1ta.rasoulzadeh
کاربر نگاه دانلود
مقدمه
اگرچه ترجمه تخصصی، رایج ترین و پر تکرار ترین نوع ترجمه است که امروزه در جهان انجام می‌شود، اما به نظر میرسد از لحاظ خلاقیت و جذابیت از همتای سنتی خود یعنی ترجمه ادبی، بسیار عقب‌تر است. بطوری که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به عنوان یک فرآیند خودکار، محدود و اغلب خسته کننده توصیف می‌شود. اکثر دانشجویان حوزه ترجمه به کار در زمینه ترجمه متون ادبی علاقه بیشتری نشان می‌دهند. با تمام این تفاسیر، این احتمال وجود دارد که فقط تعداد بسیار کمی در شغل حرفه ای خود با متون ادبی کار کنند؛ و از بین این تعداد محدود، تعداد کمتری به مترجمان ادبی تمام وقت تبدیل می شوند که تنها ادبیات را ترجمه می کنند. در عوض، این احتمال وجود دارد که بیشتر مترجمان، زندگی حرفه ای خود را صرفاً با متون غیر ادبی کار کنند. نشریه معتبر کینگزکوت تخمین می زند که ترجمه علمی و فنی، تقریباً 90٪ از تمام ترجمه های تولید شده در سراسر جهان در سال را شامل می شود. اگرچه به دست آوردن آمار و ارقام واقعی در این رابـ ـطه دشوار است، اگر به دست آوردن آنها غیرممکن نباشد، به نظر می توان تصور کرد که تعداد متون غیر ادبی تولید شده در هر سال، از تعداد متون ادبی منتشر شده در سراسر جهان فراتر است.در این مقاله برخی از چالش های مترجمانی که با متون تخصصی کار می کنند و در کار خود با آنها روبرو هستند را مورد بررسی قرار می‌دهیم. تلاش می‌کنیم نشان دهیم آیا ترجمه تخصصی می‌تواند همانند ترجمه ادبی چشم‌ها را به خود خیره کند؟ آیا می‌توان از ترجمه تخصصی همانند سایر انواع ترجمه لـ*ـذت برد؟
1. دامنه ترجمه‌های تخصصی
ترجمه های فنی اغلب شامل ترجمه هایی است که در زمینه های متنوعی مانند قانون، تجارت، مذهب، سیاست و ... انجام می شود. برای ترجمه، علاوه بر دانستن دو زبان و آگاهی از چگونگی ترجمه، باید موضوع مورد ترجمه را به خوبی شناخت. این موضوع می تواند مرتبط با هر یک از حوزه های علوم، معارف، صنایع، فنون، هنرها یا گونه های ادبی به معنی داشتن تخصص لازم در آنهاست. پس ترجمه، علاوه بر دیگر تخصص ها، نیازمند داشتن تخصص در موضوع مورد ترجمه است. به عبارت دیگر، ترجمه، به معنی عام وجود ندارد و بسته به موضوع ترجمه، نام ترجمه تخصصی آن موضوع را به خود می گیرد. بنابراین مثلاً در رشته ای به نام تربیت مترجم چون دانشجو در موضوع خاصی تمرکز ندارد مدرک به دست می آورد، اما متخصص نمی شود.
2. پرداختن به اصطلاحات تخصصی در ترجمه
درک یک متن، تنها مرحله ترجمه نیست و پس از آن مترجم باید مفاهیم و جزییات متن را به دقیق‌ترین شکل به زبان مقصد بازنویسی نماید. اینجا است که قدرت بیان مترجم بسیار اثرگذار خواهد بود و مترجم بایستی از بهترین واژگان که دقیق‌ترین معنی تخصصی را منتقل می‌کنند استفاده نماید. گاهی برای معادل یابی یک کلمه تخصصی مترجم باید به جستجو بپردازد تا معادلی که در زبان مقصد برای آن پیشنهاد شده است را پیدا نماید. در نظر داشته باشید که در ترجمه متون تخصصی مختلف، لغات و اصطلاحات تخصصی می‌توانند معنی مختلفی داشته باشند که با معنای عمومی و یا ترجمه لغت به لغت آن متفاوت خواهد بود.3. یافتن عبارات صحیح جهت ترجمه تخصصی
امکان دارد یک واژه واحد توسط متخصصین رشته‌های مختلف، به صورت متفاوتی برگردانده شده باشد. در این صورت مترجم برای ترجمه، بایستی از معنای رایج در یک شاخه علمی استفاده نماید. معادل یابی صحیح کلمات تخصصی، مهمترین اصل در ترجمه مقالات بوده و از مسائلی است که در برخی شرایط می‌تواند بسیار زمان‌بر باشد. مقالات تخصصی به‌صورت دقیق به آخرین دستاورد پژوهشی در یک حوزه خاص می‌پردازند و برخی از اصطلاحات موجود تاکنون به زبان مقصد ترجمه نشده و مترجم بایستی با صرف زمان به معادل سازی واژگان و اصطلاحات تخصصی بپردازد. میزان موفقیت مترجم در معادل‌سازی اصطلاحات تخصصی وابسته به مهارت و تجربه در ترجمه متون تخصصی و آشنایی با فضای متن است. با توجه به این توضیحات مشخص است که ترجمه تخصصی سازوکاری متفاوت از متون عمومی یا ادبی داشته و صرفاً تسلط به زبان مبدأ و مقصد برای انجام ترجمه کافی نیست. در ترجمه تخصصی مترجم باید در مورد متن آگاهی کافی داشته و بتواند متون علمی در یک زمینه خاص را درک نماید. برای مثال، طعنه سبک تند و تلخی از بیان است که معمولا مفهمومی متضاد از ترجمه تحت اللفظی آن عبارت دارد. طعنه، زمانی که کلمه به کلمه و به زبان دیگری ترجمه می‌شود، معنای واقعی خود را از دست می‌دهد و این نوع ترجمه می تواند باعث سوء تفاهم شده و مفهوم واقعی جمله را از بین ببرد. یکی از قسمت هایی که ترجمه عبارت کنایه آمیز با دقت بیشتری باید انجام گیرد، رمان های گفتگو محور است. در این متون بایستی یک مترجم حرفه ای کنایه را تشخیص داده و عبارتی جایگزین در زبان مقصد به کار ببرد. زیرا همان طور که اشاره شد، عبارات کنایه آمیز را نمیتوان به صورت تحت اللفظی ترجمه نمود.
4. سازگاری با زمینه مورد ترجمه
دستور زبان و ساختارهای هر زبانی، پایه‌ای ترین ارکان آن هستند که برای هر زبان قوانین و شرایط خاص خود را دارد. هر چقدر پیچیدگی این ساختارها بیشتر باشد، دشواری ترجمه نیز بیشتر می‌شود. برای درک بهتر این مشکل، جایگاه فاعل، فعل و مفعول را در زبان‌هایی که می‌شناسید با هم مقایسه کنید. به همین خاطر است که مترجم اغلب مجبور به حذف، اضافه و جابجایی کلمات متن اصلی است تا ساختاری منطقی را در ترجمه خود ارائه دهد. در کنار اصطلاحات، نکته بسیار مهم دیگری که باید در ترجمه تخصصی در نظر گرفته شود، این واقعیت است که معمولاً با متون سروکار دارید. یعنی اشخاص و نویسنده هایی که به صورت تصادفی متون یا کتابی را نگارش نکرده اند. بلکه آنها محصول نویسنده یا نویسندگانی هستند که به یک صنف منحصر به فرد تعلق دارند و هدف آنها این است که به یک قشر خاص خدمت کرده یا مطالبی را برای آنها منتشر کنند. بیشتر متون تخصصی برای انجام چندین کار ارتباطی نوشته می شوند. بنابراین، اگرچه ممکن است هدف اصلی آنها انتقال اطلاعات باشد، اما بیشتر متون تخصصی برای ترغیب کاربران (مثلاً از طریق استدلال در مقالات علمی یا در تبلیغات محصول) ، توضیح دستورالعمل (به عنوان مثال کتابچه راهنمای کاربر، مفاد قانونی) یا مواردی از این دست تهیه میشوند.
5. چالش ها، مسئولیت‌ها و خطرات ترجمه تخصصی
ترجمه های اشتباه و خطاهای انسانی در ترجمه تخصصی متون مختلف نظیر مقاله های علمی به ویژه در موردکسب و کار ها، صرف نظر از مواردی که ضرر و زیان های مالی و اعتباری هنگفت ایجاد کرده اند، عمدتا زمینه ساز خنده و دست انداختن آن برند را فراهم می کند. همچنین در انجام ترجمه تخصصی پزشکی در برخی موارد، کوچک ترین خطا در زمینه ترجمه می تواند تاثیر منفی بر سلامتی و زندگی افراد داشته و عواقب جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. یک اشتباه در ترجمه اصطلاحات و عبارات تخصصی و یا نام مواد شیمیایی می تواند سبب شود عناصر کمیاب و با ارزش در طی آزمایش های تخصصی از بین برود، و یا اگر این اشتباهات عمق بیشتری داشته باشد می تواند جان افرادی را که در آزمایشگاه‌ها مشغول به کار هستند را به خطر بیندازد. از این رو مسئولیت‌های یک مترجم متون تخصصی می‌تواند بسیار فراتر از چیزی که به نظر میرسد، باشد.منبع: tarjomeonline
