VIP همه چیز درباره هوا و فضا (هوا و فضا چیست؟)

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

فناوری هوافضا

هوافضا شامل جو زمین و فضای پیرامون آن است، که گاهی فضای بیرونی نیز نامیده می‌شود. به طور کلی این اصطلاح برای اشاره به صنایع و پژوهش‌هایی که طراحی، ساخت، عملیات و نگهداری خودروهایی که در هوا و فضا حرکت می‌کنند را در برمی گیرد.
به سخن دیگر هوافضا به مجموعه دانشها و فناوری‌های مرتبط با هوا و فضا گفته می‌شود. هوافضا یک صنعت چند گرایشی است که کاربردهای بازرگانی، صنعتی و نظامی دارد.

در بیشتر کشورهای صنعتی، هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی در صنایع هوافضا سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای نمونه در ایالات متحده ناسا برنامه فضایی دارد که بودجه آن از طریق مالیات از مردم فراهم می‌شود.

بطور ویژه مبحث هوانوردی و فضانوردی زیر مجموعه این فناوری هستند. تاریخچه این فناوری به زمان تلاش‌های ابتدایی برای پرواز، اختراع هواپیما و ساخت اولین موشک‌ها بر می‌گردد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

موشک

موشک بالیستیک میان‌برد هندی آگنی-۲
برای دیگر کاربردها، موشک (ابهام‌زدایی) را ببینید.

موشک ضدتانک جاولین در حال شلیک
موشَک هدایت‌شونده[۱] یا به اختصار موشک[۱] نوعی سامانه تسلیحاتی خودکششی هدایت‌شونده است. موشک‌های مدرن نخستین بار در جنگ جهانی دوم پدیدار شدند. موشک‌ها موجب یک دگرگونی انقلابی در تقریباً همه جنبه‌های فعالیت‌های نظامی شدند و به ویژه ماهیت نبردهای هوایی و دریایی، پشتیبانی نزدیک هوایی و جنگ هوایی استراتژیک را دگرگون ساختند. هرچند بمب‌های اتمی کشتار جمعی در مقیاسی بسیار گسترده را ممکن ساختند ولی موشک‌های بالستیک قاره‌پیمای مسلح به کلاهک اتمی بودند که روشی مطمئن را برای شلیک بمب‌های اتمی مطرح کردند.[۲]

موشک یک سامانه تسلیحاتی محسوب می‌شود چرا که از بخش‌های گوناگونی تشکیل می‌شود که دربرگیرنده بخش هدف‌یابی و هدایت، بخش پروازی، موتور و کلاهک می‌شوند. موتور موشک معمولاً یک راکت است و از این حیث موشک را می‌توان راکت هدایت‌شونده محسوب کرد. البته موشک‌های کروز به جای راکت از موتور جت استفاده می‌کنند و از این نظر نوعی هواپیمای بدون سرنشین هستند. کلاهک جنگی بمبی است که موشک آن را با خود حمل می‌کند و سیستم‌های هدایتی متنوعی مانند هدایت سیمی، تلویزیونی، گرمایی، لیزری، و راداری هم در انواع مختلف موشک‌ها استفاده می‌شوند. حرکت این سامانه هم با نیروی واکنش ناشی از خروج گاز تأمین می‌شود که ناشی از سوختن سوخت از طریق واکنش‌های شیمیایی داخل موتور موشک است. موشک از دید سوخت به دو دستهٔ موشک با سوخت مایع و موشک با سوخت جامد بخش می‌شود.

محتویات

• ۱ تفاوت موشک و سایر پرتابه‌ها
• ۲ پیشینه
• ۳ بخش‌ها
• ۴ سامانه هدایت
• ۵ انواع موشک
• ۶ پانویس
• ۷ منابع

تفاوت موشک و سایر پرتابه‌ها
مهماتی که به سوی هدفی شلیک می‌شوند به انواع گوناگونی تقسیم می‌شوند:

• مهماتی که نیروی حرکت خود را از خود می‌گیرد، مهمات هدایت شونده که در هوا یا فضا سفر می‌کند موشک هدایت‌شونده (به اختصار «موشک») نامیده می‌شود.
• مهماتی که نیروی حرکت خود را از خود می‌گیرد، و هدایت‌شونده نیست با نام «راکت» شناخته می‌شوند.
• مهماتی که از داخل یک سلاح دارای لوله (مثل تفنگ یا توپ) شلیک می‌شوند به نام فشنگ یا گلوله شناخته می‌شوند. البته موشک‌هایی نیز وجود دارند که برای شلیک از داخل لوله سازگار شده‌اند (مثل تانک‌های روسی و اسرائیلی که موشکهای هدایت‌شونده شلیک می‌کنند)
• مهماتی که نیروی حرکت خود را تأمین نمی‌کند و از داخل سلاح (مثل توپ و تفنگ) هم شلیک نمی‌شوند بمب هستند. بمب‌های بسیار کوچک معمولاً به نارنجک معروف هستند. چه هدایت‌شونده باشند یا نباشند؛ ولی اگر هدایت شده باشند به نام بمب هدایت شونده شناخته می‌شوند.
• مهماتی که نیروی حرکت خود را از خود می‌گیرد و در آب حرکت می‌کنند به نام اژدر شناخته می‌شوند (در گذشته اژدرهای ثابت هم وجود داشتند که اکنون با نام مین (مین دریایی) شناخته می‌شوند).

پیشینه
نخستین موشک‌های ساخته شده به عنوان سلاح جنگی، یک سری موشک بودند که توسط آلمان نازی در جنگ جهانی دوم ساخته شدند. مشهورترین آن‌ها وی-۱ و وی-۲ بودند هر دوی آن‌ها از یک سیستم سادهٔ مکانیکی خلبان اتوماتیک استفاده می‌کردند تا موشک در مسیر از پیش مشخص شده پرواز کند. نوع کمتر شناخته شده آنان یک سری از موشک‌های ضد ناو و ضدهوایی بودند که سیستم کنترل آن‌ها رادیویی بود و توسط اپراتور کنترل می‌شد. هرچند این سیستم‌های قدیمی در جنگ جهانی دوم در تعداد کم تولید شدند.

بخش‌ها

موشک کروز تاماهاوک

موشک ضدهوایی کوتاه‌برد راپیر

شلیک موشک ضدماهواره از جنگنده آمریکایی اف-۱۵
هر موشک یک سیستم تسلیحاتی است و از بخش‌های گوناگونی تشکیل می‌شود که معمولاً می‌توان آن‌ها را در چهار مورد رده‌بندی کرد:

• سیستم هدف‌گیری و هدایت
• بدنه پروازی
• موتور که نیروی پیشرانه موشک را تأمین می‌کند
• کلاهک یا سر جنگی که دربرگیرنده مواد منفجره است

سامانه هدایت
نوشتار اصلی: هدایت موشک
سامانه‌های متنوعی برای هدایت موشک وجود دارند. عمومی‌ترین روش این است که از یک نوع پرتو استفاده شود؛ مانند فرو سرخ یا لیزر یا موج‌های رادیویی تا موشک را به طرف هدف هدایت کنند. این پرتو ممکن است از خود هدف سر چشمه گرفته باشد (مثل گرمای موتور یا موج‌های رادار دشمن) یا ممکن است از خود موشک تأمین شود (مثل رادار) یا ممکن است توسط یک شخص سومِ خودی تأمین شود (مانند رادار وسیله نقلیه پرتاب یا پلت فرم پرتاب، یا یک نقش دهنده لیزر که توسط پیاده‌نظام عمل می‌کند) دو تای اولی معمولاً با اصطلاح شلیک و بعد هیچ شناخته می‌شوند چون نیازی به پشتیبانی بیشتر یا کنترل شدن از وسیله نقلیه یا پلت فرم پرتاب‌کننده ندارند تا عمل کنند. روش دیگر این است که از دوربین تلویزیونی استفاده کنند که به وسیله نور مرئی یا فروسرخ می‌توانند هدف را ببینند. تصویر ممکن است توسط یک عملگر انسانی استفاده شود تا موشک را راهنمایی کند به سوی هدف یا این کار توسط یک کامپیوتر انجام شود.

خیلی از موشک‌ها از ترکیبی از دو روش بالا یا بیشتر بهره می‌گیرند تا دقت و شانس برخورد موفقیت آمیز به هدف را ارتقا دهند. بعضی از موشک‌ها نیز با عکس برداری‌های پیشین از مسیری که باید موشک طی کند تا به هدف برسد هدایت می‌شود به این صورت که موشک لحظه به لحظه مسیر خود را با عکس‌های هوایی گرفته شده چک می‌کند تا به هدف برسد و معمولاً نیز عکس‌های هوایی و مسیر حرکت موشک از مناطق کوهستانی انتخاب می‌شود تا عکسها به راحتی قابل تشخیص برای موشک باشند

روش دیگر برای هدف‌گیری موشک این است که به موقعیتی از قبل شناخته شده پرتاب شود، با استفاده از سیستم‌های هدایتی مثل سیستم موقعیت‌یاب جهانی یا ترکام یا آی ان اس، این سیستم هدایت، موشک را با دانستن موقعیت فعلی موشک و موقعیت هدف و سپس حساب کردن مسیر بین آن دو هدایت می‌کند. همچنین این کار می‌تواند توسط یک کاربر انسانی با دقت کمتر انجام گیرد. کاربر انسانی هدف و موشک را باید ببیند؛ که به وسیله کابل یا رادیو بر اساس کنترل از راه دور هدایت می‌کند. یا به وسیله یک سیستم اتوماتیک که هم‌زمان موشک و هدف را ردیابی می‌کند.

انواع موشک
موشکها بطور کلی به چهار دسته زمین به هوا، هوابه‌هوا، هوابه‌سطح و سطح به‌سطح تقسیم می‌شوند. هریک از گروه‌ها نیز براساس برد، نوع سوخت، نوع کلاهک و نوع سیستم هدایت به زیرگروه‌هایی تقسیم می‌شوند.[۳]

موشک‌ها را همچنین می‌توان بر اساس نوع سطح پرتاب به دریاپایه، زمین‌پایه و هواپایه تقسیم کرد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

ماهواره

با تلویزیون ماهواره‌ای اشتباه نشود.

ماهواره مخابراتی میل‌استار
ماهواره[۱] به دستگاه‌های ساخت بشر گفته می‌شود که به صورت عمدی به فضا فرستاده شده و در مدارهایی در فضا به گرد زمین یا سیارات دیگر می‌چرخند.

اهمیت ماهواره‌ها برای مخابرات و بررسی منابع زمینی و پژوهش و کاربردهای نظامی و جاسوسی روزافزون است. بخشی از پژوهش‌های علمی و تخصصی که در آزمایشگاه‌های مستقر در فضا انجام می‌شود، هرگز نمی‌توانست روی کرهٔ زمین جنبهٔ عملی به خود گیرد.

نخستین ماهوارهٔ فضایی جهان اسپوتنیک-۱ (به معنی همسفر-۱ به زبان روسی) بود که در تاریخ ۱۲ مهر ۱۳۳۶ (۴ اکتبر ۱۹۵۷) به مدار زمین پرتاب شد. پرتاب اسپوتنیک-۱ به مدار زمین آغازگر عصر فضا و مسابقه فضایی شد. از آن زمان، حدود ۶۶۰۰ ماهوارهٔ بیش از ۴۰ کشور به وسیلهٔ ۱۰ ملت به فضا پرتاب شده‌اند. بنا بر تخمینی مربوط به ۲۰۱۳، ۳۶۰۰ تا در مدار باقی مانده‌اند. از این تعداد حدود ۱۰۰۰ تا فعال بوده‌اند و بقیه، عمر مفیدشان را پشت سر گذاشته و به زباله‌های فضایی تبدیل شده‌اند. تقریباً ۵۰۰ ماهواره عملیاتی در مدار زمین-پایین هستند؛ ۵۰ تا در مدار زمین-متوسط (در 20000 km)، و بقیه در مدار زمین-ثابت هستند (در 36000 km). تعداد کمی ماهواره بزرگ در قطعات جداگانه پرتاب و در مدار به هم متصل شده‌اند. بالغ بر یک دوجین سفینه کاوشگر در مدارات سایر اجرام قرار داده شده و تبدیل به ماهواره‌های مصنوعی ماه، تیر، ناهید، مریخ، برجیس(سیاره)، کیوان، تعدادی سیارک، و خورشید گشته‌اند.

اولین ماهوارهٔ ایالات متحده برای تقویت کردن مخابرات «پروژهٔ اسکور» در سال ۱۹۵۸ میلادی بود که از یک نوار برای ضبط و پخش پیام‌های صوتی استفاده می‌کرد. از این ماهواره برای پخش پیام تبریک کریسمس رئیس‌جمهور آمریکا «آیزن هاور» به سراسر دنیا استفاده می‌شد. در سال ۱۹۶۰ میلادی ناسا ماهوارهٔ «اکو» را پرتاب کرد. تل استار اولین ماهوارهٔ فعال مخابرهٔ مستقیم ماهواره‌ای تجاری بود. وابسته‌های به «ای تی اند تی» به عنوان بخشی از توافق چند ملیتی بین «ای تی اند تی»، آزمایشگاه‌های تلفن بل، ناسا، ادارهٔ پست عمومی بریتانیا و دفتر پست ملی فرانسه برای گسترش ارتباطات ماهواره‌ای، آن ماهواره را از پایگاه فضایی کیپ کارناورال در ۱۰ ژوئیه ۱۹۶۲ میلادی توسط ناسا پرتاب کردند. اولین و مهم‌ترین برنامهٔ ماهواره‌های مخابراتی در تلفن بلند برد میان قاره‌ای بود. پیشرفت‌ها در کابل‌های مخابراتی زیردریایی با استفاده از فیبرهای نوری باعث کاهش استفاده از ماهواره‌ها برای تلفن‌های ثابت در اواخر قرن بیستم شد، ولی هنوز برخی اقلیم‌ها یا قسمت‌هایی از برخی کشورها بودند که خطوط زمینی مخابرات در آن‌ها اندک بود یا موجود نبود مانند قطب جنوب، به علاوهٔ بخش عظیمی از استرالیا، آمریکای جنوبی، آفریقا، کانادای شمالی، چین، روسیه و گرین لند. بعد از اینکه سرویس تلفن راه دور تجاری با استفاده از مخابرات ماهواره‌ای ایجاد شد، یک میزبان از دیگر ارتباطات راه دور تجاری با ماهواره‌های مشابه در سال ۱۹۷۹ میلادی شامل موبایل‌ها ی ماهواره‌ای، رادیوی ماهواره‌ای، تلویزیون ماهواره‌ای و دسترسی اینترنتی ماهوارهٔ تطبیق شد. اولین تطابق‌ها برای بیشتر سرویس‌ها در دههٔ ۱۹۹۰ میلادی اتفاق افتاد و درحالیکه قیمت‌گذاری برای کانال‌های تقویت کنندهٔ ماهواره‌ای ادامه می‌یافت به‌طور قابل توجهی افت کرد.[۲]

محتویات

• ۱ کاربرد ماهواره‌ها
• ۲ تاریخچه
• ۳ وضعیت ماهواره و زمین
• ۴ ارتباط با زمین
• ۵ انواع ماهواره
• ۶ ایستگاه فضایی
• ۷ مدار ماهواره‌ها
  • ۷.۱ ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO)
  • ۷.۲ ماهواره‌های مدار قطبی (Polar)
  • ۷.۳ ماهواره‌های مدار زمین ثابت (Geo)
  • ۷.۴ ماهواره‌های مدار بیضوی
• ۸ منابع

کاربرد ماهواره‌ها

پویا نمایی مسیر حرکت ماهواره‌ها در مدار میانی زمین
در عصری که ما در آن زندگی می‌کنیم، ماهواره و تکنولوژی وابسته به آن، آنچنان در تاروپود جوامع بشری نفوذ کرده که نقش تعیین‌کنندهٔ آن در سیر تحولات تمدن بشری، قابل توجه است.

بخشی از تحقیقات و پژوهش‌های علمی - تخصصی، که در آزمایشگاه‌های مستقر در فضا انجام می‌شود، هرگز نمی‌توانست روی کرهٔ زمین جنبه عملی به خود گیرد. این تحقیقات، که بسیار متعدد و متنوع است، در تخصص‌های پزشکی، داروسازی، مهندسی مواد، مهندسی ژنتیک و ده‌ها مورد دیگر، تا به حال دستاوردهای بسیار ارزنده‌ای را به جوامع بشری عرضه کرده‌است.

ماهواره‌ها که در فضا در حال گردشند، می‌توانند اطلاعات باارزشی در اختیار انسان قرار دهند که منجر به تحولات شگرفی، در زمینه‌های گوناگون شود. ماهواره‌های کشف منابع زمینی، هواشناسی، مخابراتی، پژوهشی و نظامی از این نوع می‌باشند.

تاریخچه
ظاهراً نخستین اشاره به ماهواره در ادبیات، نوشته‌ای از ادوارد اورت هیل است. او در سال ۱۸۶۹ در داستانی به نام «ماه آجری» از ماهواره‌ای حامل انسان نام بـرده که به دور زمین می‌گردد. ژول ورن نیز در داستان «میلیون‌های بگم» در سال ۱۸۷۹ از گلوله توپی نام می‌برد که بطور ناخواسته در مدار زمین به گردش درآمده‌است. کنستانتین تسیولکوفسکی نیز در رساله خود به نام «اکتشاف فضای کیهانی با وسائل عکس‌العملی» در میان انبوهی از اندیشه‌های نو در مورد فضانوردی، از ماهواره نیز نام می‌برد.

شروع قرن بیستم
در سال ۱۹۴۵ نویسندهٔ مشهور بریتانیایی آرتور سی کلارک یکی از بزرگ‌ترین خالقان داستانهای علمی–تخیلی، برای اولین بار پیشنهاد قرار دادن یک ماهوارهٔ ارتباطی را در مدار ژئوسنکرون یا مدار کلارک که در فاصلهٔ تقریباً ۳۶۰۰۰ کیلومتری سطح زمین و بالای خط استوا قرار دارد را برای پوشش سیگنال‌های رادیویی و تلویزیونی داد. از این مدار امکان دسترسی به تقریباً ۴۰٪ سطح زمین وجود دارد.

جنگ جهانی دوم
ایدهٔ استفاده از ماهواره‌های ساخت دست بشر، برای اولین بار در پایان جنگ جهانی دوم بر سر زبان‌ها افتاد.

رقابت فضایی
نوشتار اصلی: رقابت فضایی
اولین ماهواره مصنوعی، اسپوتنیک ۱ (Sputnik ۱) بود که توسط شوروی در ۴ اکتبر ۱۹۵۷ شروع به کار کرد؛ که این باعث به راه افتادن یک رقابت فضایی بین شوروی و آمریکا شد. آمریکا نیز اولین ماهواره خود را در ۳۱ ژانویه ۱۹۵۸ به فضا پرتاب کرد. بزرگترین ماهواره مصنوعی که هم‌اکنون به دور زمین می‌چرخد ایستگاه بین‌المللی فضایی می‌باشد.

نخستین پرتاب توسط کشور

کشور سال پرتاب نخستین ماهواره
۱

اتحاد جماهیر شوروی ۱۹۵۷ اسپوتنیک ۱
۲

ایالات متحده آمریکا ۱۹۵۸ اکسپلورر ۱
۳

فرانسه ۱۹۶۵ آستریکس
۴

ژاپن ۱۹۷۰ اسومی
۵

چین ۱۹۷۰ دونک فانگ هونگ ۱
۶

بریتانیا ۱۹۷۱ پراسپرو ایکس-۳
۷

هند ۱۹۸۰ روهینی
۸

اسرائیل ۱۹۸۸ اوفک-۱
-

روسیه ۱۹۹۲ کاسموس ۲۱۷۵
-

اوکراین ۱۹۹۲ سیچ-۱
۹

ایران ۲۰۰۹ امید
۱۰

کره شمالی ۲۰۱۲ اونها
وضعیت ماهواره و زمین
ماهواره‌ای که در مدار ژئوسنکرون و در بالای خط استوا و هماهنگ با سرعت زمین و با زاویه‌ای ثابت، حرکت می‌کند، قسمت مشخصی از سطح زمین را بطور ثابت پوشش می‌دهد، و از یک ایستگاه زمینی نیز به صورت یک نقطه ثابت، قابل دیدن است.

گرانش ماه، خورشید، و دیگر ستارگان و سیارات منظومه شمسی روی ماهواره تأثیر می‌گذارد و می‌تواند ماهواره را از مدار خود جابجا کند. برای جلوگیری از این مسئله، موتورهای مخصوصی که به وسیلهٔ ایستگاه‌های زمینی کنترل می‌شوند، کمک می‌کنند که ماهواره‌ها در مدار خود باقی بمانند.

ارتباط با زمین
برای برقراری ارتباط از یک ایستگاه زمینی، معمولاً احتیاج به یک دیش بزرگ که به نام Uplink Antenna معروف است، می‌باشد و باعث تمرکز اطلاعات ارسالی به ماهواره می‌شود.

در ارتباط بین ماهواره و ایستگاه زمینی معمولاً از دو نوع موج و فرکانس متفاوت استفاده می‌شود. یکی برای Uplink و دیگری برای Downlink. دیش نصب شده بروی ماهواره، سیگنال ارسالی از ایستگاه زمینی را دریافت کرده و به یک دستگاه گیرنده می‌رساند و پس از یک سری پردازش، به فرستنده ماهواره انتقال می‌دهد و از طریق آنتن فرستنده ماهواره، مجدداً به سمت زمین باز تابش داده می‌شود.

امواج ارسالی
سیگنال ارسالی به سطح زمین، به وسیلهٔ دیش‌های معمولی، دریافت و جمع‌آوری شده و به دستگاه گیرنده ماهواره، از طریق ال ان بی، انتقال پیدا می‌کند. قدرت سیگنال دریافتی بر روی زمین، نسبت به فاصله و زاویه و… ماهواره و نقطه گیرندگی، متفاوت بوده و به صورت یک الگوی خاص به نام سایه ماهواره یا footprint معرفی می‌شود.

همیشه قدرت سیگنال ماهواره در مرکز سایه، بیشترین مقدار را دارا می‌باشد و در گوشه‌ها، از کمترین مقدار، برخوردار است. توجه به این نکته لازم است که دریافت سیگنال در خارج از سایه، احتیاج به دیش‌های بزرگ‌تر، دارد. امواج سانتی‌متری، جهت ارسال سیگنال ماهواره به زمین، مورد استفاده قرار می‌گیرد که محدوده فرکانسی آن‌ها بین ۳–۳۰ MHz می‌باشد.

دلیل اصلی استفاده از این امواج رادیویی کوتاه، انتشار راحت امواج و تأثیرات کم نویز و مزاحمت‌های فرکانسی است. البته فرکانسهای بالاتر از ۱۵ Ghz، به صورت وحشتناکی به وسیلهٔ اکسیژن هوا و بخار آب تضعیف می‌گردند.

ماهواره‌ها، سیگنالهای ارسالی خود را به صورت قطبی و با دو حالت افقی و عمودی ارسال می‌کنند و گاهی اوقات نیز، به صورت دورانی، چپ گرد و راست گرد. در سیستم‌های دیجیتال، امکان ارسال دیتا و چندین شبکه تلویزیونی و رادیویی بروی یک فرکانس وجود دارد.

انواع ماهواره
ماهواره ضد سلاح
ماهواره ضد سلاح، که بعضی مواقع ماهواره‌های کشنده نیز خوانده می‌شوند، ماهواره‌هایی هستند که برای خراب کردن ماهواره‌های دشمن و دیگر سلاح‌های مداری و اهداف دیگر طراحی شده‌اند؛ که آمریکا (در حال تحقیق و توسعه) و روسیه، از این نوع ماهواره‌ها، در اختیار دارند.

ماهواره‌های ستاره‌شناختی
ماهواره‌های ستاره‌شناختی که برای مشاهده فاصله سیاره‌ها وکهکشان‌ها و دیگر اشیای خارجی فضا، استفاده می‌شود.

ماهواره‌های زیستی
ماهواره‌های زیستی، ماهواره‌هایی هستند که برای حمل ارگانیسم‌های زنده، طراحی شده‌اند. عموماً برای آزمایش‌های علمی استفاده می‌شوند.

ماهواره‌های مخابراتی
ماهواره‌های مخابراتی، ماهواره‌هایی هستند که برای اهداف ارتباط راه دور، در فضا قرار گرفته‌اند. ماهواره‌های مخابراتی مدرن، نوعاً از مدارهای زمین‌همگام، مولنیا (Molniya) و پایین‌زمینی استفاده می‌کنند.

ماهواره‌های مینیاتوری
ماهواره‌های مینیاتوری، ماهواره‌هایی هستند که دارای وزن کم و سایز کوچک، به‌طور غیرعادی می‌باشند. طبقه‌بندی جدیدی که برای گروه‌بندی این ماهواره‌ها استفاده می‌شود، عبارت است از:

• ماهواره‌های کوچک (۵۰۰–۲۰۰ کیلوگرم)
• ماهواره‌های میکرو (زیر ۲۰۰ کیلوگرم)
• ماهواره‌های نانو (زیر ۱۰ کیلوگرم)

ماهواره‌های هدایت‌کننده
ماهواره‌هایی هستند که از پخش کردن سیگنال‌های رادیویی استفاده می‌کنند تا دریافت‌کننده‌های موبایل را در زمین فعال نمایند تا مکان دقیق آن‌ها مشخص شود.

ماهواره‌های اکتشافی
ماهواره‌های مشاهداتی زمین یا ماهواره‌های مخابراتی می‌باشند، که برای کاربردهای نظامی و جاسوسی مستقر شده‌اند.

ماهواره‌های زمین‌شناسی
ماهواره‌های زمین‌شناسی، ماهواره‌هایی هستند که برای نظارت بر محیط، هواشناسی و ساختن نقشه استفاده می‌شوند.

ماهواره‌های تتر
به ماهواره‌هایی که به وسیله یک کابل که به ماهواره‌ای دیگر متصل شوند، تتر (افسار) می‌گویند.

ماهواره‌های هواشناسی
ماهواره‌های هواشناسی، که به‌طور ابتدایی برای نشان دادن آب و هوای کره زمین به کار می‌روند.

ایستگاه فضایی
نوشتار اصلی: ایستگاه فضایی
ایستگاه فضایی، یک ساختار ساخته دست بشر می‌باشد که برای زندگی انسان در فضای خارج طراحی شده‌است. یک ایستگاه فضایی از انواع فضاپیماها به وسیله نقصش در نیرو محرکه زیاد یا امکانات بر زمین نشستن، متمایز می‌شود. به جای موتورهای دیگر به عنوان جا به جایی به و از ایستگاه استفاده می‌شود.

ایستگاه‌های فضایی برای باقی‌ماندن در مدار برای مدت کوتاهی طراحی شده‌اند، برای قسمتی از هفته یا ماه یا حتی سال.

مدار ماهواره‌ها
نوشتار اصلی: مدار (سیاره)

حرکت مداری
ماهواره‌ها به دور زمین در یک مسیرِ بسته، که آن را مَدار می‌نامند در حال گردش هستند. ناظری که خارج از جو زمین قرار گرفته و به زمین می‌نگرد، مشاهده می‌کند که ماهواره‌ها در مسیرهایی به دور زمین در حال چرخشند. این مسیرها می‌توانند دایره‌ای یا بیضوی یا حتی مربعی باشند؛ اما مرکز زمین در هر حالت در مرکز این مسیر یا در نقطه کانونی آن قرار می‌گیرد. ماهواره در صورتی که تحت تأثیر نیروهای جاذبهٔ دیگری قرار نگیرد، همواره در صفحه‌ای به نام صفحه مداری به گردش خود به دور زمین ادامه می‌دهد. حرکت این صفحهٔ مداری، به دورهٔ مداری و زاویهٔ صفحه، با مدار استوا بستگی دارد. اگر این زاویه صفر باشد، صفحهٔ مداری منطبق بر صفحهٔ استوایی زمین می‌شود.

عناصر مداری؛ عناصری ششگانه‌اند و به تقلید از یوهان کپلر و بر اساس قوانین حرکت سیاره‌ای‌اش (قوانین کپلر) نامگذاری شده‌اند. هر مدار، توسط این شش عنصر به‌طور کامل تعریف می‌شود و مقدارِ «مبدأ» زمانِ اعتبارِ پارامترها را مشخص می‌کند. برای این پارامترها، به دلیل تغییر جزئی مبناها، هر ۵۰ سال یک مبدأ جداگانه در نظر گرفته می‌شود تا تغییرات مبناها اصلاح گردد.

مدار واقعیِ (و عناصر مداری آن) اجرام، هنگامی که در معرض آشفتگی‌های گرانشی قرار می‌گیرند، تغییر می‌کند؛ بنابراین، مدارِ تعریف شده بوسیلهٔ عناصر مداری، فقط تَقریب ریاضیِ مداری در یک زمان خاص است، که مشخصهٔ مبدا؛ بیان‌کنندهٔ آن است.

عموماً ماهواره‌ها به روی چهار نوع مدار که بستگی به نوع کاربرد ماهواره دارد، قرار می‌گیرند:

• مدار پایین زمین(LEO) (به انگلیسی: Low Earth Orbit)
• مدار قطبی(POLAR) (به انگلیسی: Polar Orbit)
• مدار زمین‌ایست(GEO) (به انگلیسی: Geosynchronous Equatorial Orbit Elliptical)
• مدار بیضوی (به انگلیسی: Elliptical Orbit)

ماهواره‌های مدار پایین زمین (LEO)

به ماهواره‌هایی که در فاصله نسبتاً کمی از سطح زمین قرار دارند، ماهواره‌های مدار پایین زمین گفته می‌شود. بیشترین ارتفاع این نوع ماهواره‌ها از سطح زمین بین ۳۲۰ تا ۸۰۰ کیلومتر است. مسیر حرکت این ماهواره‌ها از غرب به شرق و هم‌جهت با دَوَران زمین به دور خودش است.

زمان یک دور چرخش به دور زمین در این مدارها، حدود ۹۰ دقیقه است. این مدارها در ارتفاع نسبتاً کمی قرار دارند، در نتیجه می‌توان اجسام نسبتاً سنگین را با یک سیستم پرتاب‌کنندهٔ ساده در آن مدارها قرار داد. گفتنی است که بیشتر ماهواره‌هایی که در این مدارها قرار دارند، درصد زیادی (حدود ۵۰ درصد) از وقت خود را در سایهٔ زمین می‌گذرانند و باید مجهز به باتری‌هایی باشند که بتوانند وسایل الکترونیکی را در این مدت تغذیه کنند. این مدارها معمولاً برای مشاهدات و فعالیت‌های ماهواره‌های نظامی به کار بـرده می‌شوند.

به دلیل نزدیکی فاصلهٔ این نوع ماهواره‌ها از سطح زمین، سرعت حرکت این ماهواره‌ها خیلی بیشتر از سرعت دوران زمین بدور خودش است؛ سرعت این‌گونه ماهواره‌ها باید به حدی باشد تا به زمین سقوط نکنند. گاهی سرعت آن‌ها به ۲۷٬۰۰۰ کیلومتر بر ساعت نیز می‌رسد. برخی از ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های سنجش از دور و ماهواره‌های جاسوسی از این نوع‌اند.

ماهواره‌های مدار قطبی (Polar)

پخش رسانه
مدار قطبی
نوعی از ماهواره‌ها را می‌گویند که مسیر مدار حرکت آن‌ها عمود بر خط استوا و مسیر دَوران آن از قطبهای شمال و جنوب می‌گذرد. مدار قطبی بی شباهت به مدارات ارتفاع پایین نیست و تنها فرق اساسی آن‌ها در جهت دَوران ماهواره است، ماهواره‌های مدار قطبی از شمال به جنوب در گردشند؛ برخلاف ماهواره‌های دیگر که از شرق به غرب است.

ماهواره‌های مدارات قطبی جهت مشاهده سطح زمین مورد استفاده قرارمی‌گیرند. وقتی که یک ماهواره مدار قطبی در حال دوران از شمال به جنوب بدور زمین است و چون زمین نیز خود از شرق به غرب در حال گردِش به دور خود است، این نکته باعث جاروب تمام نقاط موجود بر روی سطح زمین می‌گردد. این کار شبیه پوست کندن یک پرتقال است؛ قسمت به قسمت و در نهایت یک شکلِ تصویرِ کروی از سطح زمین.

بعضی از ماهواره‌های هواشناسی، ماهواره‌های سنجش از دور و ماهواره‌های جاسوسی از این نوع‌اند.

ماهواره‌های مدار زمین ثابت (Geo)

مَدار زمین‌ایست
این نوع ماهواره‌ها در حالت کلی به روی مدار زمین‌ایست و بر بالای خط استوا، در فاصله ۳۵۷۸۶ کیلومتری از سطح زمین قرار داند.

مدارهای زمین‌ایست دوره گردِشی، درست برابر گردش زمین دارند. این مدار، مدار۲۴ ساعته نیز خوانده می‌شود. این ماهواره‌ها با سرعتی حدود سه کیلومتر درثانیه در مدار زمین‌ایست حرکت می‌کنند. برای ردیابی ماهواره احتیاج به سیستم پیچیده‌ای نیست ماهواره‌ها در مدار ثابت زمینی، با تعداد کم، امکان ایجاد پوشش زیادی را در روی زمین دارند. به عنوان مثال سه ماهواره در روی این مدار برای پوشش بیشتر سطح زمین (به جز قطبها) کافی هستند.

ماهواره نسبت به زاویه‌ای که ایستگاه زمینی آن را می‌بیند، ثابت است، در نتیجه احتیاجی به تغییر جهت آنتن نیست ولی تنظیم آن ضروری است تعداد زیادی از ایستگاه‌های زمینی می‌توانند تحت پوشش یک ماهواره در این مدار قرار گیرند به‌طوری‌که آنتن هر ماهواره می‌تواند حداکثر ۴۲/۴ درصد سطح کره زمین را بپوشاند. این نوع ماهواره‌های در فضا در مکانی ثابت قرار دارند و همراه با دوران زمین بدور خود، می‌گردند و به دلیل همین ثبات دارای سایه‌ای ثابت (معروف به «جای‌پا») بر زمین هستند. به مدار geosynchronous مدار مدار زمین‌ایست یا مدار کلارک نیز گفته می‌شود.

تمام ماهواره‌های مخابراتی و تلویزیونی از این نوع هستند.

ماهواره‌های مدار بیضوی

این ماهواره‌ها دارای مداری بیضوی هستند. دو نقطه مهم از مدار این ماهواره‌ها نقطه اوج و نقطه حضیض آن‌ها است.

• قسمتی که به سطح زمین نزدیک می‌شوند به نام نقطه حضیض یا perigee نامیده می‌شود.
• قسمتی که از سطح زمین دور می‌شود به نام نقطه اوج یا apogee نامیده می‌شود.

مسیر حرکت و دوران این نوع ماهواره مانند ماهواره‌های قطبی از سمت شمال به جنوب است.

چون اکثر ماهواره‌های مخابراتی در مدار زمین‌ایست قرار گرفته‌اند، این ماهواره‌ها هیچ پوششی بروی قطب‌های شمال و جنوب ندارند. به همین دلیل و جهت پوشش قطب‌ها از ماهواره‌های مدار قطبی استفاده می‌شود. در واقع این نوع از ماهواره‌ها شمالی‌ترین و جنوبی‌ترین قسمت نیمکره‌ها را پوشش می‌دهند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

شاتل فضایی
شاتل فضایی

شاتل دیسکاوری در هنگام پرتاب (مأموریت اس تی اس-۱۲۰)
ماموریت Manned orbital launch and reentry
سازنده United Space Alliance:
Thiokol/ای تی کی (SRBs)
لاکهید مارتین/مارتین مریتا (ET)
بوئینگ/Rockwell (orbiter)
کشور سازنده ایالات متحده آمریکا
اندازه
ارتفاع ۵۶٫۱ متر (۱۸۴٫۲ فوت)
قطر ۸٫۷متر (۲۸٫۵ فوت)
جرم ۲۰۳۰ تن (۴۴۷۰۰۰۰پوند)
ظرفیت
بار مفید به مدار نزدیک زمین ۲۴۴۰۰کیلوگرم (۵۳۶۰۰پوند)
بار مفید به
GTO ۳۸۱۰کیلوگرم (۸۳۹۰پوند)
بار مفید به
مدار قطبی (فضا) ۱۲۷۰۰کیلوگرم (۲۸۰۰۰پوند)
تاریخچه راه‌اندازی
وضعیت بازنشسته
مکان‌های راه‌اندازی LC-39, پایگاه فضایی کندی
SLC-6, Vandenberg AFB (unused)
مجموع راه‌اندازی‌ها ۱۳۳
موفقیت‌ها 132 successful launches
131 successful re-entries
شکست‌ها ۲:
(launch failure, Challenger); and
(re-entry failure, Columbia)
نخستین پرواز April 12, 1981
محموله‌های برجسته Tracking and Data Relay Satellites
آزمایشگاه فضایی
Great Observatories (including Hubble)
Galileo, Magellan, Ulysses
Mir Docking Module
ISS components
تقویت‌کننده‌ها (مرحله ۰) - Solid Rocket Boosters
شماره تقویت‌کننده‌ها ۲
موتورها ۱ solid
رانش ۱۲٫۵ MN each, سطح آب‌های آزاد liftoff (۲٬۸۰۰٬۰۰۰ پوند-نیرو)
تکانه ویژه 269 s
زمان سوزاندن 124 s
سوخت solid
نخستین مرحله - External Tank
موتورها ۳ SSMEs located on Orbiter
رانش 5.45220 MN total, sea level liftoff (1,225,704 lbf)
تکانه ویژه 455 s
زمان سوزاندن 480 s
سوخت LOX/LH2
دومین مرحله - Orbiter
موتورها ۲ OME
رانش 53.4 kN combined total vacuum thrust (12,000 lbf)
تکانه ویژه 316 s
زمان سوزاندن 1250 s
سوخت MMH/N۲O۴

فضاپیمای کلمبیا چند ثانیه پس از آغاز پرتاب (سال ۱۹۸۱)
شاتل فضایی (به انگلیسی: Space Shuttle) آمریکا که اولین بار در سال ۱۹۸۱ پرتاب شد. نخستین سفینه قابل استفاده مجدد جهان بود. سه بخش اصلی آن مدارپیما، موشکهای تقویت‌کننده، و مخزن خارجی سوخت می‌باشد. خصوصیت اصلی شاتل این هست که اجزای اصلی آن، از جمله مدارپیما، به دفعات متعدد می‌توانند به فضا پرتاب شوند به جز مخزن خارجی سوخت که یکبار مصرف هست. کاشی‌های ویژه مقاوم در برابر گرما مانع از سوختن مدارپیما به هنگام بازگشت به جو زمین می‌شوند. بازوی قابل کنترل از راه دور تعبیه شده در مخزن محموله مدارپیما، می‌تواند ماهواره‌ها را در فضا قرار دهد؛ و همچون سکویی ثابت برای کار فضانوردان عمل کند.

پس از فضاپیماهای مرکوری، جمینی و آپولو (که ماه را فتح کرد)، آمریکایی‌ها در پی سفینه‌های رفت و برگشتی رفتند و بدین سان، شاتل‌های فضایی متولد شدند. شاتل‌ها تا ۷ مسافر و ۲۵ تن تجهیزات را در خود جای می‌دهند و زمان طولانی‌تری را در مدار زمین به سر می‌برند. آن‌ها همچنین به یک بازوی روباتیک مجهز هستند که به کمک آن می‌توانند ماهواره‌ها را به دام انداخته، اقدام‌های لازم را دربارهٔ تعمیرات یا انتقال آن صورت دهند.

تاکنون هفت شاتل به نام‌های انترپرایز، پث فایندر، کلمبیا، چلنجر، دیسکاوری، آتلانتیس و اِندِور ساخته شده که دو شاتل نخست، ناکامل و برای آزمایش‌ها و بررسی‌ها ساخته شده‌اند. از میان پنج شاتل پسین نیز چلنجر و کلمبیا دچار سانحه شده‌اند و فقط سه شاتل دیسکاوری، آتلانتیس و اِندِور تا سال ۲۰۱۰ مشغول کار بودند. به دلیل دو سانحه که باعث کشته شدن ۱۴ فضانورد و از دست رفتن ۲ فضاپیمای شاتل شد، ناسا در سال ۲۰۱۰ میلادی شاتل را بازنشست کرد.

شاتل‌های فضایی بسیار هزینه‌بر بودند، به‌طوری‌که فقط پرتاب آن پانصد میلیون دلار هزینه دربرداشت و این، غیر از هزینه‌های نگهداری و تعمیرات آن بود. همین هزینه‌های سنگین موجب شد تا روسیه از شاتل فضایی قدرتمند خود، بوران، استفاده نکند. بوران با قدرت حمل ۳۰ تن تجهیزات، و استفاده از امکانات ناوبری پیشرفته، قابلیت‌های بالاتری از همتای آمریکایی خود داشت؛ ولی به دلیل هزینه‌های بسیار بالا، روسیه از آن استفاده نکرده‌است.

فضانوردان مأموریت STS-118

پخش رسانه
لحظه پرتاب شاتل آتلانتیس در مأموریت STS-132
محتویات

• ۱ اجزای شاتل
  • ۱.۱ مدارپیما
• ۲ ابعاد
  • ۲.۱ موشک تقویت‌کننده سوخت جامد
  • ۲.۲ مخزن پیشران خارجی (نارنجی رنگ)
• ۳ آزمایشگاه فضایی
• ۴ فاجعه‌های شاتل فضایی
  • ۴.۱ فاجعه چلنجر
  • ۴.۲ فاجعه کلمبیا
  • ۴.۳ بازنشستگی
• ۵ فضاپیماهای شاتل
• ۶ در فرهنگ و اجتماع
• ۷ جستارهای وابسته
• ۸ منابع
• ۹ پیوند به بیرون

اجزای شاتل
مدارپیما (یا مدارگرد) که گاهی به تنهایی شاتل فضایی خوانده می‌شود، همان وسیله هواپیماشکلی است که به زمین بازمی‌گردد و فرود می‌آید. بوسترهای پیشران جامد پس از فاز اولیه پرتاب جدا شده و در دریا سقوط می‌کنند تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند. مخزن خارجی شاتل فضایی هم که معمولاً در تصاویر با رنگ نارنجی مشخص است، پس از فاز نهایی پرتاب از مدارپیما جدا شده و در جو متلاشی می‌شود. شاتل فضایی قادر است تا محموله ۲۴٬۴۰۰ کیلوگرمی را تا مدار ۲۰۴ کیلومتری حمل کند. اگر محموله برای ایستگاه فضایی بین‌المللی باشد که در ارتفاع حدود ۴۰۰ کیلومتری قرار دارد، این قابلیت حمل به ۱۲٬۵۰۰ کیلوگرم کاهش می‌یابد. برای مدار انتقالی زمین‌ثابت، قابلیت حمل محموله به ۳٬۸۱۰ کیلوگرم می‌رسد. این آمار برای شاتل‌های بعد از سانحه چلنجر ارائه شده‌است. تا قبل از چلنجر، قابلیت حمل محموله حدود ۱۵ درصد بیشتر بود که بعد از آن در جهت افزایش ایمنی عملیات این قابلیت حمل کاهش یافت [۵]. البته مدارگردهای مختلف به لحاظ وزنی اندکی با هم متفاوتند که این مسئله می‌تواند روی قابلیت حمل محموله مؤثر باشد. همچنین در طول بیش از دو دهه برنامه شاتل فضایی، وزن قسمت‌هایی از این وسیله مانند مخزن خارجی نیز چند بار کم شده‌است، که این مسئله هم بر روی توانایی شاتل در حمل محموله مؤثر بوده‌است.

مدارپیما
وظیفه اصلی مدارپیمای شاتل حمل فضانوردان و محموله‌ها به فضا و بازگرداندن آن‌ها به زمین است. این بخش شاتل شبیه به یک هواپیما با دو بال دلتا و دمی عمودی است. مدارپیما به هنگام بازگشت به زمین درست مانند یک هواسُر عمل می‌کند و بدون هیچ‌گونه نیروی پیشران بر روی باند فرود می‌آید.

مدارپیما از سه قسمت اصلی تشکیل شده‌است. در قسمت جلویی آن کابین کنترل و محل استقرار فضانوردان قرار دارد.

قسمت میانی مدارپیما با دارا بودن فضایی خالی با طول زیاد، بستری برای حمل محموله‌ها است.

در قسمت عقبی شاتل نیز سه موتور پیشران مایع قرار دارند که در هنگام پرتاب از مخزن سوخت خارجی تغذیه شده و بخشی از نیروی رانش مرحله اول و تمام نیروی مرحله دوم پرتاب را تأمین می‌کنند. هر یک از این موتورها، نیروی رانشی معادل ۱/۲ میلیون نیوتن در خلاء و ۶۷/۱ میلیون نیوتن را در سطح دریا تأمین می‌کنند. نسبت سوخت (هیدروژن مایع) به اکسیدکننده (اکسیژن مایع) در آن‌ها ۶ به ۱ است. تمام مدارپیماها دارای ابعاد کاملاً یکسانی هستند و تنها از نظر برخی ویژگی‌های سامانه‌ای با هم تفاوت دارند. مدل‌های جدیدتر به لحاظ سازه‌ای سبک‌تر شده‌اند و بنابراین قابلیت حمل سامانه و محموله آن‌ها افزایش پیدا کرده‌است. همین تفاوت‌ها باعث می‌شود تا به لحاظ قابلیت مأموریت نیز تفاوت‌هایی داشته باشند. هر مدارگرد برای حمل ۴ تا ۷ فضانورد (که دو نفر آن‌ها حتماً خلبان هستند) طراحی شده‌است. گرچه مأموریت با ۸ فضانورد نیز تجربه شده‌است. مدارگردها قادر هستند در موارد اضطراری تا ۱۱ نفر را نیز با خود به زمین بازگردانند.

هر مدارگرد دارای سامانه‌ای موسوم به سامانه مانور مداری است که برای مانورهای مداری آن در فضا طراحی شده‌است. این سامانه که در قسمت عقب (کنار دم) مدارگرد تعبیه شده، از دو موتور پیشران مایع هر یک با نیروی رانش ۲۶٬۷۰۰ نیوتن تشکیل شده‌است. در کنار این سامانه مداری، سامانه کنترل عکس‌العملی شامل ۲۴ پیشرانه ۳٬۸۷۰ نیوتنی وچهار موتور ورنیه نیز بکار گرفته شده‌است. علاوه بر همه اینها، ۱۴ پیشرانه فضایی و دو موتور ورنیه نیز در قسمت دماغه شاتل وجود دارند. همه این پیشرانه‌ها از پیشران مایع مونومتیل هیدرازین و تترا اکسید نیتروژن استفاده می‌کنند. سازه مدارگرد بیشتر از آلومینیوم ساخته شده‌است اما سازه‌های پشتیبان موتورهای راکتی آن بیشتر از آلیاژ تیتانیوم هستند.

بازوی رباتی یا جایگذاری از راه دور نیز که پیشتر توضیح داده شد، یکی از سامانه‌های جانبی مهم مدارگرد است که در طول بستر بار آن قراردارد.

یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های مدارگرد، کاشی‌های عایق حرارتی هستند که در زیر بدنه، بال و دماغه شاتل به‌صورت سرتاسری نصب می‌شوند تا در هنگام ورود مجدد مدارگرد به زمین جلوی نفوذ حرارت چندین هزار درجه‌ای را به شاتل بگیرند. سانحه دوم شاتل فضایی (کلمبیا) به خاطر نقص به وجود آمده در همین عایق‌ها بود.

ابعاد
الف :طول بدنه حدود ۳۷ متر ب:فاصله، بین دو سر بال حدود ۲۳ متر ج:ارتفاع ایستاده روی سکوی پرتاب ۱۷ متر د:وزن تقریبی: ۶۸ تن

موشک تقویت‌کننده سوخت جامد
دو موشک تقویت‌کننده (بوستر) پیشران جامد شاتل فضایی به رنگ سفید بوده و در طرفین مخزن خارجی نصب می‌شوند. این دو بوستر نقش اصلی را در مرحله اول پرتاب شاتل فضایی بر عهده دارند. بوسترها در نهایت پس از گذشت ۲ دقیقه تهی از سوخت گردیده و جهت سبک‌سازی سامانه و در ارتفاع حدود ۴۵٬۷۰۰ متری (۱۵۰٬۰۰۰ پایی) از شاتل فضایی جدا می‌شوند. چتر شان باز شده و در آب‌های اقیانوس می‌افتند. سپس به وسیله یدک‌کش‌های مخصوص، از آب گرفته شده، جهت بازیافت و استفاده مجدد مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. نوع سوخت: پیشران بوسترها (نوع سوخت موتورهای تقویتی) از نوع جامد است. ۱۶ درصد پودر آلومینیوم اتمیزه شده به عنوان سوخت، ۸/۶۹ درصد پرکلرات آلومینیوم به عنوان اکسیدکننده، ۲/۰ درصد اکسید آهن به عنوان کاتالیزور، ۱۲ درصد اسید اکریلونیت به عنوان بایندر و ۲ درصد اپوکسی(€=چسب دوقلو، چسب ترکیبی) به عنوان ماده مخصوص سوخت هستند. ترکیبات با درصدهای بالا، مجموعاً سوخت این پیشران‌ها را تشکیل می‌دهند.

هر بوستر در راستای طولی از پنج قسمت مجزا تشکیل شده که در هنگام آماده‌سازی برای پرتاب مونتاژ می‌شوند.

در بخش نوک بوسترها چند موتور راکتی کوچک در جهت معکوس تعبیه شده‌اند تا هنگام جدایی، جهت جلوگیری از برخوردشان با شاتل عمل‌کنند. ضمناً بوسترها با استفاده از سامانه نازل متحرک خود، هنگام پرتاب نیز نقش عمده‌ای در کنترل حرکت کل شاتل (مرحله اول=پرتاب) ایفا می‌کنند. علت اصلی بروز سانحه انفجار چلنجر، ۷۳ثانیه پس از پرتاب چلنجر، نقص در یکی ازیم این اورینگ‌ها بودواشر عایق حلقه‌ای (O-Ring)چون عایق بخش انتهایی یکی از بوسترها معیوب بود. بعد از این حادثه، تغییرات زیادی به لحاظ مهندسی در سامانه بوسترها صورت پذیرفت.

مخزن پیشران خارجی (نارنجی رنگ)
مخزن خارجی شاتل فضایی، محفظه‌ای است برای نگهداری مجزای هیدروژن مایع و اکسیژن مایع از همدیگر تا که در موتورهای راکتی پیشران مایع نصب شده در پشت مدارپیما، تزریق بشوند. این مخزن عظیم در اولین شاتل‌ها سفیدرنگ بود. اما بعد از این که مشخص شد این رنگ هیچ اثر مثبت مکانیکی بر روی مخزن ندارد، از رنگ زدن آن خودداری شد تا بدین ترتیب، ۲۷۲ کیلوگرم از وزن آن کاسته شود. بازتاب رنگ نارنجی ازین مخزن؛ مربوط به رنگ پرایمر آن است. (منظور همان رنگ آستری یا به اصطلاح ضدزنگ است).

پس از جدایش بوسترها (دو مخزن سفید کوچکتر) در انتهای مرحله اول پرتاب و در ارتفاع ۴۵ کیلومتری، مدارگرد با استفاده از -سوخت مایع پیشران- موجود در این مخزن، تا ارتفاع ۱۱۳ هزار متری بالا می‌رود. حدود هشت الی ۸:۳۰ ثانیه پس از لحظه پرتاب و ۱۰ ثانیه بعد از خاموشی موتورهای راکتی عقبی مدارگرد، این مخزن نیز جدا و در هوا متلاشی می‌شود و برخی بقایای آن در اقیانوس هند یا اطلس سقوط می‌کنند. (یکبارمصرف است دیگر!!!)

این مخزن حاوی ۵/۱ میلیون لیتر اکسیژن مایع و ۵/۰ میلیون لیتر هیدروژن مایع در هنگام پرتاب است. پوسته مخزن با ضخامت دوونیم سانتی‌متر، پوششی از فومِ [پلی‌ایزوسیانورات] دارد. جنس مخازن هیدروژن و اکسیژن آن از آلومینیوم ۲۰۹۰ و ۲۱۹۵ است که برای نگهداری مایعات کرایژنیک بسیار مناسب است. مخازن اکسیژن و هیدروژن آن به گونه‌ای طراحی شده‌است که جلوی تلاطم مایعات، در داخل آن‌ها گرفته شود. طول این مخزن ۹/۴۶ متر=946cm و قطر آن ۴/۸ متر=480cmاست. وزن خالی آن بارها دستخوش تغییر شده اما حدوداً ۲۶ تن است. سازه مخزن به نوعی رابط و پشتیبانی برای کلیه قطعات مجموعه‌است. (مانند شاسی ماشین)

فضا پیمای آتلانتیس در سکوی پرتاب A در پایگاه فضایی کندی دیده می‌شود. در زمینه پشتی عکس فضا پیمای اندور در سکوی پرتاب B در حال آماده باش (جهت انجام عملیات نجات در صورت بروز حادثه احتمالی) دیده می‌شود (سال ۱۹۹۸).
آزمایشگاه فضایی
آزمایشگاه فضایی آزمایشگاه ویژه‌ای است که درون مخزن محموله مدارپیما جای می‌گیرد تا با ایجاد فضای اضافی دانشمندان بتوانند در فضا آزمایش کنند این آزمایشگاه بنا به نوع آزمایش‌های هر سفر مجهز می‌شود آزمایشگاه فضایی همچنین بخش‌های روبازی دارد که برای مطالعه فضا و زمین هستند این آزمایشگاه متراکم از طریق مجرای هوابند به مدارپیما متصل می‌شود.

تمامی مدارپیماها نامگذاری شده‌اند. اولین آن‌ها به نام انترپرایز از نام سفینه فضایی مجموعه تلویزیونی پیشتازان فضا (استارترک) اقتباس شد. انترپرایز برای مقاصد آزمایشگاهی ساخته شده بود ولی هیچگاه به مدار نرفت هر چند که چندین بار در بالای یک فروند بوئینگ ۷۴۷ پرواز کرد در سال ۱۹۷۷ انترپرایز از ارتفاع ۶۷۰۰ متری (۲۲هزار پایی) رها شد و سالم به زمین نشست. ناوگان کنونی شامل سه مدارپیمای دیسکاوری، آتلانتیس و اندیور است.

فاجعه‌های شاتل فضایی
فاجعه چلنجر
در ۲۸ ژانویه سال ۱۹۸۶ میلیون‌ها بیننده تلویزیون در سراسر جهان با وحشت شاهد انفجار شاتل فضایی چلنجر در کمتر از ۲ دقیقه بعد از پرتابش بودند. این شاتل کاملاً منهدم شد و همه ۷ فضانورد آن کشته شدند. یکی از آن فضانوردان به نام کریستیا مک‌آلیف اولین معلمی بود که به فضا سفر می‌کرد. بررسی دربارهٔ این فاجعه آشکار نمود که عایق (واشر آببندی) میان ۲ بخش موشکهای تقویت‌کننده جدا شونده، باعث نشت گاز و آتش‌گیری شاتل شده بود. پس از این رویداد برنامه فضایی شاتل به مدت سه سال متوقف شد تا ایمنی آن بهبود یابد.

فاجعه کلمبیا
در سال ۲۰۰۳ میلادی، شاتل کلمبیا هنگام بازگشت به زمین به خاطر آسیب دیدگی بال چپ منفجر شد و تمامی ۷ فضانورد آن کشته شدند.

بازنشستگی
پس از ۲ سانحه مرگبار، ناسا فضاپیماهای شاتل را در سال ۲۰۱۰ بازنشسته کرد. امروزه فضاپیماهای سایوز روسی تنها وسیله اعزام فضانوردان به فضا هستند.

فضاپیماهای شاتل

• فضاپیمای انترپرایز (آزمایشی)
• فضاپیمای دیسکاوری (آمریکا) بازنشسته، در مرکز هوافضای استیون ادوار هیزی، از ضمایم فرودگاه بین‌المللی دالس واشینگتن که از زیرمجموعه‌های موزه ملی هوافضای اسمیتسونین هست، نگهداری می‌شود.
• فضاپیمای آتلانتیس (آمریکا) بازنشسته، در مرکز فضایی کندی نمایش داده می‌شود.
• فضاپیمای اندور (آمریکا) بازنشسته، در مرکز (موزه) علوم کالیفرنیا در لس آنجلس نمایش داده می‌شود.
• فضاپیمای کلمبیا (آمریکا) (در مأموریت فضایی از بین رفته‌است)
• فضاپیمای چلنجر (آمریکا) (در مأموریت فضایی از بین رفته‌است)
• بوران (روسیه)

در فرهنگ و اجتماع
سرویس پست آمریکا محصولات پستی متعددی را که تصویر شاتل فضایی را دارند ارائه کرده‌است. اولین تمبر پستی در این زمینه در سال ۱۹۸۱ رونمایی شد که اکنون در موزه ملی پستی (آمریکا) قرار دارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مریخ‌نورد

دو مریخ‌نورد اکتشاف و کنجکاوی در کنار هم
مریخ‌نورد یک خودروی خودکار است که بعد از فرود بر روی سیاره مریخ به حرکت در می‌آید. مریخ‌نورد نوعی سطح‌نورد است و نسبت به فضاپیماهای سطح‌نشین ساکن برتری دارد. برای مثال یک مریخ نورد قادر به بررسی کردن مساحت بیشتری از سطح مریخ است و می‌تواند به اهداف قابل توجه هدایت شود.

هم‌اکنون چهار ربات مریخ‌نورد به‌طور موفقیت‌آمیز در سطح مریخ فعال شده‌اند. آزمایشگاه پیش‌رانش جت، یک آزمایشگاه علمی و فناوری ناسا، مأموریت رهیاب مریخ و سطح‌نورد هم‌اکنون غیر فعالش سژرنر را مدیریت کرده‌است. این آزمایشگاه در حال حاضر مأموریت مریخ‌نورد اکتشاف و سطح‌نشین‌های کنجکاوی، آپورچونیتی، و اسپیریت را مدیریت می‌کند.

از اهداف ناسا بر روی مریخ یافتن نشانه‌های زیست‌پذیری، سنگواره‌شناسی، و کربن آلی است.[۱]

محتویات

• ۱ تاریخ
• ۲ طرح‌ها
• ۳ اهداف
• ۴ جستارهای وابسته
• ۵ منابع
• ۶ پیوند به بیرون

تاریخ
مریخ‌نوردهای متعددی به سطح مریخ فرستاده شده‌اند:

• 
  مریخ ۲، ناموفق. ۱۹۷۱ میلادی. سطح‌نشین مریخ ۲ موفق به فرود آوردن ربات Prop-M نشد. Prop-M دارای ۲ اسکی برای حرکت بر روی سطح مریخ بود.[۲]
• 
  مریخ ۳، ناموفق. ۱۹۷۱ میلادی. حامل مریخ‌نورد Prop-M. مخابره با سطح‌نشین مریخ ۳ بعد از ۲۰ ثانیه قطع شد.[۲]
• 
  سژرنر، موفق. سطح‌نشین رهیاب مریخ در تاریخ ۴ ژوئیه ۱۹۹۷ بر سطح مریخ نشست.
• 
  بیگل ۲، ناموفق. ۲۰۰۳ میلادی. هیچ تماسی با سطح‌نشین به علت درست کار نکردن پانل خورشیدی برقرار نشد.[۳]
• 
  روح، موفق. اسپیریت در تاریخ ۳ ژانویه ۲۰۰۴ در منطقه دهانه گسیو (Gusev) در مریخ به سلامت فرود آمد. در اول مه ۲۰۰۹ و روز کاری ۱۸۹۲ ام، اسپریت در خاک‌های بسیار نرم منطقه‌ای به نام «تروی» (Troy) به دام افتاد. تیم کارشناسان در آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا تا ۲۵ مه ۲۰۱۱ به تلاش ناموفق خود برای ارتباط با اسپیریت ادامه داد اما در این زمان رسماً پایان کار اسپیریت را اعلام کرد.[۴]
• 
  فرصت، موفق. در ۲۵ ژانویه ۲۰۰۴، مریخ‌نورد «فرصت» (Oppurtunity) پا به سطح مریخ گذاشت. این کاوشگر هنوز هم فعالانه به اکتشاف در سیاره سرخ می‌پردازد.[۴]
• 
  کنجکاوی، موفق. این کاوشگر در تاریخ ۲۶ نوامبر ۲۰۱۱ توسط ناسا، سازمان فضایی آمریکا به مقصد مریخ پرتاب شد و حدود ۸ ماه بعد در ۶ اوت ۲۰۱۲ بر روی سطح این سیاره فرود آمد. کنجکاوی هم‌اکنون در گودال گیل نزدیکی خط استوا مریخ، در حال کاوش است.[۵][۶]

طرح‌ها
مریخ‌نوردهای در حال ساخت:

• اگزومارس توسط آژانس فضایی اروپا (ESA). پرتاب مریخ‌نورد برای سال ۲۰۱۸ برنامه‌ریزی شده‌است.[۷] برنامهٔ اگزومارس یک مأموریت گسترده شناسایی مریخ برای جستجو پیرامون وضعیت زیستی در مریخ و بن‌مایه‌های زندگی و زندگی مریخی، در گذشته یا حال‌است.
• کاوشگر مریخ۲۰۲۰ قرار است در سال ۲۰۲۰ میلادی به مریخ ارسال شود. یکی از اهداف این پروژه جمع‌آوری نمونه و بازگشت به زمین برای مطالعه است.[۸][۹][۱۰]
• مأموریت چینی مریخ ۲۰۲۰ یک پروژه توسط چین برای قرار دادن یک مدارگرد، سطح‌نشین، و مریخ‌نورد بر روی مریخ در سال ۲۰۲۰ است.[۱۱][۱۲][۱۳]

اهداف
اهداف اولیه مریخ‌نوردهای روح و فرصت یافتن تاریخ وجود آب در مریخ است.[۱۴] چهار هدف علمی و بلند مدت ناسا برای اکتشاف مریخ عبارت اند از:

• تحقیق پیرامون وجود آب در مریخ
• مشخص کردن اقلیم مریخ
• مشخص کردن زمین‌شناسی مریخ
• آماده‌سازی برای مأموریت‌های انسانی در مریخ

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

هواگرد

هواگردهای آزمایشی ناسا
هواگرد[۱] به هر وسیله‌ای گفته می‌شود که توان پرواز در جو را داشته باشد. با این تعریف انواع وسائل پرنده مانند بالن و بادپر و بالگرد و حتی فضاپیما را می‌توان هواگرد نامید.

هواگرد، ماشینی است که می‌تواند با کمک هوا پرواز کند. این ماشین، برای غلبه بر نیروی جاذبه از نیروی ایستا یا نیروی پویای یک ماهی‌واره استفاده می‌نماید؛ و در اندک مواردی، از نیروی موتورهای جت استفاده می‌شود.[۲]

به فعالیت‌های انسان پیرامون هواگرد، اصطلاحاً هوانوردی گفته می‌شود. هواگردها می‌توانند بوسیلهٔ خلبان، کنترل از راه دور یا سیستم‌های خودکار هدایت شوند. هواگردها را می‌تواند بر حسب معیارهای متفاوتی دسته‌بندی نمود، از قبیل نوع پرواز، نوع نیرو، کارکرد و سایر موارد.

از نظر نحوه شناور شدن در هوا هواگردها را به دو دسته بزرگ می‌توان بخش کرد: هواگردهای سنگین‌تر از هوا و هواگردهای سبک‌تر از هوا.

میل می-۸، پراستفاده‌ترین بال‌گرد در تاریخ است.

وودو، نوع بازنگری شدهٔ پی ۵۱ موستانگ، در مسابقهٔ هوانوردی رینو در سال ۲۰۱۴ پرواز می‌کند.
محتویات

• ۱ تاریخچه
• ۲ انواع پرواز
  • ۲.۱ سبک‌تر از هوا- پرواز ایستا
  • ۲.۲ سنگین‌تر از هوا- پرواز پویا
  • ۲.۳ هواگرد ثابت بال
  • ۲.۴ هواگرد با بال متحرک
• ۳ گونه‌های دیگر هواگرد
• ۴ جستارهای وابسته
• ۵ منابع

تاریخچه
طرح‌ها و داستان‌های پرواز به سده‌های دور بر می‌گردد؛ با این حال، نخستین فعالیت‌های روش‌مند و مطمئن، به بالون‌های هوای گرم و قرن هجدهم بر می‌گردد. همچنین در خلال جنگ‌های جهانی، این صنعت با پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای همراه گردید. بطور کلی، تاریخ هوانوردی را می‌توان در طول پنج عصر دسته‌بندی کرد:

1. پیشگامان پرواز، از تجربه‌های اولیه تا ۱۹۱۴؛
2. جنگ جهانی اول، ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸؛
3. هوانوردی در فواصل بین دو جنگ جهانی، ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۹؛
4. جنگ جهانی دوم، ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵؛
5. عصر پس از جنگ، که عصر جت نیز خوانده می‌شود، از ۱۹۴۵ تا امروز.

انواع پرواز
سبک‌تر از هوا- پرواز ایستا
انواع بالن و هواناوهائی مانند زپلین در این دسته قرار دارند. در پروازهای ایستا از نیروی شناوری به منظور جاری شدن در هوا مانند جاری شدن کشتی‌ها در آب استفاده می‌شود. در این نوع از پرواز، از یک یا چند کیسهٔ هوا یا چادرهای بزرگ مملو از گازهای با تراکم نسبتاً پایین مانند هلیوم، هیدروژن، یا هوای گرم، به سبب تراکم کمتری نسبت به هوای محیط، استفاده می‌شود. با دمیده شدن این گازها به سازهٔ هواگرد، پرواز صورت می‌گیرد.

بالون‌های هوای گرم، نخستین بار در چین باستان در ۳ سده پیش از میلاد ابداع شدند و اساساً در جشن‌های سنتی استفاده می-شدند. علاوه بر آن، پیشینهٔ استفاده از بادبادک‌های اولیه، که آن نیز برای نخستین بار در چین باستان ابداع شد، به بیش از دو هزار سال قبل بازمی‌گردد.

سنگین‌تر از هوا- پرواز پویا
هواپیماهای متداول (یا هواپیماهای دارای بال ثابت) و هلیکوپتر و هواسرها در این دسته جای دارند. هواگردهای سنگین‌تر از هوا، از قبیل هواپیماها، بوسیلهٔ خارج شدن هوا یا گاز (بر اساس قوانین نیوتون) به حرکت در می-آیند. اصطلاح آیرودین،[۳] اشاره به حرکت پویا بوسیلهٔ نیروی هوا دارد. دو روش برای پرواز پویا وجود دارد: حرکت آیرودینامیک، و حرکت قدرتی.

حرکت آیرودینامیک، بوسیلهٔ بال‌ها در هواگردهای ثابت بال صورت می‌گیرد و به پرواز افقی می‌انجامد. در مقابل، حرکت قدرتی هواگرد را بطور عمودی به حرکت درمی‌آورد. هواگردهای با پرواز عمودی،[۴] از قبیل هاریر جامپ جت[۵] و اف- ۳۵بی[۶] به صورت عمودی بوسیلهٔ حرکت قدرتی پرواز خود را شروع کرده و خاتمه می‌دهند.

هواگرد ثابت بال
نمونهٔ اولیهٔ هواگرد ثابت بال، بادبادک‌ها بودند. یک هواگرد ثابت بال گرچه به سرعت برای پرواز نیاز دارد، اما این در واقع وزش باد است که به آن امکان پرواز می‌دهد. بادبادک‌ها به عنوان نمونه‌های اولیه از تجربهٔ پرواز، حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد در چین ابداع شدند. تحقیق آیرودینامیکی بسیار موجب شد تا بشر از آن نمونه‌های اولیه به تونل-های باد و هواگردهای مبتنی بر الگوسازی‌های رایانه‌ها دست یابد.

نخستین نمونه از هواگردهای سنگین‌تر از هوا و قابل کنترل، بادپرها بودند. بادرپر طراحی شده بوسیلهٔ سایلی، نخستین تلاش در پرواز موفقیت‌آمیز و قابل کنترل بشر بود.

هواگردهای ثابت-بال معمولاً از موتورهای درون‌سوز و پیشرانه یا جت برای پدیدآوردن نیروی پیشرانش بهره می‌گیرند. این نیروی پیشرانش هواگرد را در میان هوا به جلو هل می‌دهد. جابجایی هوا بر روی بالها نیروی برآر پدیدمی‌آورد که همین نیروست که مایه پرواز هواگرد می‌شود. استثناءهایی هم هست مانند بادرپر (گلایدر) که موتور ندارد و پیشرانش اش را از نیروی گرانش زمین می‌گیرد. بدین معنی که یک بادپر برای حفظ سرعت رو به جلوی خود بایستی همواره نسبت به هوا رو به پایین بیاید (این لزوماً به معنی فروآمدن نسبت به زمین نیست).

یک ایرباس A380، بزرگ‌ترین هواپیمای مسافری جهان، در حال پرواز در سال ۲۰۰۷
هواگرد با بال متحرک

یک هواچرخ
بالگردها و هواچرخ‌ها برای پدیدآوردن هر دو نیروی برآر و پیشران از یک

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

(یک بال چرخان) بهره می‌گیرند. بالگردها عمودپروازند. در میان هواپیماها نیز نمونه‌های عمودپرواز وجود دارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مهندسی هوافضا در ایران

مهندسیِ هوافضا در ایران یکی از رشته‌های گروهِ فنی مهندسی و مربوط به مهندسیِ هوافضا است. رشتهٔ مهندسی هوافضا در اصل یکی از گرایش‌های مهندسی مکانیک است و در مقطعِ کارشناسی دارای بیش از ۱۰۰ واحد مشترک با سایر گرایش‌های این رشته می‌باشد.


در ایران
رشته مهندسی هوا فضا برای نخستین بار در سال ۱۳۶۶ وارد ایران شد و نخستین دورهٔ کارشناسی این رشته را دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) راه‌اندازی کرد. هم‌اکنون دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، دانشگاه فردوسی مشهد، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی شریف، دانشگاه صنعتی ارومیه، دانشگاه امام حسین، دانشگاه شهید ستاری، دانشگاه صنعتی مالک اشتر و دانشگاه فنی و مهندسی بوئین زهرا و دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد (واحد علوم و تحقیقات) و دانشگاه آزاد (واحد رامسر) و دانشگاه آزاد (واحد نجف آباد) مشغول تربیت دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی هستند.

کارشناسی
همچون دیگر رشته‌های مهندسی طول متوسط دورهٔ تحصیلی برای دورهٔ کارشناسی ۴ سال بوده و دروس این مجموعه شامل دروس عمومی، پایه، اصلی، تخصصی، کارگاهی و کارآموزی است و زمینه‌هایی چون آیرودینامیک، سازه‌های هوایی، مکانیک پرواز و پیشرانه‌ها (جلوبرنده‌ها) دروس تخصصی این رشته را شامل می‌شوند.

کارشناسیِ ارشد
در دورهٔ کارشناسی ارشد علاوه بر دانشگاه‌های مذکور، دانشگاه‌های تربیت مدرس، علم و صنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز، شهید بهشتی و پژوهشگاه هوافضا نیز در گرایش‌های مختلف مهندسی هوافضا دانشجو می‌پذیرند.

هواپیمای سبک سسنا، واقع در ورودی دانشکده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
شایان یادآوری است که این رشته در مقطع کارشناسی ارشد (در ایران) دارای گرایش‌های مکانیک پرواز، آیرودینامیک، پیشرانش، سازه‌های هوایی و مهندسی فضایی، است و هم‌اکنون امکان ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ مهندسی هوافضا در داخل کشور تا مقطع دکترا میسر است.

دکتر مجتبی شهرامیار، نخستین دانش‌آموختهٔ مقطع دکترای مهندسی هوافضا در ایران شهریور سال ۱۳۸۳ در گرایش سازه از دانشکدهٔ مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی امیرکبیر دانش‌آموخته شد.

با توجه به رشد سریع و ناگهانی این دانش در دهه‌های اخیر، هم‌اکنون این رشته جزو رشته‌های راهبردی دانش به‌شمار می‌آید؛ ولی با این وجود این رشته در ایران از سابقهٔ زیادی برخوردار نیست. اما با این حال ار لحاظ استخدام و جذب نیرو نیاز شدید در صنعت دیده می‌شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

رده:شرکت‌های هوافضا


زیررده‌ها
این ۱۰ زیررده در این رده قرار دارند؛ این رده در کل حاوی ۱۰ زیررده است.

*

• شرکت‌های هوافضا بر پایه کشور‏ (۱۹ ر)

آ

• آریان‌اسپیس‏ (۱ ر، ۱ ص)

• آی‌اچ‌آی‏ (۱ ر، ۳ ص)

ب

• بی‌ای‌ئی سیستمز‏ (۱ ر، ۹ ص)

ت

• تولیدکنندگان فضاپیما‏ (۳ ر، ۱۲ ص)

ش

• شرکت‌های فنی و مهندسی هواگرد‏ (۱ ص)

• شرکت‌های هوافضا بر پایه قاره‏ (۴ ر)

• شرکت‌های هوافضای اروپا‏ (۲ ر، ۳ ص)

• شرکت‌های هواگردسازی‏ (۸ ر، ۴ ص)

و

• ویرجین گلکتیک‏ (۱ ر، ۱۰ ص)

صفحه‌ها
این ۲۱ صفحه در این رده قرار دارند؛ این رده در کل حاوی ۲۱ صفحه است.

آ

• آریان‌اسپیس
• آستریوم
• آنتونوف
• آی‌اچ‌آی

ا

• ام‌بی‌دی‌ای
• شرکت موشکی اس‌پی کارالیوف و صنایع فضایی انرگیا
• اوربیتال ساینسز کورپوریشن
• ایرباس
• ایرباس دیفنس اند اسپیس
• ایلیوشین

ت

• توپولف

ر

• ریتیون

س

• سکیلد کامپوزیتس
• سوخو

ف

• فرآوران هوافضایی

گ

• گروه ایرباس

م

• مسرشمیت
• میگ

و

• ویرجین گلکتیک

ه

• هیندوستان آیروناتیکس

ی

• یمتلاندس فلایگ

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

نشان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
کنش
کشور

جمهوری اسلامی ایران
وفاداری جمهوری اسلامی ایران
رسته نیروی هوافضای سپاه پاسداران
بخشی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
پادگان ایران
پشتیبان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، سازمان جهاد خودکفایی سپاه
شعار و اعدو لهم ما استعتم من قوه
رنگ ها سبز
فرماندهان
فرمانده کل قوا سید علی خامنه‌ای
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران محمدحسین باقری
فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی محمدعلی جعفری
فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی امیرعلی حاجی‌زاده
فرماندهان برجسته محمدباقر قالیباف، احمد کاظمی
نشان
پرچم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

سپاه پاسدارانانقلاب اسلامی

فرماندهی
فرمانده کلفهرست فرماندهان
نیروهای چهارگانه
نیروی زمینینیروی دریایینیروی قدس
سازمان‌ها
سازمان بسیج مستضعفینسازمان اطلاعاتسازمان حفاظت اطلاعاتسازمان عقیدتی سیـاس*ـی
نهادهای دیگر
سپاه ولی‌امرسپاه حفاظت انصارالمهدیدژبان کلقرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیابنیاد تعاون
نهادهای سابق
ستاد مشترکوزارت سپاه
دانشگاه‌ها
فرماندهی و ستادجامع امام حسین افسری و تربیت پاسداریعلوم پزشکی بقیةالله
پرسنل
رسته‌های تخصصیدرجه‌های نظامی

رده

• ن
• ب
• و

نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نام مخفف و کوتاه شده نهسا شاخه‌ای از نیروهای سپاه پاسداران است که در سال ۱۳۸۸ با انحلال نیروی هوایی سپاه و افزودن بخش فضائی به آن تشکیل گردید. یعنی سازمانی که علاوه بر وظایف نیروی هوایی، مأموریت‌های موشکی و فضایی سپاه را نیز به عهده خواهد داشت. فرماندهی این نیرو از زمان تشکیل تاکنون سردار سرتیپ پاسدار امیرعلی حاجی‌زاده بوده‌است.[۱][۲]

محتویات

• ۱ فرماندهان
• ۲ هواپیماهای کنونی
• ۳ نیروی موشکی
  • ۳.۱ موشک‌های کوتاه برد
    • ۳.۱.۱ برنامه سوخت جامد
    • ۳.۱.۲ برنامه سوخت مایع
  • ۳.۲ موشک‌های بالستیک برد متوسط (از ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر)
    • ۳.۲.۱ فجر ۳
    • ۳.۲.۲ شهاب ۳
    • ۳.۲.۳ قدر ۱۱۰
    • ۳.۲.۴ عاشورا
    • ۳.۲.۵ سجیل ۱و۲
    • ۳.۲.۶ قدرF,H,S
    • ۳.۲.۷ خرمشهر
• ۴ جستارهای وابسته
• ۵ پی‌نوشت‌ها

فرماندهان
منبع[۳]

ردیف نام و نام خانوادگی زمان خدمت
۱ موسی رفان از ۱۳۶۴ تا ۴ اردیبهشت ۱۳۶۹
۲ حسین دهقان از ۴ اردیبهشت ۱۳۶۹ تا ۲۸ دی ۱۳۷۰
۳ محمدحسین جلالی از ۲۸ دی ۱۳۷۰ تا۸ آبان ۱۳۷۶
۴ محمدباقر قالیباف از ۸ آبان ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹
۵ احمد کاظمی از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴
۶ محمدرضا زاهدی مدت کوتاهی در سال ۱۳۸۴
۷ حسین سلامی از ۱ بهمن ۱۳۸۴ تا ۱۲ مهر ۱۳۸۸
۸ امیرعلی حاجی‌زاده از ۱۲ مهر ۱۳۸۸ تاکنون
هواپیماهای کنونی

این نوشتار نیازمند تصویر است. با توجه به رعایت حق تکثیر با بارگذاری و افزودن تصویر.
تصویر
هواپیما

نقش گونه در حال خدمت[۴] توضیح

پشتیبانی نزدیک هوایی

سوخو-۲۵ پشتیبانی نزدیک هوایی ۷ Su-25K/UBK
۶ Su-25T/UBT ۱۳ توقیف شده از عراقخریداری شده از روسیه [نیازمند منبع]

ای‌ام‌بی ۳۱۲ توکانو آموزشی
تهاجمی سبک
۱۳ نوع تهاجمی سبک

طوفان بالگرد تهاجمی

بروزرسانی شده یا تولید شده از ah-1 کبرا

سوخو۲۲فیتر بمب افکن تاکتیکی
۲۰ توقیف شده از عراق

ترابری

ایلیوشین ایل-۷۶ هواپیمای راهبردی
۳[۴]

آنتونوف-۷۴ ترابری تاکتیکی
۹

داسو فالکن ۲۰ Utility transport
۱

هاربین وای-۱۲–۲ حمل و نقل
۸

بالگرد ترابری

میل -۱۷ حمل و نقل
۳۸[۴]

پهپاد

ابابیل (پهپاد) پهپاد



مهاجر (پهپاد) پهپاد



کرار (پهپاد) پهپاد



شاهد ۱۲۹ پهپاد



بوئینگ اسکن‌ایگل پهپاد

ساخته‌شده از روی نمونه به غنیمت درآمده آمریکایی

لاکهید مارتین آر کیو ۱۷۰ سنتینل پهپاد

ساخته‌شده از روی نمونه به غنیمت درآمده آمریکایی
نیروی موشکی
موشک‌های کوتاه برد
برنامه سوخت جامد
برنامه سوخت مایع
موشک قاره‌پیمای عماد

موشک‌های بالستیک برد متوسط (از ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر)
موشکهای بابرد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر ایران به سه نوع تقسیم می‌شوند که عبارت اند از: موشکهای شهاب، قدر و سجیل. موشک شهاب دارای بردی بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر. موشک قدر بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتر و موشک سجیل بین ۱۵۰۰ تا ۲۱۰۰ کیلومتر برد دارند. پرسرعت‌ترین موشک بالستیک ایران هم موشک سجیل ۲ با برد بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر است که داری سوخت جامد است و در زمان ۷ دقیقه به تل آویو می‌رسد. همچنین ایران دارای شهرهای موشکی زیرزمینی نیز می‌باشد که می‌تواند موشک‌های محرمانه را نیز نگهداری کند. به گفته مقامات ایرانی تکنولوژی افزایش برد موشک‌های ایرانی وجود ندارد.

فجر ۳
نوشتار اصلی: فجر-۳ (موشک بالستیک)
شهاب ۳
نوشتار اصلی: شهاب ۳
قدر ۱۱۰
نوشتار اصلی: قدر ۱۱۰
عاشورا
نوشتار اصلی: عاشورا (موشک)
سجیل ۱و۲
نوشتار اصلی: سجیل (موشک)
سجیل موشکی با سوخت جامد که محصول پروژهٔ عاشورای نیروی هوافضای سپاه در سال ۸۵ می‌باشد. گفته می‌شود سریع‌ترین موشک ایرانی هم سجیل می‌باشد و با سرعت ۱۳ ماخ بر سر هدف فرود می‌آید که انهدام آن فقط توسط پدافند هوایی پاتریوت امکان‌پذیر می‌باشد.

قدرF,H,S
نوشتار اصلی: قدر (موشک)
خرمشهر
نوشتار اصلی: خرمشهر (موشک)
خرمشهر موشکی میان برد با بردی ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر است. این موشک شباهت‌های زیادی با موشک‌های کره شمالی دارد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

رده:هوافضا

زیررده‌ها
این ۸ زیررده در این رده قرار دارند؛ این رده در کل حاوی ۸ زیررده است.

س

• سازمان‌های هوافضا‏ (۵ ر)

ش

• شرکت‌های هوافضا‏ (۱۰ ر، ۲۱ ص)

ف

• فرآوران هوافضایی در بریتانیا‏ (۴ ر، ۱ ص)

م

• مقاله‌های خرد هوافضا‏ (۲۹ ص)

• موزه‌های هوافضا‏ (۳ ر، ۵ ص)

• مهندسی هوافضا‏ (۳۰ ر، ۱۶۴ ص)

ن

• ناسا‏ (۱۵ ر، ۶۴ ص)

ه

• هواکره‏ (۶ ر، ۲۹ ص)

صفحه‌ها
این ۱۰ صفحه در این رده قرار دارند؛ این رده در کل حاوی ۱۰ صفحه است.

پ

• پایونیر آناملی

ز

• زیستگاه فضایی

ف

• فرآوران هوافضایی
• فرازا (جغرافیا)
• فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی
• فهرست کشورها بر پایه صادرات قطعات هواپیما

ک

• کشاورزی فضایی
• کنترل پایداری الکترونیکی

ل

• لباس فضانوردی

م

• ماهواره