VIP همه چیز درباره فضانوردان (چگونه فضانورد شویم؟)

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

فضانوردان توده استخوانی و عضلانی خود را از دست می‌دهند و پیری زودرس می‌گیرند

میکروگراویتی (جاذبه نزدیک به صفر) محیط فضا باعث پیری زودرس فضانوردان می‌شود. پوست آن‌ها سریع‌تر پیر می‌شود و پوستشان خشکتر و نازکتر و مستعد خارش می‌شود. استخوان‌ها و ماهیچه‌های آن‌ها هم ضعیف می‌شود. فضانوردان در هر ماه از سفر خود در فضا، یک درصد از توده عضلانی و دو درصد از توده استخوانیشان را از دست می‌دهند. یک سفر چهار تا شش ماهه به ایستگاه فضایی بین المللی منجر به از دست رفتن ۱۱ درصد از حجم استخوان ران می‌شود. حتی شریان‌های خونی فضانوردان هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و سخت می‌شود که در افراد ۲۰ یا ۳۰ سال بزرگتر از آن‌ها به چشم می‌خورد. این باعث می‌شود فضانوردان در معرض مشکلات قلبی و سکته قرار بگیرند.



فضانورد کانادایی رابرت تیرسک، بعد از شش ماه سفر فضایی از ضعف، استخوان‌های شکننده و عدم تعادل رنج می‌برد. او می‌گفت: وقتی به زمین برگشته حس یک شهروند پیر را داشته است. پیری زودرس یکی از عوارض جانبی سفر فضایی و غیرقابل پیشگیری است اگرچه فضانوردان می‌توانند اثر آن را با دو ساعت ورزش در روز کاهش دهند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

سفر فضایی ممکن است باعث ناباروری فضانوردان شود

تصور می‌شود ماموریت‌های فضایی بلندمدت باعث ناباروری فضانوردان شود. در یک آزمایش، که حالت بی وزنی فضا شبیه سازی شده بود، موش‌های نر به مدت شش هفته معلق ماندند. در نتیجه این آزمایش بیضه‌های آن‌ها کوچک شده و تعداد اسپرم‌ها بسیار کاهش یافت که آن‌ها را نابارور می‌کند. موش‌های ماده هم به سرنوشت مشابه و حتی بدتری دچار شدند. تخمدان‌های آن‌ها پس از ۱۵ روز کار خود را متوقف کردند و زمانی که به زمین برگشتند، ژن تولید کننده استروژن (هورمون زنانه) از کار افتاده بود در حالی که سلول‌های تولید کننده تخمک نیز در حال مرگ بودند.



هم چنین سفر فضایی باعث کاهش میل جنـ*ـسی هم می‌شود. در یک آزمایش، دو موش نر و پنج موش ماده که به فضا فرستاده شدند از جفتگیری امتناع می‌کردند. بااین حال برخی محققان اصرار دارند که سفرفضایی هیچ تاثیری روی میل جنـ*ـسی یا ناباروری ندارد. مردان فضانوردی هم بوده اند که چند روز پس از بازگشت به زمین همسر خود را باردار کرده اند و زنان فضانورد هم پس از بازگشت به زمین باردار شده اند، اگرچه نرخ سقط جنین در آن‌ها بالاتر است. تاثیر سفر فضایی روی تولیدمثل هنوز بحث برانگیز است و از روی ظاهر نمی‌توان قضاوت کرد. ناسا تلاش می‌کند تعداد اسپرم‌های مردان فضانورد را بعد از بازگشت به زمین بشمارد تا به نتایج مطمئن تری برسد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

بیشتر فضانوردان بیماری فضایی می‌گیرند

علیرغم پیشرفت تکنولوژی فضایی، بیماری فضایی همچنان یکی از بزرگترین سردردهای ناسا مانده است. بیش از نیمی از همه فضانوردانی که به فضا فرستاده می‌شوند، تهوع، سردرد، استفراغ و ناراحتی‌های عمومی را تجربه می‌کنند که همگی علائم بیماری فضایی یا سندروم سازگاری با فضاست. فضانورد مشهوری به نام جیک گارن که حتی قبل از خروج از زمین نشانه‌های این بیماری را تجربه کرده بود بعد از بازگشت به زمین حتی نمی‌توانست به درستی راه برود.



بیماری گارن آنقدر وحشتناک بود که نامش مقیاس اندازه گیری رسمی این بیماری شد. فضانوردان می‌توانند علائم خود را با عباراتی مثل «یک گارن»، «دو گارن»، «سه گارن» و ... ارزیابی کنند. ناسا در حال پیدا کردن راه حل برای این بیماری، یک دستگاه هشدار دهنده اولیه اختراع کرده که به فضانوردان اجازه می‌دهد بدانند که در معرض این بیماری قرار گرفته اند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

همه فضانوردان پوشک می‌پوشند

ناسا در طراحی اولین لباس فضایی خود یک چیز را نادیده گرفته بود. ظاهرا دانشمندان ناسا فراموش کرده بودند که فضانوردان ممکن است نیاز به دفع ادرار داشته باشند. همین غفلت باعث شد آلن شپارد، اولین آمریکایی در فضا، لباس فضانوردی خود را خیس کند. این موضوع باعث بحث‌های زیادی شد، زیرا دانشمندان ناسا می‌ترسیدند که ادرار، اتصال کوتاه قطعات الکتریکی لباس فضانوردان را قطع کند. برای حل این مشکل ناسا یک سیستم مدیریت ادرار و مدفوع طراحی کرد که به طور خاص برای زنان ساخته شده بود، اما برای مردان هم قابل استفاده بود.



در سال ۱۹۸۸ ناسا این سیستم را با یک پوشک با قدرت جذب حداکثر جایگزین کرد. به هر فضانورد برای هر ماموریت سه پوشک مخصوص داده می‌شود. آن‌ها یکی از این پوشک‌ها را هنگام رفت و یکی را هنگام برگشت به زمین می‌پوشند و سومی هم برای مواقع لزوم استفاده می‌شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

خدمات اورژانسی پزشکی در فضا وجود ندارد

ناسا در فضاپیما‌ها یا حتی ایستگاه فضایی بین المللی هیچ تجهیزات پزشکی پیشرفته‌ای ندارد. بلکه فقط دارو و تجهیزات لازم برای کمک‌های اولیه دارد. این یعنی فقط بیماری‌های ساده فضانوردان درمان می‌شود؛ بنابراین وقتی فضانوردی به بیماری جدی دچار می‌شود یاحتی نیاز به جراحی پیدا می‌کند چه اتفاقی می‌افتد؟



وقتی چنین چیزی اتفاق می‌افتد، ناسا تقاضا می‌کند فضانورد به زمین برگردانده شود. ناسا توافقنامه‌ای با آژانس فضایی روسیه دارد که موشک‌های اورژانسی سایوز را از ایستگاه فضایی بین المللی برای فضانوردان بیمار بفرستد. موشک علاوه بر فضانورد بیمار با دو فضانورد دیگر بازمی گردد، زیرا این موشک نیاز به سه خدمه دارد. این سفر صد‌ها میلیون دلار هزینه دارد و فضانوردی که بیماری شدیدی دارد ممکن است حتی در طول سفر زنده نماند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

دارو‌ها در فضا کمتر اثر می‌کنند

همان طور که اشاره شد تنها مراقبت‌های پزشکی فوری که در فضا در دسترس فضانوردان هستند، در حد کمک‌های اولیه هستند. علاوه بر این، بیشتر داروهای در دسترس به اندازه مصرف آن‌ها روی زمین، موثر نیستند. طی یک تحقیق، محققان هشت کیت کمک‌های اولیه با ۳۵ داروی مختلف از جمله داروهای خواب آور و آنتی بیوتیک‌ها فراهم کردند. چهار کیت به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شد و چهار کیت در مرکز فضایی جانسون ناسا در هوستون باقی ماند. پس از ۲۸ ماه، داروهایی که به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده شده بودند نسبت به آن هایی که در مرکز فضایی باقی ماندند اثر کمتری داشتند. محققان معتقدند از دست دادن اثربخشی ناشی از ارتعاش و تابش بیش از حد در فضاست. ناسا تاکنون این مشکل را با عوض کردن دارو‌ها در هر شش ماه کاهش داده است. قرار است در آینده بسته بندی و مواد تشکیل دهنده داروهای ارسالی به فضا بهبود یابد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مسمومیت کربن دی اکسید یکی از مشکلات فضاست

غلظت کربن دی اکسید موجود در ایستگاه فضایی بین المللی بالاتر از مقدار میانگین است. غلظت کربن دی اکسید روی زمین حدود ۰.۳ میلیمتر جیوه است، اما در ایستگاه فضایی بین المللی می‌تواند به ۶ میلیمتر جیوه هم برسد. عوارض جانبی نامطلوب مثل سردرد، سوزش و مشکلات خواب که در بین فضانوردان شایع است، تعدادی از عواقب غلظت بیش از حد کربن دی اکسید است. در حقیقت، بیشتر فضانوردان در ماموریت‌های خود از سردرد شکایت دارند.



برخلاف زمین که وقتی کربن دی اکسید بدن را ترک می‌کند در هوا پراکنده می‌شود، کرین دی اکسیدی که توسط فضانوردان تولید می‌شود به شکل ابری بالای سر آن‌ها قرار می‌گیرد. ایستگاه فضایی بین المللی فن‌های مخصوصی برای دور کردن ابر‌ها از سر فضانوردان و پراکنده کردن آن‌ها دارد. هم چنین ناسا موظف است غلظت کربن دی اکسید را تا ۴ میلی متر جیوه کاهش دهد. هرچند هنوز این مقدار هم زیاد است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

فضانورد ایرانی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟


به دنبال اعزام موفق میمون فضانورد توسط سازمان فضایی ایران، این کشور به ششمین کشور با توانایی پرتاب مستقل موجود زنده به فضا بدل شده است. این پرتاب، گامی مهم برای پرتاب نخستین فضانورد ایران به فضا به شمار می‌رود.


پوریا ناظمی: روز دوشنبه هفته گذشته، سازمان فضایی ایران با اعزام میمونی به ارتفاع 120 کیلومتری سطح زمین و بازیابی سالم آن موفق شد به ششمین کشوری لقب بگیرد که به طور مستقل موفق به اعزام موجود زنده به فضا و بازیابی سالم آن شده است. پیش از ایران کشورهای، روسیه، آمریکا، چین، ژاپن و فرانسه موفق به انجام چنین کاری شده بودند.
به طور معمول اعزام موجود زنده به فضا و بازگرداندن آن گامی در راستای توسعه برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و در نتیجه اعزام انسان به فضا شمرده می‌شود و ایران نیز به طور رسمی اعلام کرده است که برنامه سفر انسان به فراسوی مرزهای فضا را در اولویت دارد.
پیش‌تر سرپرست سازمان فضایی ایران اعلام کرده بود با انجام موفق آزمایش ارسال میمون به فضا، ایران آماده می‌شود تا در مدت 5 تا 8 سال آینده نخستین فضانورد خود را روانه فضا کند و تنها چند روز پس از آزمایش محموله زیستی بود که دکتر ابراهیمی، رییس پژوهشکده سامانه‌های فضانوردی سازمان فضایی ایران اعلام کرد: «هنوز پروسه انتخاب فضانورد ایرانی برای اعزام به فضا طی سال‌های آینده، انجام نشده؛ اما مطالعات انتخاب فضانورد انجام شده و نقشه راه تعلیم فضانورد، تدوین و مذاکراتی هم با نهادهای مرتبط انجام شده است.»
بدین ترتیب به نظر می‌رسد اگر همه چیز به خوبی پیش برود در طی چند سال آینده فضانوردی به فهرست شغل‌های قابل دستیابی در ایران اضافه خواهد شد. این خبر می‌تواند خبر هیجان‌انگیزی باشد اما نخستین فضانورد ایران چه کسی خواهد بود؟

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

انتخاب فضانورد
انتخاب فضانورد در کشورهای مختلف تابع روش‌ها و استانداردهای ویژه‌ای است. در کشورهایی مانند ایالات متحده که برنامه فضایی سرنشین‌دار آن بسیار گسترده و طولانی است، پس از پایان دوران اولیه اعزام فضانورد به فضا که عمده فضانوردان از بین خلبانان ورزیده انتخاب می‌شدند، دامنه انتخاب فضانورد توسعه بیشتری پیدا کرد. ناسا در حال حاضر علاوه بر افرادی که دارای پیش زمینه خلبانی هستند از بین افراد غیر نظامی نیز برای برنامه فضایی خود ثبت نام می‌کند. این افراد پیش از هرکاری باید ببینند آیا حداقل استانداردهای لازم برای فضانورد شدن را دارند و اگر از این مرحله به سلامت عبور کردند، می‌توانند وارد برنامه طولانی انتخاب فضانورد شوند؛ برنامه‌های که در آن آزمون‌های ذهنی و بدنی و تمرین‌ها و مانورهای مختلفی برگزار می‌شود و در نهایت گروه نهایی فضانوردان انتخاب می‌شوند و تمرینات خود را برای ماموریت‌های متنوع آغاز می‌کنند و صدالبته نباید فراموش کرد که تنها تعدادی از آن‌ها شانس این را پیدا می‌کنند که قدم به فضا بگذارند.
پیش‌شرط‌های لازم برای افراد غیر نظامی برای ورود به برنامه فضانوردی ناسا از این قرار است.
1- داوطلبان باید دارای حداقل مدرک کارشناسی در یکی از رشته های مهندسی، علوم زیستی، علوم فیزیکی و یا ریاضیات باشند و نتایج آن‌ها در دوره تحصیل مطلوب ارزیابی شود.
2- کسانی که این مدرک را دارند، باید حداقل 3 سال در حوزه تخصصی خود دارای سابقه کار چشمگیر، موثر و حرفه‌ای باشند. مدارک تحصیلی بالاتر می‌تواند امتیاز اضافی به همراه داشته باشد؛ به طوری که کارشناسی ارشد معادل یک سال و دکترای تخصصی معادل 3 سال تجربه کاری به شمار می‌رود. از سوی دیگر تجربه‌های آموزشی نیز مورد تشویق ناسا قرار دارد و به همین دلیل معلمان را به ثبت‌نام در این دوره‌ها تشویق می‌کنند.
3- شرکت‌کنندگان باید توانایی طی کردن دوره‌های فشرده آموزشی و آزمایشی را داشته باشند.
4- وضعیت بدنی و سلامت عمومی داوطلبان هم ملاک است. اگر فشار خون شما در حالت نشسته و ساکن بیش از 140 روی 90 باشد نمی‌توانید در برنامه فضایی ثبت‌نام کنید؛ ضمن این‌که قد شما هم باید بین 157 تا 190 سانتی‌متر باشد.
5- غیر از سلامت عمومی، مساله دید بسیار اهمیت دارد. هر دو چشم داوطلب باید دارای دید کامل باشند. البته ممکن است داوطلب نقص بینایی خود را با کمک اعمال جراحی مانند لیزیک یا PRK برطرف کرده باشد که در این صورت باید حداقل یک سال از مدت عمل گذشته باشد و در این مدت عارضه بینایی نداشته باشد.
بخشی از این پیش‌نیازها بر مبنای نیازهای موجود به تخصص‌های مختلف در فضا برای انجام آزمایش‌های مختلف و یا مدیریت قطعات مختلف و برخی دیگر بر مبنای محدوده‌های ابزاری اعمال می‌شود. برای مثال بعد از بازنشسته شدن شاتل‌ها و وابسته شدن برنامه سرنشین‌دار آمریکا به سایوزهای روسی، داشتن قد متوسطی که راحت‌تر در صندلی‌های سایوز جای بگیرد در انتخاب فضانوردان اولویت پیدا کرد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

ملاک‌های غیرسمی!
اگرچه هیچ جا رسما از ضریب هوشی فضانوردان صحبتی نمی‌شود، اما بخشی از آزمون‌هایی که داوطلبان باید پشت سر بگذارند آزمون‌های ضریب هوشی و البته آزمون‌هایی در خصوص تمرکز، مدیریت بحران و حفظ خونسردی در شرایط خطر است.
برای مثال ضریب هوشی فضانوردان برنامه آپولو بین 130 تا 145 و با متوسط 136 اعلام شده است. از نظر سنی نیز بازه وسیعی از افراد به فضا سفر کرده‌اند. جوان ترین فضانوردان 25 سال سن داشتند و مسن‌ترین آن‌ها، جان گلن نخستین فضا نورد آمریکایی بود که برای بار دوم و در سن 77 سالگی به فضا سفر کرد.
البته چه در برنامه فضایی آمریکا و چه در سایر کشورها هنوز هم خلبان‌های دارای سابقه پرواز با هواپیماهای جنگی و همین‌طور خلبان‌های آزمایشی هواپیماهای جدید گزینه های مناسب‌تری به شمار می‌روند. این افراد بخشی از تعلیمات اولیه لازم برای فضانوردی را در دوره های خلبانی خود گذرانده‌اند، دارای توان بدنی بالا، توان ذهنی مناسب و سرعت واکنش و تصمیم‌گیری سریع هستند و از طرفی به دلیل تعلیمات نظامی، دارای دیسیپلین و نظم‌پذیری بیشتری به شمار می‌روند.