آیدا.ف
کاربر نگاه دانلود
- عضویت
- 2017/02/07
- ارسالی ها
- 5,830
- امتیاز واکنش
- 35,457
- امتیاز
- 1,120
- سن
- 20
نام رشته مهندسی هوافضا بر تقسیم دروس این رشته بین دو شاخه کاملا متفاوت هوایی و فضایی دلالت می‌کند.
از فارغ التحصیلان هم انتظار می رود که بتوانند در هر دو حوزه فعالیت کنند، اما مساله مهم در این مورد هدف گیری و تلاش کشور برای اهمیت دادن به این دو صنعت متفاوت با نیازمندی ها و دستاوردهای گوناگون است. رشته مهندسی هوافضا در ایران مثل همه دنیا با توجه و تکیه بیشتر بر دانش هوانوردی آغاز به کار کرد و در جریان خروشان و سریع پیشرفت علمی کشور، ناگهان دست خود را در بخش فضایی خالی دید؛ موضوعی که باعث شد سازمان فضایی ایران در نخستین روزهای کار جدی خود و به منظور تامین نیروی انسانی کافی برای این صنعت، مجبور به واگذاری چند پروژه کلان طراحی و ساخت ماهواره به دانشکده های مهندسی هوافضا در دانشگاه های مختلف شود؛ موضوعی که دستاوردهای آن در هاله ای از ابهام قرار دارد و بسیاری معتقدند این روزها آموزش دیدگان این برنامه بسیار پرخرج، در خارج از کشور جذب مراکز تحقیقاتی هوافضایی کشورهایی مثل کانادا یا ایالات متحده شده اند.
دکتر محمد طیبی رهنی، رئیس انجمن هوافضای ایران و عضو هیات علمی دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه شریف در این باره می گوید: «در تمام این سال ها به واسطه امکاناتی که در حوزه هوایی بوده و به همان نسبت در حوزه فضایی نبوده و همچنین به دلیل سخت افزار و نرم افزار و سایر امکاناتی که در حوزه هوایی بیش از حوزه فضایی بوده، به مقوله هوایی بیشتر پرداخته شده، اما درباره این که به کدام یک باید بیشتر پرداخته شود، هر دو در یک سطح هستند و هیچ یک بر دیگری برتری ندارد. سند جامع توسعه هوافضایی کشور هم هر چهار حوزه هوافضا یعنی حوزه فضایی، حوزه هوایی، حوزه هوانوردی و حوزه موشکی را در یک درجه اهمیت قرار داده است. رشد این چهار حوزه با هم دیده شده و هیچ یک بر دیگری اولویت ندارد.» او در حالی که مشخصا معتقد است در شرایط موجود به حوزه هوایی بیشتر پرداخته شده، برای رسیدن به تعادل بین حوزه ها پیشنهاد می دهد: «نخست باید از بحث های ترویجی و فرهنگ سازی بهره گرفت زیرا به اقداماتی کوتاه مدت و اقداماتی بلندمدت در این حوزه نیاز است که بحث فرهنگسازی یکی از آنهاست. از طرفی می توان اقدامات کوتاه مدت را که سریع تر نتیجه میدهد، در این حوزه انجام داد. تقویت زیرساخت ها، تجهیزات و آزمایشگاه هایی که بتواند در این حوزه به دانشجویان و متخصصان این رشته کمک کند، سبب رونق پروژه های فضایی خواهد شد.» و سپس می افزاید: «دستگاه های حاکمیتی مانند سازمان فضایی، دفتر امور فضایی، پژوهشگاه فضایی و تمام متخصصانی که در حوزه فضایی کار می کنند، باید نیرو و انرژی خود را به دانشگاه ها منتقل کنند تا دانشگاه ها و استادان با انبوهی از طرح ها و برنامه های فضایی روبه رو شوند و بتوانند از میان آنها به برنامه های مورد علاقه خود بپردازند.»
این در حالی است که مسئولان سازمان فضایی ایران معتقدند در سال های گذشته به اندازه کافی با انعقاد قراردادهای کلان به دانشگاه های کشور انرژی تزریق کرده اند، اما نتیجه لازم را به دست نیاورده اند. دکتر محمدحسن انتظاری، از پژوهشگران با سابقه ماهواره سازی و یکی از مدیران ارشد سازمان فضایی ایران در زمان عقد این قراردادها معتقد است ماجرای فناوری ماهواره در کشور نسبتا جدید است و اگرچه او و اعضای تیمش حدود ۱۷ سال پیش به عنوان نخستین گروه کشور، کار در حوزه طراحی و ساخت ماهواره را در مرکز تحقیقات مخابرات کشور آغاز کردند، اما دانشگاه ها خیلی دیر و بتدریج که بحث های فضایی در ایران داغ می شد، به فعالیت در این حوزه پرداختند؛ موضوعی که حداقل در بخش دانشگاهی کشور انتظار می رفت با آینده نگری و نگاهی به روند جهانی فناوری و دانش از سال ها پیش آغاز شود تا با آغاز حرکت چرخ های صنعت فضایی، نیروی انسانی لازم از قبل تربیت شده باشد.
انتظاری می افزاید: «هوانوردی در کشور ما سابقه بسیار طولانی دارد و اولین پژوهشگاه ها و دانشگاه های هوافضا، عمده فعالیت خود را بر پایه هوانوردی قرار دادند.» او سپس اشاره می کند: «صنعت هوانوردی ما به این مقدار دروس که در دانشگاه ها پرداخته می شود نیاز دارد، اما کمبودی که احساس می شود در ارتباط با فناوری ماهواره و فعالیت فضایی است، بنابراین شورای برنامه ریزی درسی وزارت علوم باید در این زمینه فعالیت جدیدی را آغاز کند.» دکتر انتظاری در ادامه پیشنهاد می دهد: «آزمایشگاه های جدیدی در زمینه فناوری ماهواره در کشور مورد نیاز است که دانشجویان با بحث طراحی ماهواره و شناخت فعالیت های این حوزه بیشتر آشنا شوند. دروس جدیدی باید تدوین و در دانشگاه ها ارائه شوند تا دانشجویان این حوزه به صورت عملی و تجربی با فعالیت فضایی آشنا شوند.»
اما موضوع تفاوت های بارز در صنعت هوافضا فقط به بخش دانشگاهی و آموزش نیروی انسانی محدود نمی شود. مهندس ایرج ابراهیمی، رئیس اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران در گفت وگو با جام جم می گوید: «رشته فضا چه در داخل و چه خارج از کشور رشته جدیدتری نسبت به رشته هوانوردی محسوب می شود و بازار محدودتری دارد. صنایع هوانوردی گسترده تر است و به دلیل کاربرد وسیعی که دارد بیشتر مورد توجه است. هوانوردی کاربردهای بسیاری دارد که در مقوله های نظامی و غیرنظامی، آموزشی و تفریحی به آن پرداخته می شود، اما بحث فضا بیشتر به ماهواره برمی گردد که در زمینه های فنی مورد بررسی قرار می گیرد.» او سپس با اشاره به زیرساخت های لازم برای توسعه صنعت هوافضا در بخش خصوصی در ایران می افزاید: «متاسفانه هیچ یک از صنایع هوایی یا فضایی در ایران، آزمایشگاه و پژوهشگاه مجهزی ندارند که بخش خصوصی بتواند با هزینه های معقول و با فراغ بال از آنها استفاده کند.» مهندس ابراهیمی سپس به مهم ترین رقیب بخش خصوصی در صنعت فضایی که خود سازمان فضایی است اشاره می کند و می افزاید: «در حال حاضر، بخش خصوصی لزومی برای حفظ تعادل بین حوزه هوا و فضا احساس نمی کند زیرا نیاز بازار برای این حوزه ها برابر نیست. در بحث فضا بیشتر به ماهواره ها و سیستم های هدایت و کنترل ماهواره پرداخته می شود. ماهواره های ما هم قرار است بیشتر مخابراتی و به صورت سنجش از دور باشند که مشتری آنها سازمان های دولتی مثل سازمان فضایی ایران و صدا و سیماست، اما در مقابل حوزه هوایی طیف بسیار گسترده ای دارد که می تواند حتی از این هم بیشتر شود. مشتریان عمده این حوزه بیشتر مردم هستند، مثل باشگاه های آموزش خلبانی و کلوپ های هوانوردی که به کیفیت و قیمت توجه دارند و بنابراین بازار خوبی برای کالاها یا خدمات باکیفیت ایرانی به وجود می آورد.»
در پایان باید اشاره کرد که آموزش یا ایجاد اشتغال در صنعت هوایی یا فضایی تابع محض بازار و نیاز است. فعالان این حوزه معتقدند، گرچه حوزه هوافضایی، صنعتی گران قیمت و محتاج حمایت دولتی است، اما تسلط بیش از حد دولت بر همه ارکان این حوزه شامل آموزش، صنعت و بازار موجب افت کیفیت و افزایش هزینه ها می شود. در سال های اخیر، تمایل مدیران سازمان های بزرگ هوایی و فضایی کشور برای انحصار در همه حوزه های این صنعت باعث افول اشتیاق و ناامیدی بخش خصوصی و فرار مغزها از دانشگاه ها شده است. امید است با تدبیری نو، بار دیگر شاهد تزریق امید به این صنعت نوپا در کشور باشیم و با حفظ تعادل بین بخش هوایی و فضایی کشور از ارزش افزوده محصولات و خدمات این صنعت بیشترین بهره را ببریم.
از فارغ التحصیلان هم انتظار می رود که بتوانند در هر دو حوزه فعالیت کنند، اما مساله مهم در این مورد هدف گیری و تلاش کشور برای اهمیت دادن به این دو صنعت متفاوت با نیازمندی ها و دستاوردهای گوناگون است. رشته مهندسی هوافضا در ایران مثل همه دنیا با توجه و تکیه بیشتر بر دانش هوانوردی آغاز به کار کرد و در جریان خروشان و سریع پیشرفت علمی کشور، ناگهان دست خود را در بخش فضایی خالی دید؛ موضوعی که باعث شد سازمان فضایی ایران در نخستین روزهای کار جدی خود و به منظور تامین نیروی انسانی کافی برای این صنعت، مجبور به واگذاری چند پروژه کلان طراحی و ساخت ماهواره به دانشکده های مهندسی هوافضا در دانشگاه های مختلف شود؛ موضوعی که دستاوردهای آن در هاله ای از ابهام قرار دارد و بسیاری معتقدند این روزها آموزش دیدگان این برنامه بسیار پرخرج، در خارج از کشور جذب مراکز تحقیقاتی هوافضایی کشورهایی مثل کانادا یا ایالات متحده شده اند.
دکتر محمد طیبی رهنی، رئیس انجمن هوافضای ایران و عضو هیات علمی دانشکده مهندسی هوافضای دانشگاه شریف در این باره می گوید: «در تمام این سال ها به واسطه امکاناتی که در حوزه هوایی بوده و به همان نسبت در حوزه فضایی نبوده و همچنین به دلیل سخت افزار و نرم افزار و سایر امکاناتی که در حوزه هوایی بیش از حوزه فضایی بوده، به مقوله هوایی بیشتر پرداخته شده، اما درباره این که به کدام یک باید بیشتر پرداخته شود، هر دو در یک سطح هستند و هیچ یک بر دیگری برتری ندارد. سند جامع توسعه هوافضایی کشور هم هر چهار حوزه هوافضا یعنی حوزه فضایی، حوزه هوایی، حوزه هوانوردی و حوزه موشکی را در یک درجه اهمیت قرار داده است. رشد این چهار حوزه با هم دیده شده و هیچ یک بر دیگری اولویت ندارد.» او در حالی که مشخصا معتقد است در شرایط موجود به حوزه هوایی بیشتر پرداخته شده، برای رسیدن به تعادل بین حوزه ها پیشنهاد می دهد: «نخست باید از بحث های ترویجی و فرهنگ سازی بهره گرفت زیرا به اقداماتی کوتاه مدت و اقداماتی بلندمدت در این حوزه نیاز است که بحث فرهنگسازی یکی از آنهاست. از طرفی می توان اقدامات کوتاه مدت را که سریع تر نتیجه میدهد، در این حوزه انجام داد. تقویت زیرساخت ها، تجهیزات و آزمایشگاه هایی که بتواند در این حوزه به دانشجویان و متخصصان این رشته کمک کند، سبب رونق پروژه های فضایی خواهد شد.» و سپس می افزاید: «دستگاه های حاکمیتی مانند سازمان فضایی، دفتر امور فضایی، پژوهشگاه فضایی و تمام متخصصانی که در حوزه فضایی کار می کنند، باید نیرو و انرژی خود را به دانشگاه ها منتقل کنند تا دانشگاه ها و استادان با انبوهی از طرح ها و برنامه های فضایی روبه رو شوند و بتوانند از میان آنها به برنامه های مورد علاقه خود بپردازند.»
این در حالی است که مسئولان سازمان فضایی ایران معتقدند در سال های گذشته به اندازه کافی با انعقاد قراردادهای کلان به دانشگاه های کشور انرژی تزریق کرده اند، اما نتیجه لازم را به دست نیاورده اند. دکتر محمدحسن انتظاری، از پژوهشگران با سابقه ماهواره سازی و یکی از مدیران ارشد سازمان فضایی ایران در زمان عقد این قراردادها معتقد است ماجرای فناوری ماهواره در کشور نسبتا جدید است و اگرچه او و اعضای تیمش حدود ۱۷ سال پیش به عنوان نخستین گروه کشور، کار در حوزه طراحی و ساخت ماهواره را در مرکز تحقیقات مخابرات کشور آغاز کردند، اما دانشگاه ها خیلی دیر و بتدریج که بحث های فضایی در ایران داغ می شد، به فعالیت در این حوزه پرداختند؛ موضوعی که حداقل در بخش دانشگاهی کشور انتظار می رفت با آینده نگری و نگاهی به روند جهانی فناوری و دانش از سال ها پیش آغاز شود تا با آغاز حرکت چرخ های صنعت فضایی، نیروی انسانی لازم از قبل تربیت شده باشد.
انتظاری می افزاید: «هوانوردی در کشور ما سابقه بسیار طولانی دارد و اولین پژوهشگاه ها و دانشگاه های هوافضا، عمده فعالیت خود را بر پایه هوانوردی قرار دادند.» او سپس اشاره می کند: «صنعت هوانوردی ما به این مقدار دروس که در دانشگاه ها پرداخته می شود نیاز دارد، اما کمبودی که احساس می شود در ارتباط با فناوری ماهواره و فعالیت فضایی است، بنابراین شورای برنامه ریزی درسی وزارت علوم باید در این زمینه فعالیت جدیدی را آغاز کند.» دکتر انتظاری در ادامه پیشنهاد می دهد: «آزمایشگاه های جدیدی در زمینه فناوری ماهواره در کشور مورد نیاز است که دانشجویان با بحث طراحی ماهواره و شناخت فعالیت های این حوزه بیشتر آشنا شوند. دروس جدیدی باید تدوین و در دانشگاه ها ارائه شوند تا دانشجویان این حوزه به صورت عملی و تجربی با فعالیت فضایی آشنا شوند.»
اما موضوع تفاوت های بارز در صنعت هوافضا فقط به بخش دانشگاهی و آموزش نیروی انسانی محدود نمی شود. مهندس ایرج ابراهیمی، رئیس اتحادیه صنایع هوایی و فضایی ایران در گفت وگو با جام جم می گوید: «رشته فضا چه در داخل و چه خارج از کشور رشته جدیدتری نسبت به رشته هوانوردی محسوب می شود و بازار محدودتری دارد. صنایع هوانوردی گسترده تر است و به دلیل کاربرد وسیعی که دارد بیشتر مورد توجه است. هوانوردی کاربردهای بسیاری دارد که در مقوله های نظامی و غیرنظامی، آموزشی و تفریحی به آن پرداخته می شود، اما بحث فضا بیشتر به ماهواره برمی گردد که در زمینه های فنی مورد بررسی قرار می گیرد.» او سپس با اشاره به زیرساخت های لازم برای توسعه صنعت هوافضا در بخش خصوصی در ایران می افزاید: «متاسفانه هیچ یک از صنایع هوایی یا فضایی در ایران، آزمایشگاه و پژوهشگاه مجهزی ندارند که بخش خصوصی بتواند با هزینه های معقول و با فراغ بال از آنها استفاده کند.» مهندس ابراهیمی سپس به مهم ترین رقیب بخش خصوصی در صنعت فضایی که خود سازمان فضایی است اشاره می کند و می افزاید: «در حال حاضر، بخش خصوصی لزومی برای حفظ تعادل بین حوزه هوا و فضا احساس نمی کند زیرا نیاز بازار برای این حوزه ها برابر نیست. در بحث فضا بیشتر به ماهواره ها و سیستم های هدایت و کنترل ماهواره پرداخته می شود. ماهواره های ما هم قرار است بیشتر مخابراتی و به صورت سنجش از دور باشند که مشتری آنها سازمان های دولتی مثل سازمان فضایی ایران و صدا و سیماست، اما در مقابل حوزه هوایی طیف بسیار گسترده ای دارد که می تواند حتی از این هم بیشتر شود. مشتریان عمده این حوزه بیشتر مردم هستند، مثل باشگاه های آموزش خلبانی و کلوپ های هوانوردی که به کیفیت و قیمت توجه دارند و بنابراین بازار خوبی برای کالاها یا خدمات باکیفیت ایرانی به وجود می آورد.»
در پایان باید اشاره کرد که آموزش یا ایجاد اشتغال در صنعت هوایی یا فضایی تابع محض بازار و نیاز است. فعالان این حوزه معتقدند، گرچه حوزه هوافضایی، صنعتی گران قیمت و محتاج حمایت دولتی است، اما تسلط بیش از حد دولت بر همه ارکان این حوزه شامل آموزش، صنعت و بازار موجب افت کیفیت و افزایش هزینه ها می شود. در سال های اخیر، تمایل مدیران سازمان های بزرگ هوایی و فضایی کشور برای انحصار در همه حوزه های این صنعت باعث افول اشتیاق و ناامیدی بخش خصوصی و فرار مغزها از دانشگاه ها شده است. امید است با تدبیری نو، بار دیگر شاهد تزریق امید به این صنعت نوپا در کشور باشیم و با حفظ تعادل بین بخش هوایی و فضایی کشور از ارزش افزوده محصولات و خدمات این صنعت بیشترین بهره را ببریم.
