VIP ❖ زمین شناسی ❖

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

مخروط افکنه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو

مخروط افکنه‌ای در پای کوهی صخره‌ای در مندوزای آرژانتین.
مَخروط اَفکَنه (که بادبزن آبرفتی هم نامیده شده) ته‌نشست‌های بادبزنی‌شکلی هستند که به‌وسیله رودخانه‌ها در محل‌هایی که شیب آن‌ها بطور ناگهانی کم می‌شود پدید می‌آیند. هنگامی که آبراهه‌ها از دره‌های پرشیب کوهستان وارد منطقه کم‌شیب و دشت شوند، به‌دلیل کاهش سرعت آب رسوبات خود را به صورت مخروط بازشده‌ای به‌جا می‌گذارند که مخروط‌افکنه (Alluvial Fan) یا مخروط آبرفتی نامیده می‌شود. رأس مخروط‌افکنه به‌سمت بالادست آبراهه و قاعده آن در پایین‌دست است. رسوبات مخروط‌افکنه در نزدیک رأس آن‌ها بیش‌تر از قطعات سنگ درشت‌دانه، قلوه سنگ‌های بزرگ تشکیل شده و به‌تدریج به سمت قاعده شامل دانه‌های شن، ماسه، مارن و رس است. مخروط‌افکنه در نواحی خشک و نیمه‌خشک که پوشش گیاهی بیش‌تر به صورت پراکنده است، گسترش زیادی دارد.[۱] مخروط افکنه‌ها معمولاً در محل خروجی دره به دشت پدید می‌آیند. اگر چند مخروط افکنه مجاور با همدیگر به یک دامنه شیبدار بریزند تشکیل یک باهادا (bajada) می‌دهند.[۱]

ته نشت رسوب ذخیره شده به وسیلهٔ رودخانه سریع‌السیر همچنانکه وارد دشت یا دره بازی می‌شود و به دلیل شکلی که دارد بادبزن آبرفتی نامیده می‌شود بادبزن آبرفتی در مناطق خشک معمولترین پدیده‌است زیراکه خشک شدن و سیلابی شدن متناوب رودخانه‌های کوهستان شرایط مناسبی برای تشکیل آن فراهم می‌سازد بادبزن آبرفتی گاهی تا چندین کیلومتر گسترش می‌یابد

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

نگارخانه

• 
  
  
  
• 
  
  
  
• 
  
  

جستارهای وابسته

• دشت آبرفتی

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی، نسخهٔ ۲ نوامبر ۲۰۰۶.

• فرهنگ واژه‌های ژئومورفولوژی، مسعود معیری، انتشارات دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰

1. فشارکی، پ. ، فرهنگ جغرافیا، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۹

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ مخروط افکنه موجود است.
[نهفتن]

• ن
• ب
• و

زمین‌چهره‌ها
فهرست زمین‌چهره‌ها
کوهستانی

• Table
  • تختال (جغرافیا)
• Flat
• تپه
• کوه
• رشته‌کوه
• فلات
• یال (کوه)
• دره

قاره‌ای

• یخسار
• جلگه
• استپ
• توندرا

رودخانه‌ای

• ساحل
• ژرف‌دره
• غار
• کانال
• پرتگاه
• سیلابدشت
• دریاچه
• خاکریز
• رودپیچ
• واحه
• آبگیر
• تنداب
• رود
• دلتا (جغرافیا)
• دهانه رود
• دره
• تنگه (دریا)
• باتلاق
• آبشار

یخچالی

• کوه تیغ
• سیرک یخچالی
• Esker
• آبدره
• یخچال طبیعی
• دره دالانی

ساحلی

• آب‌سنگ حلقوی
• خلیج
• دماغه
• کانال
• کناره
• فلات‌قاره
• آب‌سنگ مرجانی
• پای‌رود
• جزیره آتشفشانی
• جزیره
• باریکه خاکی
• تالاب داخلی
• پشته میانی اقیانوس
• درازگودال
• شبه‌جزیره
• آبکوه

آتشفشانی

• کاسه آتشفشانی
• دریاچه آتشفشانی
• آب‌فشان
• جزیره آتشفشانی
• پشته میانی اقیانوس
• گنبد گدازه
• Lava field
• Lava plateau
• آتشفشان زیردریایی
  • فینه (جغرافیا)
• دهانه آتشفشانی
• درپوش آتشفشانی
• آتشفشان
• Wall rock

بادی

• بیابان
• کلوت
• پلایا
• تپه ماسه‌ای
• Sandhill
• توندرا

مصنوعی

• Artificial island
• Artificial reef
• پل
• ساختمان
• راه‌آب
• سد
• جوی
• Land reclamation
• خاکریز
• پولدر
• معدن سنگ
• مخزن سد
• راه
• تونل

جستار وابسته: عوارض جغرافیایی
رده‌ها:

• اصطلاحات جغرافیا
• رسوب‌شناسی
• زمین‌چهرهای رودخانه‌ای
• ژئومورفولوژی

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

میانه‌زیستی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از میان‌زیستی)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
زمان‌بندی زمین‌شناسی
پیدازیستی (فانروزوئیک) نوزیستی (سنوزوئیک) کواترنری
نئوژن
پالئوژن
میانه‌زیستی (مزوزوئیک) کرتاسه
ژوراسیک
تریاس
دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک) پرمین
کربونیفر
دوونین
سیلورین
اردویسین
کامبرین
نهان‌زیستی (پرکامبرین) پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
نخست‌زیستی (آرکئن)
پیشازیستی (هادئن)
میانه‌زیستی
دوره دور عصر سال‌ها (به میلیون)
کرتاسه پسین ماستریختین ۶۶٬۰ - ۷۲٬۱
کامپانین ۷۲٬۱ - ۸۳٬۶
سانتونین ۸۳٬۶ - ۸۶٬۳
کنیاسین ۸۶٬۳ - ۸۹٬۸
تورونین ۸۹٬۸ - ۹۳٬۹
سنومانین ۹۳٬۹ - ۱۰۰٬۵
پیشین آلبین ۱۰۰٬۵ - ۱۱۳٬۰
آپشین ۱۱۳٬۰ - ۱۲۵٬۰
بارمین ۱۲۵٬۰ - ۱۲۹٬۴
هاتریوین ۱۲۹٬۴ - ۱۳۲٬۹
والانجینین ۱۳۲٬۹ - ۱۳۹٬۸
بریاسین ۱۳۹٬۸ - ۱۴۵٬۰
ژوراسیک پسین
(مالم) تیتونین ۱۴۵٬۰ - ۱۵۲٬۱
کیمریدگین ۱۵۲٬۱ - ۱۵۷٬۳
آکسفوردین ۱۵۷٬۳ - ۱۶۳٬۵
میانه
(داگر) کالووین ۱۶۳٬۵ - ۱۶۶٬۱
بتونین ۱۶۶٬۱ - ۱۶۸٬۳
باجوسین ۱۶۸٬۳ - ۱۷۰٬۳
آلنین ۱۷۰٬۳ - ۱۷۴٬۱
پیشین
(لیاس) توآرسین ۱۷۴٬۱ - ۱۸۲٬۷
پلینسباکین ۱۸۲٬۷ - ۱۹۰٬۸
ساینمورین ۱۹۰٬۸ - ۱۹۹٬۳
هتانگین ۱۹۹٬۳ - ۲۰۱٬۳
تریاس پسین رتین ۲۰۱٬۳ - ۲۰۸٬۵
نورین ۲۰۸٬۵ - ۲۲۸
کارنین ۲۲۸ - ۲۳۵
میانه لادینین ۲۳۵ - ۲۴۲
آنیسین ۲۴۲ - ۲۴۷٬۲
پیشین اولنکین ۲۴۷٬۲ - ۲۵۱٬۲
ایندون ۲۵۱٬۲ - ۲۵۲٬۲
میانه‌زیستی یا مزوزوئیک یکی از سه دوران در ابردوران پیدازیستی است که مابین دوران‌های دیرینه‌زیستی و نوزیستی قرار دارد و شامل سه دورهٔ تریاس، ژوراسیک و کرتاسه می‌گردد. مزوزوئیک از دو کلمه meso به معنی میانه و zoa به معنی حیات ترکیب شده‌است و به همین علت میان زیستی نیز خوانده می‌شود. این دوره ۱۶۰ میلیون سال به طول انجامید و شامل سه دوره به نام‌های تریاس، ژوراسیک و کرتاسه می‌باشد.
جانورانی مثل شاخ‌قوچی (آمونیت) و دایناسور از موجوداتی بودند که در این دوره زیسته و منقرض شده‌اند. آب و هوای این دوره گرم و استوایی بوده و نیبت به الان بسیار باثبات بوده‌است. خشکی‌های زمین در این دوره شامل قاره لوراسیا و قاره گندوانا بود. که لوراسیا که شامل قاره آسیا و اروپا و آمریکای شمالی بود در دوره کرتاسه آغاز به تجزیه گرفته‌است و از این طریق اقیانوس اطلس بوجود آمده. و قاره گندوانا در دوره تریاس تجزیه شد.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زمان‌های زمین‌شناسی
[نمایش]

• ن
• ب
• و

تاریخ زمین‌شناختی زمین بر پایه مقیاس زمانی زمین‌شناسی

منابع

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میانه‌زیستی موجود است.

• دوره‌های زمین‌شناسی دوره مزوزوئیک-آفتاب

[نمایش]

• ن
• ب
• و

روند تکاملی کیسه‌داران در دوره‌های زمین‌شناسی
رده‌ها:

• میانه‌زیستی
• تاریخ زمین‌شناختی زمین
• زمین‌شناسی

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

میوسن
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سامانه ردیف اشکوب میلیون سال پیش
کواترنری پلیستوسن گالئاسین → پس از آن
نئوژن پلیوسن پیاچنزین ۲٫۵۸۸–۳٫۶۰۰
زانکلین ۳٫۶۰۰–۵٫۳۳۲
میوسن مسینین ۵٫۳۳۲–۷٫۲۴۶
تورتونین ۷٫۲۴۶–۱۱٫۶۰۸
سراوالین ۱۱٫۶۰۸–۱۳٫۶۵
لانگین ۱۳٫۶۵–۱۵٫۹۷
بوردیگالین ۱۵٫۹۷–۲۰٫۴۳
آکوئیتانین ۲۰٫۴۳–۲۳٫۰۳
پالئوژن الیگوسن چاتین → پیش از آن

تصویری از جانوران میوسن در شمال امریکا
میوسن یا مایوسن، یک دوره زمین‌شناسی از دوره نئوژن است که در زمان تقریبی ۲۳٫۰۳ تا ۵٫۳۳۳ میلیون سال پیش وجود داشته است. نام میوسن به پیشنهاد سر چارلز لایل گذاشته شد. این نام از دو واژه یونانی μείων (مِیئون به معنی «کم‌تر») و καινός (کاینوس به معنای «نو») گرفته شده و به معنای «کم‌تر نزدیک به دوران کنونی» است چرا که در آن هنگام تعداد گونه‌های بی‌مهرگان در جهان ۱۸ درصد کم‌تر از دوره پلیوسن بود. میووسن پس از اولیگوسن شکل گرفت و به دوره پلیوسن ختم شد و نخستین دوره نئوژن به شمار می‌آید.

زمین با گذر از میوسن به دوران اولیگوسن رسید. با به پایان رسیدن اولیگوسن، دوره پلیوسن پدید آمد که پس از آن زمین شاهد دوره‌هایی از عصرهای یخبندان شد. مرزهای زمانی میان میوسن را پدیده‌های بزرگ در مقیاس جهانی تشکیل نمی‌دهند بلکه مرزهایی زمانی به صورت منطقه‌ای هستند که تفاوت میان اولیگوسن گرمتر و پلیوسن سردتر را مشخص می‌کنند.

گیاهان و جانداران میوسن به نسبت نوین بودند. پستانداران و پرندگان تا آن هنگام به خوبی شکل گرفته بودند. نهنگها، خوک‌های دریایی، و کتانجکها در زمین پراکنده شده بودند. دوره میوسن از آن رو برای دانشمندان منبع کنجکاوی است که بالا آمدن رشته کوه‌های هیمالیا در این دوره شکل گرفت؛ پدیده‌ای که خود باعث ایجاد باران‌های موسمی در شبه‌جزیره هند شد و با یخ‌بندان‌های نیمکره شمالی ارتباط داشت.[۱]

منابع

1. Zhisheng، An، John E. Kutzbach، Warren L. Prell و Stephen C. Porter. «Evolution of Asian monsoons and phased uplift of the Himalaya Tibetan plateau since Late Miocene times». Nature ۴۱۱ (۲۰۰۱): ۶۲–۶۶. doi:10.1038/35075035.

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میوسن موجود است.
[نمایش]

• ن
• ب
• و

زمان‌های زمین‌شناسی
[نمایش]

• ن
• ب
• و

تاریخ زمین‌شناختی زمین بر پایه مقیاس زمانی زمین‌شناسی

رده‌ها:

• میوسن
• دورهای زمین‌شناختی
• زمین‌گاه‌شناسی نئوژن

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

وزیستی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
پرش به ناوبری پرش به جستجو
زمان‌بندی زمین‌شناسی
پیدازیستی (فانروزوئیک) نوزیستی (سنوزوئیک) کواترنری
نئوژن
پالئوژن
میانه‌زیستی (مزوزوئیک) کرتاسه
ژوراسیک
تریاس
دیرینه‌زیستی (پالئوزوئیک) پرمین
کربونیفر
دوونین
سیلورین
اردویسین
کامبرین
نهان‌زیستی (پرکامبرین) پیشین‌زیستی (پروتروزوئیک)
نخست‌زیستی (آرکئن)
پیشازیستی (هادئن)
دوران نوزیستی یا سِنوزوئیک یکی از دوران‌های تاریخ زیستی زمین است. این دوران تاریخ زمین را از پایان کرتاسه تا زمان حاضر در بر می‌گیرد و حدوداً ۶۶٫۵ میلیون سال طول کشیده‌است. دوران نوزیستی تقریباً کمی بیشتر از یک‌سوم دوران دوم و حدود یک‌ششم دوران اول است و کوتاهترین دوران زمین‌شناسی نامیده می‌شود.

در طول دوران نوزیستی فعالیت کوهزایی آلپی به حداکثر خود رسیده‌است به‌طوری‌که ۳/۲ آن در این دوران روی داده‌است. دوران نوزیستی به دو دوره ترشیاری و کواترنری تقسیم می‌شود. دوره کواترنری از حدود ۲ میلیون سال قبل آغاز شده و اکنون نیز ادامه دارد. فعالیت زمین‌ساختی در این دوران افزایش یافته که نتیجه آن بوجود آمدن رشته‌کوه‌هایی مثل هیمالیا، البرز، زاگرس، آند و آلپ است.

انقراض بسیاری از گروه‌های دوکمانی ازجمله دایناسورهای بی‌پرواز، نزدیک‌سوسمارسانان و خزندگان بال‌دار به پستانداران و پرندگان فرصت داد تا به گونه‌های بسیاری تقسیم شده و جمعیت غالب جانوری در جهان شوند. مهم‌ترین حادثه این دوران، گسترش و تنوع پستانداران است و به همین علت این دوران را دوره پستانداران نیز می‌گویند. از دلایل عمده ازدیاد آن‌ها می‌توان وجود منابع فراوان و سازش با محیط ذکر کرد. نومولیت‌ها که انواعی از آغازیان و از گروه روزن‌داران بودند؛ از سنگواره‌های راهنمای مهم اوایل دوران نوزیستی به‌شمار می‌آیند.

در دوره کواترنری با ظهور یخبندان عظیم در سطح زمین مشخص می‌شود که باعث تغییرات شدید آب و هوایی و انقراض بعضی جانوران و ظهور انواع دیگر شده‌است. در این دوران انسان پا به عرصه وجود نهاد و گیاهان و جانوران امروزی بوجود آمدند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زیربخش‌ها
چینه‌دوران/
دوران سامانه/
دوره ردیف/
دور میلیون سال پیش
نوزیستی کواترنری هولوسن ۰ - ۰٬۰۱۱۷
پلیستوسن ۰٬۰۱۱۷ - ۲٬۵۸۸
نئوژن پلیوسن ۲٬۵۸۸ - ۵٬۳۳۳
میوسن ۵٬۳۳۳ - ۲۳٬۰۳
پالئوژن الیگوسن ۲۳٬۰۳ - ۳۳٬۹
ائوسن ۳۳٬۹ - ۵۶٬۰
پالئوسن ۵۶٬۰ - ۶۵٬۵
میانه‌زیستی کرتاسه پسین → پیش از آن
دوران نوزیستی به سه دوره پالئوژن، نئوژن و کواترنری تقسیم می‌شود. دوره‌های پالئوژن و نئوژن را روی هم دوره ترشیاری نیز می‌گویند.

پالئوژن شامل پالئوسن، ائوسن و الیگوسن و جمعاً به مدت ۴۰ میلیون سال است. نئوژن شامل میوسن و پلیوسن و جمعاً به مدت ۲۸ میلیون سال است. کواترنری نیز شامل پلیوستوسن و هولوسن و جمعاً به مدت ۲ میلیون سال است.

منابع

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نوزیستی موجود است.

• اطلاعات عمومی ۲۰۰۰ پیام نوین. حیدری سید جمال. جلد اول.
• After the Dinosaurs: The Age of Mammals, by Donald R. Prothero, Bloomington, Indiana: Indiana University Press, 2006. ISBN: 978-0-253-34733-6

[نمایش]

• ن
• ب
• و

تاریخ زمین‌شناختی زمین بر پایه مقیاس زمانی زمین‌شناسی
[نمایش]

• ن
• ب
• و

زمان‌های زمین‌شناسی
داده‌های کتابخانه‌ای

• GND: 4075273-2
• NDL: 00571137

رده‌ها:

• نوزیستی
• تاریخ زمین‌شناختی زمین
• دوران‌های زمین‌شناسی
• زمین‌شناسی
• مقیاس زمانی زمین‌شناسی

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

علوم طبیعت > زمین شناسی
(cached)

• ریشه لغوی
• دید کلی
• تاریخچه ، سیر تحولی و رشد
• تعریف علم زمین شناسی
• نقش زمین شناسی در زندگی
• ارتباط زمین شناسی با سایر علوم
• تقسیمات علم زمین شناسی
• مباحث مرتبط با عنوان

ریشه لغوی
زمین شناسی یا ژئولوژی (Geology) از لغت یونانی Geo به معنی "زمین" و Logos به معنی "علم" یا "منطق" گرفته شده است. به عبارت دیگر زمین شناسی علم مطالعه زمین می‌باشد.
دید کلی
زمین شناسی علمی است که درباره ساختمان و مواد تشکیل دهنده زمین ، کوهها ، اقیانوس و همچنین تاریخ پیدایش جانداران و تسلسل وقایع فیزیکی در زمین و بالاخره تحولاتی که در زمین صورت گرفته و می‌گیرد بحث می‌نماید. زمین شناسی در نیم قرن اخیر در جهان و در ربع قرن حاضر در ایران گسترش فراوانی یافت. بسیاری از نظریات سابق دگرگون شد و زمین شناس در بررسی سیاره پرارزش خود به آگاهیهای نوین دست یافت که پایه علوم زمین جدید را فراهم ساخت چون مانند همه رشته‌های تجربی کار زمین شناسی بر اساس مشاهده و تغییر است لذا هر قدر امکان مشاهده مستقیم و غیر مستقیم ما ، از راه‌های ژئوفیزیک ، ژئوشیمی ، الکترونیک افزایش یابد، طبعا آگاهی‌های ما هم از جهان و از گذشته کره زمین عمیق‌تر می‌گردد.

علم زمین شناسی

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تاریخچه ، سیر تحولی و رشد

• مدارک و اسناد حاکی از آن است که حدود 4500 سال قبل از میلاد ، انسان موفق به استخراج مس شد، حدود 2800 سال پیش از میلاد آلیاژ مفرغ بوسیله ایرانیان شناخته شد. در سالهای 1600 تا 1300 پیش از میلاد استفاده از آهن معمول گردید. قدیمی‌ترین نقشه زمین شناسی در 2000 سال قبل از میلاد مربوط به معادن زمرد و طلا در مصر باقی مانده است.

• اینکه اولین مطالعات علمی زمین شناسی از چه زمانی آغاز شده به درستی مشخص نیست، شاید اولین نوشته در مورد این علم به وسیله ارسطو (332-348) سال قبل از میلاد) در کتاب "السما و العالم" به رشته تحریر در آمده باشد، که در آن از تغییرات وارد بر زمین و آثار جوی ذکر به میان آمده است. بعد از جنگ جهانی دوم (1945-1939) با پیشرفت علوم و تکنولوژی و در نتیجه احتیاج به مواد اولیه اهمیت علم زمین شناسی بیش از پیش آشکار شد. برای جستتجوی معادن فلزی و مخصوصا نفت ، زمین شناسان را بر آن داشت که دست به یک سری مطالعات جدید در زمینه ساختمانهای تحت الارضی زده و مطالب جدید کشف نمایند.

• در اوایل قرن بیستم با پیشنهادات وگنر ، نظر زمین شناسان به فرضیه اشتقاق قاره ها معطوف شد. در سالهای اخیر با مطالعات و توجهات بیشتر به نظریه‌های گسترش کف اقیانوس و تکتونیک صفحه‌ای توسط دانشمندانی همچون مس و مورگان و با استفاده از پیشرفته‌ایی که در سایر علوم حاصل گردیده زمین شناسی وارد مرحله جدیدی از علوم شده است.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

تعریف علم زمین شناسی

• زمین شناسی دانش سیاره زمین است ودرباره منشا مواد و اشکال موجود بر آن صحبت می‌کند. گذشته این سیاره وفرایندهایی که برروی آن رخ داده یا درحال رخ دادن است و بر اشکال آن تاثیر دارد بررسی شود. برای حصول نتیجه از این مباحث در زمین شناسی باید اثر فشارهای مختلف مورد اثر بر زمین وهمچنین شیمی موادی که این سیاره از آن تشکیل شده واثر موجودات زمین در آن از جنبه‌های مختلف مورد بحث قرار گیرد. اطلاعات اولیه در مورد خود کره زمین نظیر پیدایش زمین عمر آن و وضعیت آن در فضا واز این قبیل ازطریق مطالعه سایر اجرام سماوی بدست می‌آید و گاها از این طریق با مطالعه وضع فعلی سایر اجرام شبیه زمین به طرز پیدایش رخدادها وتغییرات در گذشته زمین پی می‌برند.

• تمام مطلعاتی که در مسیر شناخت زمین صورت می‌گیرد و علومی که در این مسیر پا گرفته و می‌گیرند در نهایت در خدمت جامعه بشری قرار می‌گیرد‌. در این علوم چگونگی استخراج واستفاده از مواد موجود در زمین و محیطهای زیستی پایدار در زمان پیدایش این مواد مورد بررسی قرار می‌گیرد و در علومی دیگر از خطرات ناشی از نیروهائی در حال حرکت و پویای موجود در زمین که ممکن است رفاه یا هستی انسانها را با خطر نیستی مواجه سازد آگاه می‌سازد. چون مواد موجود در زمین و ساختمانهای طبیعی موجود در آن از ابتدای تاریخ بشریت مورد استفاده انسانها بوده است می‌توان گفت این علم از قدیمیترین علومی است که انسانها نا خودآگاه به آن پرداخته‌اند ودر طی قرون رفته رفته این علم و شاخه‌های متنوع آن مدون و طبقه بندی شدند و رشته‌های فرعی وتخصصی با قوانین تعریف شده را به وجود آورده‌اند که هریک بخشی از دانش زمین شناسی را تشکیل می‌دهند.

• زمین شناسی علمی است که به طور کلی در باره زمین صحبت می‌کند. این تعریف را باید کامل‌تر کرد. زیرا موضوع علوم دیگری نیز مثل هیات و نجوم و ... درباره زمین صحبت می‌کنند. ولی مقصود از زمین شناسی ، شناسایی و مطالعه تئوری‌های پیدایش زمین و مواد تشکیل دهنده آن ، بررسی عواملی که در وضعیت آن تاثیر دارند. و بالاخره مطالعه و شناسائی مواد ارزشمند زمین و نحوه استفاده از آنهاست. زمین شناسی علم قدیمی و دارای سابقه طولانی است. و بشر همواره در مورد زمین کنجکاو بوده است. حوادثی مانند زلزله ، طوفان ، سیل ، گردباد و ... انسان را همواره در مورد زمین نگران می کرده. علم زمین شناسی ، یعنی آنچه که امروزه به علم جداگانه دارای رشته‌های متنوعی است که بیش از دو سه قرن سابقه ندارد. و مانند سایر رشته‌های علوم تحقیقات مداوم دانشمندان متعددی این علم را به پایه امروزی رسانده است.

نقش زمین شناسی در زندگی
زمین شناسی علم قدیمی و سابقه‌داری است. اصولا بشر اولیه ، همیشه در مورد زمین کنجکاو بوده است. این کنجکاوی را می‌توان معلول دو علت اساسی دانست. اول اینکه بشر و سایر موجودات زنده ، هستی خود را مرهون زمین بوده و همیشه غذای خود را از آن بدست می‌آورده‌اند و بدین ترتیب مجبور بوده‌اند که دائما در مورد آن مطالعه کنند تا بتوانند غذای مناسب و حدالامکان متنوعی برای خود به دست آورند. نکته دومی که بشر را در مورد زمین نگران می‌کرده است، وقوع حوادث ناگواری مانند زلزله ، آتشفشان ، طوفان ، سیل و نظایر آن بوده که همیشه خسارات مالی و جانی زیادی را سبب می‌شده است و بشر به ناچار همواره در صدد بوده است که علل این حوادث را دریابد تا بتواند حتی المقدور از وقوع آن جلوگیری و یا حداقل آن را پیش بینی کند.

ارتباط زمین شناسی با سایر علوم
همانند سایر علوم ، زمین شناسی نیز نمی‌تواند بدون کمک دیگر رشته‌های علمی ، موجودیت خود را حفظ کند. مهمترین رشته‌های علمی که زمین شناسی بر مبنای آنها استوار است فیزیک ، شیمی ، نجوم‌اند.
تقسیمات علم زمین شناسی

• کانی شناسی:
  درباره مواد تشکیل دهنده زمین ، طرز تشکیل و نحوه شناسائی آنها گفتگو می‌کند.
  
  
• سنگ شناسی:
  موضوع بحث آن سنگ‌های زمین ، تقسیم بندی و چگونگی تشکیل آنهاست.
  
  
• هواشناسی:
  راجع به آزمایش‌های مربوط به هوا و مشخصات آن صحبت می‌کند.
  
  
• آب شناسی:
  موضوع بحث آن آب‌های زمین است. این رشته خود به دو قسمت آبهای سطحی و آبهای زیر زمینی تقسیم می‌شود.
  
  
• زمین شناسی ساختمانی:
  درباره ساختمان‌های طبیعی زمین صحبت می‌کند.
  
• زمین شناسی فیزیکی:
  در باره مشخصات طبیعی زمین صحبت می‌کند.
  
  
• دیرینه شناسی:
  راجع به موجودات زنده‌ای که در قدیم زندگی می‌کرده‌اند و شرایط زندگی آنها بحث می‌کند. با استفاده از این رشته می‌توان سن طبقات مختلف زمین را محاسبه کرد.
  
  
• رسوب شناسی:
  راجع به رسوبات و نحوه تشکیل آنها صحبت می‌کند.
  
  
• چینه شناسی:
  موضوع بحث آن درباره طبقات مختلف زمین و ارتباط آنها با یکدیگر است.
  
  
• ژئومرفولوژی:
  موضوع بحث آن در مورد عوارض زمین است و درباره طرز پیدایش پستی‌ها و بلندی‌ها گفتگو می‌کند.
• ژئوفیزیک:
  درباره خواص فیزیکی زمین نظیر ثقل ، فشار و حرارت بحث می‌کند. در قسمتی از این رشته که به نام ژئوفیزیک عملی معروف است ، نحوه استفاده از خواص زمین در پی‌گیری و اکتشاف مواد معدنی بحث می‌شود.
  
  
• ژئو شیمی:
  راجع به خواص شیمیایی زمین و ترکیب مواد تشکیل دهنده آن گفتگو می‌کند. در این رشته نحوه استفاده از خواص شیمیایی عناصر تشکیل دهنده زمین در اکتشاف مواد معدنی مورد بحث است.
  
  
• زمین شناسی اقتصادی:
  این رشته از زمین شناسی درباره آن دسته از مواد زمین که ارزش اقتصادی دارند صحبت می‌کند. و نحوه و شرایط تشکیل آنها را بررسی می‌کند.
  
  
• زمین شناسی مهندسی:
  در باره چگونگی استفاده از اطلاعات زمین شناسی در کارهای مهندسی نظیر سد سازی ، جاده‌ سازی و ... گفتگو می‌کند.
  
  
• فتوژئولوژی:
  به کمک این رشته می‌توان با استفاده از نقشه زمین شناسی تهیه کرد.
  
  
• زلزله شناسی:
  زمین لرزه‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
  
  
• آتشفشان شناسی:
  آتشفشان‌ها و فعالیتهای آتشفشانی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
  
  
• اقیانوس شناسی:
  اقیانوس‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
  
  
• پالئو ژئوگرافی:
  درباره شکل و توزیع خشکی‌ها و دریاهای زمین در ادوار گذشته زمین شناسی گفتگو می‌کند.
  
  
• پالئو بوتانی:
  راجع به گیاهانی که در قدیم می زیسته‌اند و چگونگی شناسائی آنها گفتگو می‌کند.
  
  
• دورسنجی:
  در آن نحوه بررسی زمین با استفاده از ماهواره‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
  
  
• غارشناسی:
  در آن نحوه پیدایش غارها مورد بررسی قرار می‌گیرد .
  
  
• زمین شناسی دریایی:
  در آن در مورد آبها بحث می‌شود.
  
  
• زمین شناسی ساختمانی و تکتونیک:
  درباره ساخت‌های مختلف سنگهای تشکیل دهنده پوسته ، چگونگی تشکیل و ارتباط آنها با عوامل داخلی زمین ، بحث می‌کند.