متفرقه دستگاه سه گاه

[Diba]

اين دستگاه تقريباً در همه ممالك اسلامي متداول است. اين دستگاه بيشتر براي بيان احساس غم و اندوه كه به اميدواري مي گرايد مناسب است. آواز سه گاه بسيار غم انگيز و حزن آور است.گوشه هاي مهم اين دستگاه عبارتاند از: در آمد، مويه، زابل، مخالف، حصار، گوشه هاي ديگر مانند: آواز، نغمه، زنگ شتر، بسته نگار، زنگوله، خزان، بس حصار، معربد،پهلوی(رجز)،حاجي حسيني، مغلوب، دوبيتي، حزين، دلگشا، رهاوي، مسيحي، ناقوس، تخت طاقديس، شاه ختايي(حدی)، مداين، نهاوند. آوازی است بی نهایت غمگین و ناله های جانسوز آن ریشه و بنیاد آدمی را از جا می کند و از راز و نیاز عاشقان دوری کشیده و از بیچارگی بی نوایان و ضعیفان گفتگو می کند.
معمولا آنچه در دستگاه چهارگاه زده مي شود تقريبا با همان اسامي و روش ملودي ، در سه گاه زده مي شود و چون گام در اينجا فرق نموده ، اين است که تفاوت بسيار مي نمايد.
از گوشه هاي دیگر سه گاه مي توان به کرشمه مغلوب ، حزان و .... اشاره کرد.
البته حالت این دستگاه در همه جا ثابت نیست و بویژه در مخالف بسیار با شکوه است و حتی آهنگهای شادی آوری در سه گاه فراوان هستند از جمله "امشب که مـسـ*ـت مستم" .
گوشه های مهم دستگاه سه گاه عبارتاند از:


-درآمد : که معمولاً همه دستگاه ها با گوشه ای به نام درآمد که نشان دهنده حالت دستگاه است آغاز می شود.
- زابل : بر درجه سوم گام تاکید دارد.
- مویه : که بر درجه پنجم گام تاکید می کند و حالتی مانند شور دارد .
- مخالف : که بر درجه ششم گام تاکید دارد و حالت آن با سه گاه فرق دارد و می توان از این گوشه برای مرکب خوانی به اصفهان نیز استفاده کرد .
-از گوشه هاي دیگر سه گاه مي توان به کرشمه، مغلوب، حزان و .... اشاره کرد.