گل و گیاه شناخت گیاهان علوفه ای

[dinaz]

شناخت گیاهان علوفه ای

گیاهان علوفه ای به کلیه رستنی هایی اطلاق می شود که خوراک احشام به حساب آید. نباتات علوفه ای از نظر نوع استفاده ای که از آنها می گردد به شرح زیر تقسیم می گردد


الف) نباتات علوفه ای یکساله
ب) نباتات علوفه ای چندساله​

 

[dinaz]

الف) نباتات علوفه ای یکساله:

نباتات علوفه ای یکساله به گیاهانی اطلاق می شود که بعد از برداشت یک چین یا چند چین رشد و نمو آنها خاتمه می یابد. معمولا اینگونه نباتات علوفه ای یکساله را به صورت اصلی یا به صورت فیمابین در زراعت اصلی دیگر کشت می کنند. نباتات علوفه ای یکساله یا پاییزه و یا بهاره می باشد. نباتات علوفه ای یکساله پاییزه عبارتند از : گیاهانی که در پاییز کاشته و در بهار یا در طول سال بعد مورد استفاده قرار می گیرند و انواع آنها عبارتند از:

• شبدردورگ (hybridumTrifolium)،
• شبدر ایرانی (Trifolium esupinatum)،
• یونجه گل زرد (hupulina Medicago)،
• منداب (Evuca sativa) ،
• ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa).
• Please, ورود or عضویت to view URLs content!

نباتات علوفه ای بهاره یکساله عبارت از گیاهانی است که در بهار کاشته شده و در تابستان و در پاییز مورد استفاده قرار می گیرند و انواع آن عبارتند از

• یونجه گل زرد(Medicag lupupina)،
• ذرت (Zea mays).
• شبدر (Trifolium spp)،
• ارزن (Panicum sp)،
• ذرت خوشه ای (Sorghum sp)،
• ماشک گل خوشه ای (Sativa.(Vicia

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

​

 

[dinaz]

ب) نباتات علوفه ای چندساله:

نباتات علوفه ای چندساله به گیاهانی اطلاق می شود که دارای دوره ی رشد و نمو چندین ساله بوده و بتوان در سال چندین نوبت محصول از آنها برداشت نمود. کاشت این نوع نباتات علوفه ای چند ساله از نظر اقتصاد زراعی دارای مزایای مهمی است که عبارت است از: صرفه جویی در بکار بردن وسایل کار و تهیه ی زمین. گیاهان چندساله ریشه های عمیق دارند که می توانند در برابر خشکی مقاومت نموده و از آبهای تحت الارضی استفاده نماید. لذا این گیاهان می توانند محصول مطمئن و زیادی تولید نمایند. نباتات چند ساله مهم علوفه ای عبارتند از :

یونجه، اسپرس، شبدرشیرین، شبدر قرمز. هر یک از نباتات علوفه ای یکساله و چندساله به دو دسته بهاره و پاییز تقسیم می شوند.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

​

 

[dinaz]

نباتات علوفه ای یکساله یا چندساله پاییزه

عبارت از گیاهانی که در پاییز کاشته شده و در بهار سال بعد مورد استفاده قرار می گیرند و انواع آن عبارت است از جو، یولاف، چاودار، خردل، ماشک گل خوشه ای گل بنفش (یکساله)، شبدر ایرانی (یکساله)، شبدردورگ، یونجه ی معمولی (یکساله) و بالاخره انواع کلم های علوفه ای.


دسته ی دوم نباتات علوفه ای یکساله یا چندساله بهاره می باشند و عبارتنداز: گیاهانی که در بهار کاشته شده و در بهار همان سال یا تابستان و یا پاییز مورد استفاده می گیرند. مانند ذرت، ذرت خوشه ای، ارزن، اسپرس، یونجه و بالاخره شبدر قرمز.


نباتات علوفه ای یکساله یا چندساله بهاره یا پاییزه خود به دو قسمت نباتات علوفه ای مصرف کننده و ذخیره کننده ی ازت تقسیم می گردند. در بین نباتات علوفه ای یکساله مصرف کننده ی ازت می توان جو، یولاف، چاودار، گندم پاییزه، چغندر علوفه ای، شلغم و نباتات علوفه ای تیره ی گندمیان دیگر از قبیل ذرت، ذرت خوشه ای، علف باغ، علف گندمی و غیره را نام برد. برای رشد و نمو بیشتر و برای بدست آوردن عملکرد علوفه ای زیادتر لازم است که برای گیاهان محرک مخصوصی مانند کودهای ازت دار را در نظر گرفت. نباتات علوفه ای تیره ی گندمیان برای رشد و نمو و تولید عملکرد بیشتر به ازت احتیاج دارند و روی این اصل به نام گیاهان علوفه ای مصرف کننده ی ازت شناخته می شوند. در بین نباتات علوفه ای چند ساله مصرف کننده ی ازت می توان انواع نباتات علوفه ای تیره ی گندمیان مانند علف باغ، انواع علف گندمی و انواع علف پشمکی را نام برد.​

 

[dinaz]

نباتات علوفه ای یکساله یا چندساله ی ذخیره کننده ی ازت

به آن دسته از نباتات علوفه ای اتلاق می گردد که قادرند بعد از چند هفته که از رشد و نمو شان گذشت روی ریشه های خود گره های ذخیره کننده ی ازت تشکیل دهند. این گره ها می توانند بعد از تثبیت ازت موجود در هوا در روی ریشه های خود علاوه بر تأمین ازت مورد نیاز کیا ازت زمین را هم اضافه نمایند. بدین سبب به نام نباتات ذخیره کننده ی ازت معروفند از. نباتات علوفه ای یک ساله ذخیره کنندهی ازت میتوان شبدرایرانی و شبدر برسیم را نام برد. شبدر ایرانی گیاهی است یکساله پاییزه و شبدر برسیم یا شبدر مصری کیاهی یکساله بهاره می باشد. از بین نباتات علوفه ای چند ساله ذخیره کننده ی ازت می توان انواع یونجه، اسپرس و شبدر قرمز را نام برد.

نباتات علوفه ای مصرف کننده ی ازت خود به سه دسته نباتات علوفه ای که از دانه، شاخه و برگ و غده ی آنها استفاده ی تغذیه ای می شود تقسیم می گردند. گیاهان مصرف کننده ی ازت که از دانه ی آنها جهت تغذیه ی دام و طیور استفاده می گردد و شامل جو، ذرت خوشه ای، ارزن، یولاف می باشند. شاخ و برگ بعضی از نباتات علوفه ای مصرف کننده ی ازت را برحسب مناسب بودن کیفیت و کمیت آنها برای تغذیه ی دام انتخاب می نمایند. ذرت و ذرت خوشه ای گیاهانی هستند که از شاخ و برگ آنها برای تعلیف استفاده می شود. چغندر علوفه ای، شلغم و هویج جزو نباتات علوفه ای مصرف کننده ازت می باشند که از غده ی آنها جهت تغذیه استفاده می گردد.

نباتات علوفه ای ذخیره کننده ی ازت به دو دسته ی نباتات علوفه ای که از شاخ و برگ آنها استفاده می شود و گیاهانی که از دانه ی آنها استفاده به عمل می آید تقسیم می شود. یونجه، اسپرس و شبدر و انواع دیگر بقولات از جمله نباتات علوفه ای ذخیره کننده ی ازت می باشند. که از شاخ و برگ آنها جهت تغذیه استفاده میشود.​

 

[dinaz]

ترکیبات و ارزش غذایی نباتات علوفه ای

از زمانی که کشت و کار نباتات علوفه ای شروع شد بیشتر توجه به ارزش غذایی این نباتات جلب گردید. جهت پیش بینی غذای لازم دام کافی است که میزان زیادی علوفه خورانده گردد تا بتوان به حد انرژی لازم پی بـرده شود. البته میزان انرژی مورد لزوم دام جهت اعمال مختلف معیار کاملا صحیحی جهت ارزش غذایی مواد تعلیف شده می باشد. انرژی یک پایه ی اساسی جهت جیره ی دام و حتی انسان است و البته این بدان مفهوم نخواهد بود که پروتئین گیاهی در وهله ی دوم اهمیت قرار می گیرد و یا مواد غذایی با ارزش لازم دیگر فراموش گردد. از نقطه نظر استفاده ی عملی باید اشاره نمود که ارزش غذایی نباتات علوفه ای در وهله ی اول مربوط به میزان پروتئین و هیدراتهای کربن و موجود بودن عناصر غذایی قابل جذب می باشند.​

 

[dinaz]

کربوهیدراتهای موجود در گیاهان علوفه ایی و نباتات
کربوهیدراتهای ساده

نظیر مونوساکاریدها ودی ساکاریدها که به آسانی در آب حل می شوند و به آسانی هم مورد بهره وری حیوان قرار می گیرند.

​

کربوهیدراتهای مرکب

مانند الیاف خام که شامل سلولز، لیگنین و پنتوزان است که در آب اصلا حل نمی شوند و حیوانات هم نمی توانند مستقیما آنها را تجزیه کنند، بلکه آنزیمهای مترشحه از باکتریهای موجود شکمبه نشخوار کنندگان و روده ی قطور درخوک و سایر حیوانات می تواند این مواد را مورد بهره وری قرار دهد.نشاسته که یک پلی ساکارید است به سختی در آب قابل حل است ولی به آسانی مورد مصرف حیوانات قرار می گیرد. مواد عاری از ازت که در تجزیه ی شیمیایی مواد غذایی به طریق محاسبه بدست می آید به طور عمده شامل قندهای ساده و نشاسته است. درصد قابل هضم مواد عاری از ازت مشتمل بر قسمت قابل حل هیدراتهای کربن و همچنین اسیدهای آلی (اسید لاکتیک، اسید استیک می باشد. قسمت اعظم مواد عاری از ازت قابل هضم می باشد.


نباتات علوفه ای به طور تقریب حاوی ۶۰ تا ۸۵ درصد هیدارت های کربن بوده که بستگی به مرحله ی رسیدن و ترکیب گونه ی نباتات علوفه ای دارد. قریب ۸۵ تا ۹۰ درصد از ازت سلولی نباتات علوفه ای را پروتئین خام تشکیل میدهد. که از اسید آمینه های مختلف تشکیل شده است. ازت موجود در پروتئین نباتات علوفه ای از ازت خاک و از ازت تثبیت شده در گره های گیاهان لگومینوز مشتق می گردد. میزان اسید آمینه در پروتئین علوفه کاملا متناسب بوده و اختلاف فاحش کیفی در بین گونه های علوفه مشاهده نشده است. نتایجی که از تجزیه شیمیایی نباتات علوفه ای بدست آمده حدود ۳ تا ۲۵ درصد پروتئین خام گزارش شده است. مرحله ی رسیدن نباتات علوفه ای بر روی ارزش غذایی آنها بیش از هر فاکتور دیگری تأثیر دارد.​

 

[dinaz]

ارزش علوفه قبل و بعد از رسیدن علوفه

نباتات علوفه ای قبل از مرحله ی رسیدن ارزش علوفه ای زیادی داشته با رسیدن به میزان الیاف خام یا لیگنین اضافه می گردد. در زمان رسیدن کامل یا گل کردن، این نباتات دارای حداکثر لیگنین و حداقل انرژی قابل هضم و پروتئین است. نباتات علوفه ای نسبت به مراحل رسیدن حاوی ۳ تا ۲۰ درصد لیگنین می باشند. نباتات علوفه ای لگومینوز در زمان رسیدن معمولا دارای الیاف کمتر و پروتئین خام بیشتری نسبت به نباتات علوفه ای گرامینه هستند. چنانچه نباتات علوفه ای گرامینه را در مرحله ی مناسبی از رشد برداشت نمایند به طور متوسط الیاف و لیگنین کمی داشته وحدود ۴ درصد الیاف و ۲۲ درصد لیگنین در ترکیب وزن خشک خواهد داشت. یک چنین علوفه ای خوش خوراک و حاوی مقدار مناسبی انرژی قابل هضم می باشد.​

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

 

[dinaz]

ویتامین های ضروری موجود در گیاهان علوفه ای

نباتات علوفه ای حاوی ویتامین، هورمون و آنزیم های لازم برای زندگی احشام وحتی خود گیاه می باشند. تأمین نباتات علوفه ای در تغذیه ی دام نقش بسیار مهمی دارد. ویتامین های ب کمپلکس، E ، C و K وکاروتن یا پروویتامین A به میزان متنابهی به خصوص در برگ نباتات علوفه ای وجود دارد. ویتامین D در علوفه هایی که به وسیله ی نور خورشید خشک شده یافت می گردد. حیواناتی که تحت تابش اشعه ماوراء بنفش نور خورشید قرار گرفته باشند پروویتامین D آنها در انساج پوست به فعالیت واداشته می شود. میکروارگانیسم های شکمبه نشخوارکنندگان ویتامین های ب کمپلکس و به خصوص ویتامین ۱۲B را تولید می نمایند. تجربیات و آزمایشات مختلف نشان داده است که ویتامین های موجود در نباتات علوفه ای تحت تأثیر گونه، واریته مرحله ی رسیدن، تغییرات کمی یا شدت نور، حرارت، رطوبت خاک و بالاخره عناصر غذایی میکرو و ماکرو انساج گیاهی قرار می گیرند.​

 

[dinaz]

خاک مناسب برای کاشت گیاهان علوفه

.حاصلخیزی خاک بر روی مواد محتوی انساج و همچنین رشد و نمو و تکامل گیاهی اثر کرده و در نتیجه منجر به صرفه جویی در مصرف علوفه می گردد. معمولا نباتات علوفه ای در خاک های نسبتا غنی از کود که حاوی فسفر، پتاس و کلسیم کافی باشد می تواند احتیاجات دام را برطرف نماید. نباتات علوفه ای در حالت عادی معمولا محتوی 0/ ۱۸ تا ۳۵/ ۰ درصد فسفر در ماده خشک می باشند. میزان فسفر خاک یا شاخ و برگ نباتات علوفه ای به ندرت از ۰/ ۵ درصد بالاتر می گردد. حداقل / ۰۷ و حداکثر ۰/ ۷۴ درصد نباتات علوفه ای را فسفر تشکیل می دهد. وجود پتاسیم در خاک به گیاه اجازه می دهد که حدود ۱/۲ تا ۱/۵ درصد پتاسیم در خود ذخیره نموده و این حد را که متناسب رشد و نمو می باشد به دست آورد.

مقدار کلسیم در شاخ و برگ نباتات علوفه ای بر حسب فصول و مناطق مختلف متغییر است. معمولا نباتات علوفه ای لگومینوز حاوی ۱ تا ۱/۵ درصد کلسیم می باشند در حالیکه نباتات علوفه ای گرامینه حاوی ۰/ ۱۸ تا ۰ / ۴۸ درصد کلسیم در پایه ی مواد خشک هستند. البته گاهی میزان کلسیم گیاه تا ۲/ ۵ درصد می رسد) مواد نادر یا کمیاب از قبیل کبالت، مس، کلر، ید، آهن، منگنز، مولیبدن، سدیم و روی، علاوه بر اینکه برای احشام به منظور رشد و نمو و زاد و ولد لازم می باشد به مقدار متنابهی در نباتات علوفه ای وجود دارد. در خاک های بیش از حد آهکی ممکن است کمبود مواد نادر مانند منگنز، روی و آهن را در گیاه باعث گردد.

کمبود این مواد را میتوان با اضافه نمودن به زمین یا به غذای حیوان در تغذیه برطرف کرد. میزان آب موجود در نباتات علوفه ای نسبتا زیاد بوده و درصد آن در مراحل مختلف رشد و نمو و رطوبت خاک متغیر می باشد. شاخ و برگ نباتات علوفه ای تقریب حاوی ۸ درصد آب است. سلنیوم، مولیبدن و منگنز به میزان متنابهی که اثر سمی داشته باشد گاهی در شاخ و برگ نباتات علوفه ای وجود دارد. این مسمومیتها محدود به مناطق مخصوص بوده و موجب بروز عوارض ناشی از سوء تغذیه می گردد.

نیترات آزاد در طول مدتی که رطوبت خاک کم و درجه حرارت بالاست ممکن است در نباتات علوفه ای جمع شده باشد و باعث کاهش تولید شیر، سقط جنین یا مرگ ناگهانی گردد که نتیجه سمیت نیترات است.قیاق و سودان گراس در اثر وجود دهورین (Dhurrin) ممکن است تا حدودی تولید مسمومیت نماید. این مسمومیت در نتیجه وجود اسید هیدروسیانیک است که به خصوص در شرایط خشکی زیاد تولید می گردد. برخی از علف های هرز حاوی گلوکوزید، آلکا لوئید و یا ساپونین های مخصوص بوده که موجب مسمومیت دام میگردند.​

​