هوا فضا چیست
هوا فضا چیست ؟ کار یک مهندس هوافضا چیست ؟ یک مهندس هوا فضا در پایان دوره کارشناسی چه توانایی هایی دارد ؟ هدف از تربیت یک کارشناس هوافضا چیست ؟ گرایشها و شاخه های رشته دانشگاهی مهندسی هوافضا در دوره کارشناسی ارشد چیست ؟
قصد داریم تا در این مقاله به بخشی از این سوالات پاسخ دهیم .
پس با ما همراه باشید .
رشته هوا فضا یکی از رشته های گروه فنی مهندسی است . با توجه به رشد سریع و ناگهانی این علم در دهه های اخیر هم اکنون این رشته جزو رشته های استراتژیک علوم به حساب می آید . ولی با این وجود این رشته در ایران از قدمت زیادی بر خوردار نیست .
رشته مهندسی هوا فضا برای اولین بار در سال 1366 وارد ایران شد و اولین دوره کارشناسی این رشته را دانشگاه پلیتکنیک ( امیرکبیر ) راه اندازی کرد . هم اکنون این رشته در 6 دانشگاه صنعتی شریف ، امیرکبیر ، امام حسین (ع) ، شهید ستاری ، مالک اشتر و آزاد شعبه علوم و تحقیقات تدریس میشود .
همچون اکثر دیگر رشته های مهندسی طول متوسط دوره تحصیلی برای دوره کارشناسی 4 سال است . و همچون بسیاری از رشته های مهندسی دروس اين مجموعه شامل دروس عمومي ، پايه ، اصلي ، تخصصي ، كارگاهي و كارآموزي است و زمينههايي چون آيروديناميك ، سازه هوايي ، مكانيك پرواز و جلوبرندهها دروس تخصصی این رشته را شامل میشوند .
بايد توجه داشت كه صنايع هوافضا در دنيا يكي از پيشروترين زمينههاي تحقيقاتي است و همواره موجبات ترقي و جهش در ساير رشتههاي علوم و مهندسي را فراهم ساخته و در اين راستا بودجههاي عظيم نظامي و غيرنظامي را به خود اختصاص داده است ، موضوعاتي از قبيل طراحي و ساخت هليكوپتر ، هواپيماي بدون سرنشين ، بدون موتور ، عمود پرواز و يا جنگنده از يك طرف و ساخت پايگاههاي فضايي ، مسافرت به كرات ديگر و از طرف ديگر جامعيت و حساسيت اين رشته را بيش از پيش روشن ميسازد .
به طور کلی میتوان گفت هدف از تحصیل در این رشته آشنایی با شرایط اجسام پرنده و یا اجسام دارای شرایط جسم پرنده و بررسی و تحلیل این شرایط است .
دكتر كامران رئيسي استاد رشته مهندسي هوافضاي دانشگاه صنعتي اميركبير در معرفي اين رشته ميگويد : مهندسي هوافضا مجموعهاي از علوم و تواناييهاي علمي و عملي در زمينه تحليل ، طراحي و ساخت وسايل پرنده نظير هواپيماها ، چرخبالها ، گلايدرها ، موشكها و ماهوارهها است.
يكي از دانشجويان كارشناسي ارشد اين رشته نيز مهندسي هوا فضا را علمي استراتژيك ميداند كه در آن از همه علوم از جمله متالوژي ، كامپيوتر و الكترونيك استفاده ميشود و هدف آن تربيت كارشناساني است كه كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي ، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي ، چرخبالسازي و موشكي را تامين سازند. به همين دليل دانشجويان اين رشته موظف هستند كه در طي تحصيل 3 واحد پروژه بگيرند و در تابستان نيز در دفاتر مهندسي صنايع مربوط كارآموزي بكنند .
دروس تخصصی رشته مهندسی هوافضا بر چهار پایه کلی استوارند این چهار رکن اصلی عبارتند از : آيروديناميك ، جلوبرنده ها ، مكانيك پرواز و سازههاي هوافضايي .
به عنوان توضیح میتوان به این نکات اشاره کرد که :
آيروديناميك به مطالعه و بررسي جريان هوا ، محاسبه نيروها و گشتاورهاي ناشي از آن بر روي جسم پرنده ميپردازد و مهندس هوا فضا با فراگيري اين علم به تحليل جريانهاي پيچيده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نيروهاي آئروديناميكي امكان بررسي پايداري و طراحي سازه را فراهم ميكند .
جلوبرنده ها به مطالعه و بررسي سيستمهاي جلوبرنده اعم از موتورهاي پيستوني ، توربيني ، راكتها و نحوه توليد نيروي رانش در آنها ميپردازد .
مكانيك پرواز به مطالعه و بررسي رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئروديناميكي ، هندسي و وزني ميپردازد و در واقع علم مكانيك پرواز از عملكرد ( performance ) تشكيل ميشود و عملكرد به بررسي برد ، مسافت نشست و برخاست ، مداومت پروازي در سرعتهاي مختلف و پايداري و كنترل وسايل پرنده ميپردازد .
سازههاي هوافضايي به مطالعه و بررسي سازههاي هواپيما و ديگر وسايل پرنده ميپردازد و هدف آن طراحي سازههايي است كه علاوه بر استحكام كافي در برابر بارهاي آئروديناميكي و ساير بارهاي استاتيكي وارد بر وسايل پرنده ، حداقل وزن ممكن را نيز داشته باشند .
قابل ذکر است که این رشته در مقطع کارشناسی ارشد ( در ایران ) دارای همین گرایشها میباشد و هم اکنون قابلیت ادامه تحصیل در رشته هوا فضا در داخل کشور تا مقطع دکترا میسر میباشد .
رشته هوافضا قرابت زیادی با تمامی گرایشهای مهندسی مکانیک دارد به این جهت دارای تعدادی واحد مشترک با گرایشهای مهندسی مکانیک مثل جامدات و سیالات میباشد .
و اما در مورد دورنمای شغلی و آینده کاری فارق التحصیلان رشته مهندسی هوا فضا :
همانطور كه پيش از اين گفتيم هدف اصلي صنعت هوافضا طراحي و ساخت وسايل پرنده است ، در نتيجه فارغالتحصيلان مهندسي هوافضا ميتوانند در صنايع و موسسات تحقيقاتي هواپيمايي ، موشكي و ماهواره فعاليت بكنند و همچنين در كليه موسسات و سازمانهايي كه به نحوي از وسايل پرنده استفاده ميكنند ، به عنوان كارشناس تحقيق در عمليات و تعمير و نگهداري خدمت كنند. اما علاوه بر اشتغال در مراكز فوق يك مهندس هوافضا با تسلط بر علوم آئروديناميك ، طراحي سازه و روشهاي طراحي توربو ماشينها توانايي كار در شاخههاي متعددي از مهندسي و پروژههاي خارج از حيطه صنايع هوافضايي را نيز دارد.
كاربرد زمينههاي مطالعاتي يك مهندس هوافضا تنها به طراحي هواپيما و وسايل پرنده محدود نميشود. براي مثال آئروديناميك خودروها از برخي جهات شباهت زيادي به آئروديناميك هواپيما دارد و امروزه در اغلب صنايع خودروسازي با استفاده از تونل باد و علم آئروديناميك ، خودروهاي كم مصرفتري ميسازند. فرايند سيستمهاي كنترل صنعتي نيز با فرايندهاي طراحي كنترل در وسايل پرنده بر يك مبنا است و همچنين سازه اتومبيل و كشتي مشتركات زيادي با سازه يك هواپيما دارد و بالاخره توربينهاي گاز يك نيروگاه يا ايستگاه پمپ گاز همانند يك موتور جت تحليل و طراحي ميگردند. در نتيجه يك مهندس هوافضا علاوه بر شركتهاي هوايي در نيروگاهها ، صنايع نفت و گاز و صنايع خودروسازي فرصتهاي شغلي خوبي دارد.
و اما در مورد مشكلات و دشواريهاي شغلي فارغالتحصيلان اين رشته نيز میتوان به این نکات اشاره کرد که : مهمترين مشكل اين رشته جديد بودن آن است و اين كه هنوز براي آن برنامهريزيهاي لازم به صورت كلان تدوين نشده است و در نتيجه پراكندهكاري در اين رشته زياد است و در كل جذب نيروي انساني از كانال صحيحي انجام نميگيرد وگرنه عمدتا فارغالتحصيلان اين رشته از نظر بازاركار مشكلي ندارند.
رشته مهندسي هوافضا نيازمند سرمايهگذاري كلان است و بيش از ساير صنايع از وضعيت اقتصادي كشور تاثير ميپذيرد يعني اگر رشد اقتصادي خوبي داشته باشيم سرمايهگذاري در اين بخش بيشتر ميباشد و البته عكس اين قضيه نيز صادق است.
فارغالتحصيلان كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي، هليكوپترسازي، موشكي و صنايع ديگر را تامين ميكنند.
و اما هوافضا در بخش خصوصی چه جایگاهی دارد ؟
در سال 70 وزارت صنايع لايحهاي به مجلس داد كه بر اساس آن بخش خصوصي ميتوانست در كشور فعاليتهايي در زمينه هوافضا انجام بدهد . از سال 72 نيز به صورت رسمي مجموعهاي در وزارت صنايع متولي اين كار شد و به صورت هدايتكننده شركتها و مجموعههاي بخش خصوصي فعاليت خود را آغاز كرد كه حاصل اين كار ، توليداتي مثل ساخت هواپيماي گلايدر در بخش خصوصی بود كه طراحي آن توسط فارغالتحصيلان همين رشته انجام شد و در حال حاضر نيز 10 فروند از اين هواپيما توليد شده و با اخذ مجوزهاي بينالمللي در باشگاههاي سازمان هواپيمايي كشوري شروع به فعاليت كرده است. همچنين ميتوان به پروژه طراحي و ساخت هواپيماي سبك موتوردار اشاره كرد كه با موفقيت انجام شده و پروازهاي آزمايشي را نيز انجام داده است و بالاخره پروژه هواپيماي سمپاش از پروژههايي است كه به تازگي در بخش خصوصی صنایع كشور مطرح شده است .
در حال حاضر در كشور ما به ساخت هواپيما به دليل عدم سرمايهگذاري توجه زيادي نميشود اما فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در فرودگاهها در قسمت تعمير و نگهداري هوايي و همچنين در صنايع دفاع روي طراحي موشك و جنگافزارها فعاليت بكنند. علاوه بر اينها ميتوانند روي آئروديناميك خودروها، سازههاي خودروسازي و توليد توربينهاي بخار براي توليد برق كار بكنند. فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در شركتهاي خصوصي، هواپيماهاي كوچك دو نفره و يا چهارنفرهاي را كه در دست ساخت است با استانداردهاي بينالمللي تطابق داده و براي هواپيما گواهي پرواز يا توليد بگيرند.
مهندسي هوافضا
هدف :
هدف تربيت كارشناس در صنايع هواپيما و هليكوپترسازي و فردي آشنا به مقدمات و اصول مهندسي هوافضا است. طول متوسط دوره 4 سال است. دانشجويان موظفند 3 واحد پروژه بگيرند و 2 تابستان در دفاتر مهندسي صنايع مربوط كارآموزي كنند. فارغالتحصيلان كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي، هليكوپترسازي، موشكي و صنايع ديگر را تامين ميكنند. دروس اين مجموعه شامل دروس عمومي، پايه، اصلي، تخصصي، كارگاهي و كارآموزي است و زمينههايي چون آيروديناميك، سازه هوايي، مكانيك پرواز و جلوبرندهها را در بر ميگيرد. پايههاي اصلي لازم براي تحصيل در اين رشته رياضيات، فيزيك و زبان خارجي است. براي فارغالتحصيلان اين رشته امكان ورود به دوره كارشناسي ارشد مهندسي هوافضا وجود دارد. بايد توجه داشت كه صنايع هوافضا در دنيا يكي از پيشروترين زمينههاي تحقيقاتي است و همواره موجبات ترقي و جهش در ساير رشتههاي علوم و مهندسي را فراهم ساخته و در اين راستا بودجههاي عظيم نظامي و غيرنظامي را به خود اختصاص داده است، موضوعاتي از قبيل طراحي و ساخت هليكوپتر، هواپيماي بدون سرنشين، بدون موتور، عمود پرواز و يا جنگنده از يك طرف و ساخت پايگاههاي فضايي، مسافرت به كرات ديگر و جنگ ستارگان از طرف ديگر جامعيت و حساسيت اين رشته را بيش از پيش روشن ميسازد.
دكتر كامران رئيسي استاد رشته مهندسي هوافضاي دانشگاه صنعتي اميركبير در معرفي اين رشته ميگويد: مهندسي هوافضا مجموعهاي از علوم و تواناييهاي علمي و عملي در زمينه تحليل، طراحي و ساخت وسايل پرنده نظير هواپيماها، چرخبالها، گلايدرها، موشكها و ماهوارهها است. اين رشته بر چهار پايه آيروديناميك 1 ، جلوبرندگي 2 ، مكانيك پرواز 3 و سازههاي هوافضايي استوار است.
وي در توضيح چهار پايه علمي اين رشته ميگويد: «آيروديناميك» به مطالعه و بررسي جريان هوا، محاسبه نيروها و گشتاورهاي ناشي از آن بر روي جسم پرنده ميپردازد و مهندس هوا فضا با فراگيري اين علم به تحليل جريانهاي پيچيده در اطراف اجسام پرنده پرداخته و با به دست آوردن نيروهاي آئروديناميكي امكان بررسي پايداري و طراحي سازه را فراهم ميكند.
«جلوبرندگي» به مطالعه و بررسي سيستمهاي جلوبرنده اعم از موتورهاي پيستوني ، توربيني ، راكتها و نحوه توليد نيروي رانش در آنها ميپردازد.«مكانيك پرواز» به مطالعه و بررسي رفتار و حركات جسم پرنده با استفاده از اطلاعات آئروديناميكي ، هندسي و وزني ميپردازد و در واقع علم مكانيك پرواز از «عملكرد» تشكيل ميشود و «عملكرد» به بررسي برد، مسافت نشست و برخاست، مداومت پروازي در سرعتهاي مختلف و پايداري و كنترل وسايل پرنده ميپردازد.و در نهايت «سازههاي هوافضايي» به مطالعه و بررسي سازههاي هواپيما و ديگر وسايل پرنده ميپردازد و هدف آن طراحي سازههايي است كه علاوه بر استحكام كافي در برابر بارهاي آئروديناميكي و ساير بارهاي استاتيكي وارد بر وسايل پرنده، حداقل وزن ممكن را نيز داشته باشند.يكي از دانشجويان كارشناسي ارشد اين رشته نيز مهندسي هوا فضا را علمي استراتژيك ميداند كه در آن از همه علوم از جمله متالوژي ، كامپيوتر و الكترونيك استفاده ميشود و هدف آن تربيت كارشناساني است كه كادر مورد نياز محاسبات ، طراحي ، تحقيقات و ساخت صنايع مختلف هواپيمايي، چرخبالسازي و موشكي را تامين سازند. به همين دليل دانشجويان اين رشته موظف هستند كه در طي تحصيل 3 واحد پروژه بگيرند و در تابستان نيز در دفاتر مهندسي صنايع مربوط كارآموزي بكنند.آينده شغلي ، بازار كار ، درآمد: در مورد مشكلات و دشواريهاي شغلي فارغالتحصيلان اين رشته نيز دكتر رئيسي ميگويد: مهمترين مشكل اين رشته جديد بودن آن است و اين كه هنوز براي آن برنامهريزيهاي لازم به صورت كلان تدوين نشده است و در نتيجه پراكندهكاري در اين رشته زياد است و در كل جذب نيروي انساني از كانال صحيحي انجام نميگيرد وگرنه عمدتا فارغالتحصيلان اين رشته از نظر بازاركار مشكلي ندارند. همانطور كه پيش از اين گفتيم هدف اصلي صنعت هوافضا طراحي و ساخت وسايل پرنده است، در نتيجه فارغالتحصيلان مهندسي هوافضا ميتوانند در صنايع و موسسات تحقيقاتي هواپيمايي ، موشكي و ماهواره فعاليت بكنند و همچنين در كليه موسسات و سازمانهايي كه به نحوي از وسايل پرنده استفاده ميكنند، به عنوان كارشناس تحقيق در عمليات و تعمير و نگهداري خدمت كنند. اما علاوه بر اشتغال در مراكز فوق يك مهندس هوافضا با تسلط بر علوم آئروديناميك، طراحي سازه و روشهاي طراحي توربو ماشينها توانايي كار در شاخههاي متعددي از مهندسي و پروژههاي خارج از حيطه صنايع هوافضايي را نيز دارد.دكتر رئيسي در همين زمينه ميگويد: كاربرد زمينههاي مطالعاتي يك مهندس هوافضا تنها به طراحي هواپيما و وسايل پرنده محدود نميشود. براي مثال آئروديناميك خودروهااز برخي جهات شباهت زيادي به آئروديناميك هواپيما دارد و امروزه در اغلب صنايع خودروسازي با استفاده از تونل باد و علم آئروديناميك ، خودروهاي كم مصرفتري ميسازند. فرايند سيستمهاي كنترل صنعتي نيز با فرايندهاي طراحي كنترل در وسايل پرنده بر يك مبنا است و همچنين سازه اتومبيل و كشتي مشتركات زيادي با سازه يك هواپيما دارد و بالاخره توربينهاي گاز يك نيروگاه يا ايستگاه پمپ گاز همانند يك موتور جت تحليل و طراحي ميگردند. در نتيجه يك مهندس هوافضا علاوه بر شركتهاي هوايي در نيروگاهها، صنايع نفت و گاز و صنايع خودروسازي فرصتهاي شغلي خوبي دارد.
تواناييهاي مورد نياز و قابل توصيه : دانشجوي اين رشته بايد در كارهايش نظم و برنامهريزي داشته باشد چون حجم مطالبي كه در طول يك ترم ارائه ميشود، زياد بوده و مطالعه آنها مستلزم يك برنامهريزي دقيق ميباشد. زيربناي اين رشته رياضيات است و همچنين فيزيك و شيمي تا حدودي لازم ميباشد و البته همينجا لازم است توصيه شود كه دانشآموزان اگر در درس زبان خارجي ضعيف هستند، وارد اين رشته نشوند چون بيشتر دروس اين رشته به زبان انگليسي وابسته ميباشد.
مهندسي هوافضا يك رشته فني است و عموما كساني كه وارد رشتههاي فني ميشوند، بايد آمادگي كار در كارخانجات را داشته باشند و همچنين بايد افراد قوي و داراي پشتكار وارد اين رشته بشوند تا به ياري اراده قوي خود در پيشبرد اين رشته نوپا موفق گردند.وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
امكان ادامه تحصيل در مقاطع كارشناسي ارشد در گرايشهاي «جلوبرندگي ، مكانيك پرواز، سازههاي هوايي ، آيروديناميك ، هوافضا» ميسر ميباشد.رشتههاي مشابه و نزديك به اين رشته : ين رشته قبلا از زيرشاخههاي مهندسي مكانيك بوده است لذا داراي تعداد واحدهاي مشترك زيادي با رشته مهندسي مكانيك ميباشد.وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر: رشته مهندسي هوافضا نيازمند سرمايهگذاري كلان است و بيش از ساير صنايع از وضعيت اقتصادي كشور تاثير ميپذيرد يعني اگر رشد اقتصادي خوبي داشته باشيم سرمايهگذاري در اين بخش بيشتر ميباشد و البته عكس اين قضيه نيز صادق است. در حال حاضر در كشور ما به ساخت هواپيما به دليل عدم سرمايهگذاري توجه زيادي نميشود اما فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در فرودگاهها در قسمت تعمير و نگهداري هوايي و همچنين در صنايع دفاع روي طراحي موشك و جنگافزارها فعاليت بكنند. علاوه بر اينها ميتوانند روي آئروديناميك خودروها، سازههاي خودروسازي و توليد توربينهاي بخار براي توليد برق كار بكنند. فارغالتحصيلان اين رشته ميتوانند در شركتهاي خصوصي، هواپيماهاي كوچك دو نفره و يا چهارنفرهاي را كه در دست ساخت است با استانداردهاي بينالمللي تطابق داده و براي هواپيما گواهي پرواز يا توليد بگيرند.
|| نوشته شده در شنبه دهم آذر ۱۳۸۶ساعت 0:46 توسط رضا |
در كل اينترنت
در اين سايت
پست الکترونیک
پیوندهای روزانه
پیوندها
طرح قالب از