اخبار موسیقی ایران تصنیف (ای ایران) چگونه زاده شد؟

[نیلوفر.ر]

ای ایران نام یکی از مشهورترین سرودهای میهنی و ملی گرایانه ایران، ساخته روح‌الله خالقی است. این سرود نه پیش از انقلاب اسلامی در ایران و نه پس از آن، سرود ملی رسمی نبوده است ولی مردم ایران آن را به عنوان سرودی ملی میهنی به رسمیت می‌شناسند و در مراسمات رسمی خود اجرا می‌کنند.

تاریخچه سرود ای ایران

سرود ای ایران را «روح‌الله خالقی» در سال ۱۳۲۳ در آواز دشتی آفرید و شعر آن را «حسین گل گلاب» استاد دانشگاه تهران سرود.


در شهریور 1323 زمانی که نیروهای انگلیسی و دیگر متفقین تهران را اشغال کرده بودند، حسین گل گلاب تصنیف‌سرای معروف، از یکی از خیابان های معروف شهر می‌گذرد. او مشاهده می‌کند که بین یک سرباز انگلیسی و یک افسر ایرانی بگو مگو می‌شود و سرباز انگلیسی، کشیده محکمی در گوش افسر ایرانی می‌نوازد. گل گلاب پس از دیدنِ این صحنه، با چشمان اشک آلود به استودیوی روح الله خالقی (موسیقیدان) می‌رود و شروع به گریه می‌کند. سپس کاغذ و قلم را بر می‌دارد و با همان حال، «ای ایران» را می‌سراید.


همانجا، خالقی موسیقی آن را می‌نویسد و بنان نیز آن را می‌خواند و ظرف یک هفته، تصنیف ای ایران در یک ارکستر بزرگ اجرا می‌شود.

ویژگی‌های سرود ای ایران


ویژگی برجسته شعر ای ایران آن است که همه واژگان آن به زبان پارسی است و در آن هیچ واژه بیگانه به کار نرفته است.

دومین ویژگی سرود «ای ایران» در بافت و ساختار شعر آن است، به‌گونه‌ای که تمامی گروه‌های سنی، از کودک تا بزرگ‌سال می‌توانند آن را اجرا کنند. همین ویژگی سبب شده تا این سرود در تمامی مراکز آموزشی و حتی کودکستان‌ها قابلیت اجرا داشته باشد.


و بالاخره سومین ویژگی‌ای که برای این سرود قائل شده‌اند، فراگیری این سرود به لحاظ امکانات اجرایی است که به هر گروه یا فرد، امکان می‌دهد تا بدون ساز و آلات و ادوات موسیقی نیز بتوان آن را اجرا کنند.

ثبت ملی سرود ای ایران

با همت سازمان میراث فرهنگى سرود «ای ایران اى مرز پرگهر» همزمان با روز ‎بزرگداشت فردوسى در فهرست ملى میراث فرهنگى ناملموس ایران با شماره 1395 ثبت شد. در متن این سند آمده است:


«در اجرای ماده کنوانسیون بین‌المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس؛ قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مذکور مصوب سال 1384 مجلس شورای اسلامی، و آیین‌نامه اجرایی آن، و ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی، موضوع میراث فرهنگی ناملموس:


«سرود ایران ای مرز پرگهر»


با گستره موضوع فرهنگی ناملموس: ملی


به شماره 1395 در تاریخ 1396/2/10 در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردید.


محمد حسین‌ طالبیان؛ معاون میراث فرهنگی


زهرا احمدی‌پور؛ معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان»

متن سرود ای ایران




ای ایران ای مرز پر گهر


ای خاکت سرچشمه هنر



دور از تو اندیشه بدان


پاینده مانی و جاودان



ای... دشمن ار تو سنگ خاره ای من آهنم


جان من فدای خاک پاک میهنم



مهر تو چون شد پیشه ام


دور از تو نیست اندیشه ام



در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما


پاینده باد خاک ایران ما




سنگ کوهت دُر و گوهر است


خاک دشتت بهتر از زر است



مهرت از دل کی برون کنم


برگو بی مهر تو چون کنم



تا... گردش جهان و دور آسمان بپاست


نور ایزدی همیشه رهنمای ماست



مهر تو چون شد پیشه ام


دور از تو نیست، اندیشه ام



در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما


پاینده باد خاک ایران ما




ایران ای خرم بهشت من


روشن از تو سرنوشت من



گر آتش بارد به پیکرم


جز مهرت بر دل نپرورم



از... آب و خاک و مهر تو سرشته شد دلم


مهرت ار برون رود چه می‌شود دلم



مهر تو چون، شد پیشه ام


دور از تو نیست، اندیشه ام



در راه تو، کی ارزشی دارد این جان ما


پاینده باد خاک ایران ما