یزد مسجد جامع یزد | آمیزه ای از هنر و مذهب در دل کویر

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
بانیان ساخت مسجد
بنای مسجد در دوره های مختلف ساخته شده؛ "عمرولیث صفاری" را اولین بانی ساخت مسجد جامع می دانند و پس از آن "علاء الدوله گرشاسب بن علی بن فرامرز بن علاء الدوله ابو جعفر کالنجار» -حاکم یزد در سال های ۴۸۸ ه.ق"، سپس در قرن ششم دختران "فرامرز بن علی" بخش هایی به مسجد افزودند؛ اما اثری از بناهای ساخته شده در این دوران باقی نمانده و مسجد کنونی در سال ۷۳۲ه. ق توسط "سید رکن الدین محمد بن قوام الدین محمد بن نظام حسینی یزدی قاضی" و پس از وی "مولانا سعید شرف الدین علی" ساخته شده است.

در سال ۷۷۷ ه.ق "امیر بلغدر" و "شاه یحیی بن مظفر" قسمت هایی دیگر به بنا اضافه کردند.

از بانیان دیگر این مسجد می توان به افراد زیر اشاره کرد:

"ظهیر الدین ابو منصور فرامرز" در ۴۳۲ ه.ق

"علاء الدوله امیر علی بن فرامرز و همسرش ارسلان خاتون" در سال های ۴۴۵ ه.ق تا ۴۸۸ ه.ق

"امیر شمس الدین فرزند امیر چخماق و ابو العذرا" در سال ۸۵۰ ه.ق

"خواجه جلال الدین محمود خوارزمی" سال ۸۰۹ ه.ق

"شاه نظام کرمانی فرماندار یزد " سال ۸۱۹ ه.ق

"بی بی فاطمه خاتون همسر امیر چخماق" سال ۸۳۰ه.ق

"خواجه معین الدین میبدی در عهد تیموریان" سال ۸۶۱ ه.ق ( مرمت جماعت خانه شاه نظام )

"امیر نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی" سال ۸۶۲ ه.ق

"مولانا عبد الحی و مولانا شهاب الدین عبد الله" در دوره صفویه

"شاهزاده محمد ولی میرزا" در سال ۱۲۴۰ ه.ق

"سید علی محمد وزیری" در سال ۱۳۲۴ ه.ش

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
مسجد جامع در گذر زمان
اولین مسجدی که در این محل بنا شده، "مسجد جامع عتیق" با طرح شبستانی در زمان حکومت عمرولیث صفاری در سده سوم هجری قمری بوده که دو قرن بعد توسط امرای کاکویی بازسازی و مناره ای به آن اضافه شد. مناره مسجد عتیق تا قرن نهم هجری باقی ماند.

"مسجد جامع قدیم" در زمان حکومت "علاء الدوله گرشاسب بن علی بن فرامرز" در سده پنجم هجری و در ضلع غربی مسجد عتیق با یک ایوان و گنبدخانه ساخته شد که آثار آن تا قرن سیزده هجری موجود بود و در زمان گسترش بنا، منهدم و به بنای جدید اضافه شد.

در پشت مسجد جامع قدیم "سید رکن الدین محمد قاضی" در قرن هشتم هجری مسجدی به نام "مسجد جامع نو" را با گنبدخانه و ایوانی بزرگ احداث کرد.

در اواخر قرن هشتم هجری نیز تزیینات کاشیکاری و شبستان شرقی و سردر باشکوه مسجد به همت "شاه یحیی بن مظفر" به بنا افزوده شد.

در دوره " جلال الدین خوارزمی" تزیینات کاشیکاری مسجد جامع نو ادامه یافت و ساخت کتیبه " انا فتحنا" در اطراف صحن و ایوان و گنبدخانه آغاز شد.

ساخت شبستان غربی و درگاه ورودی غربی نیز در سال ۸۱۹ ه.ق به اتمام رسید.

امیر چخماق نیز در دوره حکومت خود به بازسازی مسجد جامع عتیق پرداخت. اما مسجد جامع فعلی در زمان "فتحعلی شاه قاجار" به صورت بنایی واحد ساخته شد. پس از آن در زمان ناصرالدین شاه شبستان شرقی و هشتی ورودی اصلی و مناره های بلند سردر و پشت بندها و گنبدخانه مرمت شد.

در دوره معاصر بنای مسجد با تلاش "حاج سید علی محمد وزیری" مورد مرمت کامل و اساسی قرار گرفت و شبستان جدید به جای بقایای "مسجد جامع عتیق" ساخته شد.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[ATENA_A]

[HIDE-THANKS]
ین بنا در نزدیکی محله فهادان قرار دارد، می توانید برنامه بازدید خود را طوری تنظیم کنید که از مجموعه امیر چخماق، زندان اسکندر، خانه لاریها، خانه مرتاض یزد نیز بازدید کنید. سفر چندی پیش کارناوال را به خانه لاری ها یزد | یادگاری از دوران قاجار از دست ندهید.

همه قسمت های مسجد قابل بازدید نمی باشد و تنها بخش هایی از آن را برای گردشگران در نظر گرفته اند.

در هنگام بازدید از بناهای مقدس و مذهبی حتما به قوانین و آداب و رسوم مردم منطقه احترام بگذارید.

نمای مسجد نورپردازی شده که در هنگام شب، مناظر جالبی را از مسجد جامع خواهید دید، اگر زمان کافی در این سفر داشتید حتما برای تماشای منظره شبانگاهی مسجد به خیابان مسجد جامع بروید.

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

[/HIDE-THANKS]

 

[مهربانوی ایرانی]

همه چیز درباره مسجد جامع یزد (معرفی، تاریخچه و عکس)
مسجد جامع یزد با بیش از ۹۰۰ سال قدمت یکی از زیباترین مساجد جامع کشور به شمار می‌آید، به علاوه بلندترین مناره جهان متعلق به مسجد جامع یزد است.
مسجد جامع یزد، یکی از خارق العاده‌ترین و منحصربفردترین بناهای تاریخی است که علاقه‌مندان بسیاری را در سراسر جهان، شیفته و معطوف خود ساخته است. مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر می‌باشد و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شده‌است. پایه‌های اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانسته‌اند. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد را متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموری دانسته‌اند. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشیکاری زیبا و منحصربه‌فرد، شهرت دارد.

تصویری قدیمی از مسجد جامع یزد
تاریخچه مسجد جامع یزد
بانی اولیه مسجد علاءالدوله کالنجار از دودمان آل بویه و حاکم یزد در زمان ملک‎شاه‌ سلجوقی‌ است. وی مردی مذهبی و باعقیده توصیف شده که در سال ۵۰۴ق به یزد آمد و در ۵۲۷ در این شهر وفات یافت. آثار ساختمانی او ویران شده است. پس از او‌ در‌ سال ۷۲۴ق سید رکن الدین نظام الحسینی در سمت قبله بنای علاءالدوله یا همان مسجد جامع عتیق، در زمینی وسیع مسجد جامع کنونی را با ساختمانی مجلل بنا کرد.
رکن الدین در حالی‎که‌ ساختمان‌ گنبد‌ و ایوان ناتمام بود در سال‌ ۷۳۲‌ق درگذشت و پس از او شرف الدین علی یزدی، از مشاهیر یزد در دوره تیموری، بنابر وصیت‌ سید رکن‎الدین گنبد و ایوان را به اتمام‌ رساند. پس از این نیز در زمان امیر تیمور‌ و در سال ۷۷۷‌ گنبد و ایوان کاشی‎کاری گردید.
در زمان پسر امیر تیمور، خواجه جلال‌الدین‌ محمود‌ خوارزمی، کتیبه‌ای به خط نسخ به دست بهاء‌الدین‌ هزار‌ اسب که از خوش‎نویسان مشهور زمان خود بوده، سوره فتح را گرد گنبد و ایوان‌ افزود؛ این کتیبه‌ ناتمام ماند و در سال ۸۱۹ به دست شاه نظام کرمانی و در زمان شاهرخ‌ میرزا‌ اتمام یافت. در همین دوره به دستور شاه نظام، اسامی دوازده امام بر کتیبه ایوان نقش‌ شد،‌ و القاب شاهرخ بر کتیبه سردر مدخل بزرگ با کاشی منقوش شد.

گلدسته‌های مسجد جامع یزد
معماری مسجد جامع یزد
این بنا مشتمل بر یک ایوان رفیع، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن دو گرم خانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب است.
مسجد دارای شش ورودی است که در اضلاع مختلف بنا واقع شده اند. ورودی اصلی که در ضلع شرقی مسجد واقع شده دارای سردر رفیع و نیز کتبیه های کاشی معرق است و دو مناره نیز بر آن استوار گردیده است. این سردر زیبا در زمان شاهرخ تیموری به بنا اضافه شده و بر آن تزیینات و کاشی معرق با نفوش گره چینی و اسلیمی کار شده است. بخش اعظم این آثار به مرور زمان تخریب شده بود در تعمیرات هیئت حامیان بازسازی می شود.
ورودی مذکور به یک هشتی (کریاس) با سقف گنبدی گشوده می شود که این فضا را می توان موزه کتبیه ها نامید زیرا که انواع کتبیه های سنگی و کاشی که بر وقفنامه و فرامین حکومتی در دوره های مختلف درج شده، منصوب است.در ضلع غربی بنا درست مقابل ورودی مذکور قرار گرفته و آن هم به یک هشتی گشوده می شود که نمای این درگاه با کاشی کاری جدید تزیین یافته است. ورودی دیگر مسجد در ضلع شمالی و درست روبه روی ایوان قرار دارد. این ورودی متصل به یک کریاس است و سردر آن با کتبیه های قرآنی و تز یینات کاشی معرق جدید تزیین یافته است.

نمایی نزدیک از گنبد مسجد جامع یزد
دو گرم خانه مسجد در ضلع شرقی و غربی صحن قرار دارند، گرم خانه شرقی به شبستان شازده معروف است و دارای ۴۸ ستون مستطیل شکل با ازاره های پوشیده از کاشی های شش ضلعی و فیروزه ای رنگ است. در ضلع شرقی و غربی این گرم خانه شاه نشین هایی که در انتهای آن پنجره و نورگیرهایی تعبیه شده است. این شبستان همچنین دارای طاق های گنبدی سراسری است که در قسمت مرکزی شان نورگیرهایی سنگی هشت ضلعی قرار دارد. محراب این گرم خانه دارای دهانه گشاد با قوس های پنج و هفت کند و نیز نقوش مهری ظریف و زیبا است. گرم خانه ضلع شرقی کاملا جدید و از احداث هیئت حامیان مسجد است. این گرم خانه نیز از نوع ستون دار بوده و محراب جدید آن با کاشی های خشتی و هفت رنگ تزیین یافته است.

کاشیکاریهای مسجد جامع یزد
گنبدخانه مسجد دارای پلان مربع است که در ارتفاع مناسب با گوشه سازی های خاص به ۸، ۱۶ و ۳۲ ضلعی تبدیل شده وگنبدی دو پوش بر فراز آن قرارگرفته است. در ساختمان گنبد از روش خشخاشی استفاده شده که یکی از مهم ترین فنون مهندسی در ساخت و ساز سنتی است.
یکی از دو مناره سر در اصلی دارای دو مسیر حرکت مستقل است به گونه ای که اگر دو نفر همزمان از بالا و پایین درجهت مخالف حرکت نمایند یکدیگر را نخواهند دید. در زیر ایوان اصلی ۱۱۰ اسماء مبارکه الهی به صورتی هماهنگ و کاملا فنی با استفاده از خط کوفی بنایی نقش بسته است.

محراب و کاشیکاری مسجد جامع یزد
ویژگیهای مهم مسجد جامع یزد
این مسجد به چند دلیل حایز اهمیت است:

• نخست آن که قدیم‌ترین نمونه معماری است که طی قرن نهم هجری قمری، در معماری مذهبی ناحیه یزد از آن تقلید شده‌است؛ این طرح مرکب از یک مقصوره گنبددار و یک شبستان مستطیل بلند و کشیده‌است. چهارگوش بودن پلان مسجد برگرفته از الگوی معماری کعبه است. بنایی کاملاً قدسی و متعالی در اسلام دارد و به عنوان نمادی کیهانی در الگوهای معماری مسلمین مورد استفاده قرار می‌گیرد.به نقل از استاد پیرنیا این گنبددارای دوپوسته می باشدکه پوشش درونی گنبد که متناسب با اقتضائات فضایی و اجرایی معماری داخلی مسجد شکل می‌گیرد، شرایطی رابه وجود می‌آورد که با پوشش بیرونی که متناسب با اقتضائات بیرونی شکل می‌گیرد، متفاوت است.
• دیگر ویژگی مهم بنا کاربرد وسیع تاق‌های سراسری (تاق و تویزه) در شبستان‌هاست که با کاشی معرق همراه‌است. نکته قابل توجه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئله ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیله انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست.
• همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و محراب زیبای آن که از قسمت‌های مهم مسجد به شمار می‌رود، بی‌نهایت ارزنده و جالب است.

نمای بیرونی مسجد جامع یزد

بهترین زمان برای دیدن این مسجد صبح اول وقت و دم غروب آفتاب است. به علاوه برای ورود به مسجد باید پوشش مناسبی داشته باشید. سفرتان خوش.

منبع:گروه گردشگری ستاره