VIP خبرنامه «معماری»

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تبریز:

لزوم توجه به سند بازآفرنی شهری در برنامه های معماری و شهرسازی

تبریز - معاون معماری و شهرسازی شهرداری تبریز بر لزوم توجه به سند بازآفرنی شهری در برنامه های معماری و شهرسازی تاکید کرد.



به گزارش خبرنگار مهر، محمد عزتی ظهر یکشنبه در چهارمین کنگره تایخ معماری و شهرسازی اظهار کرد: سند بازآفرنی شهری توسط دولت ابلاغ شده است و این موضوع باید در دستور کار نهاد ها قرار گیرد چرا که این موضوع در هدایت زندگی شهری از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی در ادامه افزود: در تمامی استان ها باید رویکرد بازآفرینی در اندیشه و برنامه های معماری و شهرسازی مطرح شود تا دیگر نگرانی از بابت تخریب بافت و بناهای تاریخی شهری نباشد.

معاونت شهرسازی و معماری استان با بیان اینکه در طرح های معماری ما از هیچ عناصر معماری قدیم استفاده نمی شود، اظهار کرد: این موضوع به یک عادت تبدیل شده طوری که افراد غیر متخصص به طراحی بافت ها می پردازند.

وی با تاکید براین که طرح های معماری امروزه بیشتر طرح های بازاری هستند، گفت: برای بازآفرینی در اندیشه های معماری لازم به شناخت طرح های قدیمی است و متاسفانه امروزه در شناخت اصول معماری گذشته مشکل داریم

عزتی در پایان خاطر نشان کرد: اگر در شناخت تاریخ معماری و شهرسازی گذشته تلاش می کردیم و درراستای اجرایی کردن آن ها قدم برمی داشتیم، امروز در این حوزه به جای آن که دنبال هویت و هویت یابی باشیم، هویت ساز بودیم.


کد خبر 3884224

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی:

چهارمین کنگره معماری وشهرسازی ایران در خراسان جنوبی برگزار می شود

بیرجند- مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی گفت: چهارمین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران در خراسان جنوبی برگزار می شود.



به گزارش خبرنگار مهر، حسن رمضانی ظهر شنبه در نشست خبری با اصحاب رسانه اظهار داشت: کنگره معماری و شهرسازی ایران در کشور سابقه چندین ساله دارد.

وی با اشاره به اینکه این کنگره در گذشته به صورت ثابت در بم برگزار شده است، بیان کرد: از سال ۸۴ برگزاری این کنگره متوقف شده و حدود ۱۰ سال است که این کنگره برگزار نشده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی ادامه داد: امسال با توجه دولت، سازمان میراث فرهنگی و دیگر متولیان حوزه معماری و شهرسازی قرار شد این کنگره احیا شود.

رمضانی به تفاوت این دوره از کنگره با دوره های قبل اشاره کرد و گفت: دوره های قبلی این کنگره به صورت ثابت و در یک دوره در بم برگزار می شد که از امسال قرار است این کنگره در دو مرحله استانی و ملی برگزار شود.

وی با بیان اینکه در تمامی استان ها مرحلخ استانی کنگره برگزار و مقالات برگزیده به کنگره ملی ارسال می شوند، عنوان داشت: ثمره این شکل جدید از برگزاری کنگره این است که همه استان ها در آن مشارکت داشته و مجامع فرهنگی و علمی مرتبط با حوزه معماری و شهرسازی در استان های مختلف می توانند در برگزاری ان مداخله کنند.

ارسال ۶۲ مقاله به کنگره

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی از برگزاری کنگره معماری و شهرسازی از پنجم بهمن ماه به مدت سه روز برگزار می شود، بیان داشت: این کنگره طی سه روز در شهرستان های بیرجند، فردوس و خوسف برگزار می شود.

رمضانی، حوزه های فرهنگی و طبیعی شهرها و روستاهای استان، منظر فرهنگی و منظر شهری تاریخی، سازه در تاریخ معماری و شهرسازی، باستان شناسی، معماری و شهرسازی، میراث معماری و شهرسازی مدرن، میراث آب و کشاورزی، میراث فرهنگی ناملموس و راه های فرهنگی و عناصر وابسته را از جمله محورهای این کنگره عنوان کرد.

وی با اشاره به اعلام فراخوان شرکت در این جشنواره، بیان داشت: در مجموع ۶۳ چکیده مقاله از داخل و خارج استان در سامانه ثبت شد که از این تعداد ۲۲ مقاله در نهایت پذیرفته شد.

مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی ادامه داد: از این تعداد نیز دو مقاله برتر به کنگره بین المللی معماری و شهرسازی ایران راه خواهند یافت.

به گفته رمضانی مرحله بین المللی این کنگره اردیبهشت ماه سال آینده در بم برگزار می شود.


کد خبر 3883146

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

وزیر راه و شهر سازی:

دانشکده معماری بوشهر پروژه محرکه توسعه‌ای است

وزیر راه و شهرسازی گفت: دانشکده معماری بوشهر را می توان یک پروژه محرکه توسعه‌ای بوده و اجرا و بهره‌برداری از این دانشکده صرفا افتتاح یک مکان نبوده است.



به گزارش خبرنگار مهر، عباس آخوندی ظهر پنجشنبه در مراسم افتتاح و بهره‌برداری از ساختمان دانشکده هنر و شهرسازی دانشگاه خلیج فارس بوشهر با اشاره به اینکه یک سوم افراد شهری ایران در بافت‌های قدیمی و حاشیه‌نشینی زندگی می‌کنند، اظهار داشت: رفع بهبود و مشکلات زندگی این افراد در ساخت بناهای جدید دانشگاهی مانند دانشکده هنر و معماری بوشهر نهفته است.

وی با بیان اینکه دانشکده معماری بوشهر را می توان یک پروژه محرکه توسعه‌ای قلمداد کرد، افزود: اجرا و بهره‌برداری از این دانشکده صرفا افتتاح یک مکان نبوده، بلکه برای ما مهم این است که در امر ساخت مراکز دانشگاهی، یک تجدید نظر کلی در شهرهای ایران صورت گیرد.

وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: باید با یک اندیشه و راهبرد اساسی به دنبال احیاء هویت سنتی ایران باشیم که در این جهت اقدامات خوبی صورت گرفته است.

آخوندی عنوان کرد: روبرو شدن جامعه ما با دنیای مدرن، بدون آمادگی لازم باعث رها شدن میراث فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برخاسته از گذشته شده است.

وی عنوان کرد: حضور من در استان بوشهر تنها به یک توسعه ساختمانی معطوف نمی شود بلکه پیامی است که با افتتاح و بهره‌برداری از ساختمان دانشکده هنر و شهرسازی در قلب بافت تاریخی بوشهر به وقوع پیوسته است.

وی افزود: با ساخت این گونه پروژه‌ها در بافت‌های تاریخی فراموش شده از جمله شهر بوشهر، بخش عمده‌ای از مشکلات مردم در این مکان‌ها برطرف خواهد شد.


کد خبر 3881645

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

۳۰ دی‌ماه؛

چهارمین کنگره معماری و شهرسازی در قم برگزار می‌شود

قم - دبیر علمی چهارمین کنگره معماری و شهرسازی با اشاره به برگزاری این کنگره در قم، گفت: کارگاه ساخت و ساز سنتی در قالب کنگره معماری و شهرسازی برگزار می‌شود.



سیده شبنم فاطمی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به برگزاری چهارمین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی در ۳۰ دی‌ماه در قم، اظهار کرد: این کنگره در ۳۱ استان به‌صورت هم‌زمان در سطح استانی برگزار می‌شود و در نهایت مقالات برتر به همین کنگره که در سطح بین المللی سال آینده در بم برگزار می‌شود ارسال خواهد شد.

دبیر علمی چهارمین کنگره معماری و شهرسازی افزود: این کنگره در ۸ محورحوزه‌های فرهنگی - طبیعی شهرها و روستاهای تاریخی، منظر فرهنگی و منظر شهر تاریخی، سازه در تاریخ معماری و شهرسازی، باستان‌شناسی، معماری و شهرسازی، میراث معماری و شهرسازی مدرن، میراث آب و کشاورزی، میراث فرهنگی ناملموس، راه‌های فرهنگی و عناصر وابسته تدوین و به دریافت مقالات پرداخته است.

وی اول دی‌ماه را به عنوان آخرین مهلت ارسال آثار نام برد و تأکید کرد: این کنگره از سال‌ها قبل به منظور آشنایی با تاریخ شفاهی جامعه برگزار می‌شد، دوره‌های پیشین این کنگره در بم برگزار شده بود که آخرین سال برگزاری آن به سال ۷۶ برمی‌گردد که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بعد از چند سال به فکر احیای آن افتاده است.

فاطمی از برگزاری کارگاه آموزشی آشنایی با چگونگی ساخت‌وسازهای سنتی در جریان برگزاری این کنگره خبر داد و گفت : ۷۰ نفر از دانشجویان و علاقمندان به معماری و ساخت و ساز سنتی در این کارگاه که از ۲۳ دی‌ماه آغاز شده است شرکت کرده و در این کارگاه که به صورت تئوری و عملی برگزار می‌شود اقدام به ساخت یک سازه سنتی در بوستان پاکبان می‌کنند.

دبیر علمی چهارمین کنگره معماری و شهرسازی از فعالیت اساتید تجربی برجسته در ساخت این سازه خبر داد و تأکید کرد: این اثر در روز ۳۰ دی‌ماه و همزمان با برگزاری کنگره تاریخی معماری و شهرسازی رونمایی می‌شود.


کد خبر 3880386

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

نقش خانه درسبک‌زندگی ایرانی‌اسلامی

غربت معماری غنی ایرانی-اسلامی؛ سبک‌های اصیل از یاد رفت

شهریار- نشستن غبار فراموشی بر سبک غنی معماری ایرانی-اسلامی در ابنیه مسکونی به‌گونه‌ای است که دیگر نمی‌توان نام و نشانه‌ای از معماری اصیل ادوار گذشته در بناهای فعلی مشاهده کرد.



خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- ناصر رمضانی: «معماری ایرانی-اسلامی» عنوان و واژه غریبی در تاریخ این مرزوبوم به شمار نمی‌رود و همچنان نشانه‌هایی از شکوه، عظمت و جلال این سبک خاص از معماری را می‌توان در آثار و ابنیه‌ به‌جای مانده از دوران گذشته در برخی نقاط کشور مشاهده کرد.

آثار و ابنیه متعدد، متکثر و متنوع معماری ایرانی-اسلامی در این مرزوبوم، مؤید تبحر، هوش و توانمندی برجسته و منحصربه‌فرد معمارانی است که با درآمیختن فن ساختمان‌سازی و الهام گرفتن از ارزش‌ها و مفاهیم ایرانی-اسلامی به خلق آثار و ابنیه‌ای مبادرت ورزیده‌اند که برخی از آن‌ها بعد از گذشت قرن‌ها، همچنان شکوه و عظمت خاص خود را حفظ کرده‌اند.

با تَوَرُقی در کتب تاریخی، به مطالب ارزشمندی از مورخان بزرگ و صاحب‌نام مواجه می‌شویم که شکوه معماری آن دوران را در قالب واژگان و عبارات به تصویر می‌کشند، تصویری که نمونه‌های عینی آن در برخی از شهرها و مناطق ایران‌زمین خودنمایی می‌کند، اما به‌ندرت می‌توان در سبک‌های معماری نوین دوران فعلی، میل و رغبتی ازلحاظ کردن شیوه‌ها و طراحی‌های ساختمان‌سازی یا معماری آن دوران یافت کرد و آنچه امروز در شیوه‌های معماری و ساخت‌وساز بناها مورداستفاده قرار می‌گیرد، پیرو سبک و سیاق طرح‌ها، الگوها و معماری‌های بیگانه و غربی است.

بدون تردید عناصر محیطی نقش بسزایی بر رفتارها، کنش‌ها و واکنش‌های انسان ایفا می‌کنند و از این رهگذر سبک زندگی عموم مردم نیز تحت‌الشعاع معماری‌های مرسومی قرار می‌گیرد که باارزش‌ها، باورها و جهان‌بینی ایرانی-اسلامی سنخیت و سازگاری چندانی ندارد.

امروزه تأثیر معماری بر رفتارها و شیوه زندگی افراد و گروه‌های اجتماعی غیرقابل‌انکار است و نفوذ معماری غربی در اندیشه‌های طراحان و فعالان حوزه ساخت‌وساز ابنیه مسکونی، موانعی جدی را در مسیر ترویج و تحقق سبک زندگی اسلامی ایجاد خواهد کرد و همین امر لزوم احیای معماری ایرانی-اسلامی را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.

امروزه تأثیر معماری بر رفتارها و شیوه زندگی افراد و گروه های اجتماعی غیر قابل انکار است واکاوی فرآیند تأثیرگذاری و تأثیرپذیری معماری بر الگوهای رفتاری جامعه موضوع پیچیده‌ای است که امکان پرداختن به آن در این گزارش فراهم نیست و در سلسله گزارش‌های بعدی به‌صورت مفصل‌تری به آن پرداخته خواهد شد، لذا در این گزارش تلاش می‌شود نشانه‌ها و شاخصه‌های معماری ایرانی-اسلامی و فرازها و فرودهای این سبک خاص از معماری با تکیه و تمرکز بر منازل و سکونتگاه‌ها(خانه) در شهرستان شهریار موردبحث و بررسی قرارگرفته و در ادامه، کنکاش و واکاوی در خصوص دو شهرستان ملارد و قدس نیز مدنظر قرار دارد که به زودی در قالب گزارش های مجزا منتشر خواهد شد.

دلایل و عوامل مؤثر در فراموش‌شدن این سبک از معماری و راهکارهای لازم در این گزارش برای احیای معماری ایرانی-اسلامی موردبحث و بررسی قرار خواهد گرفت. برای بررسی دقیق‌تر موضوع ابتدا لازم است واژه معماری تعریف شود و در گام بعد به مختصات و نشانه‌هایی از معماری ایرانی- اسلامی اشاره خواهد شد.

منیژه خاوندی دانش‌آموخته رشته معماری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر و در تعریف واژه معماری عنوان کرد: معماری هنر و دانش طراحی بناها و سایر ساختارهای کالبدی است که در تعریف جامع‌تر و کامل‌تر آن باید گفت، هنر طراحی تمامی محیط‌های مصنوع اعم از شهری، خُرد، ساختمانی و حتی طراحی مبلمان شهری تحت عنوان معماری معنا می‌شود.

وی افزود: طراحی معماری در اصل، استفاده خلاقانه و هوشمندانه از فضا، توده، بافت، نور، سایه، مصالح به فراخور موقعیت طبیعی، جغرافیایی و فرهنگ حاکم بر جامعه یا محدوده و منطقه‌ای مشخص با لحاظ کردن قواعد علمی و مهندسی و ریاضیات به شمار می‌رود.

دانش‌آموخته رشته معماری عنوان کرد: آثار معماری را می‌توان به نمادهای اجتماعی، سیـاس*ـی و فرهنگی یک کشور یا جامعه تعبیر کرد که به‌نوعی محصولی از شرایط و باورهای فرهنگی و اجتماعی جامعه محسوب می‌شوند.

ویژگی‌های معماری ایرانی-اسلامی

خاوندی در تشریح ویژگی‌های معماری ایرانی - اسلامی اظهار داشت: در این سبک از معماری فضای مقدسِ عبادت و بندگی خدا از مؤلفه‌های برجسته هنر مذکور محسوب می‌شود.

این دانش‌آموخته رشته معماری گفت: در تلفیق معماری ایرانی با اسلامی نیز این وجه و القای ذهنی به مخاطبان متبادر می‌شود، زیرا ایرانیان از دیرباز به‌عنوان ملتی خداپرست و معتقد به پروردگار شهره و مطرح بوده‌اند.

وی افزود: این ذهنیت و احساس معنوی در بناهای مقدس و مذهبی همچون امامزادگان، مساجد و...متجلی می‌شود و در منازل مسکونی نمی‌توان با چنان برجستگی شاهد نفوذ این احساس بود، اما به هر ترتیب رگه‌هایی از این معماری خاص در ابنیه مسکونی نیز لحاظ شده که مؤید نگاه انسان و نگرش او به زندگی و بندگی پروردگار است.

تزئیناتی همچون آیینه‌کاری، آجرکاری، کاشی‌کاری، حجاری، منبت‌کاری، گچ‌بری، نقاشی و...چون زنجیره‌ای به‌هم‌پیوسته، تقویت‌کننده ارتباط بین انسان و پروردگار بوده استخاوندی گفت: هنرهای والای اسلامی از هنرهای تزئینی و کاربردی تا احداث بزرگ‌ترین بناهای مذهبی، اهمیت و اعتبار ویژه‌ای دارد و تزئیناتی همچون آیینه‌کاری، آجرکاری، کاشی‌کاری، حجاری، منبت‌کاری، گچ‌بری، نقاشی و...چون زنجیره‌ای به‌هم‌پیوسته، تقویت‌کننده ارتباط بین انسان و پروردگار بوده و سیر حرکتی از کثرت به وحدت مهم‌ترین ویژگی بارز معماری دوران ایرانی-اسلامی است.

دانش‌آموخته رشته معماری عنوان کرد: ساخت محراب برای عبادت پروردگار یکی از شاخصه‌های معماری ایرانی اسلامی به شمار می‌رود و با در نظر گرفتن حیاط و فضای سرسبز در ابنیه به این واقعیت پی می‌بریم که ارتباط انسان با طبیعت بخش دیگری از مختصات و ویژگی معماری مذکور محسوب می‌شود.

وی افزود: معماری مذکور، تأمین‌کننده مجموعه‌ای از نیازهای مادی و روحی انسان‌ها است و هیچ‌کدام برای دیگری نادیده گرفته نشده‌اند، زیرا در مبانی اسلامی نیز دنیا پلی ارتباطی است برای آخرت که کیفیت و سرنوشت انسان در آن از گذر دنیای مادی و نحوه عملکرد وی در عرصه مادی عبور می‌کند.

خاوندی بابیان نقش مصالح و شیوه به‌کارگیری آن در گسترش احساس معنوی، الهی و مقدس به انسان گفت: آجرهای مربعی شکل، گچ به‌عنوان عنصری تأثیرگذار در سیما و زیبایی ابنیه، کاشی و رنگ‌آمیزی فیروزه‌ای‌رنگ آن به‌عنوان رنگی الهی و معنوی از دیگر شاخصه و نشانه‌های این سبک از معماری به شمار می‌رود که به‌تدریج در ادوار اسلامی با تغییراتی همراه می‌شود که این امر در معماری دوران سلجوقی، صفوی، ایلخانی، تیموری و...قابل‌فهم و درک است.

نمایشگاهی از هنرهای ایرانی-اسلامی

وی با اشاره به خشت به‌عنوان یکی از مصالح معمول و شایع به‌کاررفته در بناهای احداث‌شده در چارچوب معماری ایرانی و اسلامی عنوان کرد: با عنایت به مقاومت نه‌چندان مستحکم آن در برابر باد، برف و باران، بناهای خشتی چندانی از روزگاران گذشته باقی نمانده است و بخش قابل‌توجهی از آن‌ها دچار تخریب، ریزش و نابودی شده‌اند.

دانش‌آموخته رشته معماری عنوان کرد: استفاده از سنگ‌آهک، سنگ مرمر، چوب درختان سپیدار، چنار، کاج، گردو و شیشه از دیگر مصالح معمولی است که در آثار و ابنیه‌ ایرانی و اسلامی مورداستفاده قرار می‌گرفته است.

وی افزود: آمیخته شدن مصالح مذکور با سفالگری، خوشنویسی، نگارگری، تذهیب، پرتو پردازی، محوطه‌سازی، فضا آرایی، ابنیه و معماری ایرانی-اسلامی را به نمایشگاهی از هنرهای ایرانی-اسلامی تبدیل می‌کرد، امری که متأسفانه در معماری‌های نوین امروزی کمتر نشانه‌ای از آن شکوه و عظمت ادوار گذشته را شاهد هستیم و به‌نوعی می‌توان گفت آن سبک و سیاق معماری دوران گذشته به بایگانی تاریخ سپرده‌شده است.

به‌طور طبیعی در این فراموشی تاریخی، استان تهران و غرب این خطه(شهریار، ملارد و قدس) از غبار فراموشی معماری اصیل و باشکوه آن دوران مصون نمانده که با تشریح بخشی از سیر تاریخی این مناطق، به واقعیت تلخ مذکور پی خواهیم برد.

در ذیل این گزارش به شهرستان شهریار پرداخته می‌شود و سپس شهرستان‌های ملارد و قدس موردبحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

نگاهی به شهرسازی در شهریار

بر اساس اظهارات مورخان و کارشناسان رشته تاریخ، شهریار در حدود دو قرن پیش از ۶۰ روستای آباد برخوردار بوده است. در بستان السیاحه (کتابی که توسط حاج زین‌العابدین شیروانی در دوران قاجار تألیف شد) از این خطه چنین یادشده است: «شهریار بلوکی است فرخنده، آثار از بلوکات تهران و در یک‌منزلی آن است، قرب به شصت پارچه قریه معموره در اوست، آبش فراوان و هوایش مختلف و خاکش نیکوست، باغات فراوان و غلات ارزان دارد، فواکه سردسیرش ممتاز، سیما انگورش به امتیاز است و باد شهریار جان‌گداز است، مردمش گروه مختلفه از کرد، ترک و تاجیک(به معنای فارسی) و همگی شیعی.»

منطقه شهریار به دلیل نزدیکی به پایتخت به‌تدریج با آبادانی قابل‌توجهی همراه و همین قرابت و نزدیکی به پایتخت ایران باعث شد تا تعداد نقاط آباد این خطه تا ۲۰۰ روستا افزایش یابد.

بر اساس قانون تقسیمات کشوری مصوب در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی، ناحیه شهریار به‌عنوان یکی از بخش‌های شهرستان تهران تعریف و مرکزیت آن نیز منطقه‌ای با عنوان «علی شاه عوض» تعیین شد و سپس در بهمن سال ۱۳۳۳ ناحیه شهریار از تابعیت تهران خارج و به تابعیت شهرستان کرج درآمد و مرکزیت این محدوده(علی شاه عوض) نیز به‌عنوان شهری مستقل معین شد.

بعد از گذشت ده‌ها سال، شهریار دوباره به خطه‌ای از استان تهران تبدیل شد و قدس و ملارد نیز به‌عنوان شهرستان‌هایی مستقل از شهریار منفک شدند.

شیوا موحد نیا کارشناس و پژوهشگر رشته تاریخ در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در تشریح و بررسی تاریخ این منطقه اظهار داشت: به تعبیری می‌توان گفت ساختار این منطقه از ابتدا به‌صورت شهری بنا نشده بود و علی شاه عوض به مجموعه‌ای از روستاها همچون کرشته و...اطلاق می‌شد که بعدها به شهریار تغییر نام داد که هنوز نیز برخی از اقشار و گروه‌های سنتی با همین عنوان از آن یاد می‌کنند.

وی افزود: امروزه شهرستان شهریار به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق استان تهران مطرح است و هم‌جواری آن با استان البرز، شهر تهران، ملارد، قدس، رباط‌کریم و اسلامشهر موقعیت خاصی را به این منطقه بخشیده است.

کارشناس و پژوهشگر رشته تاریخ گفت: در بررسی تاریخی این منطقه، تفاوت جدی و معناداری با دیگر شهرستان‌های غرب استان تهران همچون ملارد و قدس مشاهده نمی‌شود، زیرا درگذشته نه‌چندان دور محدوده‌های مذکور همگی در قالب یک شهرستان واحد تحت عنوان(شهریار) قرار داشتند.

موحد نیا عنوان کرد: از منظر تاریخی، محدوده ملارد از قدمت بیشتری برخوردار است اما این به معنای فاصله جدی میان آثار، ابنیه و سبک و طراحی معماری‌های به کار گرفته‌شده در این منطقه نیست، زیرا تأثیرپذیری و تأثیرگذاری تنگاتنگی میان مناطق مذکور در کنش و واکنش‌های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی وجود داشته که با بررسی دقیق‌تر می‌توان عنوان کرد که به‌نوعی شهرستان‌های قدس و ملارد در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته در سایه شهریار قرار داشته‌اند که هنوز نیز به‌نوعی این تفوق در برخی حوزه‌ها احساس می‌شود.

در خصوص سبک معماری بناهای مسکونی در این خطه، تحقیقات جامع و کامل چندانی مشاهده نمی‌شود وی افزود: از حیث تاریخی، آثار مکشوفه از این شهرستان به چهار هزار سال پیش بازمی‌گردد و آثار به‌جای مانده از شهریار (در دو دوره پیش از اسلام و پس از اسلام) شامل ابنیه‌ تاریخی، قلعه‌ها، تپه‌ها، امامزادگان و ... می‌شود.

این کارشناس و پژوهشگر رشته تاریخ عنوان کرد: در خصوص سبک معماری بناهای مسکونی در این خطه، تحقیقات جامع و کامل چندانی مشاهده نمی‌شود و در حال حاضر نمی‌توان به‌صورت مشخص به ابنیه مسکونی اشاره داشت که شاخصه‌ها، زیبایی، جلال و شکوه معماری ایرانی و اسلامی(به کیفیت تعریف‌شده از سبک و سیاق احداث و بنای منزل در آن دوران) را به تصویر بِکِشَد.

وی افزود: در صورت عدم تمرکز به منزل مسکونی و فراخ و گسترده‌تر بودن دامنه بررسی آثار تاریخی این خطه، امکانِ بررسیِ ابنیه و آثار هر چه بیشتری مُیَسَر و فراهم می‌شد.

معماری ابنیه مسکونی در شهریار

احمد وردی نژاد دانش‌آموخته رشته معماری هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر و در تشریح سبک معماری منازل مسکونی در شهریار عنوان کرد: سبک معماری ایرانی و اسلامی دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی است که امکان اِعمال تمامی آن‌ها در منازل مسکونی وجود نداشت و به‌طور عمده معماری باشکوه و خیره‌کننده آن دوران در برخی ابنیه و ساختمان‌های سفارشی لحاظ می‌شد که امکان تعمیم آن به‌تمامی ابنیه میسر نبود و چنین انتظاری نیز چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

وی افزود: می‌توان گفت به‌طور عمده در شیوه‌های به کار گرفته‌شده در طراحی منازل مسکونیِ عمومِ مردم(فارغ از آن نقش و نگارها، خوشنویسی‌ها، تذهیب و...)، ملاحظات فرهنگی، باورهای اعتقادی و دینی در بناهای مسکونی رعایت شده و حداقل اینکه تضاد چندانی در طراحی بناهای مسکونی باارزش‌های جاری و ساری در جامعه(از منظر اعتقادی) دیده نمی‌شد که این امر در خصوص منازل مسکونی احداث‌شده در ادوار دور و تاریخی شهریار، همچون دیگر مناطق کشور مصداق دارد.

وردی نژاد در خصوص مصالحی که برای ساخت و احداث منازل مسکونی در شهرستان شهریار به کار گرفته می‌شد، عنوان کرد: خشت و چوب، کاه‌گل و شن عناصر و مصالح اصلیِ مرسوم در ساختمان‌سازی این منطقه به شمار می‌رفت.

خشت و چوب، کاه گل و شن عناصر و مصالح اصلیِ مرسوم در ساختمان سازی شهریار به شمار می رفت

وی افزود: اتاق‌های گنبدی و سقف‌های چوبی (موسوم به تنه درختان تبریزی) از دیگر ویژگی معماری بناهای مذکور به شمار می‌رفته که البته نمی‌توان آن را چندان در قالب سبک معماری ایرانی-اسلامی تعریف کرد و به‌طور عمده بناها بر اساس معیارهای محلی و بومی این خطه جغرافیایی احداث می‌شده که نمونه‌های آن در بسیاری از روستاها و محلات دیگر کشور نیز رایج بوده است.

وردی نژاد گفت: سقف چوبی منازل، مکان و محلی مناسب برای نگهداری برخی خوراکی‌ها محسوب می‌شده و با آویزان کردن خوراکی‌ها از سقف به‌واسطه طناب یا ریسمان، آن را از گزند موش، گربه و...محافظت می‌کردند.

دانش‌آموخته رشته معماری عنوان کرد: مساحت اتاق‌ها عمدتاً ۱۲ متری بوده و دیوارها نیز با استفاده از خشت بنا می‌شده و سقف آن با قرار گرفتن تنه‌های درخت تبریزی و قرار دادن شاخه‌های ریزودرشت، گیاهان و یا حصیر پوشانده می‌شده و برخی سقف مورداشاره را با شفت ریزی(خاک آغشته به شن) و خاکستر مستحکم می‌ساختند.

وی افزود: استفاده از ناودان‌های حلبی برای هدایت آبِ برف و باران به کوچه‌ها از دیگر شیوه‌های مرسوم در احداثِ سقفِ منازل مسکونی به شمار می‌رفته است.

وردی نژاد گفت: آشپزخانه و یا مطبخ خانه‌های منازل نیز به‌دوراز اتاق‌های نشیمن طراحی می‌شد و با قرار دادن دو پنجره، دود ناشی از هیزمی که برای پخت غذا استفاده می‌شده را به بیرون از مطبخ خانه سوق می‌دادند.

دانش‌آموخته رشته معماری عنوان کرد: احداث حیاط، تعبیه حوض و آب‌انبار، بنای طویله و حفر چاه آب در برخی از خانه‌ها برای تأمین آب موردنیاز از دیگر مشخصه‌های منازل مسکونی در این خطه محسوب می‌شده که مؤید شیوه زندگی و نحوه تأمین معیشت آن دوران است.

وی یادآور شد: حیاط خانه در منازل مسکونی این منطقه نشان‌دهنده گردهمایی‌های خانوادگی و میل به زندگی جمعی و تلاش برای حفظ آن بوده که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و اقلیمی این ناحیه، به‌طور عمده از درختان میوه و گل و گیاه پوشیده می‌شد و این درختان، حیاط منازل را به باغچه‌هایی برخوردار از میوه ممتاز تبدیل می‌کرد.

در بخش دوم این گزارش عوامل مؤثر در فاصله گرفتن از معماری اصیل ایرانی-اسلامی و راهکارهای مقتضی برای احیای آن موردبحث و بررسی قرار خواهد گرفت.

معماری ایرانی-اسلامی تحت‌الشعاع مشکلات متکثر و متعدد شهری

علیرضا رضایت عضو شورای اسلامی شهریار در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص علت عدم ترویج معماری ایرانی-اسلامی در این منطقه عنوان کرد: مشکلات متعدد، متکثر و انبوه شهری و دغدغه‌های روزمره باعث شده در طول سالیان و دهه‌های گذشته، مدیریت شهری مجال کمتری را برای تحقق و اجرای معماری ایرانی-اسلامی پیدا کند.

وی افزود: برای حصول این امر، ابتدا باید به تعریف مدون و مشخصی از معماری ایرانی-اسلامی بپردازیم و تردیدی وجود ندارد که بسیاری از قانون‌گذاران نیز در این خصوص از شناخت و آگاهی کافی برخوردار نیستند.

رضایت عنوان کرد: پرداختن به معماری ایرانی-اسلامی مستلزم انجام تحقیقات جامع و کامل و سپس دستور کارهایی هدفمند، منسجم و جدی است.

بسیاری از منازل و واحدهای مسکونی موجود در شهریار از معیارها و ملاک های نزدیک به معماری ایرانی-اسلامی برخوردار نیستند

عضو شورای اسلامی شهریار عنوان کرد: بسیاری از منازل و واحدهای مسکونی موجود در شهریار از معیارها و ملاک‌های نزدیک به معماری ایرانی-اسلامی برخوردار نیستند.

وی افزود: به‌عنوان‌مثال در روایات اسلامی تأکید شده که مساحت خانه باید وسیع باشد و یا تفکیک محیط و اندرونیِ اختصاصی منزل از محل‌هایی که عموم مهمانان در آن مستقر می‌شوند از ضروریاتی است که متأسفانه در بسیاری از بناها و منازل مسکونی لحاظ نشده و نمی‌شود.

رضایت گفت: در شرایطی که مساحت برخی از واحدهای مسکونی در شهر شهریار ۳۰ متر برآورد می‌شود، به‌طور طبیعی امکان حصول سبک معماری ایرانی-اسلامی بسیار دشوار و سخت خواهد بود.

برخی از قوانین طرح تفصیلی برخلاف معماری ایرانی-اسلامی است

عضو شورای اسلامی شهر شهریار در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص نقش قوانین و مقررات در اجرای سبک معماری مذکور(ایرانی-اسلامی) عنوان کرد: به‌طور طبیعی تعریف، تدوین و اجرای قوانین مربوطه در این خصوص بی‌تأثیر نخواهد بود و در تسریع فرآیند اجرای معماری مورداشاره مؤثر است.

وی افزود: با این اوصاف برخی از قوانین موجود نیز نه‌تنها کمکی به اجرای سبک مذکور نمی‌کند، بلکه در نقطه مقابل آن نیز قرار دارد.

رضایت عنوان کرد: به‌عنوان‌مثال حجاب و عدم اشراف بصری به منازل همسایه، یکی از ضروریات حائز اهمیت در این سبک از معماری(ایرانی-اسلامی) به شمار می‌رود، اما شاهد هستیم در قوانین لحاظ شده موجود در طرح تفصیلی، فاصله میان بلوک بسیار اندک و محدود قید و تعریف‌شده که این امر برخلاف معیارها و شاخص‌های معماری ایرانی-اسلامی به نظر می‌رسد.

عضو شورای اسلامی شهر شهریار گفت: این موضوع نمونه‌ای کوچک از موارد و مسائلی است که می‌توان به‌عنوان نقطه مقابل و موانع پیش رو در حصول سبک معماری ایرانی و اسلامی مطرح کرد.

در صورت تعریف و در نظر گرفتن بسته‌های تشویقی، انگیزش بیشتری برای پرداختن به معیارها و شاخص‌های معماری ایرانی-اسلامی ایجاد خواهد شد وی در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص میزان نظارت مدیریت شهری شهریار برای اعمال طرح‌های مؤثر در راستای مصرف بهینه انرژی در اماکن و منازل مسکونی و بهره‌گیری از برخی شاخص‌ها و روش‌های احداث معماری بنا در گذشته گفت: متأسفانه در این خصوص، اقدام خاصی انجام‌نشده که بتوان در بُعد عملیاتی و اجرایی با جدیت بر روی آن تکیه کرد.

رضایت عنوان کرد: در شرایطی که مدیریت شهری در برخورداری از مهندس و کارشناس حوزه کنترل تأسیسات با کاستی‌ها و کمبودهایی مواجه است، به‌طور طبیعی امکان حصول چنین امری نیز وجود ندارد و این امر نیازمند نظارت و کارشناسیِ متخصصان است.

وی در ارتباط با نقش بسته‌های تشویقی، در هدایت و ایجاد انگیزه برای سازندگان بنا یا مالکان زمین‌ها و منازل مسکونی برای احداث و رعایت سبک معماری ایرانی و اسلامی گفت: بدون تردید در صورت تعریف و در نظر گرفتن بسته‌های تشویقی، انگیزش بیشتری برای پرداختن به معیارها و شاخص‌های معماری ایرانی-اسلامی ایجاد خواهد شد که لازمه حصول این امر، اجماع اعضای شورای شهر، تأیید نهادهای نظارتی و فرادستی همچون فرمانداری و استانداری است.

وی در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص تدابیر و اقدامات مدیریت شهری شهریار برای پیاده‌سازی و ترویج سبک معماری ایرانی-اسلامی عنوان کرد: اقدام جدی و تعیین‌کننده عملیاتی را در این خصوص شاهد نبوده‌ایم، البته تلاش‌هایی در این خصوص انجام‌شده، اما به نتیجه و توفیق شایان و قابل‌توجهی نائل نشده‌ایم.

رضایت گفت: پیاده سازی و اجرای معماری ایرانی و اسلامی باید در احداث شهرها یا شهرک های جدید لحاظ شود، زیرا بسیاری از نقاط شهری و سکونتگاه ها در شهریار از گذشته احداث و بنا شده اند و امکان ایجاد تغییرات ساختاری در حجم انبوهی از منازل و سکونتگاه ها بسیار دشوار، پیچیده و ناممکن است.

با قائل بودن به چنین اصلی، در غرب استان تهران شهر جدید اندیشه از مناطقی به شمار می‌رود که بنا بر اظهارات برخی از مدیران این منطقه، تلاش شده با تلاش و اهتمام وزرت راه و شهرسازی و مدیریت شهرهای جدید، در این مسیر(پیاده‌سازی سبک معماری ایرانی-اسلامی) گام‌های مؤثر و ثمربخشی برداشته شود.

تجلی شاخص‌ها و مؤلفه‌ها و مصادیق سبک معماری ایرانی و اسلامی را می‌توان در مجموعه بازار ایرانی و اسلامی مشاهده کرد.

این نشانه‌ها در بافت مسکونی شهر جدید اندیشه آن‌چنان‌که باید مشهود و برجسته به نظر نمی‌رسد که البته با عنایت به فراموشی و خلأ عمیق معماری مذکور در غرب استان تهران، نمونه اشاره‌شده به‌مثابه نقطه عطفی در پیاده‌سازی این سبک از معماری در چنین فراموشی عمیق ذهنی و تاریخی به شمار می‌رود.

بدون تردید با الگوبرداری و تأثیرپذیری از معماری بازار ایرانی- اسلامی، حصول نتایج مطلوب‌تر (با رعایت و تأمین دیگر الزامات نرم‌افزاری و نظری که به آن پرداخته خواهد شد) در عرصه ساخت‌وساز و شهرسازی دور از ذهن نخواهد بود.

در ذیل این گزارش در گفت‌وگو با محمد آیینی دانش‌آموخته رشته شهرسازی و مدیر مجموعه عمران شهر جدید اندیشه، دلایل و عوامل تأثیرگذار در فراموشی و مغفول ماندن از معماری ایرانی-اسلامی و راهکارهای مؤثر در احیا و پیاده‌سازی آن موردبحث و بررسی قرارگرفته است.

غلبه معماری غربی بر ایرانی-اسلامی

آیینی در تشریح عوامل مؤثر در فاصله گرفتن از معماری ایرانی- اسلامی گفت: یکی از اشکالات و ایرادات مهم در این حوزه به عدم شناسایی و تبیین اساسیِ معماری مذکور معطوف می‌شود و به‌واقع تا شناخت کافی از این سبک از معماری حاصل نشود، نمی‌توان تحقق و اجرای آن را انتظار داشت.

وی افزود: بسیاری از فعالان حوزه شهرسازی و ساختمان‌سازی با مفاهیم و شاخصه‌های معماری ایرانی-اسلامی ناآشنا هستند و آگاهی و شناخت عمیقی از این امر وجود ندارد.

دانش‌آموخته رشته شهرسازی گفت: از سوی دیگر رشد شهرنشینی به‌عنوان عرصه‌ای که اصلی‌ترین کانون و تجلی‌گاه سبک‌های معماری به شمار می‌رود، باعث شده تا از دهه ۳۰ به بعد، پدیده شهرنشینی با سرعت و شتاب محسوس و قابل‌توجهی رشد و تسری یابد و این گسترش آن‌چنان‌که باید با مفاهیم و جهان‌بینی ایرانی-اسلامی هم‌نشین و همگام نشد.

بسیاری از فعالان حوزه شهرسازی و ساختمان‌سازی با مفاهیم و شاخصه‌های معماری ایرانی-اسلامی ناآشنا هستند و آگاهی و شناخت عمیقی از این امر وجود نداردآیینی با اشاره به الگو قرار گرفتن تهران به‌عنوان مرکزیت و پایتخت کشور ایران در عرصه ساخت‌وساز عنوان کرد: سرسلسله و سرآغاز بسیاری از تغییرات، از این نقطه(تهران) کلید خورد و به‌طور طبیعی برای نائل شدن به شناختی کافی از روند تحولات شکل‌گرفته در حوزه معماری ایران، باید تغییرات و فراز و نشیب‌های تهران با دقت نظر مضاعف بررسی و واکاوی شود.

وی افزود: افزایش قابل‌توجه درآمدهای نفتی و میل به مصرف‌گرایی از یکسو و نقش‌آفرینی سیاست‌مداران و صاحبان سرمایه از دهه۳۰ به بعد، باعث بروز پدیده‌های نوظهور در زندگی جامعه ایرانی شد و معماری ایرانی-اسلامی نیز از این فرآیند تأثیر گرفت.

وی افزود: ارتزاق اندیشه‌های افراد و گروه‌های دست اندر کار از تفکرات غربی باعث شد تا مسیر پیمایش پدیده‌ها با اقتضائات و فرهنگ و اندیشه‌های فردگرایانه همگام شود که این موضوع در نقطه مقابل جهان‌بینی اصیل ایرانی-اسلامی (مبتنی بر جامعیت و روش و مکتب هیئتی و جمعی) قرار داشت.

آیینی در تشریح برخی از مختصات و نشانه‌های فرهنگ غربی عنوان کرد: مَنیَت، فخرفروشی و تفاخر از اصلی‌ترین مؤلفه‌های فرهنگ مذکور محسوب می‌شود و در سبک معماری نیز، این مفاهیم بر سبک معماری ایرانی-اسلامی غلبه کرد و احترام، تواضع و ترجیح دیگران بر خود، مفقود یا کمرنگ شد.

از ضعف‌های نظارتی تا خلأها و کاستی‌های پژوهشی

مدیر مجموعه عمران اندیشه در تشریح دیگر عوامل مؤثر در شیوع معماری غربی بابیان عدم اعمال نظارت کیفی و کافی در ساخت‌وسازها گفت: با غلبه اندیشه‌های غربی، برخی از ضروریات و مفاهیم ارزشی نیز کمرنگ شد و این موضوع به نظارت‌های کیفی نیز تسری پیدا کرد و بستری فراهم شد تا به‌نوعی حساسیت‌ها در خصوص برخی از الزامات و بایدهای ضروری در نحوه و سبک معماری تضعیف و کمرنگ شود.

وی افزود: به‌طور طبیعی در چنین شرایطی، عدم اشراف بنا به منازل همسایه و رعایت حریم‌ها آن‌چنان‌که باید جدی گرفته نشد و نظارت‌ها به سمت مؤلفه‌های کمی، همچون استحکام بنا سوق پیدا کرد که البته این به معنای بی‌اهمیت بودن استحکام بنا در ابنیه نیست، بلکه آنچه در این فرآیند به‌عنوان یک ضعف مطرح است، به نادیده گرفته شدن مفاهیم ارزشی اشاره‌شده در کنار ابعاد کمی ساخت ابنیه معطوف می‌شود.

آیینی گفت: برتری نگرش سوداگرانه و در اولویت قرار گرفتن آن برخلاف جهان‌بینی اسلامی و ارزشی و عدم همفکری و هم‌نوایی و همسویی میان نهادهای دانشگاهی و نهادهای اجرایی در حوزه‌های معماری و ساختمانی از دیگر عواملی به شمار می‌رود که در طول دهه‌های گذشته و دوران معاصر، اِعمال و اجرای سبک معماری ایرانی-اسلامی را دچار چالش‌های جدی ساخت.

در عرصه معماری ایرانی-اسلامی شعاری عمل کرده‌ایم و مباحثی که در این خصوص مطرح‌شده مقطعی و گذرا بوده استدانش‌آموخته رشته شهرسازی عنوان کرد: در عرصه معماری ایرانی-اسلامی شعاری عمل کرده‌ایم و مباحثی که در این خصوص مطرح‌شده مقطعی و گذرا بوده است.

وی افزود: به‌عنوان نمونه در سال ۷۵، مباحثی در خصوص معماری ایرانی-اسلامی مطرح شد اما بعد از گذشت قریب به ۲۰سال، همچنان ضوابط مرتبط با این موضوع به‌صورت کامل و جامع عرضه نشده است.

آیینی گفت: در مقاطعی شورای عالی معماری در این قضیه ورود کرد و به این امر خطیر اشاراتی داشته است اما بعد از مدتی موضوعات مطروحه دچار سردی و فراموشی شد.

چه باید کرد

این دانش‌آموخته رشته شهرسازی در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از وضعیت موجود گفت: در نظر گرفتن اصول اسلامی و مبانی فرهنگی این مرزوبوم به‌تناسب و فراخورِ موقعیت طبیعی، جغرافیایی و اقلیمی کشور ایران و شهرستان‌ها و استان‌های تعریف‌شده در ساختار تقسیمات کشوری و فرهنگ‌سازی و آموزش صحیح دراین‌ارتباط، از ضروریاتی است که حصول این امر را تسهیل و تسریع خواهد کرد.

آیینی عنوان کرد: با قائل بودن به این اصل که پایه و ریشه اصلی تمامی اقدامات ما، منشعب از اندیشه و مبانی فکری و اعتقادی ما خواهد بود، این واقعیت محرز می‌شود که تحقق هرگونه تغییر و تحولی در سبک معماری و تکنیک‌هایی که در حوزه ساختمان‌سازی و شهرسازی اعمال می‌شود، مستلزم فرهنگ‌سازی عمیق و اصولی است و باید این روش، منش و اندیشه‌ها برای معماران و شهر سازان کشور نیز تبیین و واکاوی شود.

وی افزود: در چنین عرصه‌ای نقش مراکز علمی، دانشگاهی و پژوهشی بسیار نافذ و تأثیرگذار است.

مدیر مجموعه عمران شهر جدید اندیشه عنوان کرد: فصل عدالت در جهان‌بینی اسلامی یکی از فرازهای این مکتب به شمار می‌رود و چنین مؤلفه‌ای باید در معماری و شهرسازی ما نیز لحاظ شود تا از این منظر به سازمان‌دهی عادلانه‌ای در این عرصه نائل شویم که پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی ما باشد.

وی افزود: با حصول چنین امری، عدم اِختِلاطِ نامناسب میان نامحرمان در سبک معماری نیز لحاظ می‌شود و در غیر این صورت با غلبه اختلاط گرایی و نادیده انگاشتن چارچوب‌های تعریف و تعیین‌شده در عرصه عفاف یا حجاب، از سبک اصیل و ارزشی معماری ایرانی-اسلامی نیز فاصله خواهیم گرفت.

آیینی عنوان کرد: ظهور و بروز مفاهیم و مبانی اسلامی در معماری ایرانی-اسلامی، ضرورتی حائز اهمیت به شمار می‌رود و فقط با احداث یا تعبیه نشانه‌های صرِف از سبک معماری ایرانی-اسلامی نمی‌توان به نتایج شایسته‌ای در این خصوص نائل شد، زیرا هدف از پیاده‌سازی معماری ایرانی-اسلامی تنها ظاهری محض از این هنر نیست بلکه منظور نظر از لزوم احیای معماری ایرانی –اسلامی، جنبه‌های کاربردی و نتایجی است که در سبک و شیوه زندگی نیز حاصل می‌شود.

وی افزود: به‌عنوان‌مثال، اسراف در اسلام امری نکوهیده به شمار می‌رود و زمانی می‌توان در پسوند معماری، واژه اسلامی را به معنای حقیقی اعمال و لحاظ کرد که در مصالح ساختمانی و شیوه ساخت نیز چارچوب اشاره‌شده، لحاظ شود.

دانش‌آموخته رشته شهرسازی گفت: معماری ایرانی-اسلامی، تفاوت‌های قومی و قبیله‌ای را می‌پذیرد و قائل به تمایزات میان اقوام، گروه‌ها و طوایف است و در هنر معماری ایرانی-اسلامی، دوقطبی محلی از اعراب ندارد و بدون تردید احداث محراب یا نمازخانه در بنای ایرانی-اسلامی ضرورتی غیرقابل‌انکار و غیرقابل‌اجتناب محسوب می‌شود.

آیینی در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص خلأهای قانونی موجود در حوزه ترویج معماری ایرانی و اسلامی گفت: به نظر بنده مشکل قوانین در این عرصه چندان جدی نیست و ضرورتِ اصلی به اندیشه و تفکر افراد و گروه‌های مسئول در بخش معماری معطوف می‌شود.

وی افزود: آنچه قابل‌توجه است، ناظر بر این امر می‌شود که در معماری ایرانی-اسلامی، واژه ایرانی پیش از اسلامی قیدشده و این بدان معنا است که فرهنگ ایرانی منافاتی با اسلام نداشته، زیرا ایرانیان از ابتدا موحد و خداپرست بوده‌اند و بدون تردید در صورت نقش‌آفرینی افراد و گروه‌های آشنا به مبانی و اندیشه‌های ایرانی-اسلامی و لحاظ کردن آن در معماری مربوطه، بستر و زمینه مناسبی برای اجرای این امر فراهم خواهد شد.

طراحان و صاحبان سرمایه بازیگران اصلی ترویج معماری ایرانی و اسلامی

دانش‌آموخته رشته شهرسازی در خصوص گروه‌ها، دستگاه‌ها و نهادهای اثرگذار در ترویج و پیاده‌سازی معماری ایرانی-اسلامی گفت: سه قشر طراحان، مجریان و صاحبان سرمایه، بازیگران اصلی این شیوه و سبک از معماری هستند و بدون تردید باتربیت و آموزش افراد آشنا به اندیشه‌های ایرانی-اسلامی و توجه به مفاهیم نهان و آشکار این مکتب، بناهای مسکونی و فضاهای فیزیکی شهر در قالب معماری اشاره‌شده، احداث خواهند شد.

عرضه سیاست‌های تشویقی به‌عنوان مؤلفه‌های انگیزشی از دیگر عوامل تأثیرگذار در ترویج معماری ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود که به‌عنوان عوامل ثانویه مؤثر و قابل‌توجه به نظر می‌رسدوی افزود: عرضه سیاست‌های تشویقی به‌عنوان مؤلفه‌های انگیزشی از دیگر عوامل تأثیرگذار در ترویج معماری ایرانی-اسلامی محسوب می‌شود که به‌عنوان عوامل ثانویه مؤثر و قابل‌توجه به نظر می‌رسد.

آیینی گفت: این سیاست‌ها زمانی کارآمد خواهد بود که پایه فکری و فرهنگی لازم ساخته و ایجاد شود و در چنین شرایطی با لحاظ کردن بسته‌های تشویقی و مالیاتی، فرآیند حصول، تحقق و ترویج سبک معماری ایرانی-اسلامی نیز تسریع خواهد شد.

آیینی با اشاره به نقش نما و سیمای بصری ساختمان‌ها و ابنیه و تأثیرگذاری آن بر هدایت ذهنی انسان گفت: وقتی سخن از نمای ساختمان به میان می‌آید، به‌نوعی وارد فضای شهری می‌شویم که می‌توان آن را به‌مثابه دعوت ذهنی انسان به موضوعی خاص قلمداد کرد.

مدیر مجموعه عمران شهر جدید اندیشه عنوان کرد: به‌عنوان نمونه، قرار گرفتن انسان در برابر فضای گنبدی یا مسجد زیبای فیروزه‌ای احساس متفاوتی را نسبت به‌مواجهه انسان با ساختمانی بلند در پی خواهد داشت.

وی افزود: قرار گرفتن انسان در مقابل گنبدی فیروزه‌ای‌رنگ، او را از عالم مادی خارج می‌کند و به سمت عالم معنا و معنویت سوق می‌دهد اما مواجهه انسان در برابر ساختمانی بلند، حس حقارت را به انسان القا می‌کند و این دو برداشتِ ذهنیِ متفاوت است که در پی تأثیرپذیری از سیمای بصری محیط در ذهن فرد یا مخاطب تداعی و پدیدار می‌شود.

آیینی افزود: این امر در خصوص ابنیه مسکونی و یا نمای منازل نیز صادق است و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مذکور نشان‌دهنده اهمیت نما و سیمای ساختمان در برداشت ذهنی و احساس مخاطب یا انسان است.

دانش‌آموخته رشته شهرسازی گفت: در ترویج معماری ایرانی-اسلامی، نما هم از حیثِ نمودِ بیرونی تأثیرگذار است و اگرچه نمی‌توان تأثیرگذاری ۱۰۰درصدی برای آن قائل بود، اما از زاویه نقش آن در ترویج معماری ایرانی-اسلامی در کنار مجموعه‌ای از حلقه‌های یک زنجیره به‌هم‌پیوسته، می‌توان اثرگذاری قابل‌توجهی را برای چنین مؤلفه‌ای در نظر گرفت.

بازار ایرانی-اسلامی از مصادیق تلاش برای حرکت در مسیر معماری ایرانی-اسلامی است

مدیر مجموعه عمران شهر جدید اندیشه در پاسخ به سؤال خبرنگار مهر در خصوص میزان تلاش انجام‌شده برای تحقق معماری ایرانی-اسلامی در این منطقه (شهر جدید اندیشه) گفت: آنچه در سبک معماری ایرانی و اسلامی بسیار حائز اهمیت به شمار می‌رود، جنبه‌های کارکردی آن است و با چنین نگاهی نباید محیط کار، عبادت، تفریح و... انسان از زندگی روزمره وی حذف یا نادیده گرفته‌شده و می‌طلبد به‌تمامی جنبه‌های زیستی انسان در کنار خانه یا منزلگاه او توجه شود.

آیینی عنوان کرد: با چنین نگاهی بازار ایرانی اسلامی شهر اندیشه را می‌توان به‌عنوان یکی از دستاوردهای برجسته معماری اصیل ایرانی-اسلامی مطرح کرد.

وی افزود: شهر جدید اندیشه انسان‌گرا است، مساجد زیبا دارد، دعوت‌کنندگی آن به سمت معنویت است و تلاش ما بر این امر استوار بوده تا حتی‌المقدور در این راستا گام برداریم.

آیینی عنوان کرد: به‌واقع منطقه مذکور(شهر جدید اندیشه) نخستین شهری محسوب می‌شود که تلاش شده ارزش‌های معماری ایرانی و اسلامی در بازار موسوم به همین نام(ایرانی-اسلامی) احیا شود.

دانش‌آموخته رشته شهرسازی گفت: حرکت آب در ساختمان، تلفیق ساختمان ایرانی با آب همچون باغ فین کاشان، تلاش برای سوق دادن انسان به سمت معنویت و تجارت(توأمان با یکدیگر) و توجه به زندگی مادی و اخروی انسان از مؤلفه‌های حائز اهمیتی به شمار می‌رود که سعی شده در بازار ایرانی-اسلامی لحاظ شود.

وی یادآور شد: شهر جدید اندیشه نمونه‌ای موفق از حرکت در مسیر احیا و ترویج معماری ایرانی-اسلامی است اما ادعا نمی‌کنیم که در این عرصه توفیق۱۰۰ درصدی حاصل‌شده، لذا تلاش شده نوک پیکان و جهت حرکت در این مسیر طی شود.


کد خبر 3857600

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زیبایی های معماری ایرانی


ماسیمو رومی، عکاس ایتالیایی با صرف یک ماه زمان به مساجد و بازارهای مختلف ایران سر زده و زیبایی معماری اصیل ایرانی را به تصویر کشیده است.

• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  
• 
  
  
  
  

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

در کنگره ملی تاریخ فرهنگ و معماری مطرح شد؛

نقش طبیعت و مهاجرت در شکل گیری معماری سنتی گرگان

گرگان- نقش طبیعت و مهاجرت در شکل گیری معماری سنتی گرگان از مباحثی بود که در همایش دو روزه «چهارمین کنگره ملی تاریخ و معماری ایران» به میزبانی گرگان مطرح شد.



به گزارش خبرنگار مهر، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ استراباد، صبح پنجشنبه در چهارمین کنگره ملی تاریخ معماری و شهرسازی ایران به بررسی تحول و گسترش شهر استراباد و نقش مهاجرت در این تحول پرداخت و اظهار کرد: بررسی تحولات منطقه از طریق مطالعات میراث شفاهی و ناملموس بافت تاریخی گرگان انجام شده است.

محمود اخوان مهدوی افزود: منابع شفاهی حافظه بشریت است که به دو بخش خاطرات تجربی و آنچه سـ*ـینه به سـ*ـینه به آن ها رسیده تقسیم می شود.

وی ادامه داد: گرچه در بسیاری از شهرها روند تغییرات در دوران معاصر بوده اما در منطقه استراباد به دلایل مختلف همچون بی تفاوتی مردم منطقه و مهاجرت روند تغییرات در معماری، شهرسازی و همچنین سبک زندگی مردم، ریشه تاریخی دارد و از سال های دور به دلیل تجدد طلبی مردم آغاز شده است.

اخوان با بیان این که تغییرات انجام شده با اصل معماری و سنت منطقه همخوانی دارد، گفت: متاسفانه بعد از انقلاب تغییرات تبدیل به یک فاجعه و بسیاری از آثار و آداب منطقه نابود شد.

گرگانی های اصیل هم مهاجرند

وی با تاکید بر این که بررسی ها نشان می دهد مهاجرت نقش موثری در تغییرات داشته است، گفت: پژوهش ها نشان می دهد اکثر خاندان هایی که امروز خود را گرگانی اصیل می دانند در دوره ای خاص از تاریخ به گرگان مهاجرت کرده اند و تنها تفاوت آن ها در سابقه مهاجرت به منطقه است.

وی اضافه کرد: بسیاری از شاخص های فرهنگی استراباد در معماری هم ورود پیدا کرده و به دلیل مهاجرت ها و تنوع فرهنگ ها شاهد تغییرات هستیم.

اخوان گفت: خاندان خراسانی، هروی، یزدی و سایر خاندان ها از فامیلی به وضوح پیدا است که از منطقه دیگری به استراباد آمده اند و هر کدام به نام خود سابقه تاریخی خاص دارند.

وی تصریح کرد: فرهنگ غالب جامعه مصرف کننده بود به همین دلیل از کارفرماهای غیر بومی استفاده می کردند و فرهنگ آن کارفرما هم در شکل گیری نوع معماری دخیل بود.

وی ادامه داد: به طور مثال بنگشی ها در حوزه چوب تخصص داشتند و کارهای چوبی منطقه را می کردند و جوگی ها هم در حوزه فلز تخصص داشتند و اکثر تولیدات فلزی متعلق به آن ها است.

پژوهشگر تاریخ و فرهنگ استراباد اظهار کرد: بافت تاریخی گرگان پیوسته، دارای ریزدانه و معابر پر پیچ و خم و مراکز محلات است.

فتحعلی شاه حاکم استراباد بود

وی تصریح کرد: در زمان فتحعلی شاه که پیش از پادشاهی حاکم استراباد بود هر محله یک کدخدا داشت و در هر محله یک تکیه وجود داشت بعد از آن تکایای دیگر اضافه شد و به همین دلیل به تکیه قدیمی هر محل پیرتکیه می گویند.

وی اضافه کرد: آن زمان شکل اولیه مرکز محلات به صورت فعلی نبود، با گذر زمان خانه باغ ها تفکیک شدند و ساختمان های جدید در آن ها ساخته شد و ریزدانه ها در محلات ایجاد شد.

در این همایش، محمد فرخ زاد، دارای دکترای معماری هم به توضیح سازگای معماری سنتی گرگان با طبیعت پرداخت.

نقش طبیعت در معماری استراباد

وی با بیان این که مصالح به کار رفته در معماری سنتی منطقه پایدار بوده و پس از گذشت زمان دوباره به طبیعت باز می گشت، تصریح کرد: مصالح امروزی نه تنها مقاومت گذشته را ندارند بلکه آسیب بسیار زیادی به محیط زیست می زنند و دوباره قابل استفاده نیستند.

وی آب را یکی از عناصر طبیعی بسیار مهمی دانست که در شهرسازی و معماری منطقه تاثیرگذاره بود و از میان هر خانه یک آبراه به عنوان نماد پاکی و طهارت رده می شده است.

فرخ زاد تصریح کرد: در شهرسازی جدید کاربرهای مختلف تفکیک می شوند و به طور مثال بخش تجاری، فرهنگی، اداری شهر مستقل ساخته می شود و این در حالی است که در شهرسازی گذشته هر محله دارای امکانات اختصاصی خود بود.

وی ادامه داد: موقعیت جغرافیایی گرگان به گونه ای است که دشت، کوه، جنگ و دریا را اطراف خود دارد و شهرسازی هم طوری بود که ضمن بهره مندی از مزیت های جغرافیای منطقه از نمای کوه و جنگل هم بهره لازم بـرده شود.

وی تصریح کرد: معماری گرگان فقط درون گرا نبوده بلکه به بیرون ساختمان هم توجه داشته و محیطی ایجاد می کرد که انسان را جذب کند و به او آرامش دهد.

وی تعبیه پنجره و ارسی برای استفاده بهینه از نور، ایجاد شیروانی برای مقابله با کج باران های منطقه و ایجاد ساختمان در ارتفاع برای جلوگیری از آسیب های رطوبت را از دیگر خصوصیات معماری منطقه دانست.

در این نشست محمد سالاری، محمد مهدی برهانی، عماد جان بگلو، مریم اسبو محلی و گلشن مقسمی هم به ارائه مقالات خود پرداختند.


کد خبر 3863184

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

در کنگره تاریخ معماری و شهرسازی گلستان مطرح شد

نقش سازه های چوبی در کاهش خسارت های زلزله

گرگان- بهره گیری از بافت تاریخی گرگان و شهرستان گمیشان در معماری و شهرسازی و استفاده از سازه های چوبی برای مقابله با خسارت زلزله ازمسائل مطرح شده در چهارمین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی بود.



به گزارش خبرنگار مهر، چهارمین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی عصر چهارشنبه به میزبانی دانشگاه آزاد اسلامی در گرگان برگزار شد. یکی از بخش های این کنگره بحث سازه‌های چوبی بود که مقاله‌هایی تحت عنوان «عملکرد سازه‌های چوبی در مقابل زلزله» توسط قنبر ابراهیمی، «بناهای تاریخی گرگان و گمیشان الگویی مناسب برای توسعه سازه‌های سبز در بافت‌های مسکونی در مناطق زلزله‌خیز استان گلستان» توسط محراب مدهوشی و «تبیین دانش بومی استفاده از چوب در خانه‌های روستایی زیارت گرگان» توسط جاوید ایمانیان ارائه شد.

محراب مدهوشی در ارائه مقاله خود با اشاره به بافت تاریخی موجود در گرگان و گمیشان گفت: دو بحث در اینجا مطرح می‌شود یکی مقاومت در برابر زلزله و دیگری توسعه سازه‌های سبز است.

وی افزود: در دنیای امروز شعاری که وجود دارد این است که اگر قرن ۱۹ دوران استفاده از سنگ، قرن ۲۰ دوران استفاده از فلز بود قطعاً قرن ۲۱ دوران استفاده از چوب است.

مدهوشی اظهار کرد: با بررسی بناهای تاریخی و مروری بر زلزله‌های منطقه گرگان و گمیشان مشخص‌شده این بناها توانسته‌اند ماندگاری خوبی در مقابل بارهای زلزله گذشته از خود نشان دهند.

وی تصریح کرد: با بررسی زلزله‌های رخ‌داده در نقاط دنیا به این نتیجه می‌رسیم در زمان زلزله خسارت کمتری به سازه‌های چوبی واردشده و آمار مرگ‌ومیر کمتری هم گزارش‌شده است.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: سازه‌های چوبی در هنگام زلزله انرژی سطح زمین را در خود ذخیره می‌کنند و به همین دلیل کمترین خسارت را می‌بینند.

مدهوشی گفت: اتصالات چوبی بحرانی‌ترین قسمت در ساختمان‌های چوبی به شمار می‌رود چراکه عامل انتقال بار از یک عضو به عضو دیگر هستند.

وی بابیان اینکه شکست در سازه‌های چوبی ابتدا در اتصالات رخ می‌دهد، تصریح کرد: طراحی مناسب سازه‌های چوبی باید شامل طراحی مناسب اتصالات باشد.

مدهوشی اظهار کرد: بامطالعه بر روی سازه‌ها و تطبیق با منابع موجود می‌توان دلایل پایداری سازه‌های چوبی موردمطالعه در مقابل بارهای زلزله گذشته را در ساختار ویژه اتصالات استفاده‌شده در قسمت‌های مختلف بناها دانست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: بناهای تاریخی مطالعه شده با توجه به دوام خوب در مقابل بارهای زلزله گذشته، می‌توانند به‌عنوان یک الگو برای توسعه بافت‌های روستایی مطرح شوند.

مدهوشی در رابـ ـطه با ویژگی سبز بودن ساختمان‌های چوبی اظهار کرد: این ساختمان‌ها تعامل بهتری با محیط دارند و انتشار کربن در آن‌ها ناچیز یا صفر است.

وی افزود: در میان مواد ساختمانی، چوب تنها ماده ساختمانی است که ۱۰۰ در صد تجدید پذیر است و به‌عنوان یکی از مصالح قابل‌برگشت به طبیعت کمترین رد پای اکولوژیکی را دارد.

مدهوشی اظهار کرد: چوب با کمترین انرژی تولید و تبدیل، پیوسته در دسترس بوده و همچنین با مدیریت صحیح و عملیات پایدار جنگل‌داری می‌توانند برای همیشه تجدید شوند.


کد خبر 3862826

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

معاون شهردار تهران؛

تصویب راهبردهای کلان معماری اسلامی ایرانی کار شهرداری نیست

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران گفت: وظیفه شهرداری تهران در خصوص اجرای سبک معماری اسلامی ایرانی، تعیین سیاست ها و راهبردهای کلان نیست.



به گزارش خبرگزاری مهر، پژمان پشمچی زاده با تاکید بر اینکه وظیفه شهرداری تهران در خصوص اجرای سبک معماری اسلامی ایرانی، تعیین سیاست ها و راهبردهای کلان نیست، گفت: این موضوع از وظایفی است که در مواد مختلف قوانین پنجساله برنامه توسعه سوم تا پنجم ، به عهده وزارت راه و شهرسازی بوده است.

وی در خصوص اینکه آیا پیاده سازی معماری اسلامی در شهرسازی قابل اجرا است، اظهار کرد: برخی از کارشناسان و استادان دانشگاهی مخالف این دیدگاه هستند اما در مقابل آنها، نگاهی در معماری حاکم است که به دنبال اجرای طراح های سبک معماری اسلامی ایرانی است و بدین ترتیب می توان گفت در این تقابل دو نگاه را شاهد هستیم.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران خاطرنشان کرد: با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری طی سال های گذشته برای اجرای سبک معماری ایرانی اسلامی راهبردهای کلان وجود نداشته است و با وجود آنکه شهرداری با تشکیل کمیته نما و وضع آیین نامه ها و مقررات داخلی گام هایی را برداشته است اما واقعیت آن است که اصولا شهرداری تهران سیاست گذار نیست.

وی با تاکید بر اینکه در طرح جامع نیز تکالیف تعیین سیاست ها وبرنامه های اجرای سبک معماری اسلامی ایرانی به عهده وزارت راه و شهرسازی است، خاطر نشان کرد: متاسفانه این تکالیف، تا کنون زمین مانده است.

پشمچی زاده اظهار کرد: ما امیدواریم که شورای عالی معماری و شهرسازی و وزارت راه و شهرسازی هر چه سریعتر این قوانین و مقررات را تهیه کند تا زیر دستی شهرداری تهران برای اجرای سایر اقدامات شهرداری در خصوص اجرای سبک معماری اسلامی _ ایرانی باشد.

وی افزود: شهرداری تهران در کنار انتظار طولانی مدت برای ابلاغ آئین نامه ها و مقرراتی که در خصوص اجرای سبک معماری اسلامی ایرانی از سوی وزارت راه و شهرسازی بوده، اقدامات جانبی را به انجام رسانده است به طوری که در حال حاضر در تمامی مناطق شهرتهران، کمیته های معماری و بناهای شاخص در دو بخش تشکیل شده است و برای ساختمان های ۱۰ هزار تا ۲۰ هزار متر مربع زیر بنا و برای ساختمانهای ۲۰ هزار متر به بالا، جلساتی تشکیل می شود که در آن با حضور استادان برای نما و معماری بناهای شاخص تصمیم گیری می شود.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران خاطر نشان کرد: علاوه بر اقدامات اجرایی، شهرداری تهران یک سری قوانین راهبری را نیز مهیا کرده است اما همواره نگران آن هستیم که مقیاس دید ما مبتنی بر کلانشهر تهران است.


کد خبر 3857485

مسعود بربر

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

دبیر علمی کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران:

گلستان میزبان کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران می‌شود

گرگان- دبیر علمی کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران گفت: ۸ و ۹ دی‌ماه گلستان میزبان چهارمین کنگره تاریخی معماری و شهرسازی ایران است.



جاوید ایمانیان در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران در سه دوره به همت مرحوم دکتر باقر آیت‌الله زاده شیرازی از سوی سازمان میراث فرهنگی کشور در ارگ بم برگزارشده است.

وی از این کنگره به‌عنوان رویداد ارزشمند فرهنگی کشور بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نام برد و افزود: این کنگره به دلیل محتوای علمی، هنری و فرهنگی خود کم‌نظیر است.

دبیر علمی کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران ادامه داد: چهارمین دوره این کنگره از شهریورماه تا بهمن‌ماه در یک دوره پنج‌ماهه در ۳۱ استان کشور برگزار می‌شود.

وی تصریح کرد: استان گلستان با توجه به ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی برای نخستین بار میزبان این کنگره خواهد بود.

ایمانیان یادآور شد: در روز نخست این کنگره استانی مقاله‌های برگزیده، سخنرانی تخصصی و پوستر ارائه و در روز دوم هم کارگاه تخصصی این کنگره در روستای زیارت برگزار می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: ۳۶ نفر در سایت این کنگره ثبت‌نام کرده و تاکنون ۱۶ مقاله بارگذاری شده که هشت اثر، به‌عنوان اثر برگزیده این کنگره انتخاب‌شده‌اند.

وی بابیان اینکه ۱۱۰ نفر هم برای شرکت در کارگاه تخصصی روستای زیارت ثبت‌نام کرده‌اند، تصریح کرد: امیدواریم با برگزاری این کنگره استانی شاهد توجه بیشتر دستگاه‌های دیگر به میراث فرهنگی باشیم و بتوانیم آشنایی بهتر با ظرفیت‌ها و قابلیت‌های تاریخی و فرهنگی نهفته در شهرهای تاریخی استان و دیگر سکونتگاه‌های زیستی مانند روستاها و محوطه‌های تاریخی رقم بزنیم.


کد خبر 3856719