هنوز در کهکشان ما ستاره های جدید متولد می شوند

[ســ . پــــروانـہ]

در هر سال حدود ۷ ستاره ی جدید در کهکشان راه شیری به دنیا می آیند. هر ۵۰ سال نیز، یک ستاره ی پرجرم منفجر می شود.زمانی که ستاره ای در سحابی های غول پیکر و عظیم متشکل از گاز و غبار متولد می شود ، در منطقه ی پیدایش آن یک ابر گازی کیهانی سرد و عظیم که از مواد موجود در آن می توان هزاران خورشید ایجاد کرد ، شروع به انقباض می کند. این ابر پس از مدتی کوتاه به پاره ابرهایی کوچک تر تبدیل می گردد که در ابتدا هنوز گلوله های سردی هستند. پس از مدتی این گلوله ها بیشتر و بیشتر منقبض می شوند و در این فرآیند به تدریج گرم می شوند. هر یک از این تراکم ها می تواند یک ستاره و یا یک سیستم خورشیدی کامل شبیه همانی که ما در آن زندگی می کنیم ایجاد کند. این گلوله ی گازی به مرور کوچک تر و کوچک تر می شود و چون اجرام در آن یکدیگر را جذب می کنند متراکم می شود. در این زمان است که مواد پیرامونی این ستاره ی در حال تشکیل (ستاره گونه) شروع به ریزش بر سطح آن می کند.

ستاره ی ایجاد شده، در ابتدا درون پوشش مداری مات و کدری است به تدریج داغ تر می شود و شروع به نور افشانی می کند.سرانجام دما در مرکز آن به چندین میلیارد درجه و فشار درونی آن به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.تحت چنین شرایطی است که همجوشی یا فرآیند ذوب هسته ای آغاز می شود و با شروع این فرآیند مقادیر قابل ملاحظه ای انرژی رها می گردد. تکامل هر ستاره به جرم آن بستگی دارد؛ مثلا اجرامی با جرم کمتر از ۰٫۰۸ خورشید هرگز آن اندازه داغ نمی شوند که فرآیند های همجوشی هسته ایی در آن ها رخ دهد؛ ولی ستارگانی با جرم بین ۰٫۰۸تا ۸ برابر خورشید پس از تولد به سرعت وارد حالت پایداری به نام رشته ی اصلی می شوند و می توانند حداقل چند میلیارد سال در این حالت بمانند. ستارگانی که جرم آنها بین ۸ تا ۲۰ برابرخورشید می باشد سریع تر تکامل می یابند و زودتر هم از بین می روند. همه ی ستارگان از جمله خورشید ما می توانند تقریبا چندین میلیارد سال بطور یکنواخت نور افشانی کنند ولی پس از طی زمان چند میلیارد سال سرانجام خاموش می شوند و می میرند.

مرگ ستارگان آنقدرها هم به سادگی و بی سرو صدا اتفاق نمی افتد و وقتی در هسته ی مرکزی ستاره تمام هیدروژن به هلیوم تبدیل شد دمای آن تا ۱۰۰ میلیون درجه سانتی گراد بالا می رود ،هسته در هم می ریزد و داغ تر می شود و این روند ادامه می یابد تا جایی که حتی هلیوم اطراف هسته ی مرکزی هم به هیدروژن تبدیل می شود. در این حالت بر اثر همجوشی هسته ای دیگری هلیوم به کربن تبدیل می شود و سرانجام با وقوع این فرآیند های پی در پی در یک ستاره ی پیر، فشار اضافی ایجاد می شود و ستاره به صورت یک غول سرخ در می آید. اتفاقی که ۶ میلیارد سال بعد برای خورشید ما دور از انتظار نیست و در اثر این رخداد، تیر و زهره به طور کامل توسط خورشید بلعیده می شوند و دمای زمین تا ۱۰۰۰ درجه ی سانتی گراد بالا می رود و بساط حیات برای همیشه از روی زمین برچیده می شود.

ستاره ای در سحابی های غول پیکر و عظیم متشکل از گاز و غبار متولد می شود

در دمای روبه افزایش ستارگان عناصر سنگینی مانند آهن (در دمای ۷۰۰ میلیون درجه سانتی گراد ) به وجود می آید؛ سپس ستاره در یک انفجار ابرنواختر عظیم می ترکد و ابری از گاز و غبار تولید می کند. از رهایی لایه های بیرونی ستارگان سحابی های سیاره نما به وجود می آیند، هسته مرکزی ستاره به یک کوتوله سفید کوچک و بسیار چگال تبدیل می گردد.چگالی ان به حدی است که یک سانتی متر مکعب از آن حدود ۲۵۰ میلیون تن جرم دارد. ستاره ی نوترونی فوق که با سرعت بسیار زیادی می چرخد کره ای به شعاع ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر و جرمی حدود ۱٫۴ تا ۳ برابر خورشید دارد.

در ستاره های بزرگ ، با جرمی ۲۰ برابر جرم خورشید ما، زمانی که سوختشان تمام می شود شروع به جمع شدن میکنند و مدام چگالی آن ها بیشتر و بیشتر می شود ، و مدام داغ تر و داغ تر می شوند. برای ستاره ای با همچین جرمی هیچ نیرویی در جهان هستی وجود ندارد که توان متوقف کردن جمع شدن آن در خود را دارا باشد. هسته بسیار سنگین شده است و همین امر باعث می شود که به جمع شدن در خود ادامه دهد. گرانش ، وحشی شده است! در حدود ۱۵ ثانیه نیروی غیر قابل مهار ستاره ای را که میلیون ها مایل قطر دارد به چیزی با قطر حدوداً ۱۲ مایل در هم می شکند. همۀ جرم ستاره همچنان پا برجاست و همین جرم خودش است که مدام باعث می شود که بیشتر در خود فرو رود و کوچک تر شود. دمای مرکز به ۱۰۰ میلیارد درجه میرسد! لایه های بیرونی به صورت سوپرنوا منفجر میشوند، ولی در مرکز هستۀ ستاره در چیزی به نام چاه گرانشی سقوط می کند. ستاره خودش را در یک نقطه فشرده می کند یک سیاه چاله متولد می شود!!!