❖❊❀✺﷽✺❀❋❖
شهرستان بابل
شهرستان بابل
شهرستان بابل
استان مازندران
نام‌های پیشین : مه‌میترا ، مامطیر ، بارفروشان
جمعیت : ۵۳۱۹۳۰ نفر
میانگین دمای سالانه : ۱۷٬۱
بارش سالانه : ۷۹۹ میلی‌متر
_______________
بابل یکی از شهرهای مهم شمال کشور در زمینه پزشکی، کشاورزی، دانشگاهی، سیـاس*ـی، فرهنگی و تجاری است .
در گذشته به دلیل تجارت و عبور و مرور تاجران و بازرگانان در این شهر، آن را بارفروش می‌خواندند .
این شهر دارای بیش از ۲۰ دانشگاه و مؤسسه آموزش عالی است و مهم‌ترین دانشگاه این شهر دانشگاه صنعتی نوشیروانی است که رتبه ششم را در میان دانشگاه‌های صنعتی ایران داراست .
همچنین بابل تنها شهر غیر مرکز استان در شمال ایران است که دانشگاه علوم پزشکی سراسری دارد .
درحال حاضر بیش از ۳۰۵٬۵۷۸ نفر جمعیت شهری و ۲۲۶٬۳۵۱ نفر جمعیت روستایی در این شهرستان ساکن می‌باشند . این شهر در حد فاصل دریای مازندران و رشته کوه البرز، و در فاصله ۱۵ کیلومتری دریای مازندران و ۲۱۰ کیلومتری شمال شرقی تهران، واقع شده‌است .
نام شناسی :
بابل به معنی «جایی که آب فراوان دارد» است .
بر اساس پژوهش‌های بدست آمده، نام «بابُـل» از دو تکواژ «با» و «بُل» تشکیل شده است .
در گذشته تکواژ «با»، در لغت به معنی هر چیز مایع و در کاربرد روزانه به معنی «آب» استفاده می‌شد .
کلمه «باران» یعنی «آبی که رانده می‌شود»، گواه این مطلب است. تکواژ «بُـل» نیز به معنی «فراوان و بسیار» است . در سال ۱۳۷۲ تحقیقاتی در مورد نام شناسی شهرهای باستانی مازندران به چاپ رسید که گویای این مطلب است . در کتاب حدود العالم (۳۷۲ ه. ق) نیز می‌آید : مامطیر شهرکیست با آبهای روان و از وی حصیری خیزد سطبر و سخت نیکو که به تابستان به کار دارند» و در سخن اندر رودها می‌خوانیم: «و دیگر رودیست کی رود باوُل خوانند ، از کوه قارن برود و بر مامطیر بگذرد و اندر دریای خزران افتد . از شواهد چنین برمی‌آید که از سده ۵ و ۶ ه.ق مامطیر رو به ترقی و توسعه نهاده، چنان‌که در اوایل سده هفتم بقول یاقوت حموی از جاهای برجسته طبرستان به شمار می‌آمد .
تغییر نام بابل :
در سال ۱۳۱۰ه.ش که نقشه‌کشی از شهر بابل آغاز می‌شود ، به دستور پهلوی اول (رضاشاه پهلوی) نام این شهر از بارفروش به بابُـل تغییر داده می‌شود .
بابل در ۱۳۱۰/۹/۱ ه.ش به این نام تغییر یافت .
نام بابُل از نام رودخانه باوُل یا بابُل گرفته شده است. حتی در روزگارانی که نام این شهر بارفروش بود ، رودخانه‌ها و نهرهایی با نام‌های باوُل و بابل در میان مردم شهرت داشته است .
وجود روستاهای تاریخی با نام‌های بابلکان، بابلکنار و اله رودبار و… نیز گویای این ادعاست .
موقعیت جغرافیایی :
این شهرستان از شمال به شهرستان‌های ساحلیهِ بابلسر و فریدونکنار ، از شمال شرقی به شهرستان سیمرغ ، از شرق به شهرستان‌های قائمشهر و سوادکوه شمالی ، از جنوب شرقی به شهرستان سوادکوه ، از غرب به شهرستان آمل و از جنوب به رشته کوهالبرز و شهرستان فیروزکوه که در استان تهران است ، همسایه است .
تقسیمات کشوری :
جدا شدن بابلسر و فریدونکنار از بابل
تا سال ۱۳۶۸ بابلسر و فریدونکنار ، به عنوان یکی از بخشهای ساحلیِ (به نام: بابلسر) شهرستان بابل بودند که از بابل جدا شدند و با هم به شهرستان بابلسر ارتقا یافتند .
در سال ۱۳۸۶ بود که فریدونکنار از بابلسر جدا شد و به شهرستان فریدونکنار ارتقا یافت .
در حال حاضر این دو شهرستان در مجموع با جمعیتی بالغ بر ۱۸۳ هزار نفرند و دارای ۶ شهر نیز می‌باشند .
بخش‌ها :
شهرستان بابل متشکل از هفت بخش به نام‌های: بخش امیرکلا، بخش بابلکنار، بخش بندپی شرقی، بخش بندپی غربی، بخش گتاب، بخش لاله‌آباد و بخش مرکزی شهرستان بابل است .
شهرها :
به دلیل حاصل‌خیزی بالای خاک، تراکم جمعیتی این منطقه بالاست از این رو این شهرستان دارای یازده شهر به نام‌های :
احمدشهر ، امیرشهر ، آهنگرکلا ، بابل ، خوش‌رود ، زرگرشهر ، شهیدآباد ، گتاب ، گلوگاه ، گنج‌افروز و مرزی‌کلا میباشد .
بخش امیرکلا
شهرها: امیرشهر
بخش بابلکنار
شهرها: مرزی‌کلا
دهستان بابلکنار
دهستان درازکلا
بخش بندپی شرقی
شهرها: گلوگاه
دهستان سجادرود
دهستان فیروزجاه
بخش بندپی غربی
شهرها: خوش‌رود ، شهیدآباد
دهستان خوش‌رود
دهستان شهیدآباد
بخش گتاب
شهرها: گتاب ، آهنگرکلا
دهستان گتاب جنوبی
دهستان گتاب شمالی
بخش لاله‌آباد
شهرها: زرگرشهر ، احمدشهر
دهستان کاری‌پی
دهستان لاله آباد
بخش مرکزی
شهرها: بابل ، گنج‌افروز
دهستان فیضیه
دهستان اسبوکلا
دهستان گنج‌افروز
آب و هوا :
از خصوصیات جالب شهرستان بابل این است که به دلیل دارا بودن منطق جلگه‌ای ، کوهپایه‌ای و کوهستانی دارای دو نوع آب و هوا متفاوت است .
بخشهای لاله آباد ، مرکزی و امیرکلا به دلیل هموار و پست بودن سطح زمین از آب هوای معتدل کاسپینی بهره می‌برند .
بخشهای گتاب ، بابلکنار ، بندپی شرقی و بندپی غربی به واسطه داشتن ناهمواری در ارتفاعات خود از آب و هوای ملایم کوهستانی بهره می‌برند .
از خصوصیات بارز آب و هوای جلگه‌ای می‌توان به آن اشاره کرد این است که:
- بارش‌های جوی که خصوصا در فصل‌های خنک شدت می‌یابند .
- درجه حرارت نسبتا ملایمی در فصل زمستان و گرم در فصل تابستان دارد .
- حرارت سالانه ، اختلاف دمای کمی دارد .
از بادهای مهم و فصلی این منطقه می‌توان به مواردی اشاره کرد :
سورتوک ، از سیبری در زمستان ، باد خوش آباد ، دره نور ، اوزروا ، گیل‌وا ، باد سام
رودخانه‌ها :
بابلرود: این رود از رودهای پر آب استان ، در شهرستان بابل است که از کوه‌های البرز سرچشمه می‌گیرد و شاخه مهم آن سجادرود است .
این رود ۷۸ کیلومتر طول دارد که پس از گذر از غرب شهرستان بابل و آبیاری شالیزارهای بابل ، در بابلسر به دریای کاسپین می‌ریزد .
مصب این رود محل خوبی برای تفریحات آبی است. عمق این رود در قسمت‌های مرکزی بسیار کم و در هنگام ریختن به دریا بسیار زیاد است .
به دلیل بده (دبی) بالای این رود ، بر روی این رود و شاخه‌هایش سدهای متعددی قرار دارد که عبارتند از :
- سد خاکی البرز (سد آیت الله صالحی): بزرگ‌ترین سد خاکی کشور
- سد خاکی شیاده
- سد خاکی سنبل رود
- سد لاستیکی تنظیمی میاندشت
سجادرود (سِجِرو): منشأ اصلی این رود کوه‌های بلند بخش بندپی شرقی شهرستان بابل هستند که پس از گذشتن از ییلاق‌ها و روستاهای بخش بندپی شرقی و شرق شهر گلوگاه به بابلرود می‌ریزد .
این رود یکی از شاخه‌های مهم بابلرود است .
کلا رود : این رود از کوه‌های بخش بندپی غربی واقع در ارتفاع ۲۲۰۰ روستای فیلبند شهرستان بابل سرچشمه می‌گیرد .
این رود حدود ۶۰ کیلومتر طول دارد و عرض آن از ۳ متر تا۳۰ متر متفاوت است .
کلا رود پس از گذر از مناطق ییلاقی و جنگلی بخش بندپی غربی و روستاهای بخش مرکزی شهرستان بابل در نزدیکی پل محمدحسن خان به بابلرود می‌ریزد .
آقارود: این رود کوچک که در روستای سیاه کلا محله شرقی قرار دارد پس از پیوستن به رود بابلرود به دریا می‌ریزد .
ناهمواری‌ها :
شهرستان بابل از دو بخش جلگه‌ای و کوهستانی تشکیل شده‌است :
بخش جلگه‌ای : شامل نواحی مرکزی و شمالی شهرستان بابل است؛ که از عقب‌نشینی دریا و تراکم رسوبات رودخانه‌های دامنه شمالی البرز به وجود آمده‌است .
بخش کوهستانی : بابل دارای جنگل‌های انبوه پهن برگ است که درختان آن بیشتر از نوع درختان ممرز و انجیلی است .
مراتع این شهرستان در ارتفاعات بلند و مناطق جنگلی گسترش دارند .
اماکن گردشگری :
دریاچه‌ها :
سواحل دریای مازندران در بابلسر
دریاچه سد شیاده
دریای مازندران (دریای کاسپین): سواحل ماسه‌ای دریای مازندران در ۱۵ کیلومتری شمال این شهر قرار دارند .
دریاچه سد البرز: این سد در جنوب شرقی بابل و در منطقه لفور واقع است و یکی از زیباترین سدهای خاورمیانه و بزرگ‌ترین سد خاکی کشور به شمار می‌آید .
دریاچه سد شیاده: این سد در جنوب غربی بابل و در بخش بندپی غربی و روستای شیاده واقع است .
دریاچه سد سنبل رود: این سد در جنوب شرقی شهرستان، در اطراف بخش بابلکنار قرار دارد .
دریاچه کامی کلا: این دریاچه در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل و در اطراف کوه‌های البرز قرار دارد .
دریاچه کامیکلا دارای چشم‌انداز کوه و جنگل میباشد .
تالاب رمنت: این تالاب در روستای رمنت از توابع بخش مرکزی شهرستان بابل قرار دارد که با مرکز شهر ۵کیلومتر فاصله دارد .
جنگل‌ها :
جنگل‌های بزچفتِ بابلکنار
جنگل بزچفت (بابلکنار): این پارک جنگلی حفاظت شده در بخش بابل کنار شهرستان بابل و در روستای درون‌کلا شرقی و بزچفت قرار دارد .
جنگل شیاده: این جنگل زیبا در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد که به دلیل مرتفع بودن سد شیاده را می‌توان از بالای آن مشاهده کرد .
جنگل نارنجلو: این جنگل که حفاظت شده‌است در بخش بندپی غربی قرار دارد .
جنگل ویوج: این جنگل در جاده شیاده واقع در بخش بندپی شهرستان بابل قرار دارد .
این جنگل حدود بیست هکتار میباشد .
جنگل لفور: این جنگل در جنوب شرقی شهرستان بابل قرار دارد.
آبشارها :
آبشار شیخ موسی
آبشارِ شی الیم
آبشار حاجی شیخ موسی: این آبشار در روستای شیخ موسی و بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد .
آبشار تیرکن (هفت آبشار): این آبشار که دارای هفت آبشار کوچک متوالی میباشد در روستای درازکلا ، بخش بابل کنار شهرستان بابل قرار دارد .
برای رسیدن به آبشار هفتم باید مسافت بسیار زیادی را طی کرد .
آبشار کیمون: این آبشار در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد .
آبشار شی الیم: این آبشار در دره شی الیم در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد .
آبشار کلیره (بتلیم): این آبشار در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد که با مرکز شهر ۴۵ کیلومتر فاصله دارد .
آبشار درازکش: این آبشار زیبای دوقلو در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد .
آبشار گزو: این آبشار در اطراف بخش بابلکنار شهرستان بابل قرار دارد .
چشمه‌ها :
چشمه‌ای در ارتفاعات بندپی
چشمه آب گرم اَزرو: این چشمهٔ آب گرم در روستای آری از توابع بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد؛ که دارای جاذبه‌های توریستی فراوانی میباشد .
ییلاق‌ها :
مسیر ارتباطی اطراف فیلبند
شهرستان بابل دارای ییلاقات بسیار زیادی است از جمله شِیخ موسی، لِهه (لِحه)، شاه لینگ چال (شالینگِچال)، نیراسم (نِراسم) و همچنین سِلبِن، اَنیژدون (اَنیجدان)، تِته، گلیران، کلاپی، دَمیلِرز، اُطاقسی، دوزاخ بِن و ...
فیلبند: این ییلاق مرتفع‌ترین ییلاق استان مازندران است که در بخش بندپی غربی شهرستان بابل قرار دارد .
در این ییلاق یک تپه بلند قرار دارد که از بالای آن می‌توان شهرهای بابل، آمل، قائمشهر، ساری و شهرهای اطراف به همراه دریای مازندران را دید .
شیخ موسی: این ییلاق در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد و دارای دو زیارتگاه به نام‌های حاج شیخ موسی و امامزاده عبداله میباشد .
ورزنه: این ییلاق در منتهی‌الیه مرز جغرافیایی بابل واقع شده که برای رسیدن به این روستای کوهستانی زیبا و بکر باید از مسیر سخت و دشوار با پیچ‌های خطرناک عبور کرد . این روستا توسط کوه‌های اطراف آن احاطه شده و دارای آب بسیار گوارا و سرد میباشد که مورد توجه بسیار بازدید کنندگان قرار گرفته‌است .
روستای ورزنه از سمت غرب به روستاهای اندوار و نشل آمل، از سمت شمال بعد از طی مسافت بسیار دشوار به شیخ موسی می‌رسد .
لهه: دور نمای بسیار زیبائی داشته و به ییلاق شیخ موسی مشرف میباشد .
انیژدون: دارای میوه‌های درختی خیلی کوچک و خوشمزه‌ای است و همچنین پر از گل و سبزه .
شالدرکا (طایفه طالش): این ییلاق در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل قرار دارد . شالدرکا ۱۰ کیلومتر با شیخ موسی فاصله دارد و از مناطق خوش آب و هوا محسوب می‌شود و از جاذبه‌های گردشگری خوبی برخوردار است که اولین دوره بازی‌های بومی محلی یاد واره پهلوان محمد محمدزاده طالش و برادران در ۱۳۹۱ در آن برگزار گردید .
شالینگچال: این ییلاق که از سردترین ییلاق‌های مازندران است در بخش بندپی شرقی قرار دارد .
بالاتر از شیخ موسی و آره قرار دارد در فصل بهار منطقه بسیار سرسبز و دارای چشم‌انداز زیبای میباشد.
اماکن مذهبی :
بقعه امامزاده قاسم: این آرامگاه که معروف به آستانه میباشد، در مرکز شهر بابل واقع شده‌است .
مسجد محدثین: این مسجد به فرمان امام دوازدهم شیعیان در دوران دودمان افشاریه (در زمان پادشاهی نادرشاه افشار) به دست محمدنصیر بارفروشی مشهور به «ملانصیرا» ساخته‌شد .
قدمت این مسجد به حدود ۲۹۰ سال می‌رسد.
عده‌ای این مسجد را جمکران دوم نامیدند .
و اماکن مذهبی دیگر مانند :
تکیه پیرعلم ، تکیه حصیرفروشان و مسجد جامعه .
اماکن تاریخی :
کاروانسراها: بابل بعنوان یک مرکز تجاری که دارای کاروانسراها و دکان‌های معتبر بوده‌است ، توجه ناصرالدین شاه رادر ۱۲۹۲ ه.ق هنگامی که وی در حال انجام دومین سفر خودبه مازندران بود ، جلب کرده وی در سفرنامه خود نوشته‌است ، شهر بارفروش از بلاد معظمه مازندران و پرجمعیت و مرکز تجارت شده‌است، و کاروانسرا دکاکین معتبره دارد .
کاخ شاپور: در دوره صفویه عمارت زیبایی در محل این کاخ، بنا شد . اطراف این عمارت را آب پوشانده بود و این عمارت مجلل در جزیره قرار داشت. این عمارت مجلل تفرجگاه شاهان صفوی و قاجار بود .
در دوره رضاشاه این کاخ توسعه یافت .
پس از از پیروزی انقلاب اسلامی این کاخ به ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و سپس به دانشگاه علوم پزشکی بابل تغییر کاربری داد
برج دیدبانی کاخ بابل: این برج در دوره پهلوی در کاخ شاپور (بابل) ساخته شد . این برج دیده بانی به عنوان یکی از نمادهای این شهر استفاده می‌شود .
این برج در میدان قرار دارد .
پل محمدحسن خان: پلی قدیمی مربوط به سده ۱۲ خورشیدی بر روی رودخانه بابل شهرستان بابل استان مازندران میباشد . این پل از آثار دوره قاجاریه است که به جای پل قدیمی‌تری ساخته شده‌است .
یکی از موارد شاخص این پل معماری صفوی بنا و استفاده از سفیده تخم‌مرغ (البته به گفته برخی زرده تخم‌مرغ و ساروج) در ساخت آن است .
این اثر در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۴۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
موزه بابل (گنجینه بابل): موزه بابل موسوم بهگنجینه بابل به عنوان تنها موزه مردم‌شناسی مازندران در ساختمان شهرداری سابق شهر بابل واقع شده است .
ساختمان این موزه در سال ۱۳۰۷ به عنوان بلدیه یا شهرداری بنا شده بود .
این ساختمان در سال ۱۳۷۴با کاربری فرهنگی در اختیار میراث فرهنگی مازندران قرار گرفت و پس از احیا، مرمت و بازپیرایی در بهمن سال ۱۳۷۵به عنوان موزه بابل افتتاح شد .
ساختمان شهربانی: این ساختمان در بخش مرکزی شهرستان بابل قرار دارد که یک بنای بسیار قدیمی است و به ساختمان شهرداری تبدیل شده‌است .
این ساختمان در باغ ملی بابل محدود شده است .
سردر دانشگاه علوم پزشکی: این بنا در دوره پهلوی ساخته شد .
آرامگاه زین العابدین: این آرامگاه از بناهای دوره قاجار میباشد .
آرامگاه درویش علم بازی: این مقبره پشت آرامگاه معتمدی بابل قرار دارد .
حمام قدیم میرزا یوسف: این حمام در دوره صفوی ساخته شده‌است . این بنا در صبح جمعه دوم دی ماه ۱۳۹۰ خورشیدی توسط نیروهای شهرداری بابل تخریب گردید که با دخالت دیرهنگام سازمان میراث فرهنگی و پلیس، تخریب آن متوقف گردید اما بخش اعظم بنا به جز گنبد آن تخریب شده بود .
آرامگاه سید کبیر: این آرامگاه از بناهای دوره قاجار میباشد و جزء آثار ملی ایران است .
مسجد چهارسوق: این مسجد تاریخی از آثار دورهٔ قاجار میباشد .
آخرین ویرایش:
