خوشنویسی آموزش خوشنویسی الفبا در نستعلیق (حروف تخت کوتاه)

[@nicedavil]

آموزش الفبا در خوشنویسی و آموزش گروه حروف تخت که شامل «ب، پ، ت، ث، ف، ک و گ» می باشد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این اهمیت از ساختار تخت (افقی) و اندازه نسبتا بزرگ این حروف در نستعلیق ناشی می شود. زیرا در یک قطعه خوشنویسی نستعلیق شکلها و حروفی که در نگاه اول به چشم می خورند و جلب توجه می کنند حروف تخت و کشیده ها هستند. این امر نشان دهنده ارزش بصری بالاتر این گروه نسبت به گروههای دیگر از حروف الفباست. به همین دلیل، آموزش و فراگیری حروف تخت از حساسیت بیشتری برخوردار است و دقت نظر افزونتری را می طلبد.

حروف تخت در نستعلیق به دو شکل کوتاه و کشیده نوشته می شوند. در این جلسه آموزش خوشنویسی فقط نحوه اجرای حروف تخت کوتاه مورد بررسی و آموزش قرار می گیرند که شامل چهار شکل «ب کوتاه»، «ف کوتاه»، «ک متصل کوتاه» و «ک تنهای کوتاه» می باشد .جهت یادگیری با شیوه آموزش رایگان خوشنویسی با ما همراه باشید.


ب کوتاه
«ب کوتاه»، در آموزش خوشنویسی شکل پایه حروف تخت کوتاه محسوب می شود. زیرا این شکل در حروف تخت کوتاه دیگر نیز تکرار می شود. این بدان معناست که با فراگیری «ب کوتاه» خودبه خود قسمت عمده ای از حروف تخت کوتاه دیگر را نیز می آموزیم.

مشخصات «ب کوتاه»: این شکل از ۳ قسمت : نوک، بدنه و انتها تشکیل شده است که بدون انقطاع و با یک حرکت قلم اجرا می شود. طول آن ۵ نقطه و ارتفاعش۱/۵ نقطه می باشد و در حدود ۵/° نقطه گودی دارد و نقطه شروع و پایان آن، هم ارتفاع بوده، قسمت زیرین آن بر خط زمینه مماس است.

مشخصات حرف ب




نحوه اجرای ب کوتاه
برای آموزش خوشنویسی ابتدا، نقطه های راهنمای «ب کوتاه» را به صورت ۲ نقطه عمودی (که۱/۵ نقطه از آن نشان دهنده ارتفاع «ب کوتاه» است) و ۵ نقطه افقی (که نشان دهنده طول «ب» است) در اول سطر قرار می دهیم . حال، برای اجرای شکل «ب کوتاه» قلم را ۱ / ۵ نقطه بالاتر از خط زمینه با زاویه ای در حدود ۶۳ قرار داده، در همان زاویه اندکی به طرف خط زمینه حرکت می دهیم تا نوک «ب کوتاه» ایجاد شود.

سپس حرکت قلم را به صورت افقی در امتداد خط زمینه با اندکی قوس ادامه می دهیم، به طوری که زاویه قلم در پایان ۵ نقطه از ۶۳ به ۹۰ تغییر کند. حال برای تکمیل شکل، حرکت را در جهت عمودی اندکی به طرف بالا ادامه می دهیم تا با نوک «ب» هم ارتفاع شود. به این صورت برای اجرای «ب کو تاه»، قلم در سه جهت حرکت می کند اما باید توجه داشت که تمامی شکل «ب» با یک حرکت قلم نوشته می شود.

نمونه ای از شیوه صحیح تمرین در خوشنویسی

 

[@nicedavil]

ف کوتاه
ف کوتاه از دو قسمت اصلی تشکیل شده است : قسمت اول که سر «ف» می باشد و قسمت دوم که دقیقا مانند «ب کوتاه» است. ارتفاع و عرض سر «ف» نباید از یک نقطه بیشتر باشد.

و نحوه اجرای «ف کوتاه» : برای اجرای «ف کوتاه»، باید ابتدا قسمت اول آن را که سر «ف» می باشد به طور جداگانه اجرا و تمرین کرد.

نحوه اجرای قسمت سر «ف»: ابتدا یک نقطه کمی بالاتر از خط زمینه به عنوان نقطه راهنمای سر «ف» در اول سطر قرار می دهیم. حال، قلم را طبق معمول با زاویه ۶۳، بر روی صفحه قرار داده، به اندازه به نقطه از راست به چپ به صورت قوس دار حرکت می دهیم، سپس با یک چرخش به طرف راست و با نوک قلم شکل آن را کامل می کنیم. به طوری که بین زایده سمت راست و گردی سمت چپ در قسمت زیرین، فضای خالی کوچکی ایجاد شود. باید توجه داشت که سر «ف» از یک نقطه بزرگتر نباشد و با یک حرکت قلم اجرا شود.

در آموزش خوشنویسی و خوش خطی بعد از اینکه شکل سر «ف کوتاه» را به اندازه کافی تمرین کردیم، می توانیم شکل «ف کوتاه» را به طور کامل اجرا کنیم. برای این کار، ابتدا نقطه های راهنمای آن را به صورت ۳ نقطه عمودی (که ۲٫۵ نقطه از آن نشان دهنده ارتفاع «ف کو تاد» است) و ۵ نقطه افقی در اول سطر قرار می دهیم.

نحوه نوشتن سر حرف ف



حال سر «ف» را در ۲/۵ نقطه بالاتر از خط زمینه طوری می نویسیم که قسمت زیرین آن ۱/۵ نقطه با خط زمینه فاصله داشته باشد. در حرکت دوم شکل ب کوتاه را بدون کم و کاست به زایده زیرین و سمت راست سر «ف» وصل می کنیم تا شکل «ف کوتاه» کامل شود. به این ترتیب شکل ف کوتاه با دو حرکت قلم اجرا می شود .

نگارش حرف ف

 

[@nicedavil]

ک متصل کوتاه
حروف «ک» و «گ» کوتاه اگر به صورت متصل در کلمه ای بیایند (مانند کلمه نیک) به طول ۵ نقطه نوشته می شوند و اگر به صورت تنها (غیر متصل) بیایند (مانند کلمه پاک به طول ۳ نقطه اجرا می شوند. به همین دلیل در آموزش خوشنویسی حروف «ک» و «گ» کوتاه را در دو بخش «ک متصل کوتاه» و «ک تنهای کوتاه» بررسی می کنیم.

ک متصل کوتاه از ۳ قسمت تشکیل شده است که قسمت اول آن با حروف متصل قبلی به صورت «الف متصل» و از پایین به بالا نوشته می شود. قسمت دوم آن همان شکل پایه «ب کوتاه» است که به قسمت اول وصل می گردد و قسمت سوم سرکش را شامل می شود.

نحوه اجرای «ک متصل کوتاه»: برای آموزش خوشنویسی و اجرای «ک متصل کوتاه» از کلمه ساده «یک» استفاده می کنیم. برای این کار بهتر است ابتدا شکل «با» را به طور جداگانه اجرا و تمرین کنیم :

ابتدا نقطه های راهنمای شکل «با» را به صورت ۳ نقطه عمودی در اول سطر قرار می دهیم ؛ سپس قلم را با زاویه معمول ۶۳ طوری قرار می دهیم که قسمت بالای نوک آن با خط زمینه یک نقطه فاصله داشته باشد. حال، با یک چرخش کوتاه و قوسدار به طرف پایین و چپ و ادامه آن در جهت عمودی تا ۳ نقطه، شکل «با» را کامل می کنیم. باید توجه داشت که این شکل، با یک حرکت قلم اجرا شود و زاویه ۶۳ شروع تا پایان تقریبا حفظ شود تا پهنای «الف» حدود ۱/۳ سر پهنای قلم ضخامت داشته باشد .


بعد از اینکه شکل «با» را به اندازه کافی تمرین کردیم، برای اجرای شکل کامل «یک» به ترتیب زیر عمل می کنیم :

ابتدا نقطه های راهنما را به صورت ۳ نقطه عمودی و ۵ نقطه افقی در اول سطر قرار می دهیم ؛ سپس شکل «با» را نوشته، در حرکت دوم شکل پایه حروف تخت کوتاه را به آن وصل می کنیم. بدیهی است که نقطه اتصال ب کوتاه به شکل «با» درست در وسط آن یعنی ۱/۵ نقطه بالاتر از خط زمینه خواهد بود. در حرکت سوم و در مرحله پایانی سرکش ک را با شیب دو نقطه و طول ۴ تا ۵ نقطه و با تمامی پهنای نوک قلم طوری اجرا می کنیم که ضخامت آن حدود ۱/۳ تا ۱/۴ به پهنای قلم باشد و انتهای آن در قسمت بالایی شکل «با» با فاصله ای اندک قرار گیرد.

حرف ک متصل کوتاه

 

[@nicedavil]

نحوه اجرای ک تنهای کوتاه
برای اجرای شکل «ک تنهای کوتاه» ابتدا نقطه های راهنمای آن را به صورت ۵ نقطه عمودی و ۳ نقطه افقی در اول سطر قرار می دهیم. سپس قسمت اول را که «الفی» به ارتفاع ۳/۵ نقطه است از ۵ نقطه بالاتر از خط زمینه شروع و در۱/۵ نقطه مانده به خط زمینه، تمام می کنیم.

در حرکت دوم، شکل پایه «ب کوتاه» را استثنائا به طول ۳ نقطه اما با همان ویژگیها به قسمت زیرین «الف» وصل می کنیم و با قرار دادن سرکش در بالای «الف» «ک» شکل را کامل می کنیم.

نگارش حرف ک

مطالعه ی بصری شکل پایه در حروف تخت کوتاه