیز گاهی دیده می‌شود.

واکسن آنفلوآنزا

خوشبختانه واکسن آنفلوآنزا سال‌هاست که در دسترس عموم می‌باشد. با توجه به تاثیر بالای واکسن بر پیشگیری از بیماری آنفلوآنزا، قیمت مناسب و عوارض کم آن، در حال حاضر استفاده ازواکسن آنفلوآنزا به عنوان مناسب‌ترین راه پیشگیری از این بیماری توصیه می‌گردد. در کودکان زیر 9 سال، اولین دوره واکسن آنفلوآنزا شامل دو نوبت (دوز) به فاصله حداقل 4 هفته است. در این کودکان بعد از سال اول تزریق واکسن، استفاده از یک نوبت واکسن در هر سال کافی است. در کودکان 9 ساله و بالاتر اولین نوبت واکسن و واکسیناسیون سالانه بعدی شامل تزریق 1 نوبت (دوز) می‌باشد. از نظر درمانی، اصول درمان آنفلوآنزا مشابه سایر موارد سرماخوردگی است. با توجه به شدت علائم توصیه می‌شود کودک توسط پزشک معاینه گردد. در مورد درمان داروئی، داروهای موثر ضد ویروسی در آنفلوآنزا وجود دارد ولی در شرایط خاصی و فقط توسط پزشک تجویز می‌گردد و لذا اغلب موارد آنفلوآنزا با استراحت، استفاده از تب بر (مسکن) و مایعات در عرض چند روز بهبودی می‌یابد.

 

[کوکیッ]

_ چشمان صورتی

ترشح اشک، قرمزی چشم، خارش چشم و سفت شدن مژه ها همه جزو علائم ورم ملتحمه است که به نام چشمان صورتی خوانده می شود.

غالبا به علت عفونت ویروس سرماخوردگی ایجاد می شود.

چشمان صورتی به سرعت در مدارس و مهدکودک ها پخش می شود.

به نزد پزشک متخصص اطفال بروید تا مراقبت های لازم را دریابید.

این بیماری در بیشتر موارد بعد از 4 تا 7 روز بهبود می یابد.

 

[کوکیッ]

_ عفونت گوش

کودکان مستعد ابتلا به عفونت گوش می باشند، چرا که آنها دارای شیپور استاش کوچکی می باشند. این شیپور (مجرا) گوش میانی را به گلو متصل می کند.


هنگامی که سرماخوردگی باعث التهاب می شود، این شیپور مسدود می شود و موجب می شود که مایعات زیادی در گوش میانی و در پشت پرده گوش جمع شوند.

این تجمع مایعات، اجازه ورود میکروب ها را می دهد.

علائم شامل: تب، ایراد گیری و نق نق زدن و پر بودن گوش می باشد.

بیشتر عفونت های گوش در نتیجه ویروس ها می باشد و به خودی خود از بین می روند.

واکسیناسیون دوران کودکی می تواند از عفونت های گوش جلوگیری نماید.

آسپیرین در کودکان و نوجوانان موجب ایجاد سندرم ری می شود.

 

[کوکیッ]

_ چسب گوش

تجمع مایع در گوش میانی (با درد و یا بدون درد) می باشد که به نام اوتیت میانی با ترشح خوانده می شود.


غالبا، با یک عفونت گوش حاد و یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی همراه می شود.

مایع معمولا در عرض چند هفته از بین می رود.

به هر حال، اگر مایع چسبناک و ضخیم باشد، می تواند با شنوایی کودک تداخل ایجاد کند.

پس بهتر است نزد پزشک بروید تا با لوله ای مایع داخل گوش کودک را خارج کند.

 

[کوکیッ]

- بیماری دست، پا و دهان

این بیماری باعث تب همراه با تاول در داخل دهان، کف باسـ ـن و پاها می شود.

یک ویروس باعث این بیماری می شود.

این ویروس در تابستان و اوایل پاییز شروع به گسترش می کند.

بیشتر موارد شدید و جدی نیست و در مدت یک هفته تا 10 روز خوب می شود.

 

[کوکیッ]

_ بیماری پنجم

بیماری پنجم گاهی به نام سیلی زدن به گونه خوانده می شود.

این بیماری باعث بثورات قرمز روشن بر صورت می گردد.


این بثورات ممکن است بر نیم تنه، بازوها و یا پاها ظاهر شود.

مقصر این بیماری یک نوع ویروس است.

این ویروس قبل از ظهور بثورات، باعث علائمی شبیه سرماخوردگی خفیف می شود.

پس از ظهور بثورات، این بیماری مسری نخواهد بود.

غالبا بثورات بعد از 7 تا 10 روز ناپدید می شوند.