نقد رمان کافکا در ساحل

هنگامه ندیم کار

کاربر نگاه دانلود
کاربر نگاه دانلود
عضویت
2015/08/27
ارسالی ها
807
امتیاز واکنش
14,850
امتیاز
671
کافکا در ساحل – Kafka on the Shore
نویسنده: هاروکی موراکامی – Haruki Murakami
سال انتشار: ۲۰۰۲

tumblr_niuj921BO81qzgp9uo1_1280.jpg

نقد رمان کافکا در ساحل

ناکاتا، یکی از دو قهرمان اصلی این داستان، در همان اوایل رمان کافکا در ساحل قتلی مرتکب می شود، یا دست کم چنین به نظر می رسد. چرا که جزئیات داستان بسیار سورئال هستند و حتی یک صحنه کامل شاید تنها یک خیال باشد. ناکاتا در دام شخصیت عجیبی با ظاهر جانی واکر گیر می افتد. جانی واکر در گذشته یک شخصیت و لوگوی معروف برای ویسکی اسکاچ بود. در رمان، او گربه ها را می کشد و احشاء و امعاء آن ها را می خورد. ناکاتا تنها یک عاشق گربه نیست، او می تواند با آن ها صحبت کند. بله، این کتاب عجیب تر از آن چیزی است که فکر می کنید. همین نزدیکی با گربه ها است که باعث می شود ناکاتا با هیجانی زیاد، دو بار به پهلوی واکر چاقو بزند و او را به قتل برساند.

کافکا تامورا، دیگر قهرمان داستان که هیچ اطلاعی از چنین جنایتی ندارد، در نزدیک معبد شینتو بیدار می شود. او آغشته در خون است، البته به نظر می آید خون خودش نیست. او خیلی زود متوجه می شود که پدرش، یک مجسمه ساز معروف به نام کیوچی تامورا، به قتل رسیده است (احتمال این که پدرش همان جانی واکر باشد بعید نیست). به همین دلیل، پلیس به دنبال کافکا، پسر گمشده کیوچی می گردد.

ناکاتا و کافکا، دو قهرمان این داستان، در بخش هایی جداگانه و در دو داستان متفاوت، مکمل یکدیگر می شوند. در این رمان هویت این دو بارها در هم ادغام می شود. به منظور اضافه کردن لایه های ادیپی به این قتل مرموز، موراکامی هم چنین یک ارتباط بین کافکا (که حال به یک شهر دیگر فرار کرده است) و یک زن مرموز به نام خانمسائکی برقرار می کند. باز هم احتمال این که خانم سائکی مادر کافکا باشد بعید نیست. در داستان با معمایی طرف هستیم که در یک راز پیچیده شده و در دل یک دنیای پر رمز و راز قرار دارد. به همین دلیل وقتی ناشر ژاپنی رمان یک وبسایت راه اندازی کرد و از خوانندگان خواست که در این سایت، پرسش های خود از نویسنده را مطرح کنند، هشت هزار نفر ثبت نام کردند.

به دنیای تیره و تار موراکامی خوش آمدید. اگر پنجاه سال پیش از منتقدان ادبی می خواستید آینده پیش روی رمان را پیش گویی کنند، پیش گویی آن ها احتمالا حول محورهایی همچون بازی با لغات یا تجربه گرایی در زبان می چرخید. اما به نظر می آید همه آن ها اشتباه کرده اند. بسیاری از نویسندگان تاثیرگذار چند دهه اخیر از جملات و ترکیب کلمات معمولی استفاده می کنند. آن ها بیش تر به دنبال واکاوی ماهیت واقعیت هستند. به طور کلی به نظر می رسد گرایش های آن ها بیش تر از این که حول زبان شناسی باشد، مربوط به عناصر متافیزیک است. آن ها بیش تر به دنبال تجربه دوباره واقعیت در چشم اندازهای تازه هستند. در حال حاضر، تمایل گسترده به استفاده از طرح های داستانی علمی تخیلی در بستر داستان های واقعی جدی بسیار مورد توجه قرار گرفته و نشان دهنده یک تغییر مهم در دنیای ادبیات است.

کم تر نویسنده ای به اندازه هاروکی موراکامی موفق شده است مفاهیم کلی که نسبت به واقعیت وجود دارد را به چالش بکشد. نویسندگان دیگر رویه ای را در پیش گرفته اند که به نام «رئالیسم جادویی» می شناسیم. اما بیش تر آن ها (مثل گابریل گارسیا مارکز، آلخو کارپانتیه و بن اوکری) تلاش می کنند حکایت های خیالی خود را در کشورهای جهان سوم روایت کنند، جایی که اسطوره ها و فرهنگ عامه معمولا بر جنبه های فرهنگی برتری دارند. در چنین محیط هایی، رئالیسم جادویی به طور طبیعی گسترش دهنده گفتگوها و صحبت هایی است که به طور پیوسته در این فضاها در می گیرد و ریشه در سنت دارد. اما موراکامی داستان های جادویی خود را در قلب یک زمان و مکان مدرن و امروزی روایت می کند. بارش ماهی از آسمان یا صحبت کردن گربه ها با انسان (که در کافکا در ساحل زیاد اتفاق می افتد)، ماجراهایی هستد که در دل زندگی شهری و پرفشار ژاپن امروز رخ می دهند. دست یابی به چنین فضای رویایی آن هم در میان ترافیک پر رفت و آمد، ارتباطات اینترنتی و ساختمان های چند طبقه؛ یکی از ویژگی های متمایز کارهای موراکامی است. همان طور که دیوید کاپرفیلد شعبده باز مجسمه آزادی را ناپدید می کند، موراکامی هم با وارد کردن خیال و جادو به فضاهایی کاملا واقعی، ما را حیرت زده می کند.

موراکامی با رمان بسیار موفق جنگل نروژی در میان مردم به سلینجر ژاپن معروف شد. این رمان روایت سرراستی دارد و خبری از صحبت با گربه ها نیست. اما حتی در این رمان هم می توان ردپای شخصیت های غیرمتعادلی را پیدا کرد که با انواع و اقسام مشکلات روحی دست و پنجه نرم می کنند. از همان زمان هم می شد پیش بینی کرد که او در کارهای بعدی وارد فضاهای از نظر روحی تاریک تری می شود. او بعدا با رمان سرگذشت پرنده کوکی در این زمینه به اوج مهارت رسید. خواننده در این رمان دیگر نمی تواند خیال را از واقعیت تمیز دهد. قهرمان این داستان می تواند از میان دیوارها عبور کند و مردم را شفا دهد. آیا واقعا چنین است؟ هرچه عمیق تر به داستان نگاه می کنید، تفاوت بین خیال و واقعیت کم رنگ تر می شود.

در کافکا در ساحل، موراکامی مضمون دوران بلوغ جنگل نروژی را با رئالیسم جادویی سرگذشت پرنده کوکی ادغام می کند. نتیجه کار، رمانی شده است که بر قوانین فیزیک غلبه می کند، داستانی که قوانین معمول داستان های روایی در آن کم ترین نقش را دارند. با این حال موراکامی سعی کرده بر یک سری از مفاهیم آشنای رمان های رمانس و رازآمیز تکیه کند. آیا کافکا مسئول قتل پدر خویش است؟ آیا از طریق سرنخ ها و شواهد معمول رمان های جنایی می توان به پاسخ این پرسش دست یافت؟ در دنیای موراکامی، نویسنده ردی از موقعیت های مختلف را به جا می گذارد. موقعیت هایی که به نظر می رسد تعاریف مرسوم ما از گناهکار بودن و بی گناهی را به چالش می کشند.

در پایان باید گفت با رمانی طرف هستیم که پیوسته پس زمینه خود را تغییر می دهد. کافکا در ساحل گاهی اوقات رنگ و بوی تراژدی های یونان را به خود می گیرد، کمی بعد تغییر حالت داده و وارد دنیای اسرار آمیز کهن الگوهای یونگی می شود. این اثر، ترکیبی است از رمان های آموزشی داستان های شهری خیالی و معمولی. حال این ترکیب، اثر عجیبی شده است که خواننده حتی در نهایت تلاش خودش هم نمی تواند به درون این رمان نفوذ کند یا آن را دسته بندی کند. چنین دورنمای جذابی را معمولا در رمان های خیالی می بینیم. اما این ویژگی، تا حد بسیار زیادی در کافکا در ساحل موجود است.

تد جوئیا

منبع: Postmodern Mystery
 

برخی موضوعات مشابه

بالا