آموزش موسیقی مطالب آموزشی آهنگسازی و تنظیم (اختصاصی)

[>YEGANEH<]

Skip to content
Parham Adlpoor
آموزش آهنگسازی ، تنظیم ، میکس و مسترینگ
آموزش آهنگسازی و تنظیم

Composing & Arranging
دوره آموزش آهنگسازی و تنظیم یا آهنگسازی با کامپیوتر شامل کلیه اصول تئوری موسیقی و تکنیکهای عملی آهنگسازی و تنظیم موسیقی در سبکهای مختلف آکوستیک و الکترونیک می باشد که به روش علمی نت نویسی و با هدف گذاری رهبری ارکستر ، به صورت کاربردی در محیط نرم افزارهای تخصصی آهنگسازی با کامپیوتر DAW انجام می شود.

هنرجو در طول جلسات ضمن فراگیری اصول آهنگسازی و تنظیم موسیقی ، گام به گام یک پروژه را از ایده اولیه تا شکل گیری اثر نهایی قابل ارائه پیش خواهد برد تا ضمن تقویت اعتماد به نفس خود ، موجب اطمینان از انتقال و فراگیری صحیح مباحث و تحقق رسالت آموزشگاه موسیقی شود.

سرفصلهای دوره آموزش آهنگسازی و تنظیم :
1. تئوری موسیقی
2. پارتیتور نویسی
3. سلفژ
4. هارمونی (مقدماتی و پراتیک)
5. کنترپوان
6. سازشناسی (آکوستیک و الکترونیک)
7. ریتم شناسی
8. ارکستراسیون (کلاسیک ، پاپ ، الکترونیک ، بومی)
9. تکنیک تنظیم (کلاسیک ، پاپ ، الکترونیک ، بومی)
10. اپراتوری استودیو دیجیتال (پروتولز ، سونار ، کیوبیس ، لاجیک پرو)
* با توجه به تاکید دوره بر اصول آهنگسازی آکادمیک به روش نت نویسی و گریز از روش گوشی و غیر علمی آهنگسازی با کیبورد ، هنرجو نیازی به آموزش نوازندگی پیانو یا کیبورد نخواهد داشت.

* با توجه به ساختار تخصصی دوره تنها نرم افزارهای کلاس حرفه ای آهنگسازی و تنظیم در محیط ویندوز و مکینتاش یعنی Sonar , Cubase , Pro Tools و Logic Pro برای آموزش قابل استفاده خواهند بود زیرا نرم افزارهایی مانند :
Reason , Ableton یا Fl Studio به رغم کاربری ساده و سریع به دلیل کمبودهای تکنیکی و نقاط ضعف فنی برای اجرای اصول تخصصی آهنگسازی و تنظیم ، صدابرداری ، میکس و مسترینگ مناسب نیستند.

 

[>YEGANEH<]

تئوری موسیقی
تئوری موسیقی مجموعه ای است از قوانین برای درک و بکارگیری تاثیر اصوات موسیقایی بر سیستم شنوایی و مغز انسان که در مواردی نقاط مشترکی نیز با بعضی جانداران دارد.

با وجود اینکه ویژگی هایی مانند ساختار منظم ارتعاشات ، تغییرات تن و رنگ آمیزی جذاب اصوات موسیقایی را از مابقی اصوات قابل شنود برای گوش انسان متمایز میکند اما بدون شناخت روابط ریاضی علم موسیقی استفاده از هر صدای موسیقایی نیز مانند دیگر اصوات در گستره وسیع شنوایی انسان بدون مفهوم جلوه خواهد کرد.

بر اساس قوانین فیزیک ، اصوات با سرعت های مختلف جریان هوا را مرتعش کرده و برخورد ارتعاشات هوا با پرده گوش موجب شنود و تشخیص هر صوت میگردد.

واحد سنجش سرعت ارتعاش فرکانس بوده و اصوات بر حسب ارتعاش در ثانیه سنجیده شده و با واحد هرتز Hz عددگذاری می شوند به عنوان مثال صدایی با فرکانس 50 هرتز هوا را با سرعت 50 بار در ثانیه مرتعش میکند.

اصوات بم مانند صدای انفجار فرکانس کمتری داشته و اصوات زیر مانند صدای ترمز شدید ماشین فرکانس بیشتری دارند.

گوش انسان صرفا قادر به شنود و درک فرکانسهای محدوده 20 تا 20000 هرتز بوده و نسبت به هر فرکانسی خارج از این محدوده کاملا ناشنواست و به همین دلیل کلیه سازهای موسیقی صرفا برای همین محدوده فرکانسی طراحی و ساخته شده اند.

تک تک اصوات موسیقایی این بازه فرکانسی که بر مبنای اصول ریاضی محاسبه و مشخص شده نتهای موسیقی را تشکیل داده و با زبان تخصصی نت نویسی برای سازها یا لهجه های مختلف دنیا به صورت کاملا قابل تفکیک ثبت و نگارش میشوند.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی در چنین پهنه عظیمی از قدرت شنوایی و ادراک پیچیده انسان بدون دانش تئوری موسیقی مانند راه رفتن با چشمان بسته اگرچه غیر ممکن نیست اما دشوار ، دارای خطا و خالی از جسارت خواهد بود.

 

[>YEGANEH<]

نت نویسی
نت نویسی زبانی است واحد و در عین حال کامل و بی نقص برای ارتباط میان تمام موزیسین های ملل مختلف از جمله نوازنده ، خواننده ، آهنگساز ، تنظیم کننده ، رهبر ارکستر و تئوریسین.

دانش درک صحیح و تجزیه این زبان نوشتاری جهانی و تخصصی موسیقی بر روی پنج خط افقی یا خطوط حامل نیز نت خوانی نامیده می شود.

طیف گسترده نتها ، ریتمها و لهجه های مورد استفاده در موسیقی ، ویژگی های منحصر به فرد و تنوع چشمگیر سازها از نظر تکنیکهای اجرا و محدوده صوتی زبان نت نویسی را سرشار از جزییات و پیچیدگی کرده.

برای انتقال سریع و صحیح نتها به همراه نکات فنی و تکنیکی و حتی حالات درونی و احساسی قطعه در قالب زبان چند وجهی نت نویسی قوانین دیکته موسیقی وعظ شده که مانند دستور زبان عدم رعایت هر یک از قواعد آن باعث مخدوش شدن مفهوم کلی خواهد شد.

تنظیم کننده موسیقی علاوه بر نگارش دقیق نتهای تک تک نوازندگان با تکیه بر مهارت سلفژ یا سرایش ، ترکیب نتهای تمام سازهای قطعه را نیز با روشی متفاوت روی یک صفحه به عنوان پارتیتور برای آنالیز و رهبری ارکستر ثبت می کند.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی و انتقال تمام جزییات به نوازندگان و یا نرم افزارهای موسیقی بدون استفاده از زبان تخصصی موسیقی مانند گفتگو با زبان اشاره اگرچه غیر ممکن نیست اما دشوار ، دارای خطا و محدودیت خواهد بود.

 

[>YEGANEH<]

سلفژ
سلفژ مجموعه ای است از مهارتهای درک ، تشخیص ، تصور و سرایش دقیق تن ، زمانبندی و ریتم حرکتی نتهای نگارش شده بر مبنای اصول نت نویسی که موزیسین ها بسته به جایگاه خود نیاز به سطوح مختلف آن خواهند داشت.

خوانندگان و نوازندگان برای درک و تصور ذهنی نتها هنگام نت خوانی و اطمینان شنیداری از اجرا یا سرایش دقیق و هماهنگ خویش باید دارای سطح خوبی از مهارت سلفژ باشند.

آهنگسازان برای ثبت و انتقال کامل ایده های جدید پرورش یافته در ذهن خود ، کشف و گسترش نقاط قوت صدای خوانندگان و همچنین انتخاب صحیح تونالیته در کنار تجمیع و نگارش هارمونی قطعه توانایی سرایش بالاتری نسبت به نوازندگان یا خوانندگان نیاز خواهند داشت.

تنظیم کنندگان و رهبران ارکستر برای دستیابی به قدرت تجمیع ، تفکیک ، تنظیم و هدایت دقیق و همزمان سازهای گوناگون ، تشخیص و تعقیب هارمونی چندگانه در کنار آنالیز پارتیتور نیازمند بالاترین سطح از مهارت سلفژ خواهند بود.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی و انتقال کامل آن به نوازندگان یا نرم افزارهای موسیقی بدون تسلط کافی بر مهارت سلفژ اگرچه غیر ممکن نیست اما منجر به تغییر ناخواسته و سهوی بسیاری از ایده ها خواهد شد.

 

[>YEGANEH<]

هارمونی
هارمونی مجموعه ای است از قوانین ریاضی ترکیب اصوات متناسب یا متضاد ، جهت رنگ آمیزی فضای موسیقی و ایجاد یا تحـریـ*ک هیجانات و احساسات تاثیرگذار درونی شنونده.

همانطور که ترکیب چند رنگ می تواند باعث تشکیل رنگی جدید با خصوصیات متفاوت شود ترکیب اصوات مختلف در موسیقی نیز باعث شکل گیری فضاهای شنیداری با ویژگی های احساسی متفاوت با نام آکورد خواهد شد.

هماهنگی لحظه به لحظه فضای کلی موسیقی با حس ترانه یا خطوط اصلی موسیقی با استفاده علمی از آکوردها مانند نگـاه دانلـود موفق باعث تصویر سازی ذهنی و باور پذیری اثر برای مخاطب خواهد شد.

آهنگساز برای دستیابی به احساسات متفاوت مانند : شادی ، اندوه ، هیجان ، دلهره ، تعلیق و تردید یا حتی سردی و حرارت در لحظات مختلف موسیقی می تواند با استفاده از دانش هارمونی از طریق سیستم شنوایی فرمانهای لازم را برای مغز ارسال کند.

تنظیم کننده برای تکمیل ، تعمیق ، تلطیف ، حل و پیوند آکوردها و احساسات متفاوت قطعه نیازمند سطح پیشرفته این دانش یعنی هارمونی پراتیک و همچنین کنترپوان خواهد بود.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون استفاده از قوانین هارمونی اگرچه غیر ممکن نیست اما ضعف شدید و نقصان لایه های عمیق ، تاثیرگذار و احساسی مکمل موسیقی را به دنبال خواهد داشت.

 

[>YEGANEH<]

کنترپوان
کنترپوان یکی از روشهای تنظیم موسیقی است که بر خلاف ساختار عمودی و آکورد محور روش هارمونی ، به صورت افقی و با ترکیب و ارتباط ملودی های همزمان شکل می گیرد.

در این شیوه از تنظیم موسیقی ، خطوط ملودی از نظر زمانبندی متفاوت و مکمل یکدیگر و از نظر ساختار هارمونی مستقل اما مرتبط و هماهنگ هستند.

قطعا اجرای همزمان چند ملودی با نتهای متفاوت موجب شکل گیری هارمونی یا آکورد خواهد شد با این تفاوت که کنترپوان یا تنظیم نت در مقابل نت ، شکست و تغییر هارمونی را در هر لحظه و بدون توجه به ساختار ریتم ممکن می کند که یکی از مهم ترین نکات و نیازهای آهنگسازی موسیقی متن فیلم یا نمایش است.

نگارش صحیح قطعه به روش کنترپوان نیازمند قدرت خلاقیت بیشتر و تسلط کامل بر دانش هارمونی و شناخت و تشخیص تاثیر فواصل متناسب ، متناظر و متضاد موسیقی است.

تنظیم کنندگان با استفاده از دانش سازشناسی خود شخصیت ، نقش و الویت خطوط همزمان ملودی را برای شنونده مشخص و پردازش می کنند.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون استفاده از روش کنترپوان اگرچه غیر ممکن نیست اما در بسیاری از موارد باعث عدم هماهنگی میان فرم و محتوا و شکل گیری موسیقی دفرمه خواهد شد.

 

[>YEGANEH<]

سازشناسی
سازشناسی مجموعه اطلاعاتی است از ویژگی ها ، توانایی ها و محدودیت های سازهای مختلف برای بکارگیری آنها شامل نحوه نت نویسی و نوازندگی ، محدوده صوتی ، تکنیکهای قابل اجرا ، دسته بندی و فرم شخصیتی.

سازها بر اساس نحوه صدادهی به سه گروه اصلی زهی ، بادی و کوبه ای تقسیم می شوند که هر کدام دارای تقسیمات فرعی هستند.

با ورود تکنولوژی به دنیای موسیقی ، افزایش تعداد سازهای الکترونیکی و شکل گیری موسیقی الکترونیک چهارمین گروه از سازها با عنوان سازهای الکترونیکی شکل گرفت.

سازهای مبتنی بر قواعد هارمونی کلاسیک ، ساز جهانی محسوب شده و سازهای طراحی شده بر اساس موسیقی قومی و محلی به عنوان ساز بومی شناخته می شوند.

هر کدام از سازها بر اساس محدوده صوتی ، فرم شخصیتی و تکنیکهای خاص خود کارکردی متفاوت در ترکیب موسیقی خواهند داشت که تنظیم کنندگان ضمن آشنایی کامل با خصوصیات تک تک آنها با استفاده از دانش ارکستراسیون یا سازبندی اقدام به ترکیب بندی و چیدمان ارکستر می کنند.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون دانش سازشناسی اگرچه غیر ممکن نیست اما منجر به هدر رفت پتانسیل هنری قطعه ، آهنگساز و تنظیم کننده در اثر بکارگیری نادرست سازها ، بروز مشکلات فنی و مهمتر از همه فقدان توان رهبری و هدایت نوازندگان خواهد شد.

 

[>YEGANEH<]

ریتم شناسی
ریتم شناسی مجموعه ای است از قوانین زمانبندی در موسیقی برای آنالیز و درک لایه های ریتمیک پیدا و پنهان موسیقی در سبک های مختلف.

ریتم سازی هم عبارت است از دانش خلق ، تغییر و ترکیب عناصر ریتمیک و در نهایت نت نویسی و ثبت و نگارش آن.

ریتم یا ضرباهنگ در اثر هر گونه تناوب و تکرار منظم ایجاد می گردد و از عناصر اصلی موسیقی است اما نقش و اهمیت آن در علوم و هنرهای دیگر نشان از درک و کشش عمیق انسان نسبت به ریتم دارد.

دامنه ریتم ها از ساده ترین شکل ملموس آن یعنی صدای ضربان قلب یا تیک تاک ساعت تا پیچیده ترین فرم قابل درک آنها ، بسیار وسیع و همچنان در حال گسترش است.

طراحی و انتخاب ریتم بر اساس ژانر و کلیت موسیقی صورت می گیرد و به همین دلیل ریتم موسیقی پاپ یا مردمی ساختار ساده تری از ریتم موسیقی بومی یا کلاسیک خواهد داشت.

آهنگساز با توجه به الگوی حرکتی ملودی و هارمونی ، فضای کلی ریتم را طراحی کرده و تنظیم کننده با ایجاد لایه های چندگانه ریتمیک توسط سازهای مختلف جزییات و ظرافت های لازم را به ریتم می افزاید.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون تسلط بر دانش ریتم شناسی و ریتم سازی اگرچه غیر ممکن نیست اما منجر به تکرار مکررات ، سادگی فرم و در نتیجه ضعف ساختاری خطوط ریتمیک موسیقی خواهد شد.

 

[>YEGANEH<]

ارکستراسیون
ارکستراسیون یا سازبندی دانش انتخاب ، ترکیب و چیدمان سازها بر اساس نیازهای قطعه از نظر فنی و احساسی و همچنین طراحی روابط میان آنهاست.

بیان احساسات موجود در قطعه و استفاده از حداکثر ظرفیت فنی آن در سبکهای مختلف موسیقی ، در کنار انتخاب دقیق سازها با تکیه بر دانش سازشناسی نیازمند طراحی ، توضیع و ترسیم درست نقشها بر اساس اصول ارکستراسیون خواهد بود.

تنظیم کننده با توجه به سبک کلی مورد نظر خویش اعم از پاپ ، کلاسیک ، الکترونیک ، بومی و یا تلفیقی دایره وسیعی از سازها با شخصیت های مختلف برای بکارگیری در اختیار خواهد داشت.

طراحی و ترسیم روابط میان سازها یا تفکیک و تجمیع نقش های فاعل و مفعول سازها جزو پیچیده ترین و در عین حال جذاب ترین بخش های تنظیم موسیقی است.

وجود حتی یک ساز یا نقش مازاد و بی اثر درست مانند احساس کمبود یک ساز یا نقش در موسیقی ضعف ارکستراسیون محسوب می شود.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون دانش ارکستراسیون اگرچه غیر ممکن نیست اما منجر به هدر رفت پتانسیل هنری قطعه ، آهنگساز ، تنظیم کننده و نوازندگان در اثر بکارگیری نابجا یا ترکیب نامفهوم سازها خواهد شد.

 

[>YEGANEH<]

تکنیک تنظیم
تکنیک تنظیم مجموعه مهارتهایی است از نحوه خاص بکارگیری و ترکیب سازها یا اصوات مختلف در قالب استاندارد سبک های مختلف موسیقی.

خارج از مباحث دانش ارکستراسیون برای بکارگیری یک ساز ثابت مانند پیانو یا ویولن در قالب سبک های مختلف پاپ ، کلاسیک ، الکترونیک ، موسیقی بومی و هر کدام از زیرشاخه های آنان روش های خاص و متفاوتی مورد نیاز خواهد بود که جزو مهارتهای تکنیک تنظیم محسوب می گردد.

همچنین در کنار اطلاعات مربوط به سازشناسی استفاده از بعضی سازها در بسیاری از سبک های موسیقی نیازمند پاره ای تغییرات و ترکیبات خواهد بود که در دایره تکنیک های تنظیم قرار دارند.

ایجاد بسیاری از ویژگی های اصلی در بکارگیری عناصر موسیقی الکترونیک نیز حاصل تکنیک های پیچیده و برنامه ریزی شده در تنظیم موسیقی است.

طراحی و تولید اصوات خاص و جلوه های ویژه صوتی مورد استفاده در موسیقی الکترونیک و متن فیلم از دیگر کاربردهای تکنیک تنظیم به شمار می رود.

خلق و نگارش یا آهنگسازی و تنظیم یک قطعه موسیقی بدون مهارتهای تکنیک تنظیم اگرچه غیر ممکن نیست اما منجر به نقش غیر معمول و یا حذف بسیاری از سازها از دایره انتخاب تنظیم کننده و در نتیجه خروج از قالب استاندارد سبک مورد نظر خواهد شد.