مقدمه
در سال 1877 Bessey برای اولین بار این بیماری را روی نهالهای بذری از آیروای آمریکا گزارش کرد. این بیماری انتشار جهانی داشته و در کشورهای اروپایی ، ژاپن ، استرالیا ، ایالات متحده آمریکا ، کانادا و انگلستان شایع است. ولی شدت آن در ممالک اروپایی به دلیل مساعد بودن شرایط مناسب بیشتر است. گستردگی این بیماری در ایران نیز در نقاط مختلف به چشم میخورد.
ولی از آنجا که ایران با داشتن شرایط آب و هوایی مخصوص در اکثر مناطق خشک و نیمهخشک میباشد در اکثر مناطق اهمیت اقتصادی چندانی ندارد ولی در برخی نقاط نیز خسارت آن قابل توجه است و معمولا نسبت به بیماری لکه سیاه سیب در درجه دوم اهمیت قرار دارد. شیوع و شدت بیماری بستگی به شرایط اقلیمی در ناحیه و سیستم حفاظت و سایر عوامل دارد. خسارت این بیماری توقف رشد جوانه در نتیجه حمله به شاخ و برگ است و در نتیجه میزان محصول نیز نقصان مییابد و برگهای درختان مبتلا کوچک مانده و شکوفههای آلوده به شدت صدمه میبینند. عامل بیماری
عامل بیماری از قارچهای رده Ascomycetes راسته Erysiphales و خانواده Erysiphaceae به نام podosphaera leucotriha salmon است که فولکرهای کلیستوتسیوم آن بیرنگ یا قهوهای رنگ و انتهای آن دو شاخه بوده و حاوی یک آسک است. این قارچ از آنجا که دارای زادآوری جنـ*ـسی و غیرجنسی است.
لذا فرم غیر جنـ*ـسی آن Oidium Farinosum نامگذاری گردیده که دارای کنیدیبر و کنیدی است. کنیدیبرها طویل و انشعاب کمی دارند که بر روی آن کنیدیهای بیضوی یا مستطیلی قرار دارد.
جوانه زدن کنیدی پس از 2 ساعت شروع میشود و محل جوانه زدن در اثر تماس با میزبان بهتر به انجام میرسد. در شرایط مساعد جوانه کنیدی از گوشه آن شروع و لوله تندش از آنجا بیرون میآید که این لوله تندش ابتدا کوچک است و به زودی اندام چسبندهای به نام آپوسوریوم مشخص میشود که توسط آن روی نباتات تثبیت میگردد. سپس از وسط این اندام چسبنده هیف به درون میزبان رخنه میکند و در فضای بینسلولی کلهها ، گسترش مییابند. سلول مادری بعد از استقرار و گسترش قارچ و شروع تغذیه از میزبان از بین نمیرود که این از مشخصه اصلی و کلی سفیدکهاست.
4 روز پس از سپری شدن دوران کمون و ظهور علائم بیماری ، کنیدیوفورها از قسمتهای سلول رویشی کلی ظاهر میگردند. رشتههای میسلیوم قارچ سطحی بوده و در سطح قسمت مورد ابتلا از قبیل برگ ، گل ، میوههای جوان ، ساقه های یکساله میروید و تامین مواد غذایی توسط لکهها صورت میگیرد. کنیدیها زنجیروار و بطور نامحدود بر روی کنیدیوفور تشکیل میشوند و در آلودگی ثانوی نقش اساسی را بازی میکنند. واریتههای حساس و مقاوم به سفیدک سطحی سیب
جوناتان حساسترین واریته نسبت به این بیماری است و در شرایط آب و هوایی گرم حساسیت این واریته به ثبوت رسیده است. واریتههای نیوتان اسپوس زرد و Romebawty Grimes نیز به بیماری سطحی سیب حساس هستند ولی واریتههای Del rcious , Winesat متحمل ذکر شده است. از بین واریتههای سیب ایرانی ، شفیع آیاد ، قندک ، گلاب ، سنگانی ،حاجی ، شیرانی به این بیماری حساس هستند. علائم بیماری علائم روی برگ
برگ اندامی است که اولین علامت بیماری روی آن ظاهر میشود. برگهای جوان خصوصا برگهای پاجوشها که دارای لطافت و شادابی خاص میباشند بیشتر مبتلا میگردد و هر قدر برگ مسنتر شود یک نوع مقاومت در آن پیدا میشود. برگهای قسمت بالای نباتات و برگهایی که در ضلع جنوبی و شرقی قرار دارند در اثر وجود نور آفتاب بیشتر از سایر قسمتها دچار صدمه میگردند. در اوایل فصل بهار لکههای سفید کثیف که در واقع میسلیومهای قارچ عامل بیماری است در سطح تحتانی برگها ظاهر میشود و ضخامت آن برگها ناصاف و دچار پیچیدگی میشوند.
گاهی برگهای جوان آلوده حول رگبرگ اصلی دمبرگ تا نوک برگ تامیخورد. برگهای مبتلا سخت ، ترد و شکننده شده و قبل از موعد خزان میکنند و گاهی نکروز شده و میخشکند. ابتدا در برگهای خیلی جوان باعث توقف رشد آنها شده و حالت ناودانی به خود گرفته و متعاقبا خشک شده و میریزند. به علت کمبود سطح کربنگیری ، مواد کمتری در درخت ساخته شده و در نتیجه میزان محصول نقصان مییابد. علائم روی شاخههای جوان
شاخههای جوان نیز مبتلا شده و در اثر وجود رشتههای میسلیوم و کنیدی و کنیدیرفور ، شاخهها منظره کرکی و یا نمدی به خود میگیرند. شاخههای مبتلا رشدشان متوقف شده و واریتههای حساس از قسمت نوک شروع به خشکیدن میکنند. همچنین شاخههای آلوده باریک و عاری از برگ و کج و معوج شده و فرم طبیعی خود را از دست میدهند و بسیار ترد و شکننده میشوند. علائم روی جوانه و گل
عامل بیماری زمستان را در جوانهها سپری میسازد. جوانههای آلوده در فصل زمستان از جوانههای سالم قابل تشخیص است بدین ترتیب که آنهایی که آلودگی دارند باریک و کشیده بوده و تراکم چندانی ندارند. فلسهای دور جوانه ریز بوده و تراکم کمتری دارند و نظم و آراستگی جوانههای سالم را ندارند. به دلیل زمستانگذرانی عامل بیماری در جوانهها ، شکوفهها زودتر از اندامهای دیگر مبتلا گشته و دیر باز میشود. کاسبرگها گوشتی و کلفت شده و چنین شکوفههایی میوه تشکیل نمیدهند. نوک جوانههای آلوده برخلاف جوانههای سالم که بسته است نیمهباز است که متعاقبا خشکیده و قهوهای رنگ میشوند. علائم روی میوه
گاهی میوههای جوان مورد حمله قرار گرفته و نشانههای شبیه زنگار روی آنها ظاهر میشود. وقتی که میوههای کوچک آلوده شوند رشد آنها متوقف و زنگاری می شوند و ترک میخورند و در محل ترک خوردگی سفت شده و نتیجتا میوه بدشکل میشود. مبارزه مبارزه شیمیایی
در امر مبارزه شیمیایی سموم زیادی مورد مصرف دارند مانند سموم گرگردی ، کاراتان ، مورستان و بنومیل. امروز سمپاشی با بنومیل که یک قارچکش سیستمیک است بسیار موفقیتآمیز است خصوصا که این سم روی لکه سیاه نیز موثر بوده و آن را کنترل میکند. اما این سموم مشکلاتی را از جمله مقاومت قارچها به آنها ایجاد کردهاند.
سموم گوگردی بیشتر خاصیت پیشگیری داشته و در انهدام قارچ عامل بیماری که زمستان را در درون جوانه به سر میبرند موثر نمیباشد. ضمنا در موقع مصرف گوگرد باید درجه حرارت بیشتر از 13 درجه سانتیگراد باشد چرا که کمتر از درجه سانتیگراد گوگرد تصعید نشده و در بالاتر از 32 درجه ایجاد گیاه سوزی میکند.
نکته دیگر اینکه برخی ارقام سیب به گوگرد حساسیت دارند. مبارزه شیمیایی در نقاط گرم باید قبل از مرحله گل دادن شروع و بعد از گل نیز تداوم یابد و سمپاشی باید 10-12 روز یک بار تکرار گردد و در تابستان فواصل سمپاشی به دو هفته افزایش یابد. تعداد دفعات سمپاشی بستگی به وضعیت آب و هوایی و شدت بیماری و حساسیت میزبان دارد و در سالهای طغیان معمولا 7-6 بار سمپاشی نیاز است و هنگام سمپاشی باید شاخهها به دقت تمام سمپاشی شوند. استفاده از ارقام مقاوم
واریتههای جوناتان ، شفیع آبادی و گلاب به بیماری حساس بوده و ارقام گلدن دلیشنر ، گرانی اسمیت ، گالیا بیوتی ، اویل گله و پرایم گله نیمهحساس و واریتههای ترکمان و رد دلیشنر نیمهمقاوم میباشند.
گیاه انباره گیاه یا درختی که در یک خاک حاوی فلز رشد میکند و میتواند مقادیر زیادی فنر جذب کند. Accumulator plant
گیاه نشان دهنده اسیدیته خاک Acidity indicator plant
تنفس هوازی تنفس در حضور اکسیژن آزاد صورت گاز یا محلول Aerobic respiration
تخمیر الکلی نوعی تخمیر مهم و شناخته شده از قدیم که ضمن آن قندهای بخصوصی در شرایط بیهوازی به الـ*کـل اتیلیک و گاز کربنیک تبدیل میشوند. Alcoholic fermentation
مقدار خاکستر اجزای معدنی باقیمانده از مواد گیاهی و جانوری پس از سوزاندن کامل آنها Ash Content
خود پرور موجودی که برای تامین غذای خود ، انرژی را از خورشید و مواد را از منابع معدنی کسب میکند. Autotroph
فتوسنتز ساختن مواد آلی مورد احتیاج بدن از مواد معدنی که مخصوص گیاهان سبز است. Autotrophia
رشد سنج دستگاهی برای اندازهگیری نمو طولانی اندامهای گیاهی Auxanoneter
اکسین گروهی از هورمونهای گیاهی که باعث رشد طولی سلولی یا در بعضی موارد تقسیم سلولی میشوند. Auxin
ساعت بیولوژیکی اندازهگیری زمان در جانوران و گیاهان به کمک نوسانات فیزیولوژیکی درختی است بطور تقریبا یک روز. physiological clock
نور کافتی مرحلهای از فتوسنتز که در آن آب تجزیه میشود و هیدروژن آن تحت تاثیر غیر مستقیم انرژی نورانی به NADP میپیوندد. Photolysis
نورسنج دستگاهی است برای اندازهگیری شدت نور Photoveter
نور ریختزایی هدایت رشد و تمایز گیاهان از طریق نور مستقل از فرایند فتوسنتز photomorphogenesis
نورگریز مرحلهای که در آن نور موجب ممانعت از گلدهی و تاریکی موجب گلدهی میشود. photophobe
تنفس نوری تنفسی که در گیاه در هنگام روشنایی مشاهده میشود. Photorespiratia
نورگرایی رفتاری که جهتیابی آن نور است، مانند نمو ساقه گیاهان به سوی منبع نور. Phototropism
تخمیر گیاهی نوعی متابولیسم گیاهی که در آن کربوهیدراتها بدون مصرف اکسیژن تجزیه و مصرف میشوند. plant fermentation
گال گیاهی تغییر شکلهای آسیبی در گیاهان در نتیجه فعالیت قارچها یا انگلهای جانوری. plant gall
هورمون گیاهی ماده آلی مخصوص در بخشی از گیاه که به بخشهای دیگر منتقل شده و بر روی واکنشها تاثیر میگذارد. Plant hormone
غذای گیاه عناصر شیمیایی که برای رشد و تکامل معمولی گیاه مورد نیاز بوده و از نظر اعمال فیزیولوژیکی قابل جایگزینی با عنصر دیگر نیستند. Plant nutrient
نیاز غذایی نیاز کلی گیاه به مواد غذایی برای ساختن مواد گیاهی و رشد بهینه آن. Nuerient needs
نسبت مواد غذایی در تغذیه گیاهان ، نسبت مقدار مواد غذایی گیاه مانند ازت ، فسفر ، پتاسیم و کلسیم که برای عملکرد گیاهان تعیین کننده است. Nutrient ratio
نمک غذایی هر یک از نمکهای معدنی که معمولا در خاک وجود داشته و در اختیار گیاه است. Nutrient salt
محلول غذایی در تغذیه گیاهان ، به محیطهای کشت مایع برای گیاهان خود پرور عالی که مواد غذایی مورد نیاز را به صورت حل شده در آب دریافت میکنند ، اطلاق میشود. Nutriera solution
ذخیره غذایی مواد غذایی مازاد بر نیاز عادی گیاهان که برای مصرف در آینده در بعضی اعضای گیاهان ذخیره میشود مانند نشاسته. Nutritive reserve
شب تنجشی مربوط به باز و بسته شدن اندامهای گیاهی بویژه گلها و برگها در واکنش به تغییرات روزانه حرارت و نور. Nyctinasty
نام کتاب
نویسنده مترجم
چکیده کتاب
ناشر
زیست شناسی مولکولی دکتر احمد مجد
دکتر فیروزه چلبیان این کتاب علاوه بر بررسی فشردهای از مسائل متداول و کلاسیک زیست شناسی مولکولی با توجهی که به روشها و فنون کنونی زیست شناسی مولکولی مثل روشهای PCR ، الکتروفورز ، کروماتوگرافی ، ژن کلونینگ ، تعیین توالی در اسیدهای نوکلئیک و پروتئینها ، فنون مهندسی ژنتیک ، انتقال ژن ، فنون ترا ریخت و انتقال آن دارد میتواند مورد استفاده بسیاری از علاقمندان به زمینههای مختلف قرار گیرد و اطلاعاتی فشرده ، سریع و در حد دانش روز را در اختیار قرار دهد. انتشارات: آییژ
تاریخ چاپ: 1384 ژنتیک از دیدگاه مولکولی تالیف: T.B.Brown
ترجمه: دکتر بهمن یزدی صمدی
دکتر مصطفی ولی زاده پیدایش و توسعه فناوری زیستی و مهندسی ژنتیک در نتیجه توسعه بخش مهمی از علم ژنتیک به نام ژنتیک مولکولی است. کتاب از 3 بخش تشکیل میشود، بخش اول به ژنها و تظاهر ژنی اختصاص یافته است بخش دوم به جنبههای سازمانیابی و همانندسازی ژنوم در موجودات میپردازد. بخش سوم کتاب به تجزیه ژنتیکی با عنوان مطالعه ژنها اختصاص یافته است. انتشارات دانشگاه تهران
تاریخ چاپ: 1380 مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک تالیف: دکتر گیتی امتیازی
محسن کریمی در تالیف این کتاب از مجموعه کتابهای معتبر دانشگاهی استفاده شده است و حاوی مطالبی در مورد زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک میباشد و طبق سرفصلهای شورای عالی فرهنگی برای درس زیست مولکولی تهیه و تنظیم گردیده و مورد استفاده دانشجویان رشته زیست شناسی ، میکروب شناسی ، ژنتیک ، داروسازی ، پزشکی و پیراپزشکی میباشد. سرفصلها شامل موارد زیر است: اسیدهای نوکلئیک ، همانندسازی DNA ، ساختمان RNA و نسخهبرداری تکامل RNA ، سنتز پروتئین و انتقال آن ، تنظیم بیان ژن ، اصول تکنیکهای DNA نوترکیب ، مهندسی ژنتیک ، مهندسی ژنتیک در یوکاریوتها ، ساختمان و عمل غشای سیتوپلاسمی و برخی از تکنیکهای عملی در زیست مولکولی. ناشر:انتشارت مانی
تاریخ چاپ: 1380 پرسشهای چهار گزینهای زیست مولکولی (ویژه آزمونهای کارشناسی ارشد و دکتری) تالیف: مریم خالصی در این کتاب مباحث زیست شناسی مولکولی به صورت نکات مهم و چکیده در 4 فصل به رشته تحریر در آمده است. هم چنین این کتاب در برگیرنده پرسشهای چهار گزینهای به انضمام سوالهای مربوط به آزمون کارشناسی ارشد و دکتری در رشتههای مختلف گروه پزشکی و علوم پایه به همراه پاسخنامه تشریحی آنها میباشد. ناشر: دیباگران تهران
سال نشر: 1383
نام کتاب
نویسنده مترجم
چکیده کتاب
ناشر
فیزیولوژی پزشکی گایتون ترجمه: دکتر مهرداد کسائی فیزیولوژی از مستدلترین علوم پایه پزشکی است که در آن مکانیسم پدیدهها در بدن انسان ، تا حد شناخته شده زمان ، مورد کند و کاو قرار میگیرد و خود پیش نیازی است برای تحقیق در شناخت ناشناختههای بدن انسان. ناشر: شهرآب (با همکاری جهاد دانشگاهی شهید بهشتی)
تاریخ چاپ: 1373 جنین شناسی پزشکی لانگمن تالیف: T.W.sadler
ترجمه: دکتر بابک عزیز افشاری
دکتر فرید رئیس زاده
دکتر ماندانا اعدابی این کتاب شامل ارائه شرح جامع و در عین حال فشرده از رویان شناسایی و اهمیت بالینی آن در تشخیص و باعث افزایش چشمگیر هم دانش ما درباره رویان شناسی و کاربردهای آن شده است. با توجه به اینکه نقایص مادرزادی علت شایع مرگ و میز نوزاد و از علل اصلی معلولیت است و چون روشهای جدیدی برای پیشگیری ابداع شده است. فهم اصول رویان شناسی برای دست اندرکاران مراقبت پزشکی اهمیت خواهد داشت. همچنان رویان شناسی پزشکی لانگمن برای نیل به هدف خود از روش منحصر به فرد ترکیب متنی با تصاویر شماتیک و عکسهای میکروسکوپ الکترونی استفاده کرده است. با ارائه مثالهای بالینی متعدد بر مفاهیم پایه رویانشناسی تاکید شده است. این کتاب شامل دو بخش است. بخش اول شامل مروری بر وقایع ابتدایی تکامل از اندامزایی تا دوره رویانی است. بخش دوم کتاب شامل توصیفی از فرایندهای اصلی رویانزایی برای هر یک از دستگاههاست. اطلاعات وسیعی درباره پایه مولکولی تکامل طبیعی و غیرطبیعی ارائه شده است. انتشارات: تیمورزاده
تاریخ چاپ: 1384 بافت شناسی پایه تالیف: ل. و کا رلوس جون کوئیرا
ترجمه: دکتر رستم خوشسر
دکتر علی سپهری
دکتر علی رضیان هیستولوژی که ساختمان بدن جانوران را بطور اعم و انسان را بطور اخص در مقیاس سلولی و بافتی مورد بررسی قرار میدهد زیر بنای اصلی پاتولوژی و پاتوفیزیولوژی و بنابراین یکی از اساسیترین محورهای علم پزشکی است. در این کتاب سعی شده است پیشرفتهای نوین هیستولوژی گنجانیده شده وقتی طوری تهیه گردد که با صرف وقت که کمتر مطالب بیشتری نماید خوانندگان شد از امتیازات دیگر کتاب حاضر این است که در آن علاوه بر طرق مختلف مطالعه بافتهای بدن با میکروسکوپ نوری ، فاز کنتراست ، با نور پلاریزه و میکروسکوپ الکترونی ، علاقمندان به علم هیستولوژی را با اصول هیستوکمیستری ، سیتوکمیستری ، اتورادیوگرافی ، ایمونوهیستوکمسیتری و تکنیکهای insitu هیبریداسیون آشنا میسازد. انتشارات: شهر آب
تاریخ چاپ: 1372 آناتومی سر و گردن تالیف: دکتر رضا حجازی شکی نیست که آناتومی یکی از پایههای اساسی دانش پزشکی است که دانستن آن برای کلیه کسانی که با رشتههای مختلف پزشکی ارتباط دارند، لازم و ضروری است. همانطوری که سریعترین تست بدن است آناتومی سر و گردن هم اهمیت ویژهای دارد. این کتاب شامل مطالبی در مورد گردن ، ساختمانهای سطحی گردن ، عضلات و وریدهای گردن ، غده تیروئید و غدد پاراتیروئید ، شریانها ، نای ، حنجره ، کاسه سر ، بینی و... میباشد. انتشارات دانشگاه تهران
تاریخ چاپ: 1377 اصول رده بندی جانوری تالیف: وی – سی – کاپور
ترجمه: دکتر احد صحراگرد دکتر جلیل حاجی زاده طبیعت مملو از انواع موجودات متنوعی است که انسان همواره در شناخت آنها کنجکاو بوده است. اهمیت علم رده بندی در شناسایی ، نامگاری و طبقه بندی گونههای گیاهی و جانوری بر کسی پوشیده نیست علم رده بندی در هر یک در شاخههای علوم زیستی به عنوان سنگ بنای هم تحقیقات و پژوهشهایی است که محققان باید روی گونههای شناخته شده انجام دهند. در حقیقت علم رده بندی تشخیص هویت گونهها و اساس هر نوع کار عملی بر روی آنهاست. با توجه به عدم انتشار کتابی در منابع فارسی که جنبههای نظری و عملی رده بندی را بطور جامع مورد بررسی و مطالعه قرار داده باشد به نظر میرسد ترجمه این کتاب و عرضه آن به پویندگان علم رده بندی امری ضروری و اجتناب ناپذیر بوده است. این کتاب مورد استفاده دانشجویان مقاطع مختلف رشتههای تحصیلی جانورشناسی ، حشرهشناسی و سایر محققان دانشگاهها و مراکز تحقیقات علوم وابسته است. این کتاب شامل سرفصلهای زیر است: توسعه علم رده بندی روشهای جدیدتر در رده بندی ، طبقه بندی جانوری ، مفهوم گونه ، جمعآوری تشخیص ، توصیف و انتشارات رده بندی و آثار مرجع در ردهبندی. انتشارات: دانشگاه گیلان
تاریخ چاپ: 1380 جانورشناسی عمومی تالیف: دکتر طلعت حبیبی این کتاب در 4 جلد تنظیم شده است. در جلد اول کلیاتی از اختصاصات ماده زنده ، مختصری از سلول ، بافت و اندامها گنجانده شده است ، اصول رده بندی و نامگذاری جانوران ، طرح ساده ای از خصوصیات ساختمان و طرز زندگی آنها رده بندی تک یاختگان ، اسفنج ها ، مرجانها ، شانهداران ، خارپوستان ، سایر مباحث این کتاب را تشکیل میدهند. جلد دوم در مورد بیمهرگان ، جلد سوم در مورد بندپایان و جلد چهارم در مورد مهرهداران نوشته شده است. انتشارات: دانشگاه تهران
تاریخ چاپ: 1381
نام کتابنویسنده مترجمچکیده کتابناشر
فیزیولوژی گیاهی ، تغذیه و جذب تالیف: پل مازلیاک
ترجمه: دکتر حسن حکمت شعار این کتاب نه تنها در زمینه متابولیسم و تغذیه گیاهان اطلاعات کافی در اختیار دانشجو قرار میدهد بلکه با نمایاندن نواقص و کاستیهای موجود در دانش فیزیولوژی و با تشریح مشکلات و نارساییها وی را در امر راهیابیهای آتی به تعمق و تفکر ترغیب میکند. این کتاب مشتمل بر 7 فصل است: ترکیب شیمیایی گیاهان ، آنزیمها و واکنشهای کوپله ، تعذیه کربنی و تامین انرژی ، تغذیه ازتی ، روابط آب و گیاه ، تغذیه کانی و ارتباطات تغذیهای در ارگانیسم گیاهی ناشر: انتشارات دانشگاه تبریز
تاریخ چاپ: 1371 فیزیولوژی گیاهی تالیف: دکتر حسن ابراهیم زاده علم فیزیولوژی گیاهی علمی است تجربی و همه کوششهایی که در این زمینه صورت میگیرند به شناسایی بیش از پیش ماده زنده منجر میشود. هدف از تهیه این مجموعه تلفیق هر چه بیشتر علم فیزیولوژی گیاهی با کشاورزی بوده است و این استفاده را ممکن است در برداشته باشد که متخصصان کشاورزی را بیش از پیش به فراگیری اطلاعات پایهای که بدین وسیله جمع آوری شدهاند تشویق کند. این کتاب در 4 جلد تنظیم شده است که هر کدام از جلدها درباره مباحث جداگانهای بحث میکنند. جلد اول این کتاب درباره تغذیه و جذب معدنی در گیاهان است. جلد اول در 15 فصل تنظیم شده است که سرفصلها شامل موارد زیر است: احتیاجات گیاهان ، محلولهای غذایی و کودهای شیمیایی ، تغذیه نیتروژن معدنی و آلی ، چگونگی استفاده از نیتروژن اتمسفری ، احیای سولفاتها وچرخه گوگرد ، چرخه متابولیسمی فسفر ، اهمیت و خواص مهم آب ، رابـ ـطه آب و خاک ، قدرت مکیدن و قوانین اسمز ، فیزیولوژی جذب آب ، گردش آب در گیاه ، مکانیسم جذب مواد و ... ناشر: دانشگاه تهران
سال نشر: 1374 اصول نامگذاری و رده بندی گیاهی تالیف: دکتر محمد جواد میمندینژاد منظور از تدوین این کتاب بیان اصول و روشهایی است که پایه و اساس نامگذاری رده بندی گیاهان است. در این کتاب سعی شده است اصول علمی به زبان ساده بیان گردد. این کتاب در 10 بخش تنظیم شده است: تعاریف ، مورفولوژی خارجی گیاه ، گردهشناسی ، جغرافیای گیاهی ، نامگذاری گیاهان ، وسائل معمول در ردهبندی گیاهان ، ارزش اندامها و اختصاصات ساختمانی آنها در ردهبندی طبیعی ، واحدهای ردهبندی و سیستمهای جاری ردهبندی گیاهی انتشارات دانشگاه تهران
سال نشر: 1344 سیستماتیک گیاهی (اصول و روشهای رده بندی) تالیف: ماموئل ب. جونز ، آرلین. لوچ سینگر
ترجمه: محمدرضا رحیمینژاد سیستماتیک یا تاکسونومی ، همچون سایر زمینههای زیست شناسی از سابقهای طولانی برخوردار است. پیشرفتهای اخیر در زمینه سیستماتیک گیاهی به همراه پیشرفت قلمروهایی که در دادن اطلاعات به علم طبقه بندی نقش دارند، لزوم تدوین کتاب درسی جدیدی را در این مورد ایجاب کرده است. این کتاب مشتمل بر 10 فصل است: مقدمهای بر سیستماتیک گیاهی ، زمینه تاریخی ردهبندی گیاهی ، نامگذاری گیاهی ، اصول تاکسونومی گیاهی ، منابع تاکسونومی ، منشا و ردهبندی نهاندانگان ، تکامل و بیوسیستماتیک ، تهیه نمونههای گیاهی و مدیریت هرباریوم ، روشهای شناسایی گیاهان آوندی و واژه شناسی گیاهان گلدار انتشارات: مرکز نشر دانشگاهی تهران
سال نشر: 1369 گوناگونی و پیدایش انواع در گیاهان عالی (اصول بنیادی سیستماتیک مدرن) تالیف: منتیل بیدول
ترجمه: علی اصغر معصومی کتاب حاضر که ترجمهای از کتاب بنیادی سیستماتیک مدرن میباشد توسط میشل بیدول تدوین شده که به توسل به کلیه علوم جنبی از جمله سلول شناسی ، تشریح ، گردهشناسی ، کاریولوژی ، جامعه شناسی گیاهی ، اکولوژی و جغرافیای گیاهی و مورفولوژی مکتب بسیار جدید از تاگزونومی را ارائه میکند. این کتاب مشتمل بر چندین بخش است: صفات عمومی گوناگون در گیاهان ، شناخت صفات ، انواع و طبیعت صفات تاگزونومی ، منشا گوناگونی در گیاهان ، واحدهای رده بندی ، روش های تاگزونومی و... انتشارات: جهاد دانشگاهی
تاریخ چاپ: 1364 روش بررسی پوشش گیاهی ترجمه: دکتر محمد کرمی این نوشته که ترجمهای از نشریات مرتعداری دانشگاه ایالتی کلرادو میباشد، راهنمایی است از تکنیکها و روشهای آنالیز پوشش گیاهی در این رابـ ـطه. از تکنیکها و روشهای بکار رفته میتوان در کلیه مواردی که ارزیابی پوشش گیاهی مورد نظر است استفاده نمود. این مجموعه در چندین بخش است: روشها ، نقشهها و عکسهای هوایی مورد نیاز ، واحدهای اراضی مورد نمونهگیری ، پارامترهای مورد ارزیابی ، روشهای اندازهگیری پوشش گیاهی ، نمونهگیری ، مقایسه تکنیکهای نمونهگیری و مقایسه ارزیابیهای پوشش گیاهی پیش و پس از تغییر. انتشارات: جهاد دانشگاهی
تاریخ نشر: 1364 گیاه شناسی پایه تالیف: دکتر احمد قهرمان این کتاب در 2 جلد تنظیم شده است: تشریح و ریخت شناسی اندامهای رویشی و زایشی کتاب گیاه شناسی پایه ، مجموعه اطلاعات رده بندی شده از مبانی علوم گیاهی با تمام شاخهها و انشعابات وسیع آن است. در نگارش کتاب حاضر سعی شده مبانی علوم گیاهی با بیانی ساده و ید تازه مطرح شود. سر فصلها شامل مورد زیر است: سلول گیاهی ، بافتهای گیاهی ، مورفولوژی دستگاه رویش نهاندانگان ، مورفولوژی اندامهای رویشی ذخیرهدار ، ساختار اندامها و اندامزایی ، فیزیولوژی دستگاه رویش ، تقسیمات جهان گیاهی ، مورفولوژی دستگاه زایشی و... انتشارات: دانشگاه تهران
تاریخ چاپ: چاپ دهم 1383
باکتری جاندار کوچک تک سلولی که هسته مشخصی ندارد و ماده وراثتی آن در سیتوپلاسم پراکنده است. Bacterium
باکتریهای جوهر سرکه جنـ*ـسی ار باکتریهای گرم منفی و هوازی که اتانول را به استیک اسید تبدیل میکند. Acetic acid bacteria
تخمیر جوهر سرکه تخمیری که در حضور اکسیژن صورت گرفته و الـ*کـل اتیلیک به کمک باکتریهای بخصوصی به جوهر سرکه تبدیل میشود. Acetic fermentation
مخمر سرکه یک باکتری هوازی و میلهای شکل که قادر است گلوکز ، الـ*کـل اتیلیک و استیک اسید اکسید کند. Acetobac teraceti
استوموناس جنـ*ـسی از باکتریهای هوازی سرکه و تاژکدار در قطبین در خانواده پسودوموناسه که به صورت صنعتی برای تولید سرکه بکار میرود. Acetomonas
آکروماتیاسه خانوادهای از باکتریها با منشا نسبی نامشخص ، سلولها به صورت کروی ، بیضوی یا استوانهای شکل بوده و حرکت آنها آهسته است و فاقد ریز کیسه هستند. Achromatiaceae
جنـ*ـسی از باکتریهای متحرک و بیحرکت ، گرم منفی و میلهای شکل Achromobacteraceae
جنـ*ـسی از باکتریهای خانواده Veillonellaceae ، سلولهای اغلب بیضوی یا کلیوی شکل و به صورت جفت هستند و اسیدهای آمینه تنها منبع انرژی آنها میتوانند باشند. Acidaminococus
پرتوی باکتریخوار باکتریوفاژی که اعضای راسته Actinomycetales را آلوده و مصدوم میکند. Actinophyge
آگروباکتریوم جنـ*ـسی از باکتریها در خانواده Rhizobiaceae ، یاختهها ازت آزاد را تثبیت نمیکنند و سه گونه از چهار گونه آن در گیاهان بیماری ایجاد میکنند. Agrobacterium
باکتریهای بیهوازی باکتریهایی که قادر به ادامه حیات در شرایط فقدان جزئی یا کامل هوا هستند. این باکتریها ، بیهوازی اختیاری یا اجباری هستند. Anarobic bacteria
یک ترکیب طبیعی یا مصنوعی که از رشد و تقسیم باکتریها جلوگیری میکند. Antibacterial agent
باکتریهای ازت جنـ*ـسی از باکتریهای آزاد هوازی که ازت هوا را تثبیت میکند و در خاکهای آهکی و آب دیده میشود. Azotobacter
باسیل هر نوع باکتری میلهای Bacillus
سلول باکتری Bacterial cell
متابولیزم باکتریایی کل تغییرات شیمیایی توسط باکتریهای زنده Bacterial nexbolism
جنبندگی باکتریایی نیروی خودرانش در باکتریها از طریق لغزیدن بر روی سطح جامد با حرکت تاژکها Becterial motility
فتوسنتز باکتریایی استفاده از انرژی نورانی برای ساختان ترکیبات آلی بوسیله باکتریهای سبز و ارغوانی Bacterial photosynthesis
رنگیزهدار شدن باکتریایی ترکیبات آلی که از باکتریها تولید شده و به محیط کشت آبی و به کلونی رنگ میبخشند. Bacterial pigmentation
لکه باکتریایی هر بیماری باکتریایی گیاهان که با ایجاد لکه در محیطهای آلودگی مشخص میشود. Bacterial spot
سم باکتری سمومی که میکروبها میسازند. Bacterial toxin
تراریختی باکتریایی وارد کردن مواد ژنتیکی به درون یک باکتری Bacterial transformation
ویروس باکتری ویروسهایی که باکتریها را آلوده میکنند. Bacteral Virus
صافی ضد باکتری فیـلتـ*ـر غیر قابل عبور از برای باکتری Bacterial proof filter
کلروفیل باکتری رنگیزهای شبیه به کلروفیل a که عمل کربنگیری را برای باکتریهای فتوسنتزی امکانپذیر میسازد. Bacteriochlorophl
باکتریکش ترکیبی که که اثرات کشنده بر روی باکتریها دارد. Bacteriocidal
باکتری شناختی مربوط به میکروب شناسی وابسته به باکتری شناسی Bacteriologic
باکتری شناسی بخش از زیست شناسی موجودات ریز ، که باکتریها را مورد بررسی قرار میدهد. Bacteriology
باکتری کافنده پادتن اختصاصی که پس از بهبودی از یک بیماری میکروبی در خون حیوانات بوجود میآید و باعث از بین رفتن همان میکروبها میشود. Bacteriolysin
انهدام باکتری انهدام سلولهای باکتری توسط باکتریولیزین Bacteriolysis
باکتریها موجودات تک سلولی ذره بینی که جزء پروکاریوتها محسوب میشوند. Bacteriophyta
باکتریزدگی حد بیماری باکتریایی گیاهان Bacteriosis
باکتری کولی هر یک از باکتریهای میله شکل ، گرم منفی ، متحرک یا غیرمتحرک که تولید هاگ میکند. Bacterium coli
باکتریوتروپین موادی در سرم خون که به باکتریها صدمه میزنند. Bacterriotropin
اتوزوم هر کروموزومی که که یک کروموزوم جنـ*ـسی نباشد Autosome
سانترومر ناحیه ای از کروموزوم که در آن نقطه کروماتیدهای کروموزوم متافازی بهم چسبیده باقی می مانند. Centromere
کروموزوم ساختارهایی واجد DNA پروتئین که در هسته سلولهای هسته داران پیدا می شوند و مجموعه ژنهای سلولی را حمل میکنند. Chromosome
نظریه کروموزومی نظریه ارائه شده توسط ساتون در 1903 ، مبنی بر اینکه ژنها روی کروموزومها قرار دارند. Chromosome Theory
کدون ، کلمه رمز سه نوکلئوتید که رمز یک اسید آمینه را در بردارند. Codon
دی ان آ ماده ژنتیکی ، دی آکسی ریبونوکلئیک اسید DNA
تاشدگی DNA یک وضعیت توپولوژیکی که در آن یک مولکول DNA به گونه ای تا میشود که جایگاههای دور از هم به یکدیگر نزدیک میشوند. DNA bending
توالی یابی DNA تعیین ترتیب نوکلئوتیدها در یک مولکول دی ان آ DNA sequencing
اندونوکلئاز آنزیمی که پیوندهای فسفو دی استر را در داخل یک مولکول اسید نوکلئیک می شکند. Endonuclease
اپیزوم پلاسمیدی که قادر است به داخل کروموزوم میزبان وارد شود. Episome
اپیستازی یا اثرات متقابل ژنها قابلیت یک ژن در پوشاندن فنوتیپ ناشی از یک ژن دیگر. Epistasis
آنتی کدون یک توالی سه نوکلئوتیدی در یک tRNA که مکمل یک کدون در RNA میباشد. در هنگام پروتئینسازی جفت شدن بازهای کدون و آنتی کدون منجر به استقرار tRNA حامل آمینو اسید جدید در کنار زنجیره پلی پپتیدی در حال رشد میشود. Anticodon
جفت باز بهم پیوستن دو نوکلئوتید مکمل در یک مولکول DNA یا RNA که توسط پیوند هیدروژنی بین بازها پیوندشان استحکام مییابد. Base pair
DNA پلیمراز آنزیمی که از یک رشته از DNA همانندسازی میکند تا رشته مکملش را ایجاد کند. DNA Polymerase
ژن واحد فیزیکی و عملکردی وراثت که اطلاعات وراثتی را از نسلی به نسل بعدی انتقال میدهد. Gene
کنترل ژن همه ساز و کارهای دخیل در تنظیم بیان ژن. معمولترین روش کنترل ، تنظیم رونویسی است. Gene control
کد ژنتیکی دسته ای از فرامینی که یک آمینو اسید بخصوص را به واسطه یک کدون سه نوکلئوتیدی مشخص میکنند. Genetic code
ژنومیک تجزیه و تحلیل مقایسهای توالیهای ژنومی در ارگانیسمهای مختلف. Genomic
آسلومات به گروهی از جانوران گفته میشود که حفره عمومی حقیقی یا کاذب ندارند. اسفنجها ، کیسه تنان و کرمهای پهن به این گروه از جانوران تعلق دارند. Acelomata
آمبولاکر به شیارهای شعاعی گفته میشود که در زیر بازوهای خارتنان وجود دارند و محل خروج پاهای لولهای وابسته به سیستم گردش آب هستند. Ambulacra
آمبوسیت سلولهای آمیبیی شکلی که با حرکات سیتوپلاسمی خود ، در مایع خون مانند گروهی از بیمهرگان یافت میشوند. Amebocyte
آنالوژی شباهت در وظیفه و نه در ساختار و منشا تکاملی. مانند بالهای حشرات و پرندگان که ساختار خاستگاه تکاملی متفاوتی دارند و فقط وظایف آنها شبیه بهم است. Analogy
اسفنگتر دریچهای است عضلانی از نوع ماهیچه حلقوی که در مسیر لولههای درون بدن قرار میگیرد و با انقباض خود آنها را میبندد. Sphincter
اسپیکول اجزای ظریف سیلیسی ، آهکی یا شاخی که در مزوگلای اسفنجها وجود دارند و نقش اسکلت را بازی میکنند. Sphicule
استاسیسست اندام حس تعادلی ، یک بخش سلولی پر از نوعی مایع. در این مایع دانههایی به نام استاتوسیت وجود دارد. Statocyst
اسکولکس به سر کرم کدو میگویند که دارای بادکش است و در کرم کدوی خوک ، قلاب هم دارد. Scolex
اسپرم به گامت نر گفته میشود. Sperm
اوماتیدی به هر وا حد از واحدهای سازنده چشم مرکب در حشرات و سخت پوستان گفته میشود. Ommatidium
اویدوکت لوله تخمبر که گامتها را از تخمدان خارج میکند. Oviduct
اوول(تخمک) گامت ماده یا سلول جنـ*ـسی ماده Ovum
آنافاز مرحلهای از تقسیم میتوز ، که در آن دو نوار سازنده کروموزوم ، از هم جدا میشوند. Anaphase
اسپیراکل به منافذ تنفسی در تنفس نایی گفته میشود. این منافذ روی قطعات بدن حشرات و دیگر بندپایان وجود دارند. Spiracle
آندودروم لایه زاینده درونی در مرحله جنینی که بافتهایی نظیر پوشش درون لوله گوارش را میسازد. Endoderm
آنزیم گروهی از پروتئینها به واکنشهای شیمیایی درون بدن موجود زنده سرعت میبخشند و بطور اختصاصی و مستقل عمل میکنند. Enzyme
انتخاب طبیعی فرایند ادامه حیات موجودات زندهای که فنوتیپ آنها با محیط ، سازگارتر است و حذف فنو تیپهای ناسازگار. با این نظریه ، تغییر و تحول را در موجودات زنده و در طول حیات آنها توجیه و تفسیر میکنیم. Natural selection
اکتودرم لایه سلولی بیرونی که در دوره جنینی بوجود میآید و بعد از تغییراتی ، بافت پوششی روی بدن را بوجود میآورد. Ectoderm
اپیدرم (روپوست) لایه سلولی خارجی بدن جانوران که فاقد رگهای خونی است و منشا اکتودرومی دارد. Epidermis
اکولوژی (بوم شناسی) دانشی که از ارتباط بین جانداران باهم و با محیطشان گفتگو میکند. Ecology
اکوسیستم یک واحد اکولوژیکی ، شامل موجودات زنده و عوامل بیجانی که در آن یافت میشوند. Ecosystem
اسکلت داخلی چهارچوب استحکام دهنده بدن که در زیر پوشش خارجی و عضلات قرار دارد. همه طنابداران ، اسکلت داخلی دارند. Endo skeleton
اسکلت خارجی حالت عکس اسکلت داخلی ، که عضلات حرکتی درون اسکلت قرار میگیرند. Exo skeleton
بیوژنز نظریهای که معتقد است هر موجود زنده از موجودی زنده دیگر حاصل میشود. Biogenesis
بیوسفر(زیست کره) به بخشی از پوسته کره زمین گفته میشود که جانداران در آن زندگی میکنند. Biosphere
براشیال منسوب به برانشی یا آب شش Brachial
بافت مجموعهای از سلولها که هم شکلاند و کار مشابهی انجام میدهند. Tissue
بلاستولا مرحلهای از مراحل جنینی که سلولها به کنار رانده میشوند و جنینی به صورت یک توپ تو خالی است. Blastula
پروفاز اولین مرحله از تقسیم هسته در میتوز Prophas
بکرزایی نوعی تولید مثل که در آن انتها گامت ماده شرکت دارد و با تقسیمات خود فرد جدیدی را پدید میآورد. Parlhenogenesis
بچهزایی جنینی در داخل اندامی به نام رحم زندگی میکند و با مادر ارتباط خونی دارد؛ مانند پستانداران. Viviparous
پلانولا نوزادان مژکدار ، شناگر و آزاد مربوط به کیسه تنان که بدن دو لایه دارند. Plonula
پولیپ مرحلهای از زندگی کیسهتنان که جانور به جایی در دریا ثابت میشود و ساکن باقی میماند. Polyp
پروگلوتید به هر قطعه از بدن کرم پهن ، مانند کرم کدو گفته میشود که حاوی اندامهای تناسلی نر و ماده است و پس از لقاح پر از تخم میشود. proglotid
پارازیتیسم (زندگی انگلی) پدیده تغذیه یک موجود زنده ، در سطح دریا یا درون بدن جانور دیگر (میزبان) ، که موجب بیماری میزبان و حتی مرگ میزبان میشود. Parasitism
پلانکتون جانوران یا گیاهان شناور در آب دریاها و آبهای شیرین که غذای دیگر جانوران را تشکیل میدهند. اگر متعلق به گروه جانوران باشند زئوپلانکتون و اگر به گروه گیاهان وابسته باشند فیتوپلانکتون نام دارند. Plankton
پاهای حسی دومین جفت از زواید وابسته به بدن عنکبوتیان که دارای گیرندههای حسی است. Pedipalp
تاکسونومی مطالعه اصول طبقه بندی سیستماتیک و علمی جانداران که به نامگذاری آنها میانجامد. Taxonomy
تاژک اندامکی با ساختار مژکها ، اما به تعداد کمتر و نسبتا بزرگتر که موجب حرکت در بعضی از جانداران تک سلولی میشود و در پرسلولیهایی نظیر اسفنجها و کیسهتنان به جریان آب کمک میکند. Flagellum
تقارن دو طرفی وقتی که دو نیمه بدن نسبت به سطحی فرضی که بدن را در طول نصف میکند، قرینه باشند تقارن دو طرفی است. تقارن در بیشتر جانوران از این نوع است. Bilatera Symetry
تقارن شعاعی وقتی که اجزای بدن نسبت به محوری که از دهان و مخرج میگذرد، قرینه باشند، تقارن شعاعی است. در خارپوستان و کیسهتنان بالغ دیده میشود. Radial Symetry
دیپلوبلاستیک جانورانی که دو لایه جنینی (اکتودرم و آندودرم) دارند. Diploblastic
دیواره سلولی پوشش ضخیمی که علاوه بر غشای پلاسمایی ، در سلولهای باکتریها ، قارچها و گیاهان وجود دارد. Cell Wall
سلولهای ژرمینال سلولهای ژرمینال که در غدد جنـ*ـسی وجود دارند و با تقیم میوز ، گامتها (سلولهای جنـ*ـسی) را بوجود میآورند. Germinal Cell
سیلیوم مژه یا مژکها که از ضمایم بعضی سلولهای پوششیاند. اینها در راندن آب یا ذرات در هوا دخالت دارند و در بعضی آغازیان عامل حرکتاند. Cilium
فیلوژنی علم مطالعه منشا و تکامل هر نوع موجود زنده ، یا تاریخ تکامل آن جاندار در طول زمان. Phylogeni
آزمایش اندازهگیری ابعاد یاختهها در زیر میکروسکوپ
هدف آزمایش
اندازهگیری ابعاد یاختهها ، اجزا و ضمایم مختلف یاختهای و اندامکهای کوچک با استفاده از میکروسکوپ نوری یکی از راههای مهم تشخیص گونههای مختلف موجودات زنده و برخی از اندامکهای یاختهای است. رایجترین روش اندازهگیری ابعاد در میکروسکوپ نوری استفاده از عدسی چشمی خاصی است که میکرومتر چشمی نام دارد در روی این عدسی خطی وجود دارد که به تعدادی درجات مساوی (معمولا به 100 قسمت مساوی) تقسیم شده است.
فعالیت 1: مقایسه طول یاختههای رنگ شده و رنگ نشده
تکه نازک و کوچکی از بشره پیاز یا برگ تره را با یک قطره آب در زیر میکروسکوپ قرار دهید و در بزرگنمایی 4 و 10 ، طول تعدادی از یاختههای زنده را که بطور تصادفی انتخاب میکنید، اندازه بگیرید.
با رسم نمودار ، حداقل تعداد نمونههای مناسب را بدست آورید و بدین ترتیب متوسط اندازه یاختههای زنده بشره را مشخص کنید. در مورد یاختههای کروی مثل گویچههای خون ، به جای طول میتوان قطر و اندازه گرفت.
اکنون قطعه نازک دیگری از همان بشره را در یک قطره محلول رنگی لوگل قرار دهید و پس از چند دقیقه در زیر میکروسکوپ مشاهده کنید. این طول را با طول یاخته زنده در بزرگنمایی 4 و 10 مقایسه کنید.
پرسش
آیا میانگین طول یاختههای رنگ شده (مرده) نسبت به طول یاختههای زنده تغییری پیدا کرده است، چگونه؟
فعالیت 2: اندازهگیری و مقایسه قطر هسته در یاخته زنده و یاخته بیجان
با استفاده از بشره رنگ شده آزمایشی قبلی ، در بزرگنمایی 40 ، قطر تعدادی هسته را که بطور تصادفی انتخاب میکنید، مشخص سازید و با رسم نمودار ، حداقل تعداد نمونههای مناسب برای گرفتن میانگین قطر هسته را بدست آورید. با استفاده از این عدد میانگین ، قطر هسته یاخته رنگ شده را محاسبه کنید.
با استفاده از عددی که برای حداقل تعداد نمونههای مناسب برای هسته بدست آوردهاید، میانگین قطر هسته یاختههای زنده بشره را در بزرگنمایی 40 مشخص کنید.
به همین ترتیب قطر هسته یاختههای بیجان را نیز محاسبه کنید و با اندازه هسته یاختههای زنده مقایسه کنید.
پرسش
آیا قطر هسته یاختههای رنگ شده با قطر هسته یاختههای رنگ نشده تفاوت دارد؟ فعالیت 3: اندازهگیری طول بلورهای کانی در یاخته
برای دقت اندازهگیری در بزرگنماییهای مختلف ، برش بسیار نازکی به صورت عرضی از ساقه برگ بیدی تهیه کنید و با استفاده از عدسی 10 ، طول یک بلور سوزن را اندازه بگیرید.
با استفاده از عدسی 40 ، طول همان بلور را مجددا تعیین کنید.
مقادیر بدست آمده در دو بزرگنمایی را باهم مقایسه کنید.
پرسشها
آیا طول بدست آمده برای یک بلور در دو بزرگنمایی 4 و 10 باهم تفاوت دارند؟