☤▪فوریت‌های پزشکی کودکان▪☤

[کوکیッ]

☆رابـ ـطه میگرن و سردرد کودکان با مواد غذایی☆

از نظر متخصصان، تعداد قابل توجهی از موارد شناخته شده میگرن در کودکان به نحوه تغذیه آن‌ها بر می‌گردد. طی مطالعاتی در همین زمینه بر روی ۸۸ کودک و نوجوان (در سنین ۳ تا ۱۶ سالگی) که همگی از سردرد میگرنی رنج می‌بردند، انجام شد که نتایج ذیل به دست آمد این دکتر در نهایت تعجب دریافت که حذف برخی از مواد غذایی می‌تواند تا میزان ۹۳ درصد در کاهش این بیماری مؤثر واقع گردد. البته این تأثیر در برخی از موارد، بلافاصله پس از حذف ماده غذایی مشکوک ظاهر می‌شود و گاه به مدت زمان بیش‌‌‌تری (حدود سه هفته) نیاز دارد؛ اما آن‌چه که توجه خاص انجمن‌های علمی را برانگیخته است، تعداد مواد غذایی است که در بروز این معضل نقش دارند. علاوه بر این، جالب‌تر آن که حدود ۵۵ عدد از این مواد غذایی، علاوه بر سهم داشتن در سردردهای میگرنی، در بروز دردهای ناحیه شکم، اسهال، آسم، اگزما و ضعف نیز سهیم‌اند.
– شیر اولین ماده غذایی است که در میان این مواد مشکوک جایگاه نخست را دارد و در ۳۰ درصد موارد حملات میگرن نقش مؤثری را ایفاء می‌کند.
مواد غذایی اعلام شده دیگر به ترتیب تأثیر عبارت‌اند از:

– تخم‌مرغ (۲۷ درصد)، شکلات (۲۵ درصد)، پرتقال (۲۴ درصد)، گندم (۲۴ درصد)، پنیر (۱۵ درصد) و گوجه‌فرنگی (۱۵ درصد). ماهیچه گاو، ذرت، سویا، چای، جو دوسر، قهوه، پسته شامی، سیب زمینی، سیب هلو، انگور، مرغ، موز، توت‌فرنگی، خربزه و هویج در رده‌های بعدی جدول قرار گرفته‌اند.
اکثر کودکانی که دچار میگرن می‌باشند، به بیش از یک ماده غذایی حساسیت دارند و حدود ۲۰ درصد آن‌ها، تنها در یک ماده غذایی حساسیت نشان می‌دهند. به طور متوسط می‌توان گفت که علائم سردرد طی فاصله دو روز از زمان خوردن ماده غذایی مشکوک شروع به ظاهر شدن می‌کند. البته در کمال تعجب کودکان علاقه بیش‌تری نسبت به مواد غذایی که سردرد میگرنی را به دنبال دارند، از خود نشان می‌دهند.
کودکانی که دچار میگرن می‌باشند اغلب به حملات صرعی نیز دچار می‌شوند.
این گروه از کودکان که علاوه بر سردرد میگرنی غالباً دچار صرع نیز می‌باشند، در اثر تغییر رژیم غذایی می‌توانند تا حد مطلوبی بهبودی یابند. دکتر پس از زیر نظر گرفتن دقیق ۶۳ کودک و نوجوان (در سنین ۳ تا ۱۶ سالگی) که ۱۸ نفر آن‌ها مبتلا به صرع و ۴۵ نفر دیگر هم به میگرن و هم ناراحتی‌های صرعی بودند، پس از ۴ هفته کنترل غذایی آن‌ها از نظر موارد احتمالی حساسیت، ثابت نمود که حذف مواد مشکوک در مورد ۴۵ کودک میگرنی و صرعی بسیار مؤثر بوده است. در مورد ۵۵ درصد آن‌ها حملات صرعی کاملاً محو شد و در ۲۵ درصد دیگر، از تعداد دفعات حمله به شدت کاسته گردید.
لازم به تذکر است که این شیوه درمانی در کودکانی که تنها از بیماری صرع رنج می‌بردند، هیچ تأثیری نداشت. این محقق جهت حصول اطمینان از نتایج به دست آمده، به تدریج شروع به وارد کردن یک به یک مواد غذایی مشکوک به رژیم غذایی بیماران کوچک خود نمود. حملات صرعی در ۳۲ کودک (۸۹ درصد) مجدداً پدیدار گشت. مواد غذایی که نقش بیش‌تری در بروز این معضل داشت‌اند، عبارت‌اند از:
شیر گاو (در ۳۷ درصد کودکان)، پنیر به دست آمده از شیر گاو (۳۶ درصد)، مرکبات و گندم (۲۹ درصد)، تخم‌مرغ (۱۹ درصد)، گوجه‌فرنگی (۱۵ درصد)، شکلات (۱۱ درصد)، ذرت (۱۰ درصد).
همه این کودکان نسبت به حداقل دو ماده غذایی آلرژی و حساسیت نشان دادند. پس از این تحقیق، دکتر مطالعه بر روی نقش مواد غذایی بر روی این اطفال را برای مدت زمان طولانی‌تری به عهده گرفت. پس از گذشت سه سال، اکثر این کودکان یا به طور کامل و برای همیشه از سردرد و صرع رهایی یافت‌اند و یا از شدت بیماری آن‌ها تا حد قابل ملاحظه‌ای کاسته شد. از نظر این پژوهشگر، بروز میگرن و صرع در کودکان، هر دو ناشی از تغییراتی است که در سطح گیرنده‌های عصبی که به شدت تحت تأثیر نحوه تغذیه قرار دارند، می‌باشد. برای مثال شیر و گندم حاوی پپتیدهایی (واحد ساختمان پروتئین) می‌باشند که بسیار شبیه به آن گروهی که موجب بروز حملات صرعی می‌گردند، هست‌اند.

 

[کوکیッ]

☆صرع یا اپی لپسی☆

حمله‌های تشنج ادواری که صرع نامیده می‌شود، حدوداً در ۱ کودک از هر ۲۰۰ کودک رخ می‌دهد. هنگام تشنج، فعالیت مغزی آشفته و نامنظمی حاکم است که موجب تغییر در هشیاری و گاهی حرکات بدون کنترل دست و پا و یا سر یا هر دو می‌شود. غیر از صرع، علل بسیار دیگری نیز برای تشنج وجود دارد. کودکی که یک‌بار دچار تشنج شود نباید فرض شود که دچار صرع است.

علت
کودکان مبتلا به صرع، گاهی دچار ناهنجاری ساختاری در مغز هستند، اما در بیش‌تر موارد هیچ‌گونه علت آشکاری را نمی‌توان یافت.
در برخی کودکان، ممکن است وقوع حمله از یک عامل تحـریـ*ک‌کننده، هم‌چون چراغ چشمک‌زن ناشی شود. در برخی کودکان نیز حمله‌ها بدون هیچ عامل تحـریـ*ک‌کننده آشکاری رخ می‌دهد.

علائم بیماری
حمله صرع انواع مختلفی دارد. در کودکان، حمله صرع بزرگ از همه شایع‌تر است؛ بیش از سه چهارم کودکان مبتلا به صرع، دچار این نوع حمله می‌شوند.
نوع بعدی از نظر میزان شیوع در کودکان، حمله صرع کوچک (از خود رفتن) است.
ویژگی‌های عمده این حمله‌ها به شرح زیر است:

حمله‌های صرع بزرگ
– بدخلقی یا رفتار غیر عادی به مدت چند دقیقه قبل از حمله
– انقباض شدید عضلات که تا ۳۰ ثانیه طول می‌کشد و در طی آن کودک معمولاً بیهوش بر زمین می‌افتد و تنفس او نامنظم می‌گردد.
– حرکات تشنج‌آمیز دست و پا یا صورت که ممکن است از ۲۰ ثانیه تا چند ساعت طول بکشد. کودک ممکن است زبان خود را گاز بگیرد و نیز ممکن است کنترل مثانه یا روده را از دست بدهد.
– پس از توقف تشنج، ممکن است چند دقیقه یا در موارد نادرتر تا ۱۰ دقیقه بیهوش بماند.
– وقتی که کودک به هوش می‌آید اغلب احساس گیجی و سردرگمی می‌کند، ممکن است سردرد داشته باشد و احتمالاً تمایل به خواب خواهد داشت.

حمله‌های صرع کوچک (از خود رفتن)
در این حالت، کودک فعالیت‌های عادی خود را متوقف می‌کند و ۱۰ تا ۱۵ ثانیه به فضای خالی خیره می‌شود و به اطراف خود توجه ندارد، اما به زمین نمی‌افتد.

فعالیت مغز در حین حمله صرع
این نوع حمله بسیار کوتاه است و نوعاً فقط ۱۰ تا ۱۵ ثانیه طول می‌کشد.
کودک حمله را به یاد نمی‌آورد.
شکلی از صرع که شیوع کم‌تری دارد و صرع کانونی خوش‌خیم نامیده می‌شود، موجب کشیده شدن یک طرف صورت یا یکی از دست و پاها می‌شود. کودک ممکن است هشیاری خود را نیز از دست بدهد.
در بیش‌تر موارد، کودک فقط یک نوع از حمله‌های صرع را دارد؛ اما برخی کودکان دچار شکل‌های پیچیده‌تری از صرع هستند و به دو یا چند نوع مختلف از حمله‌های آن مبتلا می‌شوند.

شیوه کمکی
اگر کودک شما دچار حمله صرع بزرگ شد، او را در وضعیت احیا قرار دهید و صبر کنید تا به طور کامل به خود آید.
در انواع دیگر حمله صرع، کودک را در نقطه آرامی بنشانید و صبر کنید تا کاملاً به خود آید و هشیار شود. با لحنی آرام و اطمینان‌بخش با کودک صحبت کنید. سعی نکنید با سیلی‌زدن یا تکان‌دادن کودک حمله صرع را متوقف سازید.

مراجعه به پزشک
اگر کودک قبلاً هرگز دچار حمله بزرگ صرع نشده است، فوراً با پزشک تماس بگیرید. اگر بیش از ۱۰ دقیقه ناهشیار ماند، حتی اگر حمله برای بار اول نباشد، آمبولانس خبر کنید یا کودک را به نزدیک‌ترین بیمارستان ببرید.
هرچند انواع دیگر حمله صرع به اندازه حمله بزرگ خطرناک نیست، وقت معاینه پزشکی بگیرید. هر یک از مرتبه‌های بعدی حمله صرع را نیز به پزشک اطلاع دهید.

کار پزشک
پزشک احتمالاً از شما می‌خواهد رفتار کودک و علائم او را قبل از حمله، در حین آن و بعد از آن شرح دهید. برای شناسایی تحـریـ*ک‌کننده‌های احتمالی، ممکن است از شما سؤال کند که کودک بلافاصله قبل از حمله چه می‌کرده است.
معمولاً برای کمک به تعیین نوع صرع، نوار مغزی گرفته می‌شود. احتمالاً اسکن مغز نیز برای تعیین این که ناهنجاری ساختاری در مغز وجود دارد یا خیر انجام می‌شود. گاهی آزمایش خون برای مشخص کردن دیگر علل احتمالی حمله، مثل پایین بودن قند خون صورت می‌گیرد.

درمان
کودکان مبتلا به صرع معمولاً نیاز به مصرف منظم داروهای ضد تشنج دارند. داروهای ضد تشنج معمولاً تا ۲ الی ۴ سال بعد از آخرین حمله داده می‌شود و ممکن است پس از آن به تدریج ظرف چند ماه قطع شود.
اگر دارو حمله‌های کودک را مهار نکند و اسکن مغزی ناهنجاری ساختاری در مغز را نشان دهد، در موارد بسیار نادری امکان عمل جراحی برای رفع مشکل مغزی بررسی می‌شود.
پزشک به شما خواهد گفت که چه احتیاط‌های احتمالی را شما و کودک‌تان باید به عمل آورید و از چه فعالیت‌های احتمالی باید اجتناب کنید.

چشم‌انداز
چشم‌انداز بیماری صرع، بسته به نوع آن متغیر است. بیش از دوسوم کودکان مبتلا به حمله صرع بزرگ که مدت ۲ سال به آن دچار نشده‌اند، دیگر هیچ‌گاه به آن مبتلا نمی‌شوند.
بیش‌تر کودکان مبتلا به صرع کانونی خوش‌خیم کم‌کم که بزرگ می‌شوند دیگر به آن مبتلا نمی‌شوند و بعد از بلوغ نیاز به هیچ‌گونه درمان دارویی ندارند.
آینده بیماری برای کودکان مبتلا به حمله صرع کوچک کم‌تر قابل پیش‌بینی است. بیش‌تر کودکان، حتی آن‌ها که بعد از بزرگ شدن کماکان به بیماری دچارند، به معلولیت دیگری مبتلا نمی‌شوند و می‌توانند به مدرسه‌های معمولی بروند در بیش‌تر ورزش‌ها شرکت جویند.

حمله صرع بزرگ
کودک را روی زمین در وضعیت احیا بخوابانید. سر باید هم سطح بدن یا کمی پایین‌تر باشد. از فرو کردن چیزی در دهان برای جلوگیری از گاز گرفتن زبان خودداری کنید.

 

[کوکیッ]

☆تشنج ناشی از تب در کودکان ☆

تشنج ناشی از تب نوعی تشنج است که از دمای بالای بدن، یعنی دمای بالاتر از ۳۹ درجه سانتیگراد که همراه عفونت در بخشی از بدن غیر از مغز روی می‌دهد، ناشی می‌شود. تشنج ناشی از تب ممکن است در کودکان ۶ ماهه تا ۵ ساله رخ دهد. این نوع تشنج هر چند وحشت‌آور است، معمولاً خطرناک نیست.

علت
تشنج ناشی از تب از بالا رفتن سریع دمای بدن ناشی می‌شود و معمولاً در شروع بیماری‌ها همراه با تب رخ می‌دهد.
این نوع تشنج معمولاً با بیماری‌های عفونی دستگاه تنفسی فوقانی، هم‌چون سرماخوردگی همراه است. کودکان به این دلیل که مغزشان هنوز کامل نشده است به این نوع تشنج دچار می‌شوند.

علائم
نخستین مرحله تشنج حدود نیم‌دقیقه طول می‌کشد و ممکن است با این علائم همراه باشد:
– بیهوشی
– سخت شدن بدن
– توقف تنفس تا نیم دقیقه؛ تنفس وقتی مجدداً آغاز شد، ممکن است کم‌عمق و نامحسوس باشد.
– دفع غیرارادی ادرار یا مدفوع یا هر دو
مرحله دوم معمولاً کم‌تر از ۵ دقیقه طول می‌کشد. کودک در حالت بیهوشی باقی می‌ماند و ممکن است علائم زیر نیز وجود داشته باشد:
– حرکات تشنج‌آمیز دست و پا یا صورت یا هر دو
– بالا رفتن چشم‌ها و پدیدار شدن سفیدی آن‌ها
در پایان مرحله دوم، کودک هشیاری خود را به دست می‌آورد و ممکن است به مدت یک یا دو ساعت به خواب عمیق برود. هنگام بیدار شدن ممکن است گیج، خواب‌آلود و بدخلق باشد.

مراجعه به پزشک
اگر کودک تشنج دارد یا دمای بدن او بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد است، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید. اگر تشنج بیش از ۵ دقیقه طول کشید یا با وجود مصرف دیازپام، بیش از ۱۵ دقیقه طول کشید باید آمبولانس خبر کنید.

شیوه کمکی
اگر کودک شما تب دارد، باید سعی کنید آن را پایین بیاورید تا از تشنج پیش‌گیری شود.
اگر کودک دچار تشنج ناشی از تب شد، باید او را در وضعیت احیا قرار دهید. برای کاهش تب کودک اقدام کنید تا از تشنج مجدد پیش‌گیری شود.

کار پزشک
اگر نخستین‌باری باشد که کودک دچار حمله تشنج می‌شود، ممکن است در بیمارستان بستری شود تا آزمایش مننژیت صورت گیرد. آزمایش‌های دیگری نیز ممکن است برای شناسایی علت تب صورت گیرد. اگر عفونت میکروبی وجود داشته باشد ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود.
به شما راهنمایی خواهد شد تا در صورت تشنج مجدد بدانید چه کنید. پزشک احتمالاً دیازپام (که یک داروی ضد تشنج است) برای استفاده در منزل تجویز خواهد کرد؛ تنقیه آن به مقعد کودک هنگام تشنج، مدت تشنج را کوتاه خواهد ساخت.

کاهش تب کودک
برای کاهش تب، اسفنج آغشته به آب خنک، اما نه آب سرد، به بدن کودک بمالید. اگر کودک دچار تشنج شده، او را در وان قرار ندهید زیرا ممکن است خفه شود.

چشم‌انداز
حدود یک‌سوم کودکانی که یک بار دچار حمله تشنج می‌شوند، معمولاً ظرف ۶ ماه دچار حمله دوم آن نیز می‌شوند؛ اما کودکان بالاتر از ۵ سال بعید است دچار حمله تشنج شوند. اندکی از کسانی که مبتلا به تشنج ناشی از تب می‌گردند، بعداً دچار صرع می‌شوند.

 

[کوکیッ]

☆سابقه بیماری نوزاد☆

پزشکان در آغاز دوران تحصیل خود فرا می‌گیرند که گرفتن تاریخچه صحیح بیماری، از بیمار یا همراهش، بسیار می‌تواند به تشخیص صحیح بیماری کمک کند. از این رو است که پزشک معالج، در نخستین ملاقات با فرزندتان، سؤالاتی گوناگون از شما می‌پرسد، از جمله: «چه زمانی متوجه ناراحتی (استفراغ، اسهال، سرفه و تب) فرزندتان شدید؟» و «این علائم را چند بار در روز مشاهده کردید؟». پاسخ شما به پرسش‌های یاد شده، به پزشک کمک می‌کند تا زمان آغاز، طول دوره و تکرار نشانه‌های بیماری کودک‌تان را شناسایی کند. این اطلاعات، تاریخچه بیماری نامیده می‌شوند و به تشخیص بیماری کمک فراوان می‌کنند.
برای این‌که بتوانید تاریخچه‌ای صحیح از بیماری ارائه دهید، نخست باید کودک بیمار را به طور روزانه زیر نظر داشته باشید. نشانه‌هایی که باید مورد توجه قرار دهید، اشتها، حساسیت، خستگی، سرخی صورت، سرفه و آب‌ریزش از بینی هستند. به طور معمول، از دست دادن اشتها از نخستین نشانه‌های بیماری‌ها است؛ چنان‌که در کودک نشانه‌هایی هم‌چون گلودرد، سردرد، گوش درد، اسهال یا دردهای عضلانی آشکار شد، باید در مورد زمان پیدایش و شدت و ضعف این نشانه‌ها، یادداشتی تهیه کنید. بدین ترتیب می‌توانید تاریخچه‌ای صحیح از بیماری را به پزشک معالج ارائه دهید.
مرحله بعدی، معاینه درجه حرارت بدن کودک، با استفاده از ترمومتر (درجه طبی) است. با توجه به سن کودک می‌توانید این معاینه را از طریق دهان یا مقعد انجام دهید. چنان‌چه کودک بیش از شش سال دارد، از روش دهانی (قرار دادن ترمومتر در زیر زبان) استفاده کنید و در غیر این صورت روش مقعدی مفید خواهد بود (باید روش استفاده از ترمومتر و خواندن درجه آن را بدانید).
اگر درجه حرارت مقعد بالاتر از ۵ / ۳۷ درجه سانتی‌گراد و درجه حرارت دهان بالاتر از ۳۷ درجه سانتی‌گراد باشد، کودک تب دارد و اگر چنین نبود، حرارت بدن او را بیش از چهار بار در روز، اندازه‌گیری نکنید؛ مگر این‌که متوجه گرم شدن بدن او شوید. تاریخ و زمان اندازه‌گیری درجه حرارت بدن کودک را یادداشت کنید، زیرا هنگام مراجعه به دکتر بسیار مفید خواهد بود.
نوزادان اغلب تب دارند، بنابراین داشتن تب لزوماً نشانه وجود عفونت نیست. گاهی اوقات با وجود تب خفیف، عفونت جدی وجود دارد و گاهی با وجود تب شدید، عفونت اندک است. با این‌که درجه بالای تب همیشه نشان‌دهنده عفونت نیست، اما تب شدید به مراقبت ویژه نیاز دارد.
اگر درجه حرارت کودک ۳۹ درجه سانتی‌گراد یا بالاتر باشد، او دچار تب شدید است. در چنین مواقعی بکوشید آرامش خود را حفظ کنید و با پزشک معالج تماس بگیرید. درجه حرارت بدن در اوایل صبح در پایین‌ترین سطح قرار دارد، سپس تا ساعت شانزده یا هفده بعدازظهر افزایش می‌یابد. اگر ترمومتر ۳۸ تا ۵ / ۳۸ درجه را در صبح یا اوایل بعد از ظهر نشان داد، حرارت بدن هنگام عصر به ۵ / ۳۸ تا ۳۹ درجه خواهد رسید، بنابراین در صورت مشاهده تب در اوایل روز، بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید، زیرا حرارت بدن تا اواخر روز افزایش خواهد یافت.
برخی پزشکان ممکن است علاوه بر پاشویه در آب گرم، داروهای ضد تب مثل استامینوفن را نیز تجویز کنند، اما برخی دیگر از تجویز چنین داروهایی خودداری می‌کنند، مگر این‌که تب شدید باشد. به نظر آن‌ها تب واکنشی طبیعی است که بدن برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی و ویروسی از خود نشان می‌دهد. عده‌ای دیگر بر این باورند که نباید با برگرداندن تب خفیف به حالت طبیعی، نشانه عفونت را که به صورت تب آشکار می‌شود، از بین برد. این عده مایل‌اند تا سیر طبیعی بیماری را، هر سه یا چهار ساعت یک بار، از طریق اندازه‌گیری درجه حرارت بدن، مطالعه کنند. از پزشک خود سؤال کنید که چه سیاستی دارد.
کودک را به دقت زیر نظر داشته باشید تا بتوانید هرگونه تغییر در رفتار و یا نشانه‌های بیماری او را مشاهده کنید. آیا دفعات اسهال و یا استفراغ او رو به افزایش است؟ آیا ناراحتی، بی‌تابی، حساسیت و سرگیجه او شدیدتر می‌شود؟ آیا تب دارد یا تب او در حال بالا رفتن است؟ آیا سر درد و دل درد او وخیم‌تر می‌شود؟ اگر پاسخ هر یک از سؤال‌ها، مثبت بود، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.
به یاد داشته باشید که شما در یافتن نخستین نشانه‌های بیماری، نقشی مهم دارید. پزشک معالج کودک‌تان تنها یک متخصص است و مانند خود شما فرزندتان را نمی‌شناسد. او به گزارشی که شما درباره تغییر در رفتار و نشانه‌های بیماری کودک می‌دهید و هم‌چنین داروهایی که تجویز کرده‌اید، تکیه خواهد کرد. والدین در آرامش دادن به بیمار نیز نقش مهم دارند. هر چه بیشتر با بیماری‌های گوناگون کودکان آشنا شوید، برخوردتان با آن‌ها آسان‌تر خواهد شد. یکی از نخستین مسائلی که دانستن آن بسیار ضرورت دارد، این است که چه علائمی می‌تواند نشانه نیاز به فوریت‌های پزشکی باشد.
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در کودک، حتی اگر تب وجود نداشت، به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
– درجه حرارت بالاتر از ۳۹ درجه سانتی‌گراد؛
– دشواری تنفس (با اورژانس تماس بگیرید)؛
– کبود شدن لب‌ها (با اورژانس تماس بگیرید)؛
– کشیده شدن قفسه سـ*ـینه به سمت داخل به هنگام تنفس؛
– صداهای غیرطبیعی به هنگام تنفس؛
– سرفه‌های شدید همراه با گریه با صدای گرفته؛
– خواب‌آلودگی و بی‌حالی شدید؛
– رعشه و تشنج؛
– درد شدید در ناحیه شکم، سر و یا گوش؛
– اسهال هر یک یا دو ساعت یک بار؛
– استفراغ‌های جهنده و پی‌درپی؛
– گریه مداوم نوزادان.

 

[کوکیッ]

☆تشخیص درد در کودکان☆

یکی از بزرگ‌ترین دشواری‌های بشر، تحمل درد است. همه ما از دیدن انسانی که درد می‌کشد ناراحت می‌شویم و سعی می‌کنیم تا جایی که امکان دارد به او کمک کنیم تا، هر چند برای مدتی کوتاه، او را از شر درد خلاص کنیم. گاه این اقدامات، که به یقین با نیت خیر انجام می‌شود، ممکن است موجب صدمه گردند. برای نمونه اگر همراه با فرد دردمند ما نیز به گریه و زاری بپردازیم نه تنها کمکی به او نکرده‌ایم، بلکه به او فهمانده‌ایم که مشکل جدی و خطرناکی در کار است که واقعاً شایسته این همه داد و بی‌داد و بی‌قراری است.
یادمان نرود، فردی می‌تواند به دیگری کمک کند که از او قوی‌تر و برتر باشد و کسی که به همراه فرد دردمند گریه و بی‌قراری می‌کند به یقین از او ضعیف‌تر است. از سوی دیگر، گاه درد نعمتی است که به رایگان به بشر داده می‌شود. اگر درد نمی‌کشیدیم، قادر نبودیم خود را از بسیاری خطرها کنار بکشیم. اگر درد سوزش ناشی از تماس با جسمی داغ را حس نمی‌کردیم دست خود را از بخاری یا قوری داغ کنار نمی‌کشیدیم و تمام دستمان می‌سوخت. اگر دندان درد را حس نمی‌کردیم، پوسیدگی دندان سبب فساد و از دست دادن یک دندان کامل می‌شد و نزد پزشک نمی‌رفتیم. بنابراین، درد همیشه یک مصیبت نیست، بلکه هشداری سازنده برای کودکان و بزرگ‌سالان می‌باشد.
از سوی دیگر، آیا ما انسان‌ها در همه سنین درد را به یک صورت بیان و تعریف می‌کنیم و علائم ظاهری درد که از کودکی تا بزرگ‌سالی بروز می‌دهیم یکسان است!؟ آیا شیرخوار می‌تواند به پزشک بگوید: «دلم درد می‌کند» یا «از گرسنگی است که فریاد می‌کشم» یا «پوشک مرا دیر عوض کرده‌اند و پاهایم دارد می‌سوزد و به همین علت است که فریاد می‌زنم»؛ و ده‌ها مثال دیگر.
درد در هر سنی واکنش خود را دارد. تکامل مفهوم درد در کودک به تکامل شناختی و هم تجربه وی از درد بستگی تام دارد. یعنی کودک پیش از سن هجده ماهگی، با گریستن یا بیان ساده می‌تواند به ما هشدار بدهد که درد دارد، اما قادر به بیان یا تجسم شدت درد نمی‌باشد.
نکته‌ای که در این‌جا باید ذکر کرد این است که آیا وسایلی برای بیان شدت درد در دسترس است؟ آیا درد را هم می‌توان در ترازو گذاشت و وزن کرد یا خیر؟
با کمال تعجب باید بگویم جواب مثبت است و نه تنها برای درد، بلکه برای سنجش میزان افسردگی مقیاس‌ها یا آزمون‌ها یا پرسش‌نامه‌هایی وجود دارد که سنجش ما را به واقعیت نزدیک‌تر می‌سازد و در این مرحله تکاملی، استفاده از معیارهای درجه‌بندی شده بهترین راه شناخت می‌باشد.
کودکان هجده ماهه قادرند بیان کنند که درد آن‌ها را اذیت می‌کند و نیز می‌توانند موضع درد خود را نشان دهند و بفهمند که دیگران نیز دارند درد می‌کشند. هم‌چنین آن‌ها می‌توانند درک کنند که خوردن دارو و یا بوسیدن و بغـ*ـل شدن می‌تواند درد را تخفیف دهد. حتی ممکن است آنان سعی کنند با بغـ*ـل کردن دیگران دردشان را تخفیف دهند.
در دو سالگی، توصیف درد توسط کودک به نحوی ماهرانه‌تر، ظاهر می‌شود و کودک می‌تواند به شکل واضح‌تر درد را به علل خارجی نسبت دهد مانند دست به دیوار خوردن.
با رسیدن به سه تا چهار سالگی، کودک متوجه خصوصیات کیفی و کمی درد می‌شود و نکات ظریف‌تری را بیان می‌کند. بنابراین در ارزیابی درد یک کودک سه ساله می‌توان پرسید که دردت خیلی زیاد یا کم می‌باشد و این سمبل‌های عینی در این سن به شناخت درد کمک می‌کنند. با رسیدن به سن سه سالگی هم‌چنین کودک آگاه می‌شود که از راهبردهای خاصی، مانند حواس خود را پرت کردن، برای مقابله با درد استفاده کند. برای نمونه وقتی کودک در حین بازی دستش به جایی بخورد و درد بگیرد متوجه می‌شود که ادامه بازی کردن می‌تواند حواسش را از درد پرت و احساس بهتری در او ایجاد کند. البته نحوه هدایت بزرگ‌ترها و عدم بروز اضطراب نابجا هم در ایجاد احساس کودک دخالت مستقیم دارد.
با رسیدن به سن پنج تا هفت سالگی، کودک در فرق گذاشتن بین دردهای شدید و خفیف ماهرتر شده است و می‌توان در این سن از معیارهای صورت برای نشان‌دادن بالا و پایین رفتن احساس درد استفاده کرد و معیارهای صورتی را می‌توان از قیافه کودک مبنی بر شدت دردشان حدس زد؛ زیرا کودک چهره‌ای که نزدیک‌تر به شدت درد فعلی وی است را انتخاب می‌کند. بین سنین هفت تا ده سالگی کودک قادر به بیان واقعیت درد می‌شود. اما آن‌چه اهمیت دارد، در چنین دورانی است که امکان دارد کودک برای جلب توجه، دردهای ساختگی ایجاد کند که باید تحت نظر پزشک قرار بگیرد.
نکته مهم این‌که کودک از یک روز تا دو سالگی نمی‌تواند در مقابل درد صراحت داشته باشد. بنابراین والدین باید متوجه واکنش‌های کودک باشند و سهل‌انگاری نکرده، حداقل ماهی یک بار به پزشک مراجعه کنند. زیرا هجوم میکروب‌های موذی و امراض در چنین دورانی بسیار زیاد است که کودک باید مرتب زیر نظر پزشک قرار داشته باشد. سنین دو روز تا دو سالگی از حساس‌ترین ایام عمر کودک محسوب می‌شود زیرا اگر کودک بیماری خاصی نداشته باشد، بی‌قراری نخواهد کرد.
کودک در چنین سنینی اگر از نظر خوراک و دفع فضولات مشکلی نداشته باشد باید آرام باشد. به‌ویژه تا یک سالگی نیاز بیشتر او به خواب و استراحت برای پرورش اندام داخلی و خارجی‌اش حائز اهمیت بوده و والدین باید نسبت به استراحت و خواب کودک‌شان حساس بوده و او را در فضای شلوغ قرار ندهند.
کودک در چنین سنینی نمی‌تواند نسبت به دردهای احتمالی واکنش تند نشان دهد. بنابراین والدین باید حداقل ماهی یک بار کودک‌شان را به پزشک معالج نشان دهند و تا دو سالگی اگر از دو پزشک برای شناسایی درد یا سلامتی کودک‌شان بهره بگیرند، کار مناسبی را انجام داده‌اند.
گریه و بی‌تابی کودک تا سن یک‌سالگی بی‌جهت نخواهد بود و او با چنین علائم هشدار دهنده‌ای والدین را متوجه گرسنگی یا دیگر حالات خود می‌کند که والدین باید با صبر و شکیبایی توأم با درایت عمل نمایند.

 

[کوکیッ]

☆خطرات اطراف کودک☆

خطراتی که کودک را در محیط تهدید می‌سازد

مسموم شدن
برای پیش‌گیری از مسومیت بایستی تمام مایعات تمیزکننده و حشره‌کش‌ها و مواد خطرناک را از زیر دستشویی حمام و آشپزخانه برداشت و آن‌ها را در طبقات بالاتر قرار داد.
اگر کودک چیزی سمی را بلعید باید بلافاصله او را به اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان رسانید.

آلاینده‌های هوا
بایستی مواد آلاینده را از دسترس کودکان خود دور ساخت.
می‌توان در خانه ردیاب‌های منواکسیدکربن قرار داد و از کشیدن سیگار در منزل یا اتومبیل خودداری نمود. از تماس نوزاد با افراد بیمار نیز بایستی جلوگیری نمود.

برق گرفتگی
والدین باید مراقب اشیای خفه‌کننده، اشیای الکتریکی و نیز سیم‌های برق باشند و آن‌ها را از دسترس کودک خود دور نگه دارند.

غرق شدن
هرگز نباید کودک را به تنهایی درون وان حمام قرار داد.
روی در توالت فرنگی را نیز باید بست. سر بچه سنگین است و ممکن است به درون کاسه توالت سقوط کند.
اگر در حیاط منزل یا محوطه پارک حوض آب وجود دارد باید کاملاً مراقب نوزاد بود.

سوختگی
والدین باید کاری کنند که نوزاد نتواند به بخاری و اجاق گاز نزدیک شود.

سقوط کردن و افتادن از بلندی
وقتی فرزند فعال می‌شود، اگر هنوز والدین از میزی برای عوض کردن او استفاده می‌کنند، چشمانشان را باز نگه دارند و مراقب باشند که کودک از روی میز به زمین نیفتد.
بالا و پایین پله‌ها را حفاظ بزنند و با این حال از کنار فرزندشان دور نشوند. مراقب باشند به تنهایی روی پله‌ها قرار نگیرد و از جایی بالا نرود و یا از تخت خودش به پایین سقوط نکند.

اسباب‌بازی‌های خطرناک
تفنگ، تیروکمان یا سایر اسباب‌بازی‌هایی که خود و یا اجزای آن‌ها در فضا حرکت می‌کنند، برای کودکانی که در اتاق خواب خود بازی می‌کنند خطرناک هستند. بنابراین والدین باید یا این اسباب‌بازی‌ها را جمع کنند یا با دقت و هوشیاری مراقب استفاده کودکان از این وسایل باشند. اسباب‌بازی‌هایی که موهای زیاد دارند مانند توپ‌های مویی توپک می‌توانند در گلوی کودک گیر کنند پس باید این اسباب‌بازی‌ها را از جلوی دست کودک جمع کنند و اسباب‌بازی‌های کودکان بزرگ‌تر را در اختیار کودکان زیر سه سال قرار ندهند. قرار دادن اسباب‌بازی‌های کوچک برای بازی کودکان نوپا در اتاق خواب مناسب نیست چون آن‌ها را می‌بلعند و دچار خفگی و یا انسداد مری می‌شوند. اسباب بازی‌های نرم را برخی کودکان می‌بلعند بنابراین این اسباب بازی‌ها را نیز باید از دسترس کودکان نوپا دور نگه داشت. والدین نباید اسباب‌بازی‌های سنگین را در قفسه‌های بالای کمدها در اتاق کودک بگذارند تا کودک مجبور شود برای دست یافتن به آن‌ها خود را بالا بکشد و این اشیای سنگین روی سر و صورتش بریزند. به‌طور کلی اسباب بازی‌های مناسب، باید در دسترس کودک باشند.

خفگی با طناب
هر ریسمان یا طنابی را باید از دسترس کودکان و اتاق خواب کودک جمع‌آوری کرد. کودکان هنگام بازی ممکن است این ریسمان‌ها را به دور گردنشان بپیچند و دچار خفگی شوند. تختخواب کودک باید فاقد سیم‌های برق و تلفن، ریسمان‌های تزیین‌کننده پرده‌ها، طناب‌های کارتون‌های بسته‌بندی شده و ریسمان پستانک کودک باشد و اگر در اتاق خواب کودک اسباب‌بازی‌هایی وجود دارند که دارای ریسمان هستند، ریسمان آن‌ها باز شود. می‌توان ریسمان‌های پرده اتاق را جمع کرده و گره زد تا کودک به آن دسترسی نداشته باشد.

سطل زباله
سطل زباله اتاق کودک حتماّ باید دارای درپوش باشد. کودکان نوپا در اتاق چهار دست و پا راه می‌روند و غلت می‌زنند و ممکن است به سراغ سطل زباله بروند و آن را دست‌کاری کنند. اگر سطل زباله اتاق کودک دارای درپوش محکم باشد کودکان نمی‌توانند به مواد درون آن دست یابند. این مواد یا ممکن است بلعیده شود و یا اشیایی تیز و خطرناک باشد که از نظر فیزیکی برای کودک خطرآفرین باشند. از طرف دیگر، اشیا و مواد خطرناک مانند بادکنک‌های لاستیکی و اشیای تیز کوچک و نوارها و ریسمان‌های لاستیکی را نباید در سطل زباله اتاق کودک انداخت چون ممکن است که او با حرکات خود سطل را واژگون کند و به این اشیا دسترسی پیدا کند.

داروها و مواد آرایشی بهداشتی
ممکن است در اتاق خواب کودک قفسه‌ای وجود داشته باشد که مواد مورد نیاز کودک از پوشک گرفته تا شیرخشک درون آن یا روی قفسه‌های آن ذخیره شده باشد. والدین باید همه ظروف پودر کودک، لوسیون‌ها و شامپوها، پمادهای سوختگی را از دسترس کودکان دور نگاه دارند. اتاق کودک محل مناسبی برای نگه‌داری داروها و قرص‌ها نیست. بنابراین هیچ‌گاه نباید جعبه داروها و کمک‌های اولیه را در اتاق خواب کودک نصب نمود. مجسمه‌ها و اشیای زینتی شیشه‌ای را نیز نباید روی میزها و قفسه‌های اتاق کودک قرار داد.

کف‌پوش اتاق کودک
انداختن فرش یا قالیچه می‌تواند موجب آسیب کودک شود چون گاهی فرش زیر پای کودک جمع می‌شود و یا روی پارکت کف می‌لغزد و موجب زمین‌خوردگی کودک می‌شود. از سوی دیگر، پرزهای فرش محل مناسبی برای به دام انداختن خرده‌های ریز است که ممکن است کودک حین بازی آن‌ها را برداشته و در دهانش بگذارد و سلامتش به خطر بیفتد. بهتر است کف اتاق کودک با یک موکت یک تکه پوشانده شود. برای اتاق کودک بهتر است یک زیردری فومی قرار داد تا درِ اتاق خود به خود و با شدت بسته نشود و برای کودکی که ممکن است با در بازی کند، خطرناک نباشد.

 

[کوکیッ]

☆روش دارو دادن به کودک بیمار☆

بیشتر بیماری های کودکان بدون دادن دارو به کودک خود به خود بهبود می یابد. اگر پزشک متخصص کودکان تشخیص داد که کودک شما دارویی لازم دارد، برحسب سن و وزن و بیماری کودک، مقدار و فاصله هر نوبت و مدت زمان دادن دارو را به شما توضیح خواهد داد.

پدر و مادر هیچگاه نباید داروئی را که در منزل دارند به کودک بدهند، زیرا بارها شده است که بدون توجه به بیماری کودک ، دادن دارو موجب آسیب کلیه ها و کبد یا ایجاد کم خونی کودک گردیده است. بعضی از پدر و مادرها با توصیه افراد نا آگاه به مسائل پزشکی، داروهایی مخصوصا داروهای گیاهی به کودک میخورانند که ممکن است نه فقط موثر نباشد، بلکه موجب مشکلاتی گردد.

روش دادن دارو به نوزاد و شیرخوار

بارها دیده شده است که مادر ، نوزاد یا شیرخوار خود را به پشت میخواباند و دارو را به حلق او میریزد. در چنین حالتی، دارو معمولا به حلق و لوله های ریه کودک میرود و حالت خفگی (سرفه، سیاه شدن لب ها و نفس تنگی) به کودک دست میدهد. در نوزادان و شیرخواران، دارو را باید همراه با شیر یا آب و به تدریج و کم کم به کودک داد. مثلا هنگام شیر خوردن، ابتدا چند قطره از دارو (اگر دارو به شکل قطره است) یا مقدار کمی از دارو را که به شکل شربت یا قرص حل شده است به گوشه ای از دهان کودک بریزید و اجازه دهید که کودک چند مک به پستان مادر یا به شیشه شیرخوری محتوی شیر یا آب میوه یا آب شکر بزند و دارو را فرو دهد، سپس مجددا چند قطره یا کمی دیگر از دارو را به دهان کودک بریزید و این عمل را تکرار نمایید.

اگر کودک پس از خوردن دارو مقداری از دارو را استفراغ کرد، باید همان مقدار را دوباره به او بدهید. اگر کودک تمام داروی خورده شده را بعد از نیم ساعت استفراغ کرد، باید تمام دارو را دوباره به او بدهید.


روش دادن دارو به کودکان بزرگتر

متاسفانه بیشتر داروهایی که مخصوص کودکان در کشور ما تهیه میشود، بو و مزه خوبی ندارد و کودکان به سختی میخورند، ولی در هر حال مادر و پدر باید هنگام دادن دارو به کودکان، توصیه های زیر را عمل کنند تا کودک به خوردن دارو راضی گردد.

– آب میوه ای که کودک دوست دارد برای او تهیه نمایید تا بعد از خوردن دارو به او بدهید.

– به کودک بگویید که بینی خود را بگیرد و سپس دارو را بخورد، ولی هیچگاه شما بینی او را نگیرید.

– در بعضی از مواقع کودکان ۲ تا ۳ ساله، خوردن دارو را به نیم ساعت بعد موکول میکنند، بنابراین با او موافقت نکنید . به او هم رشوه ندهید.

دارو-دادن-به-کودک

روش دادن داروهای مایع به کودک

اگر نصف مقدار داروی مایع را که کودک باید بخورد ، در یک قاشق و نصف دیگر را در یک قاشق دیگر بریزید، بهتر است. زیرا امکان ریخته شدن دارو در هنگام دادن به کودک کم خواهد شد. داروی مایع اگر خوش طعم نیست، شما میتوانید دارو را با کمی آب شکر، عسل یا شکلات مخلوط کنید. برای دادن دارو به کودک به نکات ذیل توجه فرمایید.

– دارو را به شیشه شیرخوری و به شیر اضافه ننمایید. زیرا ممکن است دارو ته نشین شود یا به دیواره بطری بچسبد، بنابراین دارو به حد کافی به بدن کودک نمیرسد.

– در هنگام دادن دارو بینی کودک را نگیرید تا دارو را فرو دهد، زیرا ممکن است کودک از راه دهان نفس بکشد و دارو به داخل ریه او برود.

روش دادن قرص یا کپسول به کودک

خوردن و فرو دادن یک جا و تمامی قرص و یا کپسول مهارت لازم دارد. بعضی از کودکان چنین مهارتی را دارند، بعضی ندارند. پدر و مادر باید به کودک بزرگتر از ۵ سال به تدریج یاد دهند که قرص یا کپسول را در عقب دهان خود قرار دهد و سپس توجه و تمرکز به بلعیدن و فرو دادن قرص یا کپسول با نصف لیوان آب یا مایعات نماید تا قرص و کپسول همراه آب بلعیده شود.

کودک نباید کپسول را بجود و شما نباید آن را باز کنید و پودر آن را به کودک بدهید، زیرا داروی کپسول برای باز شدن در معده تهیه شده است نه برای باز شدن در دهان.

اگر پزشک برای کودک شما قرص تجویز کرده است، قرص را باید نرم کنید و به او بدهید. برای این منظور قرص را در کف یک قاشق قرار دهید و با پشت قاشق دیگری آن را بسایید تا به شکل پودر درآید. مطمئن شوید که کاملا نرم شده است، زیرا کودک داروهای درشت را در دهان خود نگه میدارد و بیرون میریزد. اگر قرص سفت و سخت است و نرم نمیشود، باید یکی دو ساعت زودتر قرص را در کف قاشق قرار دهید و کمی آب به آن اضافه نمایید تا به تدریج حل شود. سپس پودر حل شده را با کمی آب شکر یا عسل یا آب میوه یا مایعات دیگری که کودک دوست دارد مخلوط نمایید و به او بدهید. اگر کودک شیرخوار است، دارو را به همراه شیر و به تدریج و کم کم به او بخورانید.

 

[کوکیッ]

☆همه چیز درمورد دل درد کودکان و دلایل آن☆

یکی از شکایات شایع کودکان دل درد می باشد. هرکودکی از نظر تحمل و تصور درد شکم با کودک دیگر تفاوت دارد. معمولا دل درد به صورت حاد یا مزمن تظاهر می نماید.

دل درد حاد

الف. اگر کودک شما در سنین یک تا دوازده سالگی است و ناگهان دچار دل درد میشود و همراه دل درد دچار علائم زیر می باشد :

• اگر کودک از دل درد از خواب بیدار شده است.
• اگر دچار تب است و در خلال چند ساعت درجه ی تب او به ۳۸ تا ۳۹ درجه سانتیگراد میرسد.
• اگر بعد از دل درد ، استفراغ او شده است.
• اگر کودک رنگ پریده است و عرق در صورت او پدیدار شده است.

چنین کودکی ممکن است دچار تورم آپاندیس (آپاندیسیت) شده باشد. در چنین شرایطی باید هرچه زودتر او را نزد پزشک یا مراکز درمانی ببرید.

ب. اگر کودک شما در سنین سه ماهگی تا دو سالگی است و با فواصل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دچار دل درد شدید میشود به طوری که پاهای خود را داخل شکم جمع میکند و رنگ صورت او سفید میگردد همچنین اگر مدفوع ژله مانند قهوه ای دفع میکند ممکن است دچار انسداد روده شده باشد.

در موارد فوق مادر و پدر چه باید بکنند ؟

پدر و مادر نباید هیچ دارویی مخصوصا داروهای مسکن یا تب بر به کودک بدهند و هرچه زودتر او را نزد پزشک ببرند. پزشک متخصص در برابر کودکی که دچار دل درد حاد است اعضای حساس داخل و خارج شکم و سن کودک را در نظر می گیرد و با معاینه ی کودک مخصوصا لمس دقیق شکم ، بیماری را تشخیص میدهد و توصیه میکند که کدام دل درد مهم است و احتیاج به عمل جراحی دارد و کدام یک با درمان طبی بهبود می یابد.

درمان دل درد کودکان

دل درد مزمن

دل درد مزمن موقعی است که دل درد ، سه ماه یا بیشتر طول کشیده باشد.این نوع دل درد درکودکان شایع است به طوری که ۱۰ تا ۱۵۵ درصد کودکان در سنین مدرسه (۵ تا ۱۴۴ ساله) دچار آن میشوند. دل درد ممکن است به دو علت باشد:

الف- دل درد غیرعضوی : اگر دل درد مانع فعالیت تحصیلی کودک نمیگردد علت آن عضوی نیست یعنی مشکلی در داخل شکم کودک وجود ندارد و آن را دل درد غیرعضوی می نامند و مشکل ناشی از اختلال در تنظیم حرکات دستگاه گوارش در نتیجه ی عفونت های ویروسی ،یبوست مزمن ، تغذیه ی غیرصحیح و بالاخره استرس روانی می باشد( اضطراب ، هیجان ،ترس از مدرسه ، اختلافات پدر و مادر و خانواده ،تغییر محل زنگی ،عوض شدن مدرسه و مرگ و میر اعضای خانواده).

این نوع دل دردها به صورت دردهای عود کننده ظاهر میشود. بسیاری از پدرها و مادرها نمی پذیرند که ممکن است استرس های روانی موجب دل درد کودک شده باشد.

این نوع دل دردها با داروهای ضداسید و داروهای دیگر بهبود نمی یابد.پزشک ضمن گفتگو با پدر و مادر و کودک و معاینه ی او علت غیر عضوی بودن دل درد را تشخیص میدهد و توصیه هایی در جهت برطرف کردن علت ارائه آن خواهد داد.

ب- دل درد مزمن ناشی از تورم معده و دوازدهه : دل درد ممکن است به علت تورم مخاط معده و دوازدهه (پوشش معده و دوازدهه ) در نتیجه ی میکروب به وجود آید که موجب درد در اطراف ناف بعد از غذا خوردن و گاهی استفراغ و دفع خون در مدفوع میگردد.

پزشک برای تشخیص این نوع دل درد ، آزمایش های خون ، مدفوع ،تست تنفس و بالاخره دیدن مستقیم معده و برداشتن تکه ی کوچکی از پوشش داخلی معده را توصیه می نماید و پس از تشخیص قطعی با داروهایی که روی میکروب مزبور موثر است درمان می نماید.

اگر هنگام دادن دارو به کودک دچار مشکل میشوید، روش دارو دادن به کودک بیمار را بخوانید.

 

[کوکیッ]

☆همه چیز در مورد اسهال کودکان و درمان اسهال☆

اسهال یکی از بیماریهای شایع دوران شیرخواری و کودکی است. این بیماری بیشتر در کودکانی که با شیرگاو یا شیرخشک تغذیه میشوند دیده میشود و در کودکانی که شیر مادر میخورند کمتر است.

چه موقع کودک اسهال دارد؟ موقعی کودک اسهال دارد که مدفوع او آبکی باشد یا در خلال ۲۴ ساعت سه دفعه یا بیشتر مدفوع آبکی یا شل دفع نماید.

نوزادان : نوزادان از روز ششم تولدشان بعد از هر نوبت شیرخوردن مدفوع به رنگ های مختلف زرد،نارنجی،سبز یا قهوه ای دفع میکنند که قوام آن شل می باشد و با فشار دفع میگردد. این حالت طبیعی است و اسهال نیست.اگر مادری با فاصله ی کم و زود به زود به شیرخوار خود شیر بدهد،مدفوع او شل خواهد بود و چندین بار در روز دفع میگردد،این حالت اسهال نیست و در نتیجه ی زیاد خوردن شیر است.

شیرخواران : تعداد دفع مدفوع در شیرخواران متفاوت است. یک شیرخوار سالم ممکن است هرچند روز یک نوبت مدفوع نرم کند و کودک دیگری در یک روز چندین نوبت مدفوع نرم داشته باشد و هر دو حالت طبیعی است.

کودکان : اگر مادر در مدفوع کودک غذای هضم نشده مشاهده کند این وضع نشانه ی اختلال دستگاه گوارش اوست و اسهال نیست.اگر رنگ مدفوع کودک سبز است ولی آبکی نیست اهمیت ندارد زیرا سبز بودن مدفوع نتیجه ی ازدیاد حرکات روده ی کودک می باشد.

در بعضی از مواقع اگر مدفوع پس از دفع مدتی در هوای آزاد بماند رنگ آن سبز میشود و مهم نیست. در مواردی خوردن دارو مخصوصا قطره های آهن یا قطره های ویتامین و آهن موجب تیره شدن رنگ مدفوع کودک میگردد و اهمیت ندارد.

انواع اسهال :

۱- اسهال حاد آبکی : مدفوع کودک آبکی و به دفعات متعدد و بدون خون می باشد.این نوع اسهال معمولا در نتیجه ی ویروس ها ایجاد میشود ولی ممکن است میکروب ها نیز چنین نوع اسهالی به وجود آورند.

۲- اسهال خونی : موقعی اسهال را خونی می گویند که خون آشکار یا لخته های خون در داخل مدفوع وجود دارد.در بعضی از مواقع خون همراه بلغم و خلط در مدفوع دیده میشود.وجود مواد خلطی و خون در مدفوع نشانه ی این است که میکروب ها یا سموم آنها تورم و زخم در جدار روده به وجود آورده است.

۳- اسهال پایدار : اسهالی است که به طور حاد شروع و ۱۴ روز یا بیشتر ادامه داشته باشد.در این نوع اسهال سوء تغذیه و میکروب ها نقش مهمی دارند.

درمان اسهال کودکان

علل اسهال :

علت اصلی اسهال در کودکان در نتیجه ی خوردن آب و غذای آلوده به میکروب ها و ویروس ها یا انتقال میکروب و ویروس به طور مستقیم از بزرگسالان به کودک میباشد.

۱– ویروس ها : اگر شیرخوار یا کودکی با افرادی که دچار اسهال هستند تماس پیدا کند، ویروس مولد اسهال وارد معده و سپس روده ی کودک میشود و در نتیجه مبتلا به اسهال میگردد.ویروس های متعددی ایجاد اسهال میکنند که مهم ترین آنها روتاویروس میباشد.این ویروس مخصوصا در فصل زمستان و بیشتر در کودکان کمتر از دوسال ایجاد اسهال میکند.

۲- میکروب ها : میکروب های مختلفی ممکن است به وسیله ی آلودگی آب یا در نتیجه ی خوردن غذاهای آلوده (شیر ،غذاهای مانده و ظروف غذا که آلوده به میکروب و دست آلوده باشد)وارد معده و روده ی کودک گردد.خود میکروب ها یا سمی که از آنها ترشح میگردد،جدار روده ها را مورد تهاجم قرار یدهد و مجب اختلال در جذب مواد غذایی و سبب اسهال میشود.

۳- اسهال ناشی از مسمومیت غذایی : اگر غذا مخصوصا سالاد، بستنی، کیک و شیرینی های خامه دار به میکروب های مختلف مولد اسهال آلوده شده باشد و کودک از آنها بخورد ابتدا دچار استفراغ و سپس اسهال میگردد.اگر کودک میوه های مختلف سم پاشی شده و نشسته مصرف کند نیز دچار مسمومیت و استفراغ و اسهال میشود.در چنین شرایطی همه ی کودکان یا افرادی که آن غذا را مصرف کرده اند مبتلا میگردند.

۴- انگل ها : بعضی از انگل ها مخصوصا انگل ژیاردیا در روده ی کوچک کودک موجب اختلال و در نتیجه موجب اسهال متناوب میگردد ( چندروز اسهال بلغمی _ خلطی و چند روز مدفوع طبیعی ) و کودک نیز دچار بی اشتهایی و دردهای شکمی میشود.

۵- اسهال ناشی از خوردن بیش از حد غذا (اسهال های غذایی) : در حدود ۸۰ درصد اسهال کودکان اسهال های غذایی است. دراین نوع اسهال هیچگونه میکروب یا ویروس و انگل بیماری زا وجود ندارد تنها زیاد خوردن غذا و مخصوصا خوردن میوه جات یا آب میوه یا شیر زیاد باعث میشود که کودک مبتلا به استفراغ و سپس اسهال شود.

۶- اسهال ناشی از عفونت محل های دیگر بدن : عفونت اعضای دیگر بدن مانند عفونت گوش میانی ،ریه ها و کلیه ها ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم روی دستگاه گوارش کودک اثر بگذارد و ایجاد اسهال نماید.

۷- اسهال ناشی از دادن آنتی بیوتیک به کودک : بعضی از داروها مخصوصا آنتی بیوتیک های خوراکی موجب اسهال میگردد.علت اسهال این است که آنتی بیوتیک ها میکروب های طبیعی روده را که بیماری زا نیستند و اعمال مفیدی در روده انجام میدهند از بین میبرند در نتیجه قارچ ها و میکروب های بیماری زای دیگر داخل روده رشد میکنند و موجب اختلال در اعمال روده میشوند و کودک دچار اسهال میگردد.

در میان آنتی بیوتیک ها ، آمپی سیلین . آنتی بیوتیک های شبیه آن بیشتر از همه ی داروها اسهال آور هستند زیرا گذشته از اثر ازبین بردن میکروب های مفید روده خود دارو نیز سبب شلی مدفوع و حتی اسهال میگردد.

اسهال کودکان چطور شروع میشود ؟ شروع بیماری اسهال اغلب با استفراغ است.کودک ناگهان استفراغ میکند و سپس مدفوعش شل میشود.در مواردی هم ممکن است کودک مختصری تب کند.درموارد شدید بیماری ،مدفوع کودک شبیه آب خواهد بود به طوری که در بعضی از مواقع ،مادر اسهال کودک را با ادرار او اشتباه میکند.

کودک ممکن است به علت زور و پیچ و درد شکم به خود بپیچد و گریه های شدید کند. بارها دیده شده است در حالی که کودک معصوم در بغـ*ـل مادر آرام است ناگهان به علت زور و پیچ ، پاهای خود را روی شکم جمع میکند و شیون میزند و از شانه های مادر بالا میرود.

این دردهای شکمی ناراحت کننده چند دقیقه طول میکشد و با دفع مدفوع یا بدون آن فروکش میکند و کودک آرام میگیرد. بعضی اوقات شکم کودک نفخ دارد و مادر گهگاه صدای قورقور روده های او را می شنود. معمولا پس از ۲۴۴ ساعت استفراغ و تب کودک از بین میرود ولی اسهال او ادامه پیدا میکند. پیشنهاد میکنم نفخ شکم نوزاد و راه حل های کاهش آن را نیز مطالعه کنید.

گرچه برمبنای علائم گفته شده در بالا اسهال ناشی از میکروب ها و اسهال ناشی از ویروس ها را نمیتوان از یکدیگر تشخیص داد ولی مشاهده ی مدفوع از نظر رنگ ، بو ، قوام و وجود بلغم و خون ممکن است به تشخیص علت بیماری کمک کند.

از این رو مادر باید به خصوصیات مدفوع دقت کند و به پزشک توضیح دهد یا خود مدفوع را نزد پزشک ببرد و به او نشان دهد.اسهال های ویروسی معمولا به مقدار زیاد ،آبکی ،بی رنگ و بی بو و بدون بلغم و خون می باشد و کودک ممکن است علائم آبریزش از بینی و قرمزی حلق نیز داشته باشد.ولی اگر چرک و خون در مدفوع باشد اغلب به علت عفونت میکروبی روده است.

پزشک با توجه به سن کودک ،فصل ،تماس کودک با افراد یا بیماران و خصوصیات مدفوع تشخیص نسبی علت بیماری را خواهد داد.

آیا آزمایش مدفوع به تشخیص علت اسهال کودکان کمک میکند؟ در مواردی که کودک مبتلا به اسهال شدید است پزشک از آزمایشگاه کمک میگیرد.در صورتی که علت اسهال میکروب بیماری زا باشد آزمایشگاه وجود سلول های چرکی را در مدفوع جستجو میکند و مدفوع را کشت میدهد و میکروبی را که ایجاد اسهال کرده است مشخص خواهد کرد.

در مواردی که کودک مبتلا به اسهال مزمن می باشد آزمایشگاه با آزمایش مستقیم مدفوع وجود انگل را جستجو خواهد کرد.اگر کودک مبتلا به اسهال متناوب (چندروز اسهال و چند روز مدفوع طبیعی) و مدفوع کودک چرب و بدبو باشد ممکن است علت آن انگل ژیاردیا باشد، بنابراین آزمایشگاه انگل فعال یا کیست انگل را در مدفوع جستجو و گزارش خواهد کرد.

درمان اسهال کودکان

موقعی که کودک مبتلا به اسهال میگردد اسهال او ممکن است خفیف و بدون کم شدن آب بدن یا اسهال متوسط همراه با کم شدن آب بدن یا اسهال شدید توأم با کم شدن آب بدن باشد. مادران موقعی که کودکشان مبتلا به استفراغ و اسهال میگردد انتظار دارند که پزشک دارویی دهد که بلافاصله اسهال کودک متوقف شود. اگر هنگام دادن دارو به کودک دچار مشکل میشوید،روش دارو دادن به کودک بیمار را بخوانید.

اگر اسهال غذایی و در نتیجه ی زیاد خوردن باشد با قطع مواد غذایی اسهال کودک خاتمه می یابد. ولی اگر اسهال عفونی (میکروبی یا ویروسی) باشد تورمی در روده به وجود آمده باشد معمولا کودکان ۳ تا ۵ روز طول میکشد تا ورم روده کم گردد و ۳ تا ۵ روز دیگر باید بگذرد تا عمل روده به حالت طبیعی برگردد. بنابراین دوران بیماری اسهال ۶ تا ۱۰ روز طول خواهد کشید تا اسهال بهبود یابد و دستگاه گوارش کودک به حال اولیه برگردد و اشتهای او طبیعی گردد.

شدت اسهال و علائم کمبود آب بدن
علائم اسهال خفیف بدون کم شدن آب بدن اسهال متوسط با کم شدن نسبی آب بدن اسهال شدید با کم شدن شدید آب بدن
حالت عمومی کودک کاملا هوشیار بی قرار بی حال است و هوشیار نیست
چشم های کودک طبیعی چشم ها فرو رفته چشم ها خیلی فرو رفته
اشک دارد ندارد ندارد
دهان و زبان مرطوب خشک خیلی خشک
عطش ندارد و تشنه نیست تشنه ، میـ*ـل آب دارد قادر به نوشیدن نیست

درمان خانگی اسهال

اگر کودک دچار اسهال است ولی تعداد دفعات دفع مدفوع او در حدود ۲ تا ۳ بار در ۲۴ ساعت است و مدفوع او آبکی نیست و همچنین کودک بی قرار نیست. مادر میتواند شیردادن به کودک را ادامه دهد. ولی باید مقدار شیردادن را کم تر کند. به کودک آب جوشیده خنک دهد.

اگر مدفوع کودک آب دارد برای جلوگیری از کم شدن آب و املاح بدن کودک مادر باید برای هر مقدار و نوبت دفع مدفوع آبکی به او محلول او_آر_اس(O.R.S) رقیق بخوراند و اینکار را تا قطع اسهال ادامه دهد. (برحسب تشخیص و توصیه ی پزشک، نصف بسته پودر را در ۴ لیوان آب حل نمایید و هرقدر که کودک میل دارد قاشق قاشق به او بدهید.)

محلول او-آر-اس را به کودکان کوچک با مقدار کم و به دفعات بدهید. ابتدا با قطره چکان یا قاشق چایخوری یا سرنگ برحسب تحمل کودک مقدار بیشتری بدهید. اگر کودک میل داشت میخورد و اگر میل ندارد نمیخورد و نشانه ی آن است که آب بدن او کم نیست و نباید با زور به او بخورانید.

در همین زمان غذاهایی که قبلا کودک میخورده است مانند تخم مرغ ، سوپ ، آبمیوه ، چای و نوشیدنی ها را قطع کنید زیرا این مواد رقیق است و اسهال کودک را بدتر میکند.

شروع غذا : اگر کودک بیش از ۶ ماه سن دارد مادر میتواند غذاهایی مانند حریره ی بادام ، گوشت قرمز بدون چربی نرم شده ، حریره ی برنج ، ماست کم چرب و موز له شده را که کودک تحمل میکند به او بدهد.

از دادن غذاهای بسیار شیرین مانند نوشابه های شیرین و آبمیوه های شیرین مانند آب سیب باید خودداری کنید. در صورت تحمل کودک میتوان روزهای بعد مقداری روغن های گیاهی به غذای کودک اضافه کرد تا کالری بیشتری به بدن کودک برسد. درضمن در روزهای بعد نیز از دادن چای شیرین و آبمیوه های شیرین و غلیظ باید خودداری شود.

اگر با توصیه های ذکر شده اسهال کودک در خلال ۳ روز بهتر نگردید و اسهال آبکی او ادامه یافت کودک بیحال یا دچار تب یا عطش یا استفراغ های مکرر می باشد یا خون در مدفوع او دیده میشود کودک را باید بی درنگ نزد پزشک متخصص ببرید تا پزشک علت را مشخص و کودک را تحت درمان قرار دهد.

اگر اسهال کودک با درمان سرپایی بهبود نیافت یا حال عمومی او در خلال ۲۴ ساعت بهبود نیافت کودک را باید در بیمارستان بستری کرد تا با دادن مایعات و املاح ضروری از راه رگ مایع درمانی گردد و کودک بهبود یابد.