میکروب چیست؟

[Alastor]

میکروب، میکروارگانیسم، ریزسازواره یا ریزاندامگان[۱] جاندارانی هستند که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند.[۲] ریزاندامگان شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، آغازیان، و برخی قارچ‌ها هستند.[۲] ریزاندامگان‌ها در همه جا، از آب و هوا گرفته تا خاک، روی پوست بدن و مخاط بدن انسان و جانوران به میزان فراوان وجود دارند.میتوانند بیماری زا و یا مفید باشند. به گونه‌ای که زندگی برای جانوران و گیاهان، بدون وجود میکروب امکان‌پذیر نیست. یعنی این میکروب‌ها فلور نرمال بدنریزاندامگان همزیست انسان بدن جانوران و موجودات زنده هستند.

میکروارگانیسم‌ها به دو گروه یعنی مفید و مضر تشکیل می‌شود. دانش میکروب‌شناسی به بررسی ریزاندامگان می‌پردازد.[۳]

بطور کلی در طبیعت ۳ نمونه ریزاندامگان (میکروارگانیسم) وجود دارد:

تجزیه (فاسد) کننده‌های تدریجی (به انگلیسی: Degenerative Microorganisms)
خنثی‌ها، سازشکارها، فرصت طلب‌ها (به انگلیسی: Neutral Microorganisms)
سازنده‌ها با احیاکننده‌ها (به انگلیسی: Regenerative Microorganisms)
میکروارگانیسم‌های سازنده (و ریزاندامگان کارآ) همان‌طور که از نامشان پیداست کار سازندگی و احیا را بر عهده دارند. میکروارگانیسم‌های فاسدکننده بر خلاف راه و روش میکروارگانیسم‌های سازنده رفتار می‌کنند. میکروارگانیسم‌های خنثی، بزرگترین گروه را تشکیل می‌دهند. آن‌ها در محیط به گروهی که حاکم و چیره‌است می‌پیوندند؛ بنابراین هنگامی که در محیطی میکروارگانیسم‌های سازنده و احیاکننده بیشتر می‌شوند خنثی‌ها به روند سازندگی می‌پیوندند.

ریزاندامگان برای سوخت و ساز و انجام فرایندهای زیستی خود از منابع آلی و معدنی موجود در محیط تغذیه می‌کنند. این ارگانیسم‌ها طی فرایندهای متفاوت، هنگامی که در معرض یون‌های فلزی قرار می‌گیرند، آن‌ها را در درون یا بر روی دیواره سلولی خود انباشته می‌کنند. این انباشتگی اغلب منجر به تولید ذراتی است که در اندازه‌های نانوذره‌ها دسته‌بندی می‌شوند.[۴]

برای دیدن میکروب‌ها باید از ذره‌بین یا میکروسکوپ بهره برد.

 

[Alastor]

میکروب‌ها
ویرایش

کلمهٔ [میکروب] از دو کلمهٔ یونانی به معنی (کوچک) و (زیستن) گرفته شده‌است و به هر موجود ریز و ذرّه‌بینی گفته‌می‌شود. به عبارتی، به موجودات بسیارکوچکی که تنها با میکروسکوپ، قابل‌دیدن هستند، میکروب گفته‌می‌شود.

موجود زندهٔ خاصّی به نام میکروب وجود ندارد.
تعداد میکروب‌های مفید، بیش از انواع زیان‌آور است.
موجوداتی که در بدنِ ما ایجاد بیماری می‌کنند، شامل بعضی از میکروب‌ها و کرم‌های انگلی هستند.
میکروب‌ها برای یافتن محیط مناسب خود، ممکن است وارد بدن انسان، جانوران، گیاهان یا میکروب‌های دیگر شوند. در این حالت میکروب را انگل و جانداری که وارد آن شده را میزبان می‌گویند.
مهم: انواع میکروب: ۱-باکتری ۲-ویروس ۳-آغازیان ۴-قارچ‌های ذرّه بینی

عامل بسیاری از بیماری‌های خطرناک میکروب می‌باشد.

 

[Alastor]

دیدگاه‌ها
ویرایش

کلود برنارد دریافت که ریزاندامگان نقش اصلی را در پیدایش بیماری‌ها ندارند بلکه نقش اصلی را محیطی که به آن وارد می‌شوند ایفا می‌کند. وی سراسر زندگیش بحث طولانی را با دانشمند دیگر لویی پاستور که بر این دیدگاه بود که میکروارگانیسم‌ها باعث بیماری می‌شوند و باید همه چیز استریل شود و باید با میکروبها جنگید، داشت؛ و در آخر پیش از اینکه لویی پاستور از دنیا برود در بستر بیماری گفت: برنارد درست می‌گفت: همه چیز به کیفیت و سیستم ایمنی محیط بستگی دارد و نه به میکروب‌ها

 

[Alastor]

تاریخچه
ویرایش

ابن سینا دانشمند ایرانی سده‌های دهم و یازدهم میلادی به این موضوع پی بـرده بود که موجودهای ریزی موجب بیماری می‌شوند[نیازمند منبع] هرچند نمی‌توان به او، عنوان کاشف میکروب‌ها را نسبت داد و این کار توسط آنتونی فان لیوونهوک انجام شد. هوک با میکروسکوپ ابتدایی‌اش به مشاهده آب برکه پرداخت و دریافت که موجودهای ریزی در آن وجود دارد. از دیگر افراد مهم این زمینه می‌توان به رابرت کُخ اشاره کرد که باکتری بیماری سل را کشف نمود.

احتمال وجود میکروارگانیسم‌ها یا میکروب‌ها قرن‌ها قبل از کشف این موجودات زنده مورد بحث دانشمندان گوناگونی واقع شده بود. تا اینکه نهایتاً در قرن ۱۷ میلادی بشر به وجود چنین موجوداتی اطمینان حاصل کرد. احتمال وجود چنین موجودات در آیین برهمایی ذکر شده‌است. همچنین فردی به نام مارکوس ترنتیوس که یک رومی بود در مورد زندگی یا کشاورزی در نزدیکی لجن زار هشدار داد و این‌گونه نوشت: «.... و موجوداتی وجود دارند که با چشم دیده نمی‌شوند و در هوا معلق هستند و از طریق دهان و بینی وارد بدن می‌شوند و بیماری ایجاد می‌کنند.» این کتاب که کشاورزی نام داشت در قرن ۱ قبل از میلاد نوشته شده بود.

آنتونی فان لیوونهوک (۱۶۳۲–۱۷۲۳) تقریباً اولین انسانی بود که توانست میکروارگانیسم‌ها را ببیند. او این کار را با میکروسکوپی انجام داد که خودش ساخته بود. او اولین کسی بود که از ابزاری به نام میکروسکوپ برای مشاهده اشیا استفاده کرد. کتاب میکروگرافی که در سال ۱۶۶۵ توسط فان لیوونهوک منتشر شد، به بررسی میکروسکوپی سلول‌های گیاهی پرداخته‌است.

قبل از کشف میکروارگانیسم‌ها توسط فان لیوونهوک در ۱۶۷۵، چگونگی تبدیل انگور به سرکه یا شیر به پنیر و ماست یا چگونگی فساد مواد غذایی برای همه معمایی حل نشدنی بود. بعد از اینکه هوک گزارش داد موجودات زنده‌ای وجود دارند که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند برای مدت کوتاهی این سؤال باز هم بی‌جواب ماند چرا که هوک نتوانست ارتباط بین میکروارگانیسم‌ها با این معماها را توجیه کند؛ ولی چند سال بعد از کشف میکروارگانیسم‌ها و با مطالعه‌هایی که اسپالانزانی و پاستور انجام دادند علاوه بر پاسخگویی به این معماها، به فرضیه اشتباه و خرافاتی به وجود آمدن موجودات زنده از مواد غذایی در حال فساد هم پایان داده شد.

لازارو اسپالانزانی (۱۷۲۹–۱۷۹۹) با مطالع‌های خود نشان داد که جوشاندن یک ماده غذایی میکروارگانیسم‌های داخل آن را از بین می‌برد و این موضوع از فساد ماده غذایی جلوگیری می‌کند. همچنین او نشان داد میکروارگانیسم‌ها فقط باعث فساد مواد غذایی ای می‌شوند که در مجاورت هوا قرار داشته باشند.

لویی پاستور (۱۸۲۲–۱۸۹۵) مطالعه‌های اسپالانزانی را ادامه داد و به نتایج جالب تری دست یافت. او با مطالعه‌های خود نشان داد حتی اگر ماده غذایی را در تماس هوایی که از فیلترهای خاصی عبور داده شده‌است هم قرار دهیم باز هم ماده غذایی فاسد نمی‌شود. این فیلترها از عبور میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کردند. پاستور با این آزمایش‌هایش نشان داد که عوامل فساد مواد غذایی همان میکروارگانیسم‌ها هستند که از طریق هوا و گرد و غبار وارد مواد غذایی می‌شوند و با رشد و تکثیر در آن منجر به فساد مواد غذایی می‌گردند.

در سال ۱۸۷۶، رابرت کخ (۱۸۴۳–۱۹۱۰) نشان داد که میکروارگانیسم‌ها عامل به وجود آمدن برخی از بیماری‌ها هستند. رابرت کخ در مطالعه‌های خود متوجه شد در خون افراد آلوده به سیاه‌زخم تعداد زیادی باکتری باسیلوس آنتراسیس وجود دارد. کخ متوجه شد می‌تواند با انتقال مقدار جزئی خون از حیوان آلوده به حیوان سالم، باعث بیمار شدن حیوان سالم شود. همچنین کخ توانست باکتری‌هایی که از خون یک فرد آلوده گرفته بود را در یک محیط مغزی کشت داده و سپس با انتقال آن‌ها به جانور سالم باعث بیماری آن جانور شود؛ بنابراین آزمایش‌ها و بررسی‌ها کخ اصول و قواعدی را مطرح کرد که می‌توان از آن‌ها برای تشخیص بیماری‌زایی یک میکروب استفاده کرد. این اصول و قواعد به‌طور گسترده در میکرب‌شناسی استفاده می‌شوند و اصول کخ نام دارند.[۵]

واژهٔ میکروب برگرفته از واژهٔ لاتین Microbios است که تشکیل‌شده از دو جزء Micro (به معنی کوچک) و Bios (زنده) است.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

باکتری‌ها
ویرایش


باکتری استافیلی کوک که در حدود ۱۰۰۰۰ برابر شده‌است
نوشتار اصلی: باکتری
باکتری‌ها نسبت به رده دیگر یعنی ویروس‌ها بزرگ‌تر هستند و غالباً موجب فعالیت‌های مفید می‌شوند مانند تخمیر خمیر نان، ماست شدن شیر و…

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

ویروس‌ها
ویرایش

نوشتار اصلی: ویروس
ویروس در لغت به معنای سم است.

دانشمندان به این خاطر لقب سم را به ویروس دادند چون با عبور عصاره بیماریزای موزاییک تنباکو از فیلتری که باکتری‌ها از آن توان عبور ندارند همچنان باعث بیماری در گیاه تنباکو می‌شد و این عامل را که باکتری نبود یک توکسین یا سم نامگذاری کردند. ویروس‌ها غیر زنده تلقی می‌شوند، ویژگی‌هایی که ویروس برای زنده بودن ندارد بشرح زیر است:

ویروس‌ها هومئوستازی (حالت پایدار) ندارند.
ویروس‌های انزیمهای لازم برای تکثیر خود را ندارند
سوخت‌وسازی(متابولیسم) درون آن‌ها رخ نمی‌دهد و…
ویروسها از لحاظ ژنوم خود به دو گروه تقسیم می‌شوند:

۱. ویروس‌های DNAدار مثل آبله و تبخال

۲ ویروس‌های RNAدار مثل ویروس ایدز و آنفلوآنزا (ویروسهای این دسته بسیار هوشمند عمل کرده و به وسیله یٔ امکانات میزبان خود و با استفاده از سامانه رونوشت‌بردار معکوس خود از RNAی موجود در هستهٔ خود DNA می‌سازند) ویروس‌ها می‌توانند پوشینه یا انولوپ داشته باشند، ولی در کل همهٔ ویروس‌ها باید یک نوع اسید نکلوئیک و کپسید داشته باشند، یعنی پوشینه در برخی ویروس‌ها وجود ندارد. ویروس‌ها در آخرین سیستم بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها در سال ۲۰۱۸ دارای فیلوم کلاس هستند.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

بیماری‌زایی
ویرایش

به‌طور کلی می‌توان میکروب‌های بیماری‌زا را در ۷ گروه دسته‌بندی کرد:

ویروس‌ها
کلامیدیاها
ریکتزیاها
مایکوپلاسماها
باکتری‌ها
پروتوزوآها (تک‌یاخته‌ای‌ها)
قارچ‌ها

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

خانواده کلامیدیا (Chlamydia) هرچند گونه‌ای باکتری هستند ولی به دلیل کامل نبودن اندامکها لزوماً یک انگل داخل سلولی می‌باشند. معروفترین گونه در این خانواده کلامیدیا تراکوماتیس است. کلامیدیا تراکوماتیس عامل کلامیدیا تراکوماتیس (عفونت کلامیدیایی دستگاه تناسلی) و تراخم است. با شیوع پنجاه میلیون مورد آلودگی در سال، کلامیدیا تراکوماتیس شایعترین عفونت باکتریایی منتقله از راه تماس جنـ*ـسی می‌باشد.

سایر گونه‌های کلامیدیا مانند کلامیدیا سوئیس (Chlamydia suis) و کلامیدیا موریداروم (Chlamydia muridarum) هستند.

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

کلامیدیا تراکوماتیس
ویرایش

نوشتار اصلی: کلامیدیا تراکوماتیس
کِلامیدیا تِراکوماتیس، باکتری گرم منفی و داخل سلولی اجباری است که در سرده (جنس) کلامیدیا قرار گرفته‌است.[۱] اجسام انکلوزیون کلامیدیا تراکوماتیس، اولین بار در سال ۱۹۴۲ توصیف شدند. فیفان تانگ در سال ۱۹۵۷ برای اولین بار این باکتری را در کیسه زرده تخم مرغ کشت داد.

کلامیدیا تراکوماتیس دارای سه سرووار (سروتیپ) است:

سرووارهای Ab، B، Ba یا C که موجب بیماری تراخم می‌شوند.
سرووارهای D تا K که در اورتریت، عفونت‌های التهابی لگن، بارداری نابجا، ‍پنومونی و ورم ملتحمه در نوزادان نقش دارد.
سرووارهای L1، L2 وL3 که در بیماری لمفوگرانولوم ونروم (به لاتین: lymphogranuloma venereum، به طور مخفف LGV) نقش دارد.[۲]

دانلود رمان و کتاب های جدید

 

[Alastor]

ریکتزیا یا (به انگلیسی: Rickettsia) سرده‌ای از باکتریهای گرم منفی است. یکی از باکتریهای این سرده عامل بیماری تیفوس است. این گروه اصولاً باکتری داخل سلولی هستند.

دانلود رمان و کتاب های جدید