معرفی ساز معرفی ساز پیانو

[☂Baran]

پیانو یکی از سازهای صفحهکلیددار و مشهورترین آنها است. صدای پیانو در اثر برخورد چکشهایی با سیمهای آن تولید میشود. این چکشها در اثر فشردهشدن کلیدها (کلاویهها) به حرکت در میآیند. سیمهای پیانو به صفحهای موسوم به «صفحهٔ صدا» متصل شدهاند که نقش تقویتکنندهٔ صدای آنها را دارد.

پیانو به عنوان مادر سازها و کاملترین ساز نیز شناخته میشود؛ علت نسبت دادن این لقبها به این ساز آن است که پیانو قادر است محدودهٔ بسیار گستردهای از اصوات را تولید کند در حالی که سایر سازهای اصیل موسیقی تنها بخشی از این محدودهٔ صدا را تولید میکنند. پیانو در شکل فعلیاش بیش از هفت اکتاو دارد و قادر به تولید فرکانسهایی از حدود ۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز میباشد، در حالی که در مقام مقایسه ساز ویولن تنها قادر به تولید کمتر از چهار اکتاو و بهترین خوانندهها تنها قادر به خواندن کمتر از سه اکتاو صدا هستند.

تاریخچه


پیانو به شکل مدرن را بارتولومئو کریستوفوری در سال ۱۷۰۹ میلادی در شهر پادووای ایتالیا اختراع کرد. قبل از اختراع پیانو از سازی قدیمیتر به نام «هارپسیکورد» (Harpsichord)استفاده میشد. تفاوت عمده و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبل از خودش داشت آن بود که در سازهای مشابه قبلی، شدت صدای حاصل از فشردهشدن یک کلاویه، مستقل از شدت ضربهٔ واردشده بر کلید، مقداری ثابت بود، اما در پیانو نوازنده قادر بود با ملایم ضربهزدن به کلیدها صدایی نرمتر ایجاد کند، یا با ضربات محکمتر صدایی درشتتر با پیانو تولید کند. همین ویژگی باعث شد که به سرعت پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار بگیرد.


نامگذاری

نام کامل ساز پیانو، پیانو فورته (Pianoforte) میباشد، که از دو قسمت پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی با صدای بلند (رسا) تشکیل شدهاست، و به خوبی منعکس کنندهٔ توانایی این ساز در تولید شدتهای گوناگون میباشد.

پیانوهای اولیه ابعاد بزرگ، و شکل خاصی داشتند. آنچه که در اصطلاح به آن پیانوی بزرگ گفته میشود (و در ایران با نام نادرست پیانویرویال شناخته میشود) غالباً بیش از دو متر طول دارد و دارای در بزرگیاست که برای هرچهبهترشدن صدای پیانو، معمولاً در هنگام نواختن ساز این در را در وضعیت نیمهباز توسط پایهٔ کوچکی ثابت میکنند. انواع دیگر پیانو با نامهای پیانوی ایستاده یا دیواری (Stand یا Upright) پیانوی چهارگوش (Square) و غیره، ابعاد کوچکتری دارند و برای مصارف خانگی یا در اماکن عمومی طراحی شدهاند.


نحوه صدادهی

چکشهای پیانو

چکشهای پیانو به واسطهٔ مجموعهای از اهرمهای ظریف به کلیدهای پیانو متصل میشوند. به مجموعهٔ این اهرمها و چکشها عملگر یا Action پیانو گفته میشود. وظیفهٔ این مجوعه افزایش شتاب چکشها در برخورد به سیمها، و کنترل عکسالعمل بازگشتی آنها پس از برخورد به سیم است. معمولاً سر چکشها توسط لایهای از نمد یا الیاف مشابه طبیعی یا مصنوعی پوشانده میشود تا کیفیت صدای پیانو را بهبود ببخشد. کیفیت صدای پیانو متأثر از عوامل دیگری نظیر کیفیت صفحهٔ صدا و غیره نیز میباشد.


کلیدهای پیانو

۷ کلید سفید در هر اوکتاو پیانو برای ۷ نت دو ر می فا سل لا سی وجود دارد. علاوه بر این کلیدهای سفید کلیدهای سیاهرنگی هم بین بعضی از کلیدهای سفید وجود دارد. بین کلیدهای سفیدرنگ می و فا و نیز بین کلیدهای سفیدرنگ سی و دو کلید سیاهرنگ وجود ندارد.

هر کلید سیاهرنگ در پیانو در حکم نت دیز برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت چپ آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت راست آن کلید سفید قرار دارد) و در حکم نت بمول برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت راست آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت چپ آن کلید سفید قرار دارد) است.


انواع پیانو

پیانو دیواری (Vertical - Upright)
پیانو اسپینت
پیانو کنسول
پیانوی بزرگ

البته پیانوهای بسیار زیادی در گذشته رایج بودهاند. برای مثال پیانوهای گنجهای، صرافی، میزی، میز منشی، دوطبقه و انواع دیگر. ولی امروزه دیگر آنها رواج ندارند و از پیانوهای پیشرفته تر استفاده میشود.


نحوه نواختن پیانو

پیانو توسط ضربه نوک انگشتان نواخته میشود. برای این کار دست را بلند کرده و سپس فرود آورده و با نوک انگشت مورد نظر ضربه میزنیم. مکانیسم پیانو تولید صدا میکند. بدلیل شکل مکانیسم پیانو یک پیانسیت میتواند همزمان تا ده نت را به صدا درآورد.

محل قرارگیری انگشتان دو دست روی کلیدهای پیانو در نواختن آن اهمیت دارد. معمولاً در آهنگها نت اول شماره دارد که انگشت شروع کننده در نواختن آن آهنگ را مشخص میکند. در این صورت شماره یک برای انگشتهای شست دو دست است و به ترتیب سایر انگشتها شمارههای ۲ تا ۵ را خواهد داشت. شست دست راست روی چهارمین نت دوی پیانو قرار میگیرد. البته این مورد در مورد همه آهنگها عمومیت ندارد و برخی آهنگسازان نت شروع کننده در آهنگشان را شماره نمیزنند. در این صورت پیانیست باید خودش محل قرارگیری انگشتانش روی کلیدهای پیانو را با توجه به نوع نتهای موجود در آهنگ تشخیص دهد.

گاهی پیانیست جای دو دستاش را روی کلیدهای پیانو با هم عوض میکند و گاهی بدون نواختن کلید پیانو با انگشتان شست دو دستش از سایر انگشتها استفاده میکند.


نحوه نتنویسی برای پیانو

نت نویسی پیانو در دو حامل انجام میشود. حامل بالا برای دست راست و حامل پایین برای دست چپ. معمولاً حامل بالایی را با کلید سل و حامل پایین را با کلید فای خط چهارم نشان میدهند. این دو حامل با نت دوی وسط از هم متمایز میگردند. یک نوازنده پیانو باید بتواند همزمان دو خط موسیقی را خوانده و با هر دو دست اجرا نماید.

 

[Ghazalhe.Sh]

چکش‌های پیانو به واسطهٔ مجموعه‌ای از اهرم‌های ظریف به کلیدهای پیانو متصل می‌شوند



پیانو یکی از سازهای صفحه‌کلیددار و مشهورترین آن‌ها است. صدای پیانو در اثر برخورد چکش‌هایی با سیم‌های فلزی آن در داخل جعبه چوبی تولید می‌شود. این چکش‌ها در اثر فشرده شدن کلیدها (کلاویه‌ها) به حرکت در می‌آیند. سیم‌های پیانو به صفحه‌ای موسوم به «صفحهٔ صدا» متصل شده‌اند که نقش تقویت‌کنندهٔ صدای آن‌ها را دارد.



پیانو بالاترین دامنه اکتاو را در بین سازها دارد، به طوریکه در شکل فعلی‌اش به‌طور معمول حدود هفت اکتاو دارد و قادر به تولید فرکانس‌هایی از حدود ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز می‌باشد، در حالی که در مقام مقایسه ساز ویولن تنها قادر به تولید حدود چهار اکتاو و بهترین خواننده‌ها تنها قادر به خواندن کمتر از سه اکتاو هستند.



تاریخچه پیانو:

یک پیانوی «ایمپریال گراند» ۸۸ کلاویه‌ای ساخت شرکت اتریشی بوسندورفر.

پیانو را بارتولومئو کریستافوری در حدود سال ۱۷۰۰ میلادی در شهر پادووای ایتالیا اختراع کرد.اما اختراع جدید کریستافوری تا حدود یک دهه تقریباً ناشناخته ماند تا اینکه در سال ۱۷۱۱ یک نویسنده ایتالیایی مقاله‌ای دربارهٔ آن نوشت که بعدها به آلمانی ترجمه و به صورت گسترده منتشر شد.



قبل از اختراع پیانو از سازی قدیمی‌تر به نام هارپسیکورد (Harpsichord) استفاده می‌شد. تفاوت عمده و مهمی که پیانو با سازهای مشابه قبل از خودش داشت آن بود که در سازهای مشابه قبلی، شدت صدای حاصل از فشرده شدن یک کلاویه، مستقل از شدت ضربهٔ واردشده بر کلید، مقداری ثابت بود، اما در پیانو نوازنده قادر بود با ملایم ضربه زدن به کلیدها صدایی نرم‌تر ایجاد کند، یا با ضربات محکم‌تر صدایی درشت‌تر با پیانو تولید کند.



همین ویژگی باعث شد که به سرعت پیانو مورد توجه آهنگسازان قرن هجدهم میلادی قرار بگیرد. پیانوهای اولیه ظاهر و صدایی شبیه به هارپسیکورد داشتند و ظاهر و صدای آن‌ها به مرور زمان به شکل امروزی در آمده‌است و آنچه که ما امروزه به عنوان پیانوی مدرن می شناسیم از اواسط قرن نوزدهم ظاهر شده‌است.



پیانو به عنوان مادر سازها و کامل‌ترین ساز نیز شناخته می‌شود؛ علت نسبت دادن این لقب‌ها به این ساز آن است که پیانو قادر است محدودهٔ بسیار گسترده‌ای از اصوات را تولید کند در حالی که سایر سازهای اصیل موسیقی تنها بخشی از این محدودهٔ صدا را تولید می‌کنند.



پیانو در شکل فعلی‌اش به طور معمول هفت اکتاو دارد و قادر به تولید فرکانس‌هایی از حدود ۲۰ تا ۵۰۰۰ هرتز می‌باشد، در حالی که در مقام مقایسه ساز ویولن تنها قادر به تولید کمتر از چهار اکتاو و بهترین خواننده‌ها تنها قادر به خواندن کمتر از سه اکتاو صدا هستند.



پیانو بر خلاف هارپسیکورد قادر به اجرای نوانس های مختلف است بدین معنا که به نسبت شدت فشاری که انگشتان نوازنده روی کلیدهای ساز وارد می کند شدت صدائی که تولید می شود نیز تغییر می کند (هر چه کلیدها را قوی تر فشار دهیم صدا بلندتر و قوی تر و هر چه ضعیف تر فشار دهیم، صدا کمتر و ضعیف تر خواهد بود)و از اینرو عنوان پیانو که مخفف شده ی کلمۀ پیانو فورته می باشد (پیانو به معنی ضعیف و فورته به معنی قوی می باشد) بر آن نهاده شد.



نوازنده همزمان می‌تواند با ده انگشت، ده نت را همزمان به صدا در آورد



نحوه صدادهی

چکش‌های پیانو به واسطهٔ مجموعه‌ای از اهرم‌های ظریف به کلیدهای پیانو متصل می‌شوند. به مجموعهٔ این اهرم‌ها و چکش‌ها عملگر یا Action پیانو گفته می‌شود. وظیفهٔ این مجموعه افزایش شتاب چکش‌ها در برخورد به سیم‌ها، و کنترل عکس‌العمل بازگشتی آن‌ها پس از برخورد به سیم است. معمولاً سر چکش‌ها توسط لایه‌ای از نمد یا الیاف مشابه طبیعی یا مصنوعی پوشانده می‌شود تا کیفیت صدای پیانو را بهبود ببخشد. کیفیت صدای پیانو متأثر از عوامل دیگری نظیر کیفیت صفحهٔ صدا و غیره نیز می‌باشد.



پیانو جعبه بسیار بزرگی است که به دو شکل مختلف ساخته شده است. نوعی از آن که در فارسی به نام پیانوی رویال مسطلح گردیده، جعبه سه‌گوش بزرگی است که بر روی سه‌پایه قطور قرار گرفته است و سیم‌های آن به طور افقی در جعبه کشیده شده و چکش‌ها از زیر به این سیم‌ها برخورد می‌کنند.



نوع دیگر پیانو که در برخی از زبان‌های اروپایی به آن پیانینو یعنی، پیانوی کوچک، گفته می‌شود، جعبه آن کوچکتر و به طور عمودی و قائم ساخته می‌شود. در این نوع پیانو، سیم‌ها به داخل آن و به طور عمودی نصب می‌گردند و چکش‌ها از جلو به سیم‌ها ضربه می‌زنند.



برای تولید صدا در پیانو کلاویه (کلید) های این ساز توسط مکانیز مخصوصی به چکش فرمان کوبش می‌دهد و سپس چکش را به عقب بر می‌گرداند تا مانع از ادامه‌ی ارتعاش سیم نگردد. به محض اینکه نوازنده انگشت خود را از روی کلاویه بردارد، لرزش سیم با قطعه نمدی که بر روی آن قرار می‌گیرد، متوقط می‌گردد. همچنین برای تولید صدای زیر، چکش بر روی سه سیم هم‌کوک، برای تولید صدای بم، چکش بر روی دو سیم هم‌کوک و برای ایجاد صدای خیلی بم، چکش بر روی یک سیم ضخیم می‌کوبد.



کلیدهای پیانو

۷ کلید سفید در هر اوکتاو پیانو برای ۷ نت

دو

ر

می

فا

سل

لا

سی، وجود دارد.

علاوه بر این کلیدهای سفید کلیدهای سیاه‌رنگی هم بین بعضی از کلیدهای سفید وجود دارد. بین کلیدهای سفیدرنگ می و فا و نیز بین کلیدهای سفیدرنگ سی و دو کلید سیاه‌رنگ وجود ندارد.



هر کلید سیاه‌رنگ در پیانو در حکم نت دیز برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت چپ آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت راست آن کلید سفید قرار دارد) و در حکم نت بمول برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت راست آن (یعنی آن کلید سیاه در سمت چپ آن کلید سفید قرار دارد) است.



قبل از اختراع پیانو از سازی قدیمی‌تر به نام هارپسیکورد استفاده می‌شد



پدال‌های پیانو

پایین ساز سه پدال قرار گرفته است که هر کدام عملکرد خاص خود را دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

پدال اول sustain pedal (پدال سمت راست)

در حالت عادی نمد یا صدا خفه کن یا دمپر‌هایی روی سیم‌ها قرار دارد و مانع از ارتعاش صدا می‌شود و وقتی به یک کلاویه ضربه می‌زنیم پس از رها کردن کلاویه صدا قطع می‌شود.

ولی اگر پدال اول را بگیریم همزمان همه‌ی دمپر‌ها یا صدا خفه کن‌ها از سیم‌ها جدا می‌شوند و باعث می‌شود که صدای سیم‌های پیانو بر روی یکدیگر تاثیر گذاشته و صدایی زیباتر و پر طنین‌تر به گوش برسد.



پدال دوم psostenuo pedal (پدال وسط)

پدال وسط در پیانو‌های مختلف کار‌های مختلفی انجام می‌دهد. ولی در اکثر آنها گرند مدرن این پدال با نام سوستنوتو معروف است. با گرفتن این پدال دمپر یا صداخفه کن‌های گروهی از سیم‌ها که کلاویه‌های آن را نگه می‌دارند، جدا می‌شوند.

در اکثر پیانو‌های ایستاده این پدال پرده‌ای از نمد بین سیم‌ها و چکش‌های پیانو قرار می‌دهد و صدای ساز را تا حدودی کم می‌کند. این پدال برای زمانی که می‌خواهید تمرین کنید و مزاحمت ایجاد نکنید مناسب است.



پدال سوم soft pedal (پدال سمت چپ)

با گرفتن این پدال چکش‌های ساز پیانو به سیم‌ها نزدیک‌تر می‌شود و از شدت ضربات می‌کاهد و کیفیت و جنس صدا را نیز تعییر می‌دهد.



نحوه نت‌نویسی برای پیانو

نت‌نویسی پیانو در دو حامل انجام می‌شود. حامل بالا برای دست راست و حامل پایین برای دست چپ. معمولاً حامل بالایی را با کلید سل و حامل پایین را با کلید فای خط چهارم نشان می‌دهند. این دو حامل با نت دوی وسط از هم متمایز می‌گردند. یک نوازنده پیانو باید بتواند هم‌زمان دو خط موسیقی را خوانده و با هر دو دست اجرا نماید.



انواع پیانو:


پیانو دیواری نسبت به گراند پیانو کم حجم تر و ارزان تر بوده



پیانو دیواری (vertical – upright)

پیانو دیواری که به زبان های اروپایی به آن پیانینو یا پیانوی کوچک می گویند. همچنین پیانو آپرایت(UpRight)نام دیگر این ساز به زبان انگلیسی است. پیانو دیواری نسبت به گراند پیانو کم حجم تر و ارزان تر بوده از این رو برای استفاده در منزل مناسب تر است. سیمها در آن به صورت عمودی قرار گرفته اند و چکشها از جلو به سیم ها ضربه وارد می کنند.




پیانوهای اسپینت معمولآ کوتاه ترین نوع پیانوهای دیواری و از ارزانترین نوع آنها هستند



پیانو اسپینت

پیانوهای اسپینت (Spinet) معمولآ کوتاه ترین نوع پیانوهای دیواری و از ارزانترین نوع آنها هستند. ارتفاع این پیانوها از حدود ۹۰ سانتیمتر شروع می شود و تا حداکثر ۱۰۰ سانتیمتر ادامه دارد. جعبه صدای آنها کوچک و سیستم انقال نیرو (Action) آنها ساده ترین شکل خود را دارد به همین علت، اغلب قیمت مناسبی دارند و برای مبتدی هایی که معلوم نیست در آینده نوازندگی را ادامه دهند بسیار مناسب است. فاصله سطح کی برد تا بلندترین قسمت این پیانوها بسیار کم بوده و حداکثر حدود ۲۰ سانتیمتر است.

اگر قصد دارید از ابتدا پیانویی بخرید که به احتمال زیاد دیگر آنرا عوض نکنید حتمآ از نوع کنسول انتخاب کنید



پیانو کنسول

پیانو های کنسول (Console) است که از ارتفاع حدود ۱۰۰ سانتیمتر شروع می شود و تا حدود ۱۱۰ سانتیمتر ادامه پیدا می کند. ساختمان سازه آنها بگونه ای است که بدنه ای بسیار محکم و بادوام دارند و معمولآ در آموزشگاه ها یا مدارس موسیقی و نیز استودیوها برای تمرین نه معمولآ ضبط از آنها استفاده می شود. انواع آمریکایی این پیانوها که در بازار ایران کم هستند زیبایی خاصی دارند و روی بدنه خارجی آنها زیاد کار شده است.



اگر قصد دارید از ابتدا پیانویی بخرید که به احتمال زیاد دیگر آنرا عوض نکنید، حتمآ از نوع کنسول انتخاب کنید، چراکه قیمت و دوام خیلی خوبی دارند. بدنه این پیانوها بخصوص در قسمت کی برد، محل قرار دادن نت موسیقی (Music Rest) و نیز دیواره های اطراف کی برد به گونه ای ساخته شده است که شباهت زیادی به پیانو های بزرگ (رویال) دارد. به تفاوت سطح بالایی پیانو از کی برد در پیانوهای اسپینت و کنسول دقت کنید.


صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است



پیانوهای دیجیتال

پیانو های دیجیتال همانطور که از نام آن پیداست از تکنولوژی دیجیتال برای تولید اصوات استفاده می کنند و از این منظر با پیانو های مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره می گیرند کاملاً متفاوت هستند. صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است که به این الگو ها که از همه نت های یک پیانو ساخته شده اند سمپل گفته می شود.



این اصوات در هنگام نواختن به کمک بلندگوهای پیانو تقویت و پخش می شود. گرچه سیستم دیجیال تولید صوت هنوز نتوانسته جایگزین سیستم های آکوستیک که از ارتعاش سیم و انتشار صوت در هوا بهره می گیرند شود ولی به دلیل امکانات و شرایط آسانی که امروزه فراهم کرده اند این نوع پیانو توانسته جایگاه خود را در بازار پر رقابت پیانو تثبیت کرده و نظر بسیاری از کاربران پیانو را به خود جلب کند.


ساز پیانوی بزرگ صدایی با شکوه و پر طنین دارد و بیشتر در سالن های کنسرت استفاده می شود



پیانوی بزرگ

گراند پیانو یا پیانوی بزرگ که به فارسی گاهی آن را پیانو رویال نامیده اند. در این نوع، سیم ها به صورت افقی قرار گرفته اند و چکشها از زیر به سیم ها ضربه می زنند. این ساز صدای با شکوه و پر طنینی دارد و بیشتر در سالن های کنسرت و ارکسترهای بزرگ استفاده می شود.

البته پیانوهای بسیار زیادی در گذشته رایج بوده‌اند. برای مثال، پیانوهای گنجه‌ای، صرافی، میزی، میز منشی، دوطبقه و انواع دیگر؛ ولی امروزه دیگر آنها رواج ندارند و از پیانوهای پیشرفته‌تر استفاده می‌شود. یک پیانو در کل دارای ۸۸ کلید است.



نحوه‌ی نواختن ساز پیانو

نوازنده باید توسط نوک انگشتان به کلاویه‌ها ضربه بزند. نوازنده همزمان می‌تواند با ده انگشت، ده نت را همزمان به صدا در آورد. اگر آرام ضربه بزند صدای ملایم و اگر محکم ضربه بزند صدای قوی تری از ساز خارج می‌شود.



نوازندگان مشهور زیادی در سراسر دنیا وجود دارند چندتن از مشهورترین‌ها عبارتند از:

نوازندگان غربی

کارل فیلیپ امانوئل باخ

ویلهلم باکهاوس

لودویگ فان بتهوون

یوهانس برامس

ولفگانگ آمادئوس موتسارت

والتر هندل

کارل چرنی



نوازندگان ایرانی

زنده یاد جواد معروفی

انوشيروان روحانی

شهرداد روحانی

سامان احتشامی

 

[=/off]

پیانو چیست؟


پیانو سازی است که مانند سنتور توسط ضربه چکش بر روی سیم به صدا در می آید. پیانو جعبه بسیار بزرگی است که به دو شکل مختلف ساخته شده است یکی آن که در فارسی به نام «پیانو رویال» مصطلح شده، که عبارت است از جعبه بزرگ سه ضلعی، بر روی سه پایه قطور، و سیم ها به طور افقی در داخل جعبه کشیده شده اند و چکش ها از زیر به سیم ها برخورد می کنند،
دیگری که جعبه آن کوچکتر و قائم است و سیم ها عمودی و از پائین به بالا قرار گرفته اند، در این یک، چکش ها از جلو به سیم ها ضربه می زنند. برای هر صوت پیانو یک چکش، یک شستی و یک دستگاه وصل کننده آنها و (مانند سنتور) سه سیم در ناحیه زیر، دو سیم در ناحیه بم و یک سیم کلفت در ناحیه خیلی بم برای هر صوت تعبیه شده است. در ضلع جلوی نوازنده ردیف شستی ها قرار دارد. هر شستی به یاری مکانیسم مخصوصی در داخل پیانو به چکشی متصل است که با کوبیدن روی شستی، چکش نیز به سوی سیم مربوط پرتاب شده، به آن برخورد کرده آن را به ارتعاش وامی دارد و خود کمی به عقب برمی گردد تا مانع ادامه ارتعاش سیم نشود. به مجرد آن که انگشت نوازنده از روی شستی برداشته شود، نمد خفه کن به سیم ها می چسبد و سیم مرتعش را از ارتعاش باز می دارد.

 

[=/off]

پدال های پیانو چیست

جلوی پاهای نوازنده دو یا سه پدال تعبیه شده، پدال سمت راست، مانع کار دستگاه خفه کن می شود. در نتیجه سیم مربوطه، حتی پس از برداشتن انگشت از روی شستی، به ارتعاش ادامه می دهد تا به تدریج خود به خود از ارتعاش بازماند. پدال سمت چپ سبب می شود که نواری از نمد بین سیم و چکش قرار گرفته و ضربه چکش بر روی سیم، صوتی خفه و کم صدا ایجاد کند.
در پیانوهای سه پداله، پدال وسط نیز مجموعاً چکش ها را جلوتر می برد تا ضربه با قدرت کمتری به سیم ها برخورد کند، یا آن که مجموعه چکش ها را کمی به راست می راند تا چکش کوبنده فقط به یکی از سیم های سه گانه همکوک برخورد کند. این عمل موجب «ظریف شدن و کم صدائی» صوت حاصل می گردد. وسعت صدای پیانو عبارتست از هفت اکتاو یا کمی بیشتر، به علت بزرگی وسعت صدای پیانو، نت نویسی آن بر روی دو حامل صورت می گیرد، که معمولاً حامل زیرین (حامل بم یا کلید «فا») برای اجرا با دست چپ و حامل بالایی برای اجرا با دست راست اختصاص یافته است.

 

[Ms.Azar]

پیانو یک ساز دارای صفحه کلید است. با فشردن کلید یا کلاویه‌های ساز، چکش‌های داخل جعبه‌ی ساز به سیم‌ها برخورد کرده و صدا را تولید می‌کنند. ساز پیانو دارای دو نوع مکانیکی و الکتریکی است؛ که نوع مکانیکی خود به دو دسته پیانو‌های مکانیکی گرند و ایستا تقسیم می‌شوند.

برخی از ساز‌های موسیقی در بین مردم، چه افرادی که موسیقی کار می‌کنند و چه افرادی که موسیقی کار نمی‌کنند، بسیار شناخته شده هستند. یکی از ساز‌های بین المللی که در همه جای دنیا طرفدار و کاربرد دارد ساز اصیل پیانو است که در ادامه به معرفی این ساز می‌پردازیم.


** معرفی ساز پیانو

پیانو یکی از مشهورترین ساز‌های دارای صفحه کلید است. صدایی که از ساز پیانو خارج می‌شود نتیجه‌ی برخورد چکش‌های داخل ساز با سیم‌های فلزی است. چکش‌ها در اثر فشرده شدن کلید‌ها یا کلاویه‌ها به حرکت در می‌آیند و سیم‌های داخل جعبه به صفحه‌ای به نام صفحه‌ی صدا متصل هستند که صدا را تقویت می‌کنند.
این ساز دارای بالاترین دامنه یا وسعت صوتی در بین تمام ساز‌ها و قادر به تولید محدوده‌ی فرکانس از ۲۷ تا ۴۱۸۶ هرتز است. به همین دلیل آن را کامل‌ترین و مادر همه‌ی ساز‌ها می‌نامند. پیانو کامل و معمولی دارای هفت اکتاو است.

 

[Ms.Azar]

** تاریخچه‌ای از ساز پیانو

در سال ۱۷۰۰میلادی در شهر پادووای در ایتالیا فردی به نام بارتولومئو کریستافوری پیانو را اختراع کرد. این ساز به مدت یک دهه تقریبا ناشناخته ماند تا اینکه نویسنده‌ای ایتالیایی در سال ۱۷۱۲ مقاله‌ای را درباره‌ی آن نوشت. پس از آن مقاله را به زبان آلمانی و دیگر زبان‌ها ترجمه کردند و باعث شد که به طور گسترده‌ای منتشر شود. موضوع مقاله بر مکانیزم ساز متمرکز بود که باعث شد که سازندگان بعدی این ساز کار خود را بر اساس این مقاله شروع کنند.

​

قبل از ابداع ساز پیانو سازی قدیمی به نام هارپسیکورد در بین مردم رواج داشت. اما تفاوتی که بین پیانو امروزی و هارپسیکورد وجود داشت این بود که نوازنده پیانو قادر است با ضربه‌ی آرام صدایی نرم و ملایم و با ضربه‌ی محکم صدایی قوی را ایجاد کند. در حالی که در هارپسیکورد شدت صدا در هر حالت یکسان و مستقل از شدت ضربه است. همین ویژگی ساز باعث شد که توجه بسیاری از آهنگسازان و نوازندگان قرن هجده را به خود جلب کند و رفته رفته کامل شده و به شکل امروزی برسد. پیانویی که امروزه ما می‌شناسیم از اواسط قرن نوزده ایجاد شد.
خوب است بدانید که نام این ساز در ابتدا پیانو فورته بوده است و امروزه آن را مخفف کرده و پیانو می‌نامند. در اصطلاح موسیقی پیانو به معنی ملایم و فورته به معنی قوی است و چون این ساز توانایی تولید هر دو صدای ملایم و قوی را دارد آن را پیانو فورته نامیدند.

 

[Ms.Azar]

** عملکرد ساز پیانو و صدادهی

این ساز دارای چکش‌هایی است که به کمک مجموعه‌ای از اهرم به

Please, ورود or عضویت to view URLs content!

های آن متصل هستند. به این مجموعه عملگرا یا اکشن (action) پیانو می‌گویند که مسئولیت افزایش شتاب چکش‌ها در برخورد به سیم‌ها و کنترل عکس العمل بازگشتی آن‌ها پس از برخورد به سیم‌ها را برعهده دارند.
سر چکش‌های ساز را با لایه‌ای از نمد یا الیاف طبیعی پوشش می‌دهند تا صدای بهتری تولید شود. البته عوامل دیگری مثل کیفیت صفحه‌ی صدا و ... هم در صدای آن موثرند.


** کلاویه یا کلید‌های ساز پیانو

پیانو دارای هفت اکتاو است که در هر اکتاو هفت کلید سفید با نام‌های دو، ر، می، فا، سل، لا، سی وجود دارد. علاوه بر کلید‌های سفید بین تمام کلید‌های سفید به غیراز می‌ و فا، سی و دو، یک کلید سیاه وجود دارد. کلید یا کلاویه‌ی سیاه رنگ برای کلید سفید سمت چپش نقش دیز و برای کلید سفید سمت راستش نقش بمل را دارد.

​

** پدال‌های پیانو

پایین ساز سه پدال قرار گرفته است که هر کدام عملکرد خاص خود را دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

پدال اول sustain pedal (پدال سمت راست)

در حالت عادی نمد یا صدا خفه کن یا دمپر‌هایی روی سیم‌ها قرار دارد و مانع از ارتعاش صدا می‌شود و وقتی به یک کلاویه ضربه می‌زنیم پس از رها کردن کلاویه صدا قطع می‌شود.
ولی اگر پدال اول را بگیریم همزمان همه‌ی دمپر‌ها یا صدا خفه کن‌ها از سیم‌ها جدا می‌شوند و باعث می‌شود که صدای سیم‌های پیانو بر روی یکدیگر تاثیر گذاشته و صدایی زیباتر و پر طنین‌تر به گوش برسد.


پدال دوم psostenuo pedal (پدال وسط)

پدال وسط در پیانو‌های مختلف کار‌های مختلفی انجام می‌دهد. ولی در اکثر آنها گرند مدرن این پدال با نام سوستنوتو معروف است. با گرفتن این پدال دمپر یا صداخفه کن‌های گروهی از سیم‌ها که کلاویه‌های آن را نگه می‌دارند، جدا می‌شوند.
در اکثر پیانو‌های ایستاده این پدال پرده‌ای از نمد بین سیم‌ها و چکش‌های پیانو قرار می‌دهد و صدای ساز را تا حدودی کم می‌کند. این پدال برای زمانی که می‌خواهید تمرین کنید و مزاحمت ایجاد نکنید مناسب است.


پدال سوم soft pedal (پدال سمت چپ)

با گرفتن این پدال چکش‌های ساز پیانو به سیم‌ها نزدیک‌تر می‌شود و از شدت ضربات می‌کاهد و کیفیت و جنس صدا را نیز تعییر می‌دهد.

​

 

[Ms.Azar]

** انواع پیانو

پیانو در دو نوع مکانیکی و الکتریکی (یا دیجیتال) وجود دارد.

پیانو‌های دیجیتال
پیانو‌های دیجیتال با برق کار می‌کنند، قابل کوک شدن نیستند و دو الی سه اکتاو کمتر از پیانو‌های مکانیکی دارند. پیانو‌های دیجیتال ارزان‌تر از نوع مکانیکی‌اند.

​

پیانو‌های مکانیکی
پیانو‌های مکانیکی بدون برق هستند و باید حداقل سالی دو بار کوک شوند. پیانو‌های مکانیکی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

پیانو‌های مکانیکی ایستاده یا دیواری:

• نسبت به پیانو‌های گرند کوچکتر و برای استفاده در منزل مناسب‌تر هستند. در این نوع ساز، سیم‌ها به صورت عمودی قرار گرفته‌اند و چکش‌ها از جلو به سیم‌ها ضربه وارد می‌کنند. تصویر زیر یک پیانو مکانیکی ایستاده را نشان می‌دهد.

​

پیانو‌های مکانیکی گرند:

• در ایران به این نوع ساز به غلط پیانو رویال هم گفته می‌شود. این پیانو کمی بزرگ است و معمولا بیشتر از دو متر طول دارد. دارای یک در بزرگ است که برای صدادهی بهتر هنگام نواختن در آن توسط یک پایه باز نگه داشته می‌شود. تصویر زیر یک پیانو گرند را نشان می‌دهد.

در قدیم دو نوع دیگر پیانو با نام‌های پیانو چهارگوش و پیانو اسپینت وجود داشت که امروزه منسوخ شده‌اند.

 

[Ms.Azar]

** کلید نت نویسی ساز پیانو

نت‌ نویسی پیانو با دو خط حامل انجام می‌شود که خط حامل بالا برای دست راست و خط حامل پایین برای دست چپ نوشته می‌شود. معمولا حامل بالای با کلید سل و حامل پایینی با کلید فا خط چهارم نوشته می‌شود.


** نحوه‌ی نواختن ساز پیانو

نوازنده باید توسط نوک انگشتان به کلاویه‌ها ضربه بزند. نوازنده همزمان می‌تواند با ده انگشت، ده نت را همزمان به صدا در آورد. اگر آرام ضربه بزند صدای ملایم و اگر محکم ضربه بزند صدای قوی تری از ساز خارج می‌شود.


** نوازندگان مطرح پیانو

نوازندگان غربی

نوازندگان مشهور زیادی در سراسر دنیا وجود دارند چندتن از مشهورترین‌ها عبارتند از:

• کارل فیلیپ امانوئل باخ
• ویلهلم باکهاوس
• لودویگ فان بتهوون
• یوهانس برامس
• ولفگانگ آمادئوس موتسارت
• والتر هندل
• کارل چرنی

نوازندگان ایرانی

• زنده یاد جواد معروفی
• انوشيروان روحانی
• شهرداد روحانی
• سامان احتشامی