گل و گیاه گزنه و شرایط کاشت

[فاطمه معصومی]

ه با نام علمی Urtica dioica گیاهی است علفی چند ساله دارای ساقه های راست به ارتفاع 50 تا 100 سانتی متر و حتی بیشتر که غالباً در اماکن مخروبه، باغها و نقاط مرطوب خارج شهر، نواحی سایه دارو جاهائی که چهار پایان در آنجا به سر می برند به حالت خودرو می روید. از ریشه های خزنده آن پا جوش هائی در کلیه جهات خارج می شود که خود باعث آن می گردد که گیاه بصورت پایه های متعدد در آمده محل رویش خود را بکلی فرا می گیرد گزنه، ساقه چهار گوش پوشیده از تار و برگهای بیضوی و نوک تیز دندانه دار و منتهی به دو استیپول دارد .

گلهای آن به رنگ سبز روشن و واقع بر روی 2 پایه جدا گانه است. از مشخصات پایه ماده آن این است که گل آذین خوشه آن پس از آنکه گلها، آمیـ*ـزش یافت و تشکیل میوه آغاز گردید. از حالت ایستاده به وضع خمیده در می آید .

گزنه اعضای پوشیده از تارهای مخروطی شکل و گزنده دارد و چون پس از لمس کردن محتویات سوز آور غده زیر آن در پوست بدن وارد می گردد ایجاد سوزش و ناراحتی می کند حالات غیر طبیعی متعددی نیز غالباَ در گزنه بوجود می ید که خود ظاهری متفاوت به گیاه می دهد مانند آنکه در بین پایه های گزنه نمونه هائی با دو نوع گل نر و ماده بر روی یک پایه و با انواعی با برگهای فراهم دیده می شود در شمال کشور از برگهای آن برای تغذیه استفاده می کنند .

پرورش گیاه گزنه

گیاه گزنه


ترکیبات شیمیایی
گزنه دارای تانن ، لسیتین ، اسید فرمیک ، نیترات پتاسیم و کلسیم است، ترکیبات آهن دارد و دارای ویتامین c و نوعی گلوکوزید است که پوست را قرمز می کند. از سرشاخه های این گیاه ماده قرمز رنگی به نام اورتی سین استخراج می شود .

پرورش گیاه
پرورش گزنه از طریق کاشتن دانه در طول شیارهائی در آغار بهار انجام می گیرد و یا آنکه از طریق کاشتن قطعات سوش دار اقدام به این کار می شود در حالت اخیر قطعات مذکور را در امتداد خطوطی به فواصل 40 سانتی متر از یکدیگر به نحوی می کارند که هر پایه گیاه از دیگری معادل 15 تا 20 سانتی متر فاصله داشته باشد .

خاک
این گیاه خاکهایی سبک و غنی از نیتروژن را می پسندد. بهترین محصول در زمانی بدست می آید که در خاکهایی عمیق و حاصلخیز کشت شده باشد .

نور
این گیاه نمی تواند در سایه رشد کند و به نور کافی نیاز دارد .

آبیاری
زمان آبیاری گزنه زمانیست که خاک آن کاملا خشک شده باشد. 1 یا 2 هفته یکبار مناسب است و به طور کلی به آب زیادی نیاز ندارد .

آفات
نبود زهکش مناسب باعث رشد بیماری های قارچی می شود. از آفات این گیاه می توان به شته اشاره کرد .

دما
این گیاه به سرما حساس بوده و در دماهای زیر 15 درجه کاملا از بین می رود .


برداشت
پس از رشد کامل گیاه ، ساقه هوائی آنها را درو می کنند و بلافاصله به کارخانه جهت مصارف تهیه کلروفیل و غیره حمل می نمایند در هر سال نیز می توان دو بار اقدام به جمع آوری ساقه گیاه نمود، برگهای جوان گزنه به مصارف تغذیه مشابه اسفناج می رسد. (در رامسر و بعضی از شهرهای شمال کشور) گل آذین آن نیز که بعد از ظاهر شدن گل ولی قبل از رسیدن میوه چیده می شود، و به صورت له شده و مخلوط با تخم مرغ آب پز جهت تغذیه جوجه پرندگان در پرورش طیور مورد استفاده قرار می گیرد .