▓▓ მეწარმე ქართველი ▓▓

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

არსებობს უნივერსალური გრამატიკა?
ენის სწავლისას ჩვენ ამავე დროს გრამატიკას ვსწავლობთ. როდესაც ბავშვები მშობლიურ ენას სწავლობენ, ეს ავტომატურად ხდება. ისინი ვერ ამჩნევენ, რომ მათი ტვინი სხვადასხვა წესს სწავლობს. მიუხედავად ამისა, ისინი თავიდანვე სწორად სწავლობენ თავის მშობლიურ ენას. რადგან ბევრი ენა არსებობს, არსებობს ასევე ბევრი გრამატიკული სისტემა. მაგრამ არსებობს თუ არა ასევე უნივერსალური ენა? მეცნიერები ამას დიდი ხნის განმავლობაში სწავლობდნენ. პასუხის გაცემა ახალ კვლევებს შეუძლია. რადგან ტვინის მკვლევარებმა საინტერესო აღმოჩენა გააკეთეს. მათ ექსპერიმენტებში მონაწილეებს გრამატიკის წესები უნდა ესწავლათ. ეს სუბიექტები ენების სასწავლებლის სტუდენტები იყვნენ. ისინი იაპონურს და იტალიურს სწავლობდნენ. გრამატიკული წესების ნახევარი მთლიანად გაყალბებული იყო. მაგრამ ექსპერიმენტებში მონაწილეებმა ეს არ იცოდნენ. სწავლის შემდეგ სტუდენტებს უჩვენეს წინადადებები. მათ უნდა შეეფასებინათ, სწორი იყო ეს წინადადებები, თუ არა. სანამ ისინი წინადადებებზე მუშაობდნენ, ხდებოდა მათი ტვინის გაანალიზება. ანუ, მკვლევარები მათი ტვინის აქტივობას ზომავდნენ. ამ გზით მათ შეეძლოთ შემოწმება, თუ როგორ რეაგირებდა ტვინი წინადადებებზე. როგორც ჩანს, ჩვენი ტვინი ცნობს გრამატიკას! მეტყველების დამუშავების დროს ტვინის გარკვეული უბნები აქტიურია. მათ შორის ერთ-ერთია ბროკას ცენტრი. ის მდებარეობს ტვინის მარცხენა ნახევარში. როდესაც მოსწავლეები ნამდვილი გრამატიკის წესებზე მუშაობდნენ, ის უბანი ძალიან აქტიური იყო. მეორეს მხრივ, გაყალბებული წესების შემთხვევაში აქტიურობა მკვეთრად ეცემოდა. ასე რომ, შესაძლოა, ყველა გრამატიკულ სისტემას ერთი და იგივე საფუძველი აქვს. და მაშინ ყველა მათგანი ერთსა და იმავე პრინციპებზე იქნებოდა დამყარებული. და ეს პრინციპები ჩვენთვის თანდაყოლილი იქნებოდა...

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

მშობლიური ენა ყოველთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ენაა
ჩვენი მშობლიური ენა პირველი ენაა, რომელსაც ვსწავლობთ. ეს ავტომატურად ხდება, ისე, რომ ჩვენ ამას ვერ ვამჩნევთ. ადამიანების უმრავლესობას მხოლოდ ერთი მშობლიური ენა აქვს. ყველა სხვა ენა ისწავლება, როგორც უცხო ენა. რა თქმა უნდა, არსებობენ ადამიანები, რომლებიც რამდენიმე ენასთან "ერთად" იზრდებიან. თუმცა, ჩვეულებრივ, ისინი ამ ენებზე "გამართულობის" სხვადასხვა ხარისხით ლაპარაკობენ . ხშირად ეს ენები ასევე სხვადასხვანაირად გამოიყენება. მაგალითად, ერთი ენა გამოიყენება სამსახურში. მეორე ენა გამოიყენება სახლში. ის, თუ როგორ ვლაპარაკობთ ენაზე, მრავალ ფაქტორზეა დამოკიდებული. როდესაც ენას ადრეულ ბავშვობაში ვსწავლობთ, ჩვეულებრივ, მას ძალიან კარგად ვსწავლობთ. ჩვენი მეტყველების ცენტრი ყველაზე ეფექტიანად ცხოვრების ამ წლებში მუშაობს. მნიშვნელოვანია ასევე, თუ რამდენად ხშირად ვლაპარაკობთ ენაზე. რაც უფრო ხშირად ვიყენებთ ენას, მით უფრო უკეთ ვლაპარაკობთ ამ ენაზე. მაგრამ მკვლევარების აზრით, ადამიანი ვერასოდეს შეძლებს ორ ენაზე ერთნაირად კარგად ლაპარაკს. ერთი ენა ყოველთვის უფრო მნიშვნელოვანი ენაა. ექსპერიმენტები, როგორც ჩანს, ამ ჰიპოთეზას ადასტურებს. ერთ კვლევაში მოხდა ბევრი სხვადასხვა ადამიანის ტესტირება. ექსპერიმენტში მონაწილეთა ნახევარი თავისუფლად ლაპარაკობდა ორ ენაზე. მშობლიური ენა იყო ჩინური, ხოლო ინგლისური - მეორე ენა. ექსპერიმენტის მონაწილეთა მეორე ნახევარი ლაპარაკობდა მხოლოდ ინგლისურზე, როგორც მშობლიურზე. ექსპერიმენტის მონაწილეებს მარტივი დავალებები უნდა გადაეჭრათ ინგლისურად. ამ დროს ზომავდნენ მათი ტვინის აქტივობას. და ექსპერიმენტის მონაწილეთა ტვინებმა უჩვენა განსხვავებები! ორენოვან ინდივიდებში ტვინის ერთი რეგიონი განსაკუთრებით აქტიური იყო. მეორეს მხრივ, ერთენოვან ინდივიდებში ტვინის ამ რეგიონში აქტიურობა არ გამოვლინდა. დავალებები ორივე ჯგუფმა სწრაფად და კარგად გადაჭრა. ამის მიუხედავად, ჩინელები ყველაფერს მაინც მშობლიურ ენაზე თარგმნიდნენ...

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

ვისაც ლაპარაკი სურს, უნდა წეროს!
უცხო ენების სწავლა ყოველთვის ადვილი არ არის. ენის შემსწავლელებისთვის ლაპარაკი განსაკუთრებით ძნელია დასაწყისში. ბევრს ახალ ენაზე წინადადებების წარმოსათქმელად სითამამე არ ყოფნის. მათ ძალიან ეშინიათ შეცდომების დაშვების. ასეთი მოსწავლეებისთვის გამოსავალია წერა. რადგან მან, ვისაც კარგად უნდა ლაპარაკის სწავლა, რაც შეიძლება მეტი უნდა წეროს. წერა გვეხმარება ახალ ენასთან შეგუებაში. ამის ბევრი მიზეზი არსებობს. წერა ლაპარაკისგან განსხვავდება. ის ბევრად უფრო რთული პროცესია. წერის დროს მეტი დრო გვჭირდება იმის განსახილველად, თუ რომელი სიტყვა გამოვიყენოთ . ამ დროს ჩვენი ტვინი უფრო ინტენსიურად მუშაობს ახალ ენაზე. წერის დროს ასევე ბევრად უფრო მშვიდად ვართ. ჩვენს პასუხს არავის ელოდება . და ჩვენ ნელ-ნელა ვკარგავთ ენის შიშს. უფრო მეტიც, წერა ხელს უწყობს კრეატიულობას. თავს უფრო თავისუფლად ვგრძნობთ და ახალ ენას უფრო თავისუფლად ვიყენებთ. წერა ასევე მეტ დროს მოითხოვს ჩვენგან, ვიდრე ლაპარაკი. და ხელს უწყობს ჩვენს მეხსიერებას! მაგრამ წერის ყველაზე დიდი უპირატესობაა უპირო ფორმა. ანუ, შეგვიძლია ყურადღებით შევამოწმოთ ჩვენი სიტყვიერი ფორმულირების შედეგი. ყველაფერს მკაფიოდ ვხედავთ ჩვენს თვალწინ. ამ გზით თვითონვე შეგვიძლია ჩვენი შეცდომების გასწორება, და ამ პროცესში სწავლა. თეორიულად მნიშვნელობა არა აქვს, თუ რას წერთ ახალ ენაზე. მნიშვნელოვანია წინადადების რეგულარულად ფორმულირება წერილობით. თუ გინდათ ვარჯიში, უნდა მოძებნოთ მიმოწერის მეგობარი საზღვარგარეთ. მერე კი ოდესმე ერთმანეთს პირადად უნდა შეხვდეთ. და ნახავთ: ლაპარაკი ახლა ბევრად უფრო იოლია!

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

სხეული ლაპარაკზე რეაგირებს
მეტყველების დამუშავება ჩვენს ტვინში ხდება. როდესაც ვუსმენთ, ან ვკითხულობთ, ჩვენი ტვინი აქტიურია. ეს სხვადასხვა მეთოდით შეიძლება გაიზომოს. მაგრამ ლინგვისტურ სტიმულებზე მარტო ჩვენი ტვინი არ რეაგირებს. უახლესმა კვლევებმა უჩვენა, რომ მეტყველება ასევე ჩვენს სხეულს ააქტიურებს. ჩვენი სხეული მუშაობს, როდესაც ესმის გარკვეული სიტყვები, ან როდესაც კითხულობს მათ. გარდა ამისა, სიტყვები, რომლებიც ფიზიკურ რეაქციებს აღწერენ. ამის კარგი მაგალითთა სიტყვა ღიმილი. როდესაც ამ სიტყვას ვკითხულობთ, ჩვენს "ღიმილის კუნთებს" ვამოძრავებთ. გაზომვადი ეფექტი უარყოფით სიტყვებსაც აქვთ. ამის მაგალითია სიტყვა ტკივილი. როდესაც ამ სიტყვას ვკითხულობთ, ჩვენი სხეული ამჟღავნებს ტკივილის მკაფიო რეაქციას. შეიძლება ითქვას, რომ ჩვენ ვაკეთებთ იმის იმიტაციას, რასაც ვკითხულობთ, ან რაც გვესმის. რა უფრო მკაფიოა მეტყველება, მით უფრო მეტად ვრეაგირებთ მასზე. ამის შედეგად ზუსტ აღწერილობას ძლიერი რეაქცია მოყვება. სხეულის აქტივობა გაზომილი იყო კვლევისთვის. ექსპერიმენტის მონაწილეებს უჩვენეს სხვადასხვა სიტყვები. ეს იყო დადებითი და უარყოფით მნიშვნელობის მქონე სიტყვები. ტესტის მიმდინარეობისას ექსპერიმენტის მონაწილეების სახის გამომეტყველებები იცვლებოდა. ტუჩების და შუბლის მოძრაობები სხვადასხვანაირი იყო. ეს ამტკიცებს, რომ მეტყველებას ძლიერი გავლენა აქვს ჩვენზე. სიტყვები უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ კომუნიკაციის საშუალება. ჩვენს ტვინს მეტყველება სხეულის ენაში გადაჰყავს. თუ როგორ ხდება ეს, ჯერჯერობით დაუდგენელია. შესაძლებელია, რომ ამ კვლევის დასკვნებს შემდგომი შედეგები ჰქონდეს. ექიმები განიხილავენ, თუ როგორ უმკურნალონ პაციენტებს ყველაზე უკეთ. რადგან ბევრი ავადმყოფ ადამიანს მკურნალობის გრძელი კურსი სჭირდება. და ამ პროცესში ბევრი ლაპარაკის საჭირო...

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

ბრმები მეტყველებას უფრო ეფექტიანად ამუშავებენ
ადამიანებს, რომლებიც ვერ ხედავენ, უკეთ ესმით. ამის გამო მათ ყოველდღიურ ცხოვრებაში უფრო ადვილად შეუძლიათ გადაადგილება. მაგრამ ბრმა ადამიანებს ასევე უკეთ შეუძლიათ მეტყველების დამუშავება! ამ დასკვნამდე უამრავი სამეცნიერო კვლევა მივიდა. მკვლევარები ექსპერიმენტის მონაწილეებს ჩანაწერებს ასმენინებდნენ. შემდეგ მეტყველების სისწრაფე მნიშვნელოვნად გაიზარდა. ამის მიუხედავად, ექსპერიმენტის ბრმა მონაწილეებისთვის ჩანაწერი მაინც გასაგები იყო. ექსპერიმენტის თვალხილული მონაწილეებისთვის, მეორეს მხრივ, ძნელად გასაგები იყო. ლაპარაკის ტემპი მათთვის ძალიან მაღალი იყო. იგივე შედეგებამდე მივიდა მეორე ექსპერიმენტი. ექსპერიმენტის თვალხილული და ბრმა მონაწილეები სხვადასხვა წინადადებებს უსმენდნენ. თითოეული წინადადების ნაწილი შეცვლილი იყო. ბოლო სიტყვა ჩანაცვლებული იყო უაზრო სიტყვით. ექსპერიმენტის მონაწილეებს უნდა შეეფასებინათ წინადადებები. მათ უნდა გადაეწყვიტათ წინადადებები აზრიანი იყო, თუ უაზრო. სანამ ისინი წინადადებებზე მუშაობდნენ, ხდებოდა მათი ტვინის გაანალიზება. მკვლევარებმა ტვინის გარკვეული ტალღები გაზომეს. ამ პროცესში მათ შეეძლოთ დაენახათ, თუ რამდენად სწრაფად წყვეტდა ტვინიამოცანას. ექსპერიმენტის ბრმა მონაწილეებში გარკვეული სიგნალი ძალიან სწრაფად გამოჩნდა. ეს სიგნალი მიუთითებს, რომ წინადადება გაანალიზდა. თვალხილულ მონაწილეებში ეს სიგნალი გაცილებით გვიან გამოჩნდა. რატომ ამუშავებენ ბრმები მეტყველებას უფრო სწრაფად, ჯერჯერობით უცნობია. მაგრამ მეცნიერებს აქვთ თეორია. მათი აზრით, ბრმების ტვინი ინტენსიურად იყენებს ტვინის გარკვეულ უბანს. ეს ის უბანია, რომლითაც თვალხილული ადამიანები ვიზუალურ სტიმულებს ამუშავებენ. ეს უბანი ბრმა ადამიანებში მხედველობისთვის არ გამოიყენება. ასე რომ, ის "თავისუფალია" სხვა დავალებების შესასრულებლად. ამიტომ ბრმებს მეტი საშუალება აქვთ მეტყველების გასაანალიზებლად.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

რას გვეუბნება სიტყვები
მთელ მსოფლიოში მრავალი მილიონი წიგნია. რამდენი წიგნია დღემდე დაწერილი, უცნობია. ამ წიგნებში ძალიან დიდი მოცულობის ცოდნა ინახება. ვინმეს რომ ყველა წაეკითხა, მას უამრავი რამ ეცოდინებოდა ცხოვრებაზე. რადგან წიგნები გვიჩვენებს, თუ როგორ იცვლება სამყარო. თითოეულ ეპოქას თავისი წიგნები აქვს. მათი წაკითხვით შეიძლება განისაზღვროს, თუ რა არის ადამიანებისთვის მნიშვნელოვანი. სამწუხაროდ, ყველა წიგნის წაკითხვა არავის არ შეუძლია. მაგრამ თანამედროვე ტექნოლოგია შეიძლება წიგნების გაანალიზებაში დაგვეხმაროს. ციფრულ ფორმატში გადაყვანით შეიძლება წიგნის მონაცემების სახით შენახვა. ამის შემდეგ მათი შინაარსი შეიძლება გაანალიზდეს. ამგვარად ლინგვისტები ადგენენ, თუ როგორ შეიცვალა ჩვენი ენა. თუმცა, სიტყვების სიხშირის დათვლა უფრო საინტერესოც კია. ამით გარკვეული ცნებების მნიშვნელობა შეიძლება დადგინდეს. მეცნიერებმა 5 მილიონ წიგნზე მეტი შეისწავლეს. ეს გასული ხუთი საუკუნის წიგნები იყო. სულ 500 მილიარდზე მეტი სიტყვა გაანალიზდა. სიტყვების სიხშირე გვიჩვენებს, თუ როგორ ცხოვრობდნენ ადამიანები მაშინდა ახლა. ენაში ასახულია აზრები და ტენდენციები. მაგალითად, სიტყვამ კაცები დაკარგა გარკვეული მნიშვნელობა. ის დღეს ნაკლები სიხშირით გამოიყენება, ვიდრე ადრე. სიტყვის ქალები სიხშირე, მეორეს მხრივ, მნიშვნელოვნად გაიზარდა. სიტყვების მიხედვით შეიძლება ასევე იმის განსაზღვრა, თუ რის ჭამა გვიყვარს. სიტყვა ნაყინი ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ორმოცდაათიან წლებში. მას შემდეგ პოპულარული გახდა სიტყვები პიცა და პასტა. ბოლო რამდენიმე წელია დომინირებს სიტყვა სუში. კარგი ახალი ამბავი ყველა ენის მოყვარულისთვის... ჩვენი ენა მეტ სიტყვებს იძენს ყოველწლიურად!

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

კრეატიული ენა
დღეს კრეატიულობა მნიშვნელოვანი თვისებაა. ყველას უნდა იყოს კრეატიული. რადგან კრეატიული ადამიანები ჭკვიანებად ითვლებიან. ჩვენი ენაც კრეატიული უნდა იყოს. ადრე ხალხი ცდილობდა რაც შეიძლება სწორად ელაპარაკა. დღეს ადამიანმა რაც შეიძლება კრეატიულად უნდა ილაპარაკოს. ამის მაგალითებია რეკლამა და ახალი მედია. ისინი ახდენენ იმის დემონსტრირებას, თუ როგორ შეიძლება ენით თამაში. ბოლო 50 წლის განმავლობაში კრეატიულობის მნიშვნელობა ძალიან გაიზარდა. ამ მოვლენით კვლევაც არის დაინტერესებული. ფსიქოლოგებმა, განათლების პროფესიონალებმა და ფილოსოფოსებმა შეამოწმესშემოქმედებითი პროცესი. კრეატიულობა განისაზღვრება, როგორც რაღაც ახლის შექმნის უნარი. ანუ, კრეატიული მოლაპარაკე ქმნის ახალ ლინგვისტურ ფორმებს. ეს შეიძლება იყოს სიტყვები ან გრამატიკული სტრუქტურები. კრეატიული ენის შესწავლით, ლინგვისტებს შეუძლიათ იმის განსაზღვრა, თუ როგორ იცვლება ენა. მაგრამ ახალი ლინგვისტური ელემენტები ყველას არ ესმის. კრეატიული ენის გასაგებად, ცოდნა გჭირდებათ. საჭიროა იმის ცოდნა, თუ როგორ ფუნქციონირებს ენა. ასევე საჭიროა იმ სამყაროს ცოდნა, რომელშიც მოლაპარაკეები ცხოვრობენ. მხოლოდ მაშინ იქნება შესაძლებელი იმის გაგება, თუ რის თქმა უნდათ ამ მოპალარაკეებს. თინეიჯერების სლენგი ამის მაგალითია. ბავშვები და ახალგაზრდები ყოველთვის იგონებენ ახალ ტერმინებს. მოზრდილებს ეს სიტყვები ხშირად არ ესმით. დღეს გამოდის ლექსიკონები, სადაც თინეიჯერების სლენგია ახსნილი. მაგრამ ისინი, ჩვეულებრივ, მხოლოდ ერთი თაობის შემდეგ უკვე მოძველებულია! მიუხედავად ამისა, კრეატიული ენის სწავლა შეიძლება. ტრენერები ამ ენების მრავალ კურსს გვთავაზობენ. ყველაზე მნიშვნელოვანი წესი ყოველთვის ესაა: გაააქტიურეთ თქვენი შინაგანი ხმა!

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

გენეტიკური მუტაცია შესაძლებელს ხდის ლაპარაკს
ადამიანი ერთადერთი ცოცხალი არსებაა დედამიწაზე, რომელსაც ლაპარაკი შეუძლია. ეს ასხვავებს მას ცხოველებისა და მცენარეებისგან. ცხოველები და მცენარეები, რა თქმა უნდა, ურთიერთობენ. თუმცა, ისინი რთულმარცვლიან ენაზე არ ლაპარაკობენ. მაგრამ რატომ შეუძლია ადამიანს ლაპარაკი? ლაპარაკის უნარს გარკვეული ფიზიკური თვისებები სჭირდება. ეს ფიზიკური თვისებები მხოლოდ ადამიანებს აქვთ. თუმცა, ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ ადამიანში ისინი განვითარდა. ევოლუციის ისტორიაში უმიზეზოდ არაფერი ხდება. სადღაც ისტორიის რომელიღაც მონაკვეთში ადამიანმა ლაპარაკი დაიწყო. ჩვენ ჯერ არ ვიცით, თუ ზუსტად როდის მოხდა ეს. მაგრამ რაღაც უნდა მომხდარიყო, რამაც ადამიანს ლაპარაკის საშუალება მისცა. მკვლევარების აზრით, ამაზე პასუხისმგებელი იყო გენეტიკური მუტაცია. ანთროპოლოგებმა შეადარეს სხვადასხვა ცოცხალი არსების გენეტიკური მასალა. კარგად არის ცნობილი, რომ გარკვეული გენი ზემოქმედებას ახდენს მეტყველებაზე. ადამიანებს, რომლებშიც ის დაზიანებულია, მეტყველების პრობლემები აქვთ. მათ არ შეუძლიათ საკუთარი თავის კარგად გამოხატვა და უჭირთ სიტყვების გაგება. ეს გენი შეამოწმეს ადამიანებში, მაიმუნებში და თაგვებში. ის ძალიან გავს ერთმანეთს ადამიანებში და შიმპანზეში. შესაძლებელია მხოლოდ ორი პატარა განსხვავების იდენტიფიცირება. მაგრამ ეს განსხვავებები საკუთარ არსებობას ტვინში ამჟღავნებს. სხვა გენებთან ერთად, ისინი ზემოქმედებას ახდენენ ტვინის გარკვეულ აქტივობაზე. ამიტომ ადამიანებს შეუძლიათ ლაპარაკი, მაიმუნებს კი - არა. თუმცა, ადამიანის ენის გამოცანა ჯერ არ არის ამოხსნილი. რადგან მხოლოდ გენის მუტაცია საკმარისი არ არის ლაპარაკის დასაწყებად. მკვლევარებმა ადამიანის გენის ვარიანტი თაგვებს ჩაუნერგეს. მან თაგვებს ლაპარაკის უნარი არ მისცა... მაგრამ მათმა წრიპინმა საკმაოდ დიდი ხმაური გამოიწვია!

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

კოდის გადართვა
სულ უფრო მეტი ადამიანი ხდება ბავშვობიდან ორენოვანი. მათ ერთზე მეტ ენაზე ლაპარაკი შეუძლიათ. ამ ადამიანებიდან ბევრი ხშირად ცვლის ენებს. ისინი წყვეტენ, თუ რომელი ენა გამოიყენონ სიტუაციის მიხედვით. მაგალითად, ისინი სამსახურსა და სახლში სხვადასხვა ენაზე ლაპარაკობენ. ამ დროს ისინი ახდენენ საკუთარი თავის საკუთარ გარემოსთან ადაპტირებას. მაგრამ არსებობს ასევე ერთი ენიდან მეორეზე სპონტანურად გადართვის შესაძლებლობა. ეს მოვლენა კოდის გადართვის სახელით არის ცნობილი. კოდის გადართვისას ხდება ენის გადართვა შუა ლაპარაკის დროს. შეიძლება ბევრი მიზეზი არსებობდეს, რომელთა გამო მოლაპარაკეები ცვლიან ენას. ხშირად ისინი ერთ ენაში შესაბამის სიტყვას ვერ პოულობენ. მათ უკეთ შეუძლიათ საკუთარი თავის გამოხატვა ერთ-ერთი ენის საშუალებით. შეიძლება ასევე, რომ მოლაპარაკე თავს უფრო თავდაჯერებულად გრძნობდეს მეორე ენაზე საუბრისას. ისინი ამ ენას კერძო ან პირადი მიზნებისთვის იყენებენ. ზოგჯერ ამა თუ იმ ენაში რაღაც კონკრეტული სიტყვა არ არსებობს. ამ შემთხვევაში მოლაპარაკე სხვა ენაზე უნდა გადაერთოს. ან ისინი ცვლიან ენებს ისე, რომ მათი არ ესმით. ამ შემთხვევაში კოდის გადართვა საიდუმლო ენის მსგავსად ფუნქციონირებს. ადრე ენების აღრევას აკრიტიკებდნენ. ფიქრობდნენ, რომ მოლაპარაკეს არც ერთ ენაზე არ შეეძლო სწორად საუბარი. დღეს ამის შესახებ სხვა მოსაზრება არსებობს. კოდების გადართვა აღიარებულია განსაკუთრებულ ლინგვისტურ კომპეტენციად. შეიძლება საინტერესო იყოს მოლაპარაკეებზე დაკვირვება, როდესაც ისინი კოდების გადართვას იყენებენ. ხშირად ისინი უბრალოდ კი არ ცვლიან იმ ენას, რომელზეც ლაპარაკობენ. ამ დროს ასევე იცვლება სხვა საკომუნიკაციო ელემენტები. შეიძლება სხვა ენაზე ლაპარაკი გახდეს უფრო სწრაფი, ხმამაღალი ან უფრო აქცენტირებული. ან ისინი უცებ იწყებენ მეტი ჟესტების გამოყენებას და უფრო ხშირად იცვლიან სახის გამომეტყველებას. ამგვარად, კოდის გადართვისას ასევე მცირე დოზით კულტურის გადართვაც ხდება...

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

მანქანური თარგმნა
ვისაც სურს ტექსტის თარგმნა, უამრავი ფული უნდა გადაიხადოს. პროფესიული მთარგმნელების ან თარჯიმნების მომსახურება ძვირია. მიუხედავად ამისა, სხვა ენების გაგება თანდათან უფრო მნიშვნელოვანი ხდება. პროგრამისტებს და კომპიუტერულ ლინგვისტებს ამ პრობლემის გადაჭრა სურთ. უკვე გარკვეული ხანია ისინი თარგმნის საშუალებების შექმნაზე მუშაობენ. დღეს ბევრი სხვადასხვა პროგრამა არსებობს. მაგრამ მანქანური თარგმნის ხარისხი, ჩვეულებრივ, დაბალია. მაგრამ ეს პროგრამისტების ბრალი არ არის! ენა ძალზე რთული სტრუქტურაა. მეორეს მხრივ, კომპიუტერები მარტივ მათემატიკურ პრინციპებზეა დამყარებული. ამიტომ მათ ენის ყოველთვის სწორად დამუშავება არ შეუძლიათ. თარგმნის პროგრამამ ენა სრულყოფილად უნდა შეისწავლოს. ეს რომ მოხდეს, ექსპერტებმა მას ათასობით სიტყვა და წესი უნდა შეასწავლონ. ეს პრაქტიკულად შეუძლებელია. უფრო ადვილია, რომ კომპიუტერმა რიცხვები "ახრამუნოს". მას ეს კარგად შეუძლია! კომპიუტერს შეუძლია გამოთვლა, თუ რომელი კომბინაციაა გავრცელებული. მაგალითად, ის ცნობს, თუ რომელი სიტყვები მოყვება ხშირად ერთმანეთს. ამისათვის მას უნდა მისცენ ტექსტები სხვადასხვა ენაზე. ამგვარად ის სწავლობს, თუ რა არის ტიპური გარკვეულ ენებში. ეს სტატისტიკური მეთოდი გააუმჯობესებს მანქანურ თარგმნას. მაგრამ შეუძლებელია კომპიუტერით ადამიანის ჩანაცვლება . არც ერთ მანქანას არ შეუძლია ადამიანის ტვინის მიბაძვა, როდესაც საქმე ენას ეხება. ასე რომ, მთარგმნელებს და თარჯიმნებს დიდი ხნის განმავლობაში ექნებათ სამუშაო მომავალში. მომავალში მარტივი ტექსტები შეიძლება ნამდვილად თარგმნოს კომპიუტერმა. მეორეს მხრივ, სიმღერებს, პოეზიას და ლიტერატურას სიცოცხლის ელემენტი სჭირდება. მათი აყვავების საფუძველია ადამიანის მიერ ენის შეგრძნება. და კარგია, რომ ეს ასეა...