فرهنگ جامعه و فرهنگ

[>YEGANEH<]

یكی از واژه‌ها و در واقع یكی از سازو كارهای مورد استفاده در عرصه سیاست، "رفراندم" یا "همه پرسی" است.
همه پرسی رجوع به آرای عمومی مردم و كسب نظر آنها درباره لزوم یا عدم لزوم و همچنین شكل و محتوای قاعده ای از قوانین عادی یا اساسی یا مسئله ای از مسائل مهم جامعه است. همه پرسی درواقع شیوه ای برای اعمال مستقیم حق حاكمیت مردم توسط خود آنها در نظام های سیـاس*ـی مردم سالار است.
با پیچیده شدن ابعاد زندگی اجتماعی مردم جوامع به جای آن كه خود مستقیماً با جمع شدن در میدان شهر به اداره امور بپردازند، نمایندگانی را برای مدت معین برای این كار برگزیدند و در واقع آنها اختیار اعمال حق حاكمیت بر سرنوشت خویش را به آن نمایندگان واگذار كردند.
با این حال در كنار پذیرش این شیوه دموكراسی غیرمستقیم به جای دموكراسی مستقیم، آنها در برخی موارد حق اعلام نظر مستقیم خود در مسائل جامعه را محفوظ نگه داشته اند كه این امر امروزه در قوانین اساسی بسیاری از كشورها در شكل همه پرسی و رفراندوم نمود یافته است.

 

[>YEGANEH<]

با توجه به موضوع و نتیجه حاصل از مراجعه مستقیم به آرای عمومی مردم، همه پرسی اشكال مختلفی به خود می گیرد.
اگر هدف از انجام همه پرسی درباره یك موضوع فقط كسب نظر مردم درخصوص آن امر برای بسترسازی تبدیل آن به قانون بدون الزام آور بودن نتیجه آراء عمومی باشد، آن را "همه پرسی مشورتی" می گویند.
در چنین مواردی اگر مردم به پرسش مطرح شده در همه پرسی رأی مثبت دهند، برای الزام آور شدن نتیجه همه پرسی و تبدیل آن به قانون باید این موضوع مراحل عادی تقنینی را طی كند. اما اگر نتیجه رأی مردم در همه پرسی به منزله تصویب و لازم الاجرا شدن موضوع مورد همه پرسی باشد، آن را "همه پرسی تصویبی" می گویند.
گاهی اوقات به جای آن كه مراجعه مستقیم به آرای مردم برای تصویب یا عدم تصویب یك قانون باشد، معمولاً مراجعه با هدف سنجش میزان اعتماد حاكمان جامعه صورت می گیرد. در این حالت همه پرسی نام "پله بیسیته" را به خود می گیرد.

 

[>YEGANEH<]

البته بسیاری از علمای حقوق اساسی بر این نظر هستند كه ممكن است برخی زمامداران بخواهند از این شیوه برای تحكیم قدرت خویش بهره جویند كه در چنین شرایطی با هدف اساسی همه پرسی كه بسط و گسترش مردم سالاری است، در تضاد است.
همچنین شكل دیگری از همه پرسی وجود دارد كه از آن به گزینش گری یاد می شود. موقعی همه پرسی را گزینش گری می گویند كه در لایحه یا متن ارائه شده به آرای عمومی شهروندان چندین گزینه مختلف پیش بینی شده كه شركت كنندگان در رفراندم یكی از آن گزینه ها را انتخاب می كنند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در فصل پنجم هنگام بیان حق حاكمیت ملت و قوای ناشی از آن پس از آن كه در اصل پنجاه و هشتم بر اعمال قوه مقننه از طریق مجلس شورای اسلامی كه از نمایندگان منتخب مردم تشكیل شده، تأكید دارد

 

[>YEGANEH<]

در اصل پنجاه و نهم با پذیرش اصل همه پرسی تصریح می كند "در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیـاس*ـی، اجتماعی و فرهنگی ممكن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد.درخواست مراجعه به آرای عمومی باید به تصویب دوسوم مجموع نمایندگان مجلس برسد".

 

[>YEGANEH<]

هيوم:
راهنماي زندگي عقل نيست بلكه عادت است.

كانت:
تمام موضوعات عقل من چه عملي چه نظري در سه سؤال زير خلاصه مي شود: چه مي توانم بدانم؟
چه مي توانم انجام دهم؟
به چه مي توانم اميدوار باشم؟

اونامونو:
زندگي نمي تواند خود را تسليم عقل كند، زيرا غايت زندگي، زيستن است نه دانستن.

 

[>YEGANEH<]

مونتني:
بشريت آنقدر كه از فكر حوادث ناراحت مي شود، از خود آن حوادث زحمت نمي بيند.

اسپينوزا :
ما احساس مي كنيم و مي دانيم كه
أبدي هستيم.

سقراط:
زندگي بررسي نشده ارزش زيستن ندارد.

أفلاطون:
راز آميزه اي كه زندگي خوب را
مي سازد، اندازه يا تناسب است

سقراط:
بي هدف و آرزو زيستن خصلتي شيطاني است.

 

[>YEGANEH<]

ريكور:
تفسير هاي ما زندگي ماست و زندگي ما تفسير هاي ماست.

برتراند راسل:
گمنام زندگي كن تا دشمن نداشته باشي.

ژان ژاك روسو:
آن چه بار زندگي را بر دوش ما
سنگين تر مي سازد، عموما زياده روي در خود زندگي است.

سارتر:
هر چيزي را مي توان به تصوير كشيد جز زندگي كردن را.

 

[>YEGANEH<]

نظریة کنش ارتباطی (جهان زیست و سیستم)
و نقد اجتماعی- سیـاس*ـی
دکتر محمود شفیعی*
چکیده: نقد حوزه‌های مختلف جامعة مدرن با استخدام دو مفهوم «جهان زیست» و «سیستم»، از مؤلفه‌های جامعه‌شناختی نظریة کنش ارتباطی، مهم‌ترین تلاش فلسفی- اجتماعی هابرماس در دهة هفتاد میلادی است. استدلال این است که هر نظام اجتماعی به انسجام نیاز دارد و بدون آن با بحران روبه‌رو خواهد شد؛ امّا انسجام اجتماعی، نه صرفاً برآیند الزامات سیستم که امری زبانی- فرهنگی است. گسترش سیستم در حوزه‌های مختلف اجتماعی چنین انسجامی را متزلزل کرده است. پیام مقاله این است که با تغییراتی در نظریة فوق جامعة ایران معاصر را نیز می‌توان به شکلی انتقادی مطالعه کرد.
کلیدواژه: کنش ارتباطی، جهان زیست، سیستم، جامعه، پول، قدرت

تالار نقد نگاه دانلود

 

[>YEGANEH<]

کنش ارتباطی نظریه‌ای زبان‌شناختی (linguistic) در بارة نظامهای اجتماعی است که در سطوح مختلف خرد و کلان، ابعاد گوناگون یک رابطة اجتماعی مطلوب را توضیح می‌دهد. این نظریه که در ذیل یکی از حوزه‌های مختلف زبان‌شناختی قرار می‌گیرد، زبان را نه به عنوان سیستم معنایی یا نحوی، بلکه در حالت کاربرد و سخن (speech) در نظر می‌گیرد. در این معنا کنش ارتباطی نظریه‌ای خاص در علم بیان شمرده می‌شود. علم بیان دانشی جهان‌شمول و همگانی است و اختصاص به زبان خاصی ندارد.
این علم مانند دانش فلسفه فراتر از زبان یک ملت خاص کاربرد دارد (احمد اشرف، صص1-6)؛ از این رو، کنش ارتباطی در جستجوی اصولی است که در سطحی عمومی و کلی حاکم بر کاربرد بیانی زبان هستند. زبان بُعدی کلی دارد که در بارة شرایط صوری امکان ادای سخن است. هابرماس، نظریه‌پرداز کنش ارتباطی، به «شرایط مندرج در فرایند تولید کلام و سخن»

تالار نقد نگاه دانلود

 

[>YEGANEH<]

علاقه‌مند است. در این راستا و در توضیح قواعد حاکم بر کنش ارتباطی، وی مفهوم محوری «بیان عمومی یا کاربرد همگانی» (universal pragmatics) را استخدام کرده است. هر ارتباط زبانی در سه جهان بین طرفهای سخن ارتباط ایجاد می‌کند. آنان در این ارتباط ادعاهای معتبری را (صداقت، حقیقت و صحت) بیان می‌کنند که تعمیم‌پذیر بودن آنها یا باید مفروض آنها باشد و یا لازم است در این فرآیند به استدلال پرداخته به اثبات معتبر بودن ادعاها بپردازند (Habermas, 1979, pp.66-7). معتبر بودن کنش ارتباطی (صداقت، حقیقت و صحت معطوف به سه جهان درونی، بیرونی و بین‌الاذهانی) به این است که کنش کلامی در شرایط آرمانی (آزاد از محدودیت و سلطة درونی روان‌شناختی و بیرونی ساختاری) صورت گرفته (Habermas, 1979, pp.66-7) از تناقض رفتاری گوینده به دور باشد تا صداقت روشن شود و آزمون‌پذیر باشد تا حقیقت اثبات شود و مهم‌تر اینکه انتقاد‌پذیر باشد تا صحت آن تضمین شود (هولاب، 1375؛ ص39). ب

تالار نقد نگاه دانلود