VIP برنامه نویسی Client Side

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

دستورها و عبارت‌ها
همهی امکانات اساسی Tcl به وسیله دستورها نمایش داده می‌شوند. حتی عبارات نیز به وسیله اجرای دستورهای و به عنوان خروجی آن‌ها محاسبه می‌شوند. قالب معمول دستورهای Tcl به شکل زیر است [۲]:

command arg1 arg2 arg۳ …...

دستورهای Tcl به سه دسته تقسیم می‌شوند [۱]:

۱. دستورهای توکار (built-in commands): این دستورهای به وسیله مفسر Tcl فراهم می‌شوند و در همه برنامه‌های Tcl قابل استفاده‌اند. دستورهای proc,while,set و return که در مثال‌های بالا آمده‌اند نمونه‌هایی از این دستورهای هستند.

۲. دستورهایی که به وسیله امکان گسترش (Extension mechanism) زبانTcl به آن اضافه می‌شوند. می‌توان به وسیله توابعی که کتابخانه Tcl فراهم می‌کند، نام یک دستور و زیربرنامه اجراکنندهٔ آن (به زبان C و ++C) را به مفسر Tcl اطلاع داد. پس از این کار هر کجا که آن نام در اسکریپت Tcl ظاهر شود، مفسر همان تابع معرفی شده (به زبان C) را برای اجرای دستور فراخوانی می‌کند. دستورهای توکار Tcl نیز به همین روش پیاده‌سازی شده‌اند.

۳. زیربرنامه‌های تعریف شده به وسیله دستور proc: به‌طور کلی از extension برای پیاده‌سازی دستورهای سطح پایین و از proc برای پیادهسازی دستورهای سطح بالا که نوشتن آن‌ها به Tcl آسانتر است استفاده می‌شود.

چنان‌که گفته شد عبارات در Tcl به وسیله اجرای دستور ارزیابی می‌شوند. به عبارت دیگر مفسر Tcl خود عبارات را ارزیابی نمی‌کند، بلکه تنها عمل دسته‌بندی آرگومانها، جایگذاری مقادیر و فراخوانی دستور را انجام می‌دهد. به همین دلیل در Tcl از دستور expr برای ارزیابی عبارات ریاضی استفاده می‌شود.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

دستور expr با آرگومانهای خود به شکل عبارت ریاضی برخورد می‌کند[۱]. این دستور با عبارات ریاضی، شامل اعداد صحیح، اعشاری و مقادیر منطقی (boolean) سر و کار دارد. قواعد حاکم بر عبارات expr همان است که بر عبارات در زبانC حاکم است[۲]. به علاوه دستور expr برخی توابع اولیه ریاضی را نیز پشتیبانی می‌کند. به عنوان مثال [۲]:

set len [expr [string length foobar ] ]

که مقدار طول رشته foobar را (که برابر با۶ است) محاسبه می‌کند و:

set pi [expr {۲*asin(1.0)}]

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

که مقدار عدد pi را محاسبه می‌کند.

زبان Tcl مقادیر درون علامت نقل قول (” ”) را ارزیابی و به جای عبارات درون آن مقادیر لازم را قرار می‌دهد. به قراردادن یک عبارت در آکولاد ({ }) می‌توان از این کار جلوگیری کرد:

set name Ali
”My name is $name”
{“My name is $name”}

دستور دوم مقدار My name is Ali را برمی‌گرداند در حالی که دستور سوم مقدار My name is $name را برمی‌گرداند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

رشته ها[۲]
رشتهها واحد اساسی داده در Tcl هستند و به همین دلیل است که دستورهای زیادی برای کار با آن‌ها وجود دارد.

دستور string مجموعه‌ای است از عملیات قابل انجام بر روی رشته‌ها. نمونه‌ای از این عمل را در مثال بالا در بحث عبارتها مشاهده می‌کنیم. اولین آرگومان این دستور نام عملی است که باید انجام گیرد. برخی از اعمال مجاز عبارتند از:

bytelength, compare, equal, first, index, is, last, length, map, match, range, repeat, replace, tolower, totitle, toupper,
trim, trimleft, trimright, wordend, wordstart

Tcl امکاناتی را برای کار با اندیسها در رشته‌ها فراهم می‌کند. کاراکترها در رشته از ۰ شمرده می‌شوند. به عنوان مثال دستور زیر کاراکترهای سوم تا آخر رشته با نام name را برمی‌گرداند. مثلاً اگر name حاوی مقدار ahmadi باشد:

string range $name 3 end

مقدار adi را برمی‌گرداند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

برخی از اندیسهای قابل استفاده در این دستورهای عبارتند از:

first, last, wordstart, wordend

همچنین دستور string امکاناتی را برای بررسی تطابق یک رشته با یک رشته دیگر و نیز تعلق یک رشته به یک کلاس خاص (مثلاً عدد بودن محتویات یک رشته) فراهم می‌کند.

Tcl همچنین دستورهایی مانند append, scan, format, binary را برای عملیات پیشرفته روی رشته‌ها فراهم می‌کند.

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

توضیحات (Comments)
در زبان Tcl از علامت # برای مشخص کردن توضیحات برنامه استفاده می‌شود. هر توضیح یک خط را اشغال می‌کند. برای توضیحات چند خطی می‌توان از قراردادن \ در پایان هر یک از خطوط استفاده کرد[۲]. در زیر مثال‌هایی از توضیحات Tcl مشاهده می‌شود.

# This is a simpel line of comment
#This is a line of comment \
and here is the rest of the line above

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

لیست‌ها
یکی از قابلیتها در زبان Tcl، امکان کار با لیستهاست. برخی از دستورهای کار با لیستها عبارتند از[۲] :

list, lindex, llength, lrange, lappend, linsert, lsearch, lreplace, …

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

لیستها در Tcl دارای دو کاربرد عمده هستند [۳]:

۱. استفاده در دستور کنترلی foreach

۲. ساخت پویای اجزای یک دستور Tcl برای اجرای آن در آینده به وسیله دستور eval

البته لیستها وسیله مناسبی برای ساخت دادهساختارهای پیچیده در Tcl نیستند و برای چنین کاری استفاده از آرایه‌ها مناسبتر است [۲]. یک نمونه از کاربرد دستورهای لیست در Tcl در زیر آمده‌است[۳]:

٪ set c۱ {Bob Carol}
Bob Carol
٪ set c۲ [list Ted Alice]
Ted Alice
٪ set Party1 [list $c۱ $c2]
{Bob Carol} {Ted Alice}
٪ set Party2 [concat $c۱ $c2]
Bob Carol Ted Alice
٪ linsert $Party1 1 Richard
{Bob Carol} Richard {Ted Alice}
٪

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

آرایه‌ها
آرایه یک متغیر Tcl با اندیسهای رشته‌ای است. می‌توان به اندیس به چشم کلید و به آرایه به دید مجموعه‌ای از عناصر که به وسیله کیلد قابل شناسایی هستند نگریست[۲]. از این نظر، می‌توان گفت آرایه‌های Tcl مانند Hashها در زبان Perl هستند [۳]. قابلیت انعطاف آرایه‌ها آن‌ها را به ابزاری مهم برای برنامه‌نویسی در Tcl تبدیل می‌کند. یکی از استفاده‌های مهم آرایه‌ها در Tcl ایجاد دادهساختارهای پیچیده است که در زبان‌هایی مثل C و Pascal به وسیله مفاهیمی مانند struct و record تعریف می‌شوند[۲].

در زیر نمونهای از کاربرد آرایه‌ها در Tcl دیده می‌شود[۳]:

٪ set People(friend) Tom
Tom
٪ set People(spouse) Marcia
Marcia
٪ set People(boss) Jack
Jack
٪ array names People
friend boss spouse
٪ set Person $People(friend)
Tom
٪ array get People
friend Tom boss Jack spouse Marcia
٪ set People(friend) \
[concat $People(friend) Bob]
Tom Bob
٪ set Person $People(friend)
Tom Bob
٪

 

[☾♔TALAYEH_A♔☽]

زیربرنامه‌ها و محدوده‌ها
چنان‌که گفته شد زیربرنامه‌ها امکان کپسولهسازی (encapsulation) دستورهای در قالب یک دستور را فراهم می‌کنند. زیربرنامه‌ها همچنین یک محدوده(scope) محلی برای متغیرها ایجاد می‌کنند[۲].

در آغاز، Tcl دارای یک محدوده سراسری (global) برای متغیرها، محدوده‌های محلی درون زیربرنامه‌ها و یک محدوده سراسری برای زیربرنامه‌ها بود. از Tcl ۸٫۰ به بعد محدوده-نام‌ها به Tcl اضافه شد که محدوده جدیدی برای زیربرنامه‌ها و متغیرهای سراسری به وجود می‌آورد. نکته دیگر آنکه زیربرنامه‌ها و متغیرها دارای محدوده-نامهای جدا هستند بنابراین می‌توان بدون ایجاد مشکل، متغیر و زیربرنامه همنام داشت[۲]. متغیرهای تعریف شده در هر زیربرنامه، تنها در همان زیربرنامه قابل دسترسی و استقاده هستند. به علاوه متغیرهای سراسری در حالت عادی در برنامه‌ها قابل استفاده نیستند و برای استفاده از آن‌ها باید به شکل صریح (explicit) و با استفاده از دستور global آن‌ها را به سیستم معرفی کرد. همچنین متغیرهای تعریف شده در بلوکهای بالاتر نیز به حالت عادی در بلوک درونیتر قابل استفاده نیستند و باید به وسیله دستور upvar آن‌ها را به سیستم معرفی کرد[۳].

نمونه‌هایی دیگر از تعریف زیربرنامه‌ها، به همراه شیوه استفاده از دستور upvar در زیر آمده‌است[۲]:

proc RandomInit { seed } {
global randomSeed
set randomSeed $seed
}
proc Random {} {
global randomSeed
set randomSeed [expr ($randomSeed*۹۳۰۱ + ۴۹۲۹۷) ٪ ۲۳۳۲۸۰]
return [expr $randomSeed/double(233280)]
}
proc RandomRange { range } {
expr int([Random]*$range)
}