فارسی دهم درس 12

_oxygen

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2019/04/27
ارسالی ها
967
امتیاز واکنش
3,361
امتیاز
481
در این فصل، دو درس را از «شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی» و شعر « دلیران و مردان ایران زمین» را خواهیم خواند. وقتی این متنها را می خوانیم، حسّ و حال، شور و هیجان و روحیۀ پهلوانی در ما برانگیخته می شود و نسبت به میهن و دفاع از آن، وظیف‌های آمیخته با غرور ملّی و سربلندی احساس می کنیم. به این گونه آثار «متون حماسی» می گویند. حماسه، به معنای دلاوری و شجاعت است و در اصطلاح ادبی، روایتی داستانی از تاریخ تخیّلی یک ملّت است که با قهرمانی‌ها، جنگاوریها و رخدادهای خلافِ عادت و شگفت (خارق العاده) در می آمیزد. حماسه مربوط به دورانی کهن است که قبایل و تیره‌های گوناگون متّحد شده و اندک اندک تشکیل ملتی داده اند؛ به همین سبب، حماسۀ هر ملّتی، بیان کنندۀ آرمانهای آن ملت است و مجاهدات آن ملت را در راه سربلندی و استقلال برای نسلهای بعدی روایت می کند. درحماسه؛ تاریخ و اساطیر، خیال و حقیقت به هم آمیخته می شود و شاعر، مورّخ ملّت به شمار می آید. بنابراین، هر حماسه چند ویژگی دارد: داستانی، قهرمانی، ملیّ و خرق عادت.

رستم و اشكبوس

سخن بر سر پیکار میان ایرانیان و تورانیان اسـت. هنگامی که کیخسرو در ایران بر تخت نشسـت، افراسیاب در سرزمین توران بر تخت پادشاهی نشسته بود. سپاه توران به یاری سردارانی از سـرزمین‌های دیگر به ایران می‌تازد. کیخسـرو، رسـتم را به یاری می‌خواند. اشـکبوس، پهلوان سـپاه تـوران بـه میـدان می‌آید و مبارز می‌جوید. یکی دو تن از سـپاه ایران پـای به میدان می‌نهند، اما سـرانجام، رسـتم پیـاده به میدان می‌رود. نبرد رسـتم با اشکبوس از عالی تریـن صحنه‌های نبرد تن بـه تن اسـت که در آن طنزگویی و چالاکـی و دلاوری و زبان آوری با هم آمیخته اسـت.

قلمرو زبانی: بر سر: به خاطر، درباره / پیکار: جنگ / کیخسرو: پادشاه ایرانی، فرزند سیاوش / تاختن به: حمله کردن (بن ماضی: تاخت، بن مضارع: تاز)/ چالاک: چابک / دلاور: دلیر / قلمرو ادبی: بر تخت نشسـتن: پادشاه و فرمانروا شدن / پـای به ... نهادن: کنایه از وارد شدن / زبان آوری: کنایه از خوش سخنی

بازیگران داستان: کیخسرو: پادشاه ایران / افراسیاب: پادشاه توران / طوس: فرمانده سپاه ایران / کاموس: یکی از فرماندهان زیردست افراسیاب / رستم: جهان پهلوان ایران / رهّام: پهلوانی ایرانی / اشكبوس كشانی: پهلوان تورانی /

زمینه‌های حماسه: ملی، داستانی و روایی، قهرمانی، شگفت آوری (خرق عادت)

1- خروش سواران و اسپان ز دشت / ز بهرام و کیوان همی برگذشت

قلمرو زبانی: قالب: مثنوی / وزن: فعول فعول فعول فعل (رشته انسانی) / خروش: فریاد / بهرام: سیّارۀ مریخ / کیوان: سیّارۀ زحل / همی برگذشت: عبور می‌کرد. / قلمرو ادبی: سواران، اسپان: تناسب / بهرام، کیوان: تناسب / واج آرایی «ا» و «ش» / اغراق

بازگردانی: صدای اسبان و سواران از دشت بلند شد و از ستاره بهرام و کیوان نیز گذر کرد.

پیام: شدّت درگیری
 
  • پیشنهادات
  • _oxygen

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2019/04/27
    ارسالی ها
    967
    امتیاز واکنش
    3,361
    امتیاز
    481
    - همه تیغ و ساعد ز خون بود لعل / خروشان دل خاک در زیر نعل

    قلمرو زبانی: تیغ: شمشیر / ساعد: میان مچ و آرنج / لعل: سنگ قیمتی / خروشان: فریاد زنان و ناله کنان / قلمرو ادبی: تیغ و ساعد لعل بود: تشبیه رسا / خاک: مجاز از زمین / دل خاک: استعاره پنهان / نعل، لعل: جناس ناهمسان / اغراق: دل خاک از نعل اسبان در ناله و فغان بود.

    بازگردانی: شمشیر و ساعد جنگجویان از خون مانند سنگ لعل، سرخ شده بود و دل زمین از کوبیدن نعل به فغان درآمده بود.

    پیام: شدّت درگیری

    3- نماند ایچ با روی خورشید رنگ / به جوش آمده خاک بر کوه و سنگ

    قلمرو زبانی: ایچ: هیچ / قلمرو ادبی: بر روی خورشید رنگ نماند: رنگش پرید، کنایه از ترسید، جانبخشی، اغراق / به جوش آمده: استعاره پنهان / رنگ، سنگ: جناس / خاک، کوه، سنگ: تناسب

    بازگردانی: خورشید نیز از ترس رنگش پریده بود و خاک و سنگ کوه به جوش آمده بود.

    پیام: شدّت درگیری

    4- به لشکر چنین گفت کاموس گرد / که گر آسمان را بباید سـپرد

    5- همه تیـغ و گـــرز و کـمند آورید / به ایرانیان تــنگ و بند آورید


    قلمرو زبانی: کاموس: یکی از فرماندهان زیردست افراسیاب / گرد: پهلوان، دلیر / سپَردن: درنوردیدن، پیمودن، طی کردن (بن ماضی: سپَرد، بن مضارع: سپَر) / تیغ: شمشیر / گرز: چماق / کمند: طناب / بند: ریسمان / قلمرو ادبی: که گر آسمان را بباید سـپرد: کنایه از کار دشوار و ناشدنی انجام دادن / تیغ، گرز، کمند: تناسب / تنگ: در برابر فراخ، تسمه‌ای که بر کمر اسب و ستور می‌بندند / تنگ آوردن: در تنگنا گذاشتن، به ستوه آوردن. / بند آوردن: کنایه از اسیر کردن / عیب قافیه: گُرد، سپَرد (رشته انسانی)

    بازگردانی: کاموس پهلوان به لشگر اینچنین گفت که اگر نیاز باشد آسمان را نیز بپیمایید، همگان شمشیر، چماق و کمند را آماده کنید. به ایرانیان سخت بگیرید و ایشان را به ستوه آورید و در بند کنید.

    6- دلیری كجـــا نام او اشكــبوس / همی بر خروشید بر سان كوس

    قلمرو زبانی: كجا: كه / اشکبوس: پهلوان تورانی / برخروشید: فریاد كشید / کوس: طبل / قلمرو ادبی: اشكبوس: مشبّه / برسان: به مانند، ادات تشبیه / كوس: مشبّهٌ‌به / وجه شبه: برخروشیدن.

    بازگردانی: پهلوانی كه نام او اشكبوس بود به مانند طبل خروشید و فریاد زد.

    7- بیامد كه جــــوید ز ایران نبرد / سر همنبرد اندر آرد به گرد
     

    _oxygen

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2019/04/27
    ارسالی ها
    967
    امتیاز واکنش
    3,361
    امتیاز
    481
    قلمرو زبانی: نبرد: جنگ / همنبرد: حریف / گرد: غبار، گرد و خاک / اندر: در / قلمرو ادبی: گرد: مجاز از زمین / ایران: مجاز از لشكر ایران / سر همنبرد به گرد آوردن: كنایه از شكست دادن، برابر با پوزه کسی را به خاک مالیدن. / واج آرایی «ر»

    بازگردانی: آمد كه از لشكریان ایران حریفی پیدا كند و با حریف خود بجنگد و او را شكست دهد.

    8- بشد تیز رهّام با خـود و گبر / همی گرد رزم اندر آمد به ابر

    قلمرو زبانی: بشد: رفت / تیز: تند و سریع / خود: کلاهخود؛ کلاه فلزی که سربازان به هنگام جنگ یا تشریفات نظامی، برسر می گذارند. / گبر: خِفتان، نوعی جامه جنگی / رزم: جنگ / اندر: در / آمد: رسید / قلمرو ادبی: همی گرد رزم اندر آمد به ابر: کنایه از شدت رزم، اغراق / ابر، گبر: جناس ناهمسان اختلافی / خود، گبر، رزم: تناسب / واج آرایی «ر».

    بازگردانی: رهّام بسیار سریع با كلاهخود و زره (مسلّح) به میدان جنگ رفت. به خاطر شدت رزم، گرد و خاک به آسمان بلند شد.

    9- برآویخت رهّام با اشكــبوس / برآمد ز هر دو سپه بوق و كوس

    قلمرو زبانی: برآویخت: جنگ كرد، گلاویز شد، (بن ماضی: آویخت، بن مضارع: آویز) / رهام: پهلوان ایرانی / برآمد: بالا آمد، بلند شد / بوق: شیپور / كوس: طبل بزرگ / قلمرو ادبی: بوق، کوس: تناسب. / بوق و کوس: مجاز از صدای بوق و کوس

    بازگردانی: رهّام با اشكبوس گلاویز شد و صدای بوق و كوس از هر دو سپاه بلند گشت.

    10- به گرز گران دست برد اشكبوس / زمین آهنین شد سپهر آبنوس

    قلمرو زبانی: گرز: چماق / گران: سنگین / آبنوس: درختی است که چوب سیاه رنگِ آن سخت و صیقل پذیر است / قلمرو ادبی: زمین آهنین شد: زمین سفت وسخت شد یا زمین پر از زره شد، اغراق / زمین، سپهر: تضاد، تناسب یا مراعات نظیر / آبنوس: مجازاً به معنی تیره و سیاه / سپهر آبنوس شد: تشبیه رسا یا فشرده، كنایه از این که گرد و خاک بلند شد و چشم چشم را نمی‌دید، اغراق از سختی رزم.

    بازگردانی: اشكبوس دست به گرز سنگین خود برد و جنگ را آغازید. زمین مانند آهن سفت و سخت شد و آسمان همانند چوب آبنوس تیره و پر گرد و غبار گردید.

    11- برآهیخت رهّام گـــرز گـــران / غمی شد ز پیـــكار دست سران

    قلمرو زبانی: برآهیخت: بیرون کشید(بن ماضی: برآهیخت، بن مضارع: برآهیز) / گران: سنگین / غمی شد: غمین شد، خسته شد / پیکار: جنگ / سران: سرداران و فرماندهان / پیكار: جنگ / قلمرو ادبی: سران، گران: جناس ناهمسان اختلافی.

    بازگردانی: رهّام گرز پر وزنش را برداشت. دست دو پهلوان به خاطر جنگیدن با گرز خسته و ناتوان گردید.

    12- چو رهّام گشت از كشانی ستوه / بپیچید زو روی و شد سوی كوه

    قلمرو زبانی: چو: هنگامی که / ستوه: خسته، درمانده، رنجور/ شد: رفت / قلمرو ادبی: بپیچید زو روی: كنایه از گریخت. / روی، سوی: جناس ناهمسان

    بازگردانی: زمانی که رهّام از دست اشكبوس خسته شد و به ستوه آمد، از او گریخت و به سوی كوه رفت.

    13- ز قلب سپه اندر آشفــت توس / بزد اسب كــاید بر اشكــــبوس

    قلمرو زبانی: قلب: مركز / اندرآشفت: خشمگین شد. / توس: فرمانده سپاه ایران / کاید: که آید / بر: کنار
     

    _oxygen

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2019/04/27
    ارسالی ها
    967
    امتیاز واکنش
    3,361
    امتیاز
    481
    بازگردانی: توس فرمانده سپاه که در مركز سپاه بود، خشمگین شد و به اسبش ضربه زد تا به سوی اشكبوس برود.

    14- تهمتن برآشفت و با توس گفت / كه رهّام را جام باده ست جفت

    قلمرو زبانی: تهمتن: درشت اندام، لقب رستم / با: به / توس: فرمانده سپاه ایران / جفت: زوج / رهّام: پهلوان ایرانی / باده: می، نوشید*نی / را: اضافه گسسته / قلمرو ادبی: جفت بودن: كنایه از همنشین بودن / رهّام را جام باده ست جفت: کنایه از اینکه مرد جنگ نیست و فقط کار زنانه را می‌برازد / گفت، جفت: جناس.

    بازگردانی: رستم خشمگین شد و به توس گفت كه رهّام مرد بزم و می‌خواری است و مرد جنگیدن نیست.

    15- تو قلب سپه را به آیین بدار / من اكنون پیاده كنم كارزار

    قلمرو زبانی: قلب: مركز سپاه / به آیین: به سامان، مرتب / بدار: نگه دار/ كارزار: جنگ.

    بازگردانی: تو مركز سپاه را به سامان نگه دار. من اکنون پیاده به جنگ می‌روم.

    16- كمان به زه را به بازو فگند / به بند كمر بر، بزد تیر چند

    قلمرو زبانی: زه: چله کمان، وتر / کمر: کمربند / به بند كمر بر: دو حرف اضافه برای یک متمم، ویژگی سبک خراسانی / قلمرو ادبی: كمان به زه: كنایه از آماده / کمان، زه، تیر: تناسب / بازو، کمر: تناسب / بند، چند: جناس / واج آرایی «ب»

    بازگردانی: رستم كمان آماده برای تیراندازی را به بازو افكند و به كمربندش هم چند تیر زد.

    17- خروشید كای مرد رزم آزمای / هماوردت آمد مشو باز جای

    قلمرو زبانی: خروشید: فریاد زد / رزم آزما: جنگجو/ هماورد: حریف، رقیب (آورد: جنگ) / «ت» در كلمه هماوردت: مضافٌ الیه / مشو: مرو / باز: سوی / قلمرو ادبی: مشو باز جای: کنایه از اینکه نگریز.

    بازگردانی: رستم فریاد زد كه ای مرد جنگجو، حریف تو آمد. از میدان جنگ نگریز.

    18- كشانی بخندید و خیره بماند / عنان را گران كرد و او را بخواند

    قلمرو زبانی: کشانی: کوشانی، کوشان: سرزمینی در بخش شمال شرقی ایران / خیره: شگفت زده / بماند: شد / عنان: افسار، دهانه / گران: سنگین/ بخواند: صدا كرد / قلمرو ادبی: عنان را گران كردن: كنایه از نگه داشتن اسب

    بازگردانی: اشكبوس كشانی خندید و تعجّب کرد، افسار اسب را كشید، ایستاد و رستم را صدا زد.

    19- بدو گفت خندان كه نام تو چیست / تن بی سرت را كه خواهد گریست؟

    قلمرو زبانی: را: برای / قلمرو ادبی: مصراع دوم: کنایه از اینکه حتماً می‌میری / تن، سر: تناسب / که: جناس همسان (۱- حرف پیوند ۲- چه کسی).

    بازگردانی: اشکبوس به رستم گفت كه تو چه نام داری؟ پس از کشته شدنت چه كسی برایت سوگواری خواهد کرد؟

    20- تهمتن چنین داد پاسخ كه نام / چه پرسی كزین پس نبینی تو كـام

    قلمرو زبانی: تهمتن: لقب رستم / چه پرسی: پرسش انكاری / کزین: که از این / کام: مراد، آرزو، قصد، نیّت / قلمرو ادبی: کام: سقف دهان، مجاز از آرزو و مراد، قصد، نیت / نبینی تو کام: کنایه از بدبختی / نام، کام: جناس.

    بازگردانی: رستم پاسخ داد، چرا نام مرا می‌پرسی؟! [نپرس] زیرا پس از این تو به آرزویت نمی‌رسی.

    21- مرا مادرم نام مــرگ تو كرد / زمانه مـــرا پتک ترگ تو كرد

    قلمرو زبانی: زمانه: روزگار / پتک: چکش بزرگ فولادین، آهن کوب / ترگ: کلاهخود / « را » درعبارت ( مرا مادرم نام مرگ تو کرد ) در مصراع اوّل از نوع فکّ اضافه است. یعنی مادرم نام مرا مرگ تو گذاشت. / قلمرو ادبی: مرگ، ترگ: جناس / مصراع اوّل واج آرایی صامت « م» دارد / قافیه: مرگ و ترگ، ردیف: تو کرد / بیت دارای طنز است. / زمانه ... كرد: جانبخشی / زمانه مرا پتک ترگ تو كرد: تشبیه رسا.

    بازگردانی: مادرم نام مرا مرگ تو نهاده است و روزگار، مرا ابزاری برای مرگ تو ساخته است.
     

    _oxygen

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2019/04/27
    ارسالی ها
    967
    امتیاز واکنش
    3,361
    امتیاز
    481
    - كشانی بود گفـــت بی بارگی / به كشتن دهی سر به یكبارگی

    قلمرو زبانی: بارگی: اسب؛ «باره» نیز به همین معنی است / یک بارگی: یک دفعه / قلمرو ادبی: سر: مجازاً از وجود / جناس: بارگی (اسب، دفعه)

    بازگردانی: كشانی گفت: بدون اسب هم اکنون خودت را به کشتن می‌دهی.

    23- تهمتن چنین داد پاسخ بدوی: / كه ای بیهده مرد پرخاشجوی،

    24- پیاده ندیدی كــه جنـگ آورد / سر سركشان زیر سنگ آورد؟


    قلمرو زبانی: موقوف المعانی / بدوی: به او / بیهده: بیهوده گو / پرخاشجو: ستیزه جو، جنگجو / سركش: یاغی، زورگو / بیت دوم پرسش انکاری دارد / قلمرو ادبی: جنگ، سنگ: جناس ناهمسان اختلافی / سر زیر سنگ آوردن: كنایه از شكست دادن و کشتن / مصراع دوم بیت دوم واج آرایی «س» دارد.

    بازگردانی: رستم این گونه پاسخ داد كه ای جنگجویی كه بیهوده می‌جنگی، آیا ندیده‌ای كه مردی پیاده به جنگ آید و پیروز گردد و زورگویان و سرکشان را نابود كند؟

    25-هم اكنون تو را ای نبرده سوار / پیاده بیاموزمت كارزار

    قلمرو زبانی: نبرده: جنگجو / كارزار: جنگ / را: حرف اضافه به معنای «به»

    بازگردانی: اكنون به جنگ تو می‌آیم، ای جنگجوی سوارکار و پیاده جنگیدن را به تو می‌آموزم.

    پیام: خوارداشت و مسخره کردن اشكبوس

    26- پیاده مرا زان فرستاده طوس / كه تا اسب بستانم از اشكبوس

    قلمرو زبانی: زان: از آن، به این خاطر / طوس: فرمانده سپاه ایران / بیت: تحقیر و تمسخر اشكبوس / ستاندن: گرفتن، (بن ماضی: ستاند، ستد؛ بن مضارع: ستان)

    بازگردانی: توس مرا پیاده فرستاده است تا از تو اسبت را بگیرم.

    پیام: خوارداشت و مسخره کردن اشكبوس

    27- كشانی بدو گفت با تو سلیح / نبینم همی جز فسوس و مزیح

    قلمرو زبانی: کشانی: کوشانی، (کوشان ها تیره‌ای بودند که در بخش خاوری افغانستان فرمان می راندند) منظور اشكبوس است / سلیح: افزار جنگی، ممال سلاح (هماوا؛ صلاح: مصلحت) / فسوس: مسخره کردن، نیرنگ / مزیح: شوخی، ممال مزاح.

    بازگردانی: اشكبوس كوشانی به رستم گفت با تو سلاحی به غیر از مسخره كردن و شوخی نمی‌بینم.

    مُمال: تبدیل حرف «الف» به «ی» است؛ مانند: اسلامی← اسلیمی؛ رکاب← رکیب؛ کتاب← کتیب

    28- بدو گفت رستم كه تیر و كمان / ببین تا هم اكنون سرآری زمان

    قلمرو زبانی: سر آری: پایان آوری/ قلمرو ادبی: تیر، كمان: مراعات نظیر / سر آری زمان: كنایه از بمیری، زمان تو به پایان برسد / كمان، زمان: جناس ناهمسان اختلافی.

    بازگردانی: رستم به اشکبوس گفت كافی است كه تیر و كمانم را نگاه كنی تا از ترس بمیری.

    29- چو نازش به اسب گران مایه دید / كمان را به زه كرد و اندر كشید

    قلمرو زبانی: زه: چله کمان، وتر / ناز: افتخار / گران مایه: گران ارج، ارزشمند / به زه کرد: آماده کرد / قلمرو ادبی: کمان، زه: تناسب / بیت: واج آرایی دارد.

    بازگردانی: زمانی كه رستم دید افتخار او به اسب گرانبهایش است، كمان را آماده‌ تیراندازی كرد و زه را کشید.

    30- یكی تیر زد بر بر اسب اوی / كه اسب اندر آمد ز بالا به روی

    قلمرو زبانی: بر اوّل: به؛ بر دوم: پهلو؛ جناس همسان / از بالا به روی اندرآمد: سکندری خورد / قلمرو ادبی: بر اوّل؛ بر دوم: جناس همسان / اوی، روی: جناس ناهمسان اختلافی / اسب: واژه آرایی / واج آرایی: «ب»، «ر»

    بازگردانی: رستم تیری به پهلوی اسب اشکبوس زد که اسب با سر به زمین خورد و مرد.

    31- بخندید رستم به آواز گفت / كه بنشین به پیش گران مایه جفت

    قلمرو زبانی: آواز: صدای بلند / گران مایه: گران ارج / جفت: زوج، این قسمت طنز دارد، منظور اسب است. / قلمرو ادبی: گفت، جفت: جناس ناهمسان اختلافی

    بازگردانی: رستم خندید و با صدای بلند گفت: ای اشکبوس بنشین پیش اسب دلبندت و غم اش را بخور (برایش به سوگ بنشین).

    32- سزد گر بداری سرش در كنار / زمانی برآسایی از كارزار

    قلمرو زبانی: سزد: سزاوار است (بن ماضی: سزید، بن مضارع: سز) / كنار: آغـ*ـوش / برآسایی: استراحت کنی، دست برداری / كارزار: جنگ

    بازگردانی: سزاوار است که سر اسب را در آغـ*ـوش بگیری و زمانی از جنگیدن دست بکشی.
     

    _oxygen

    کاربر نگاه دانلود
    کاربر نگاه دانلود
    عضویت
    2019/04/27
    ارسالی ها
    967
    امتیاز واکنش
    3,361
    امتیاز
    481
    - كمان را به زه كرد زود اشكبوس / تنی لرز لرزان و رخ سندروس

    قلمرو زبانی: به زه کردن: زه کمان را انداختن / سندروس: صمغی زرد است كه از نوعی سرو کوهی گرفته می‌شود / قلمرو ادبی: بیت واج آرایی: « ر»، « ز» / رخ سندروس: تشبیه رسا / تن، رخ: تناسب / تنی لرز لرزان: کنایه از ترسان.

    بازگردانی: اشكبوس زود كمانش را آماده كرد، در حالی که تنش می‌لرزید و رنگ چهره اش مانند سندروس از ترس زرد شده بود.

    34- به رستم بر آنگــــه ببارید تیر / تهمتن بدو گفت بر خیره خیر،

    35- همی رنجه داری تن خویش را / دو بازوی و جـان بد اندیش را


    قلمرو زبانی: دو بیت موقوف المعانی اند/ تهمتن: درشت اندام، لقب رستم / خیره خیر: بیهوده / به رستم بر: دو حرف اضافه برای یک متمم / رنجه داری: می‌آزاری / بداندیش: بدخواه، دشمن / قلمرو ادبی: بیت نخست: واج آرای «ب»، «ر».

    بازگردانی: پس از آن اشکبوس رستم را تیرباران كرد. رستم به او گفت بیهوده خودت را خسته می‌كنی و دو بازویت را می‌آزاری.

    36- تهمتن به بند كمر برد چنگ / گزین كرد یک چوبه تیر خدنگ

    قلمرو زبانی: تهمتن: درشت اندام، لقب رستم / کمر: کمربند / گزین: انتخاب / چوبه: واحد شمارش تیر / خدنگ: درختی بسیار سخت، محکم و صاف که از چوب آن، نیزه، تیر، زین اسب و مانند آنها می ساختند.

    بازگردانی: رستم دستش را به سوی كمربندش برد و یک تیر كه از جنس چوب خدنگ بود بگزید.

    37- یكی تیر الماس پیكان چو آب / نهاده بر او چار پرّ عقاب

    قلمرو زبانی: چار: چهار/ قلمرو ادبی: الماس پیکان: تشبیه رسا؛ پیکان: مشبّه، الماس: مشبّهٌ به / چو آب: مانند آب درخشان بود، تشبه / تیر، پیکان، پر: تناسب / پر، بر: جناس.

    بازگردانی: تیری انتخاب كرد كه نوک آن همانند الماس تیز بود و چهار پرّعقاب هم بر آن نهاده شده بود.

    38- كمان را بمالید رستم به چنگ / به شست اندر آورده تیر خدنگ

    قلمرو زبانی: بمالید: لمس کرد / شست: قلاب / خدنگ: چوبی سخت که از آن تیر و نیزه و زین اسب سازند / قلمرو ادبی: کمان، شست، تیر: تناسب.

    بازگردانی: رستم كمان را در دست گرفت و تیر خدنگ را در قلاب گذاشت.

    39- بزد بر بر و ســینه‌ اشكبوس / سپهر آن زمان دست او داد بـ*ـوس

    قلمرو زبانی: سپهر: آسمان / بر نخست: حرف اضافه، بر دوم: بغـ*ـل / قلمرو ادبی: بر، بر: جناس تام / بوسیدن سپهر: جانبخشی / كلّ بیت اغراق دارد.

    بازگردانی: رستم تیر را به سینۀ اشكبوس زد. آسمان هم به همین خاطر دست رستم را بوسید.

    40- كشانی هم اندر زمان جان بداد / چنان شد كه گفتی ز مـــادر نزاد

    قلمرو زبانی: هم اندر زمان: بی درنگ، فوراً / گفتی: گویی / نزاد: زاده نشده است / قلمرو ادبی: جان داد: کنایه از مردن

    بازگردانی: اشكبوس در دم جان داد؛ گویی از مادر زاییده نشده است.
     

    برخی موضوعات مشابه

    بالا