متفرقه_گردشگری مکان های تاریخی و گردشگری

[ATENA_A]

منظره تپه‌های فرهنگی ماتابو در زیمبابوه

در منطقه جنوب زیمبابوه، تشکیل صخره‌های گرانیتی در تپه ماتابو (Matobo)، منظره جالبی به وجود آورده‌ است. همچنین در این تپه بیش از ۳۵۰۰ سنگ‌نگاره ثبت شده در غارها، تخته‌سنگ‌ها و صخره‌های آن دیده می‌شود که نخستین نشانه‌های تاریخ بشر هستند. بیشترین تمرکز سنگ‌نگاره‌ها در قاره آفریقا در این منطقه دیده می‌‌شود.

سنگ‌نگاره‌های تپه ماتابو

بیشترین تمرکز سنگ‌نگاره‌ها در قاره آفریقا در این منطقه دیده می‌شود
توسعه مناطق اطراف و همچنین کاهش مستمر منابع طبیعی‌، یک خطر جدی برای این منطقه محسوب می‌شود. کاهش جنگل‌ها و چرای بی‌رویه دام در این منطقه باعث شده است صخره‌های منقش به سنگ‌‌نگاره‌ها، در معرض تابش شدید آفتاب و باران سنگین قرار گیرند که می‌تواند تا حد زیادی باعث آسیب دیدن آن‌ها شود. در ضمن آتش‌سوزی‌هایی که انسان مسبب آن بوده و نقاشی‌های دیواری، چهره باستانی صخره‌های این تپه منحصر‌به‌فرد را مخدوش کرده است.

بازار حلب در سوریه

این بازار برای چندین قرن متوالی بسیار پررونق بود؛ گذرگا‌های پرپیچ و خم و مغازه‌های این بازار با طاق‌های منحنی شکل و گنبد مانند، روزگاری پر از فروشندگان دوره‌گردی بودند که محصولاتی همچون فرش، شیرینی و صابون حلبی داشتند.

جنگ داخلی ۲۰۱۱ سوریه، خسارات جبران‌ناپذیری ازجمله کشته شدن عده‌ای از شهروندان سوری و آوارگی آن‌ها و تخریب بخش اعظمی از بافت بسیار اجتماعی این کشور، به بار آورد. متاسفانه بازار حلب نیز در سال ۲۰۱۲ در آتش جنگ بین نیروهای دولتی سوریه و شورشیان سوخت و نابود شد. مسئولان صندوق جهانی آثار تاریخی معتقد هستند که در بازسازی‌های پس از جنگ، توجه ویژه به بازسازی و ترمیم بازار حلب، کاملا ضروری است.

 

[ATENA_A]

شهر تاریخی تعز در یمن

این شهر با کاخ‌ها، مساجد و مدارس باشکوه خود شناخته شده است. تعز از سال ۱۲۲۹ تا ۱۴۵۴، پایتخت یمن بوده است. سه بنای تاریخی این شهر از عصر طلایی آن به یادگار باقی مانده، اما متاسفانه جنگ‌ داخلی یمن در سال‌های اخیر، آسیب زیادی به این شهر وارد کرده است. به دنبال این اتفاق، ده‌ها نفر از شهروندان تعز آن را ترک کردند و شهروندان مستأصل و بیچاره باقی‌مانده در این شهر، نیاز شدیدی به کمک‌های بشر دوستانه دارند.

تعز از سال ۱۲۲۹ تا ۱۴۵۴، پایتخت یمن بوده است
شورشیان در سال ۲۰۱۵ این شهر را تصرف کردندِ، اما نیروهای هوایی آن‌ها را سرکوب کردند که باعث شد آسیب زیادی به شهر وارد شود. به‌طور کلی جنگ‌های پی در‌ پی یمن، باعث تخریب و آسیب چندین بنا و یادبود تاریخی در تعز شده است که شامل موزه ملی تعز، مجموعه نسخ خطی و یک مسجد متعلق به قرن شانزدهم می‌شود.

 

[ATENA_A]

راه‌آهن رامال بین شهر تالکا و بندر کانستیتوشِن در شیلی

این راه‌آهن آخرین بازمانده خط ریلی در مناطق روستایی شیلی است. راه‌آهن رامال (Ramal) که طول آن در حدود ۸۸٫۵ کیلومتر است، شهر بزرگ تالکا را به بندر کانستیتوشِن (Constitution) متصل می‌کند، سال گذشته آتش‌سوزی جنگل‌های اطراف خط راه‌آهن، باعث آسیب جدی قسمت‌هایی از آن شد و ساکنان این منطقه نیز برای تردد دچار مشکل شدند.

اداره فرمانداری آنتیگوآ و باربودا

اداره تاریخی فرمانداری آنتیگوآ و باربودا متعلق به قرن هفدهم است و اقامتگاه رسمی فرماندار این کشور محسوب می‌شود. بخش‌هایی از این ساختمان بسیار قدیمی در طول سال‌های متوالی به دلایلی همچون خشکسالی، زلزله و طوفان‌های متعدد، فرو ریخته است و نیاز شدیدی به بازسازی دارد؛ خوشبختانه مردم محلی چند سالی است که بازسازی این ساختمان را شروع کرده‌اند و قصد دارند از آن برای تقویت فعالیت‌های مدنی و آموزشی استفاده کنند.

 

[ATENA_A]

مناره الحدباء در عراق

سال گذشته در نبرد موصل مسجد جامع نوری این شهر که یک مسجد کاملا تاریخی است و در سال ۱۱۷۲ میلادی ساخته شده، در جریان یک انفجار تروریستی آسیب جدی دید. این مسجد دارای یک مناره خمیده به اسم الحدباء (قدیمی‌ترین مناره عراق) است که آن هم تا حد زیادی تخریب شده و احتمال بازسازی آن هنوز در پرده‌ای از ابهام است.

محله‌ یهودی‌ها در صویره مراکش

صویره یکی از شهرهای گردشگری مراکش است که در اواسط قرن هجدهم، جایگاه خود را به‌عنوان یک پل ارتباط تجاری بین آفریقا واروپا تثبیت کرد و به دلیل برخورداری از تاریخ کهن و تنوع مذاهب در آن، یک شهر کاملا شناخته شده است. پس از تشکیل دولت رژیم جعلی صهیونیستی، یهودیان محله یهودی‌‌نشین ملاح این شهر را ترک کردند.

بسیاری از ساختمان‌های این شهر که متعلق به دوران مغول و عصر جنبش هنری آرت دِکو یا هنر تزیینی (جنبش هنری ایجاد شده در قرن بیستم که برخی از هنرها مانند معماری و تزیینات داخلی را تحت تاثیر قرار داده است) هستند، خالی از سکنه شده‌اند و در حال تخریب شدن هستند.

 

[ATENA_A]

مقاله‌های مرتبط:

• در سفر به شهرکرد از کجا دیدن کنیم؟
• قلعه دزک؛ مهم ترین پایگاه‌ بختیاری ها در زمان مشروطیت

چالشتر در ۸ کیلومتری بخش شمال غرب شهرکرد و در مسیر شهرهای سامان و بن قرار گرفته است و از روستاهای معروف تاریخی چهارمحال و بختیاریمحسوب می‌شود.

از صنایع دستی مطرح آن می‌توان به قفل‌های دست‌سازی اشاره کرد که با عنوان قفل‌های چالشتری در ایران شهرت دارند، قالی‌های چالشتر هم منحصربه‌فرد هستند و همگان قالی چالشتری را به طرح‌های خشتی آن می‌شناسند، خشت‌هایی که هر یک داستانی جدا را روایت می‌کنند.

مجموعه قلعه تاریخی چالشتر که به قلعه خانی یا خانه تاریخی خدا رحم ‌خان معروف است، حدود ۱۲۰ سال پیش در دوره قاجار در چالشتر احداث شد. در یکی از سرستون‌های سنگی این مجموعه تاریخ ساخت آن، سال ۱۳۲۱ هجری قمری حک شده است.

در مورد وجه تسمیه چالشتر دو روایت وجود دارد: اول اینکه این اسم را مرکب از دو کلمه «چالش» و «تُر» دانسته‌اند که از زبان ترکی مشتق شده‌اند. «چالش» به معنای «میدان» و «تُر» به معنی «جنگ» است؛ بنابراین «چالشتُر» به معنای «میدان جنگ» خواهد بود؛ از آنجا که کوه‌های نزدیک چالشتر در شمال و شمال شرق آن به قراول‌خانه (مکانی بلند بیرون شهر که سربازان در آن مراقب بودند و چون سپاه دشمن را از دور می‌دیدند، مردم را آگاه می‌ساختند) مشهور است، معنی فوق برای نام این روستا اعتبار بیشتری دارد.

روایت دیگر این است که نام این روستا از دو کلمه «چال» به معنی آشیانه و محل استقرار و «اشتر» تشکیل شده و چالشتر به معنای «جایگاه شتران» است.

 

[ATENA_A]

«رنه دالمانی» جهانگرد فرانسوی در اواخر دوره قاجار به چالشتر رفته بود و در سفرنامه خود «از خراسان تا بختیاری» این دهکده را حصاری محکم و با عظمت می‌داند که دارای برج و بارو، حصارهای محکم، بناها و کاخ‌های اشرافی است.

مجموعه تاریخی چالشتر بی‌گمان روشن‌کننده بخشی از پیشینه چهارمحال است. این مجموعه بناها از دوران صفویه شکل گرفته و در دوره‌های بعد به ویژه قاجاریه تکمیل شده‌اند و متشکل از قلعه خان، خانه ستوده، خانه آزاده، خانه اسحاقی‌ها، خانه منزوی، خانه گله‌داری، خانه طالب‌زاده و مسجد جامع هستند. بیشتر آثار باقی مانده از این مجموعه را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهد که اطراف قلعه و مسجد جامع در محدوده برج و بارو قرار گرفته‌اند. این بناها از دیدگاه معماری و تزیینات دوره قاجاریه دارای اهمیت بسیاری هستند.

خانه‌های مسکونی مجموعه بیشتر به‌صورت درون‌گرا ساخته شده‌اند، به این معنی که در داخل خانه تزیینات به وفور به کار ‌رفته، اما به زینت قسمت‌های بیرونی توجه کمتری ‌شده است. همچنین از آنجا که چالشتر در اقلیم گرم و خشک قرار گرفته است، خانه‌ها به‌صورت متراکم و با تاکید بر بخش‌های زمستانی‌نشین و به‌صورت دو فصلی ساخته شده‌اند.

این مجموعه تاریخی در زمینی تقریبا به وسعت ۱۲۰۰۰ متر مربع ساخته شده است. بنای شمالی تا دهه هفتاد هجری شمسی مورد استفاده قرار می‌گرفته، در حالی که بخش زیادی از بنای جنوبی ویران شده و به تدریج ترمیم شده است.

قلعه چالشتر از دو قسمت تشکیل شده است: حیاط بیرونی و حیاط اندرونی. حیاط اندرونی که برج و بارویی ندارد و به «قلعه ستوده» معروف است را حاج محمدرضا خان ستوده چالشتری بنیان گذاشته است. این بنا که بخشی از خانه‌های اشرافی و اعیان‌نشین است تقریبا ۲۴۰۰ مترمربع مساحت دارد و در قسمت غربی مجموعه تاریخی قلعه چالشتر قرار گرفته و مصالح به کار رفته در آن خشت با نمای آجر هستند. خانه ستوده محل اقامت خاندان و محارم خان بوده است و نه تنها راهی مجزا به معبر عمومی دارد، از طریق دالانی به اعیانی خانی (محل بار عام) هم مرتبط است. روبه‌روی بنا حیاطی مرکزی و حوضی بیضوی وجود دارد.

خانه ستوده در دو طبقه ساخته شده، طبقه اول انبار و طبقه بالا برای خواب، نشیمن و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می‌گرفته است
خانه ستوده در دو طبقه ساخته شده، طبقه اول انبار و طبقه بالا برای خواب، نشیمن و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار می‌گرفت. تمامی سطوح ایوان طبقه بالایی خانه ستوده با نقوش شیر و شکر (یکی از انواع گچ‌بری‌های اصیل و قدیمی دوران اسلامی که فرو رفتگی و برجستگی آن بسیار کم و در حدود دو تا سه میلیمتراست) آراسته شده است. این نقوش روی زمینه گچی سفید دیوار به صورت سایه روشن ساخته شده و شامل نقوش گیاهی، گل و گلدان ، گل و مرغ و ... است. سقف ایوان با قاب و تخته با رنگ‌های سبز و طلایی تزیین شده و در ایوان ورودی ۱۰ ستون سنگی به‌صورت قرینه ساخته شده است.

در طبقه بالا اتاق پنج دری و اتاق‌های جانبی قرار دارند که تا زیر سقف با کادربندی قرینه با نقاشی‌هایی معروف به گل صابونی که تلفیقی از هنر نقاشی ایرانی و غربی است، مزین هستند، همچنین اتاق‌ها با نقوش گل و گلدان، صحنه نقاشی داستان یوسف و زلیخا، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، مناظر طبیعی و کتیبه آیات قرآنی به خط نستعلیق تزیین شده‌اند.

 

[ATENA_A]

عناصر تزئینی خانه ستوده برمبنای سه ویژگی متداول هنر عصر قاجار که شامل عناصر ملی، مذهبی و فرنگی بوده، شکل گرفته است. بنابراین جای تعجب نیست که تزیینات به‌کار رفته در این بنا تحت تأثیر هنرهای تزئینیِ غربی، طبیعت‌گرا، غیرانتزاعی و تقلیدی هستند.

تزئینات به کار رفته در این بنا طبیعت‌گرا، غیرانتزاعی و تقلیدی هستند
روی دیوارهای اتاق پنج دری و دو گوشواره متصل به آن در طبقه بالایی خانه آیات قرآنی به وفور دیده می‌شود؛ همچنین آیاتی به‌صورت مشبک روی سقف بنا حک شده‌اند.

اتاق پنج دری پر از نقاشی‌هایی با رنگ‌های زنده و درخشانِ طلایی، لاجوردی، سبز و قرمز است. رنگ اصلی زمینه نیز رنگ سفید گچ است. در سرتاسر دیوارهای دو اتاق گوشواره نیز نقاشی به چشم می‌خورد، اما آن رنگ و لعابی که در اتاق اصلی دیده می‌شود، در اینجا وجود ندارد. رنگ‌ نقاشی‌های این قسمت از خانه کاملا با هم همخوانی دارند. سقف این اتاق‌ها با تخته‌هایی از جنس چوب گردو ساخته شده و با نقوش هندسی و گل میخ‌های برنجی زینت شده است.

در سال ۱۳۷۸ دو موزه نیز در خانه ستوده بازگشایی شد: موزه مردم‌شناسی (در زیر زمین خانه ستوده) و موزه سنگ (در محوطه خانه ستوده).

در موزه مردم‌شناسی چنان که از نامش پیدا است، می‌توانید مجسمه‌هایی انسانی ملبس به پوشش محلی چهارمحال و بختیاری را ببینید و با زيورآلات، ابزارآلات جنگی، انواع ظروف، هنرهاي محلی مانند قفل‌سازی، دست‌بافت‌ها و ادوات كشاورزی سنتی آشنا شوید و در موزه سنگی انواع مختلف سنگ قبور، اجزاء سنگی معماری همچون فواره‌ها، حوض‌ها، ستون‌ها و سرستون‌های ساده و منقوش را خواهید دید.

برای آشنایی با فرهنگ و رسوم مردم این خطه و چند ساعتی غرق شدن در رنگ و نقش و نور، بازدید از خانه ستوده چالشتری را از دست ندهید.

 

[ATENA_A]

مقاله‌های مرتبط:

• قلعه دزک؛ مهم ترین پایگاه‌ بختیاری ها در زمان مشروطیت
• قلعه دختر بشرویه، قلعه ای با قدمت هزارساله
• قلعه یزدگرد کرمانشاه؛ از مستحکم‌ ترین بناهای ایران باستان

قلعه ایرانشهر که نام دیگر آن قلعه ناصری است، از بناهای تاریخی ایرانشهر است که به فرمان ناصرالدین شاه قاجار و توسط استاد حسین معمارباشی کرمانی ساخته می‌شود. این قلعه از خشت و گل و آجر تشکیل شده است.

تاریخچه
قلعه ایرانشهر یا قلعه ناصری در شهر ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. با توجه به نوشته متون و تاریخ‌نویسان معاصر، فردی به نام ناصرالدوله فرمانفرما که در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی حاکم وقت ایالات کرمان و بلوچستان در دوره قاجار بود، به ناصرالدین شاه قاجار پیشنهاد می‌کند که یک قلعه نظامی بزرگ را در فهرج یا پهره (فهرج یا پهره نام قدیم ایرانشهر است که در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی با تصاحب این شهر به وسیله نیروهای رضاخان پهلوی به نام ایرانشهر تغییر پیدا می‌کند) درست کنند. ناصرالدین شاه نیز این پیشنهاد را قبول می‌کند و بدین گونه عملیات احداث دژ در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی توسط یکی از معماران مقتدر و معروف کرمان به نام «استاد حسین معمار باشی کرمانی» شروع شده و بعد از گذشت هفت سال به پایان می‌رسد. از آن زمان به بعد این قلعه با نام قلعه ناصری یا ناصریه معروف شده و تا آن زمان که قلعه قدیمی و بزرگ بمپور قرارگاه فرماندهی بلوچستان بود، با قلعه ناصری عوض می‌شود.


قلعه ناصری با ناتوانی دولت قاجار در اواخر حکومت این سلسله و اوایل دوره پهلوی رو به رو شده و به وسیله «دوست محمد خان بازکزایی» (که از پادشاهان قدرتمند وقت بلوچستان بود) تصاحب می‌شود و با نام قلعه دوست محمدخان مشهور می‌شود. با به قدرت رسیدن رضاخان و مستقر شدن و قدرت گرفتن حکومت مرکزی، سپاه دولتی رضاخان پهلوی به فرماندهی «تیمسار امان الله جهانبانی» بلوچستان این قلعه را تصرف کرده و از آن به بعد این دژ به نام قلعه ایرانشهر شهرت پیدا می‌کند.

 

[ATENA_A]

از این قلعه به نام پادگان ژاندارمری در دوره پهلوی دوم (محمدرضا شاه پهلوی) زمانی به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار می‌گرفت. در اوایل انقلاب با رها شدن این قلعه بزرگ و زیبا، کم کم به قلعه‌ای متروک و نیمه خراب تبدیل می‌شود که متاسفانه حدود ۹۸ درصد معماری‌های فضای داخل در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی به‌وسیله بولدوزر مورد تخریب قرار می گیرد و فقط سردر و حصار آن بر جای می‌ماند. در زمان ساخت، این قلعه حداقل شامل هفت حیاط بزرگ و دارای مجموعه‌های اصطبل، شاه‌نشین، سربازخانه، اسلحه‌خانه، حمام و… بوده است.

معماری قلعه ایرانشهر
خشت و گل و آجر از مصالح تشکیل‌دهنده این قلعه است و حصار آن در کل دارای ۹ برج دیدبانی است که دیوارهای حصار آن در روی سطح زمین دارای قطر ۴٫۵ متر و ارتفاع ۷ متر است. وسعت این ساختمان بالغ بر ۳۶۰۰۰ مترمربع است.


قلعه ایرانشهر بنا به به متون باقی مانده، بیش از ۱۵۰ اتاق شامل مال‌بند، حوض‌خانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه، حاکم‌نشین و … داشته است. با وجود اینکه معماری داخلی قلعه تخریب شده، ولی می‌توان به آجرنمای تزیینی سردر ورودی و برج‌های آجرکاری شده دو جهت اشاره کرد که دارای انواع طرح‌های رجچینی، دندان‌موشی، هندسی، لوزی، چلیپایی و غیره است. این نوع تزیین شیوه معماری استفاده شده در برج‌های ارگ بم در استان کرمان به‌وسیله هنرمندان آن مرز و بوم است.

 

[ATENA_A]

مقاله‌های مرتبط:

• عمارت دهدشتی بوشهر؛ عمارت روغنی
• عمارت های تاریخی سنندج را بشناسید
• عمارت موسی خانی شهر بابک، عمارتی با قدمت ۱۲۰ ساله

عمارت شترگلو از دیدنی‌های تاریخی دوره قاجار و خانه خاندان رضوی نعمت‌اللهی است که در مشرق شهر ماهان و در مسیر قنات وکیل‌آباد قرار دارد. این بنای تاریخی به خاطر عدم توجه مالکان قبلی در معرض نابودی بوده و اقدام به موقع سازمان میراث فرهنگی استان کرمان باعث حفظ یکی از با ارزش‌ترین بناهای تاریخی کشورمان شده است. بر خلاف گذشت سالیان در مجموعه آثار تاریخی دیار کریمان تا امروز چون سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی استان به منظور احیا و مرمت آن عزم خود را استوار کرده، محکم و پابرجا بر جا مانده است.


شترگلو نوعی سازه آبی سنتی است که آب را از محلی به محل دیگر منتقل می‌کند، به گونه‌ای که اگر موانعی مانند جاده، رودخانه و… در مسیر آب قرار گرفته باشد و سطح مانع پایین‌تر از مسیر آب باشد، می‌توان با ساختن شترگلو کار انتقال آب را به آسانی انجام داد. شترگلوها سازه‌های آبی سنتی هستند که عملکردشان به عملکرد سیفون‌های معکوس به‌عنوان سازه‌های آبی کنونی شبیه است. در زمان‌های گذشته برای تامین امنیت باغ‌ها و خانه‌های موجود در مسیر آب قنات‌ها و چشمه‌ها، ورودی و خروجی آب را طوری طراحی می‌کردند که مانع از ورود هرگونه موجود زنده به باغ شود. به منظور انجام این اقدام، کانالی به شکل زاویه باز در زیر دیوار خانه درست می‌کردند تا آب از یک طرف با ارتفاع مناسبی پایین رفته و از طرف دیگر با توجه به اصول ظرف‌های مرتبط بالا بیاید و به خاطر شباهت این کانال‌ها به گردن و گلوی شتر، به چنین سازه‌ای «شترگلو» گفته می‌شد که در اکثر موارد حوض‌ها، آب‌نماها و فواره‌های زیبایی به وسیله ذوق و خلاقیت معماران هنرمند ایرانی نیز با بهره‌گیری از همین سبک در خانه‌های حاکمان و اشراف گذشته ساخته می‌شد تا فضایی نشاط‌انگیز و پرطراوت در مجموعه درختان سرو و کاج و گل‌های چهار فصل و نیز درختان میوه به وجود آید.