سوگها و عزاها
مردم آذربايجان سوگوارىهاى مربوط به ماههاى مبارک و ايام عاشورا و تاسوعا را مانند ساير نقاط ايران انجام مىدهند، ولى سوگوارىهاى خصوصى آنها ويژگىهاى خاصى دارد که شرح مختصر آن از قرار زير است :مراسم سوگوارى پس از فوت شخص، در بالاى سر او يا در خانه و يا هنگام دفن در گورستان اجراء مىگردد. شعرهائى که در اين مراسم خوانده مىشود، ‘آغي’ نام دارد. در اين شعرها متوفى را تعريف مىکنند و نقايص و معايب او را به فراموشى مىسپارند .
بين مردم قديم آذربايجان، گريه کردن براى قهرمانان از دست رفته يکى از آداب و عادات رسمى بود. روزى که قهرمان مىمرد، مردم را در يک جاى معين جمع مىکردند و براى آنها ميهمانى ترتيب مىدادند. ‘آغيچي’ يا مرثيهخوان، نخست از قهرمانىهاى متوفى مىگفت و او را تعريف و توصيف مىکرد، سپس وارد آهنگى حزنانگيز مىشد و براى قهرمان ‘آغي’ مىخواند .
‘ آغىها’ در طى زمانهاى طولانى نه تنها براى قهرمانان، بلکه براى همه ٔ فوتشدگان خوانده مىشد و به همين جهت در ادبيات فولکلوريک مردم آذربايجان از نظر تعداد، زياد و از نظر مفهوم و معني، رنگارنگ و متنوع است .
متوفى را طبق اصول شرعى به خاک مىسپارند. صاحب عزا، ناهار و شام فراهم مىکند و تا يک هفته از مهمانان، خويشان و دوستان که جهت عرض تسليت به خانه خود مراجعه مىکنند، پذيرائى مىکند. پس از روز چهلم، نزديکان متوفي، قوچ يا گوسفندى به خانه ٔ صاحب عزا مىآورند و بدين ترتيب به وى سر سلامتى مىدهند. مردان خانواده ٔ عزادار تا دو هفته ريش خود را نمىتراشند و زنان نيز تا شش ماه از پوشيدن لباس نو خوددارى مىکنند. براى تراشيدن ريش و از عزا درآوردن خانواده ٔ متوفي، معمولاً از طرف اقوام نزديک و ريش سفيدان طايفه، اقداماتى صورت مىگيرد .