جامعه ایرانی فرهنگ مردم تبریز

[^M.Sajdeh.76]

مردم تبریز اعیاد ملی و مراسم مذهبی را همانند سایر آذری زبانان برگزار می‌کنند

مرم تبریز به ترکی آذری سخن می‌گویند. به استثنای جمعیت بسیار محدودی از فارسی‌ زبانان، به طور تقریبی تمامی جمعیت تبریز را ترک‌ها تشکیل می‌دهند. بیشتر آن‌ها مسلمان و پیرو مذهب تشیع دوازده‌‌ امامی هستند. تعداد زیادی از پیروان آیین اهل حق نیز در شهر تبریز ساکنند. اقلیت‌های مسیحی، آشوری، زردشتی و کلیمی نیز در این شهر زندگی می‌کنند.

مردم تبریز اعیاد ملی (عید نوروز، شب چله، چهارشنبه‌سوری و سیزده‌به‌در) و مراسم مذهبی (ایام سوگواری محرم و ...) را همانند دیگر آذری‌زبانان برگزار می‌کنند. در تبریز هم چهارشنبه‌های ماه اسفند دارای چهار نام است، که در گذشته به مناسبت هرکدام بر بام خانه‌ها آتش‌ می‌افروخته‌اند. جشن چهارشنبه‌ سوری در تبریز بیشتر جشن کودکان بوده است. کودکان برای این شب لباس‌نو می‌پوشیدند. به این کودکان «چهارشنبه‌بالاری» می‌گفتند. کودکان و جوانان صبح روز سه‌شنبه و قبل از طلوع آفتاب به کوچه‌ها رفته و هفت‌بار از روی آب می‌پریدند و شعر مخصوصی می‌خواندند. در این شب از سوی خانواده داماد برای عروس‌شان که هنوز در خانه پدر بود و به خانه‌ بخت نرفته بود هدایایی فرستاده می‌شد که «ارسال چهارشنه لیق» نام داشت. این رسم را خانواده عروسی که به تازگی به خانه‌ بخت رفته بود نیز به جا آورده می‌آوردند.

 

[^M.Sajdeh.76]

تبریزی‌ها نیز با رفتن به دیدار درگذشتگان خود، خانه تکانی، خرید لباس نو، خرید شیرینی و آجیل به استقبال عید نوروز رفته و در روزهای آغازین سال نو به دیدار قوم و خویش و دوستان خود می‌روند.

موسیقی تبریز به عنوان بخشی از سکونتگاه آذری‌ زبانان دارای اصالت و زیبایی ویژه‌ است. موسیقی شناخته شده عاشیق‌لر (عاشیق‌ها) با سرشت بومی آذری‌ها آمیخته و در واقع موسیقی آذربایجان در وجود عاشیق‌ها تکامل و ادامه یافته است. انتقال شفاهی فرهنگ و ترویج ارزش‌ها و سنن فرهنگی از جمله وظایف عاشیق‌‌ها بو‌ده است. عاشیق یک هنرمند مردمی است که در نواختن، سرودن، آهنگ‌سازی، خوانندگی و داستان‌گویی مهارت دارد که ترانه‌های بومی را با چیره‌د‌ستی می‌خواند و می‌نوازد. امروزه عاشیق‌ها در مراسم عروسی و قهوه‌خانه‌ها هنر خود را عرضه می‌کنند.

مردم شهر تبریز همانند بیشتر شهرهای ایران لباس رسمی می‌پوشند. پوشاک زنان این شهر در گذشته شامل پیراهن بلند، دامن چین‌دار بلند و چارقد (روسری بزرگ) بوده است. رنگ این لباس‌ها با زمینه روشن و گلدار بوده و از لحاظ نوع دوخت، تزیینات و زیورهای زنانه بسیار متنوع بوده است. اوورماشال (کت و شلوار)، کویینک (پیراهن)، پالتون (پالتو) و پنجه (نوعی لباس مشابه کت) لباس‌های مردان تبریزی بوده است. امروزه می‌توان چنین پوششی را در برخی از روستاهای تبریز مشاهده کرد.

 

[^M.Sajdeh.76]

لقب شهر جهانی صنایع دستی و بافت فرش، به خاطر قدمت قالی بافی در این منطقه به تبریز داده شده است. در حال حاضر، فرش تبریز علاوه بر عرضه در بازارهای داخلی بخش مهمی از صادرات غیرنفتی ایران را نیز به خود اختصاص داده است. هنر جدید بافندگان تبریزی ادغام فرش با چرم یا ورنی است. محصول مهمی که توسط چرم‌کاران تبریز عرضه شده و حتی صادر نیز می‌شود کفش چرم است.

گلیم‌ بافی صنعت مهم دیگر مردم تبریز و «شاهسون» مهم‌تر‌ین نوع گلیم تبریز است. سفالگری ، سرامیک سازی، رنگرزی سنتی یا چاپ کلاقه‌ای، سوزن‌دوزی یا رودوزی ، خراطی ، حصیربافی ، طراحی سنتی (نگارگری)، صحافی و جلدسازی سنتی، گیوه بافی و چاروق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دوزی از دیگر صنایع دستی مردم تبریز است.

برای تهیه سوغاتی در شهر تبریز، بازار بزرگ و سرپوشیده آن مکان مناسبی است که هم بافتی قدیمی دارد و هم می‌توان در آن انواع محصولات خاص منطقه را تهیه کرد. آجیل چهارمغز سوغاتی خوشمزه و معروف شهر تبریز است. انواع شیرینی‌ها هم‌چون باقلوا (به سبک کشور ترکیه)، قرابیه، نوقا، راحت‌الحلقوم، لبنیات، شیرینی کنجدی و شکلات تسبیحی از دیگر سوغاتی‌های این شهر است.