*مباحث حقوق تجارت و دیدگاه حقوقدانان به آن*

[ღ motahareh ღ]

در حقوق ایران حق استعمال انحصاری علامت فقط به كسی تعلق دارد كه علامت را به ثبت رسانیده است (مستفاد ازماده ٢ ق.ث.ع.و.ا) و همچنین ثبت علامت تجاری اختیاری است مگر درمواردی كه قانون ثبت آن را الزامی دانسته باشد.
بخش حقوق تبیان

به منظور جلوگیری از تقلب و تقلید و از نظر تسهیل نظارت در ساخت كالاهایی كه برای مصرف و استعمال مستقیم بر روی بدن انسان به كار می‏رود ماده ١ آیین نامه نصب و ثبت اجباری علائم صنعتی بر روی بعضی از اجناس دارویی و خوراكی و آرایشی مصوب سوم اردیبهشت ماه ١٣٢٨ مقرر می دارد: تمام اجناس دارویی و طبی و مواد غذایی مشروحه در ماده ٥ اعم از آنكه در داخل ایران و یا در خارج ساخته و وارد كشور شده و در بازار تحت اسم مشخصی با نصب برچسب در معرض فروش قرار می‏گیرند باید دارای علامت صنعتی یا تجاری ثبت شده بوده و در روی برچسب نكات زیر تصریح گردد :

• اسم تجاری و نشانی سازنده جنس با قید كشور مبدا.

• شماره ثبت علامت در ایران.

• تقاضای ثبت علامت باید در اظهارنامه ثبت علامت بازرگانی در سه نسخه روی نمونه های چاپی از طرف متقاضی یا وكیل وی تهیه و تسلیم گردد. اظهارنامه مذكور باید دارای تاریخ و امضا بوده و حاوی نكات زیر باشد:

تمام اجناس دارویی و طبی و مواد غذایی مشروحه در ماده ٥ اعم از آنكه در داخل ایران و یا در خارج ساخته و وارد كشور شده و در بازار تحت اسم مشخصی با نصب برچسب در معرض فروش قرار می‏گیرند باید دارای علامت صنعتی یا تجاری ثبت شده باشند.

• امضا كننده اظهارنامه صاحب علامت.

• اقامتگاه قانونی (شخص حقیقی یا حقوقی)

• رشته تجارت یا نوع صنعت.

• اسم و اقامتگاه اشخاصی كه صلاحیت دریافت ابلاغ و اخطار را دارند.

• كالا و طبقات علامت بر طبق آیین نامه (ق.ث.ع.و.ا)

• شرح و توصیف علامت.

• طرز مخصوص استعمال علامت مانند اینكه قید شود به وسائل مختلف به هرشكل و اندازه و نوع چاپ

 

[ღ motahareh ღ]

به موجب ماده ٥٧٦ ق.ت. ثبت اسم تجاری اختیاری است مگر در مواردی كه ثبت آن الزامی شناخته شود . بدین ترتیب تاجر می تواندبرای معرفی كالای خود از اسم تجاری استفاده كند .
بخش حقوق تبیان

گاهی نام تجاری كالا با اسم تجاری یا علامت ساخت آن ادغام و به یك شكل شده و برای شناساندن خود محصول به كارمی رود، به عنوان مثال محصول آدامس كه در آن نام تاجر به عنوان اسم تجاری استفاده شده و در عین حال محصول را نیز معرفی می كند. به هر حال ممكن است اسم تجاری غیر از نام تاجر باشد.

انتخاب اسم تجارتخانه نباید به نحوی باشد كه مشتریان را درتشخیص كالا گمراه كند. همچنین اسم تجاری ثبت شده به نام دیگری را نمی توان انتخاب و استفاده كرد حتی اگر با نام خانوادگی استفاده كننده اخیر یكسان باشد ( مستفاد ازمواد ٥٧٧ و ٥٧٨ ق.ت.) . اسم تجاری قابل انتقال است و مدت اعتبار آن پس از ثبت ٥ سال می باشد )مستفاد از مواد ٥٧٩ و٥٨٠ ق.ت).

ثبت اسم تجاری مانند ثبت شركتها و دفاتر و علائم و اختراعات به صورت اعلامی است : به عبارت دیگر متقاضی ثبت با تنظیم اظهارنامه و طی تشریفات مربوط به ثبت و آگهی ثبت علامت را به وسیله اداره ثبت اعلام می‏نماید تا بدین وسیله اشخاص ذینفع با اطلاع از موضوع، عند اللزوم با اعتراض به ثبت اسم تجاری مانع ثبت آن شده و حقوق خود را استیفا نمایند.

ثبت اسم تجاری مانند ثبت شركتها و دفاتر و علائم و اختراعات به صورت اعلامی است : به عبارت دیگر متقاضی ثبت با تنظیم اظهارنامه و طی تشریفات مربوط به ثبت و آگهی ثبت علامت را به وسیله اداره ثبت اعلام می‏نماید تا بدین وسیله اشخاص ذینفع با اطلاع از موضوع، عند اللزوم با اعتراض به ثبت اسم تجاری مانع ثبت آن شده و حقوق خود را استیفا نمایند.

ثبت تجاری را نباید با ثبت اسم تجاری اشتباه كرد زیرا ثبت نام تاجر با فوت یا حجر تغییر میابد ولی اسم تجاری با بقای خود نشانگر ادامه كار موسسه یا تجارتخانه می باشد . ماده ٥٨٢٢ ق.ت.مقرر میدارد: ((وزارت عدلیه به موجب نظامنامه ترتیب اسم تجاری و اعلانات و اصول محاكمات، دعاوی مربوط به اسم تجاری را معین خواهد كرد.)) دراین زمینه در اجرای مواد ٥٢٨ و ٥٨٥ ق.ت. طرح اصلاحی آیین نامه ثبت شركتها مصوب ١٣٤٠ با اصلاحات بعدی در بند ٢ ماده اول خود، اداره ثبت شركتها و مالكیت صنعتی در تهران را مكلف نموده كه نسبت به ثبت علائم تجاری و اختراعات و نام تجاری و اشكال و ترسیمات صنعتی اقدام نماید ولی تا كنون آیین نامه اجرایی ماده ٥٨٢٢ ق.ت. راجع به نحوه ثبت مرجع ثبت و حمایت قانونی از دارنده ویا تعقیب افراد سوء استفاده كنند از نام تجاری به تصویب نرسیده است . با این ترتیب در حال حاضر ثبت اسم تجاری بدون تصویب آیین نامه اجرایی ثبت و حمایت از اسم تجاری امكان پذیر نمی باشد و معمولا متقاضی اسم تجاری را به عنوان علامت تجاری به ثبت می رساند.

شایان ذكر است به موجب ماده ٣ قانون سجل احوال مصوب ١٣٠٧ كسی حق ندارد نام خانوادگی شخص دیگری را به عنوان اسم تجاری یا عنوان تلگرافی خود قرار دهد.

 

[ღ motahareh ღ]

وقتی قراردادی منعقد می شود که موضوع آن انجام کار یا ساختن چیزی است؛ همیشه این تردید وجود دارد که شاید متعهد به قول خود وفا نکند، یا در انجام تعهد تاخیر داشته باشد.
بخش حقوق تبیان

اگر شما پس از وقوع تخلف از ناحیه متعهد، به دادگاه مراجعه کنید، به اصل پول خود می رسید اما توجه داشته باشید که در این راه باید هزینه دادرسی و حق الوکاله بپردازید، سختی های دعوای حقوقی را تحمل کنید و اگر در کنار این موارد، مدت رسیدگی و کاهش ارزش پول را نیز در نظر بگیریم، در نهایت چیزی دستگیرتان نخواهد شد! پس باید فکری کرد تا جبران خسارت در کوتاه ترین زمان ممکن تحقق یابد و بار طرح دعوا و رفتن به دادگاه هم بر دوش متعهد تحمیل شود.

برای دستیابی به این اهداف باید از متعهد تضمین گرفته می شود. شما می توانید با ضمانت نامه بانکی، چک و سفته برای ضمانت، همین الان آشنا شوید.

 

[ღ motahareh ღ]

تضمین پیش پرداخت به چه صورتی اخذ خواهد شد؟
معمولاً ضمن امضاء قرارداد مبلغی به عنوان پیش پرداخت (یا اگر موضوع قرارداد خرید و فروش باشد به عنوان بیعانه) به متعهد یا فروشنده پرداخت می شود تا برای اجرای قرارداد هزینه گردد.

 

[ღ motahareh ღ]

حالا اگر متعهد تمام یا بخشی از پول را صرف قرارداد نکرد، تکلیف چیست؟
تضمین پیش پرداخت برای حل این مشکل گرفته می شود. این تضمین برای اطمینان از مصرف شدن پیش پرداخت در مسیر قرارداد می باشد و ممکن است به شکل های ضمانت نامه بانکی، چک و یا سفته باشد. جالب است بدانید معتبرترین تضمین، ضمانت نامه بانکی و متزلزل ترین تضمین، سفته است.

 

[ღ motahareh ღ]

ضمانت نامه بانکی چه ضمانت مانه ای میباشد؟
ضمانت نامه بانکی سندی است که به موجب آن بانک در مقابل ذینفع ضمانت نامه، متعهد می شود به محض و به صرف اعلام او، مبلغ ضمانت نامه را به وی بپردازد. بنابراین صاحبکار (متعهدله) می تواند به محض احساس خطر (خــ ـیانـت و تقلب متعهد در انجام کار)، وجه ضمانت نامه را وصول کند و این متعهد است که باید برای اثبات اینکه تخلفی نکرده است به دادگاه مراجعه و گرفتاری ها و هزینه های دعوی را تحمل نماید. البته تهیه ضمانت نامه بانکی، مستلزم تقبل هزینه هایی است که متعهدین قراردادها مایلند از زیر بار آن شانه خالی کنند. اما صلاح صاحبکار (متعهدله) همیشه آن است که برای تضمین، ضمانت نامه بانکی بگیرد.

 

[ღ motahareh ღ]

چک بابت ضمانت کار به چه چکی گفته میشود؟
چک تضمینی را معمولاً بدون تاریخ می گیرند. با توجه به قانون جدید چک که صدور چک تضمینی را ممنوع کرده است، این چک همیشه قابل مطالبه و وصول است. اما چون تاریخ ندارد فاقد جنبه کیفری می باشد.

بنابراین صاحبکار (متعهدله) می تواند در صورت تخلف متعهد، چک تضمینی بدون تاریخ را مورخ کند و با صدور اجراییه از طریق اجرای ثبت، نسبت به وصول آن اقدام نماید. در این حالت باز هم متعهد است که اگر اقدام به وصول را صحیح نمی داند باید به دادگاه مراجعه و ابطال اجراییه را تقاضا کند. به عبارت دیگر باز هم مشکلات طرح دعوی بر عهده متعهد است.

 

[ღ motahareh ღ]

سفته بابت حسن انجام کار چگونه میباشد؟
وقتی تضمین پیش پرداخت سفته باشد، صاحبکار (متعهدله) ناچار است برای وصول آن اقدام به واخواست کردن سفته نموده و سپس با طرح دعوی درصدد مطالبه وجهش برآید. پس در این حالت بار طرح دعوی بر عهده صاحبکار (متعهدله) است و متعهد از مزایای خوانده ی دعوی استفاده می کند.

 

[ღ motahareh ღ]

تضمین حُسن انجام کار به چه معناست؟
به عنوان مثال وقتی ساختمانی ساخته می شود معلوم نیست که استحکام و کارآیی آن تا چه اندازه است. این تردید تنها با گذشت زمان و آثار عوارض طبیعی و کارکرد ماشین آلات بر ساختمان و دستگاه ها مشخص می شود.

وقتی تضمین پیش پرداخت سفته باشد، صاحبکار (متعهدله) ناچار است برای وصول آن اقدام به واخواست کردن سفته نموده و سپس با طرح دعوی درصدد مطالبه وجهش برآید. پس در این حالت بار طرح دعوی بر عهده صاحبکار (متعهدله) است و متعهد از مزایای خوانده ی دعوی استفاده می کند.

پس صاحبکار (متعهدله) ناچار است به فکر راه حلی باشد تا در صورت بروز مشکلات متضرر نگردد. اخذ تضمین حسن انجام کار برای همین منظور است. این تضمین هم ممکن است به صورت ضمانت نامه بانکی، چک و سفته باشد.

نتیجه اینکه بهتر است برای تضمین از متعهد، ضمانت نامه بانکی گرفته شود و در صورت عدم امکان اخد ضمانت نامه، چک و نهایتاً سفته مد نظر باشد.

چک صادر شده دارای قید "بابت تضمین" بوده و آیا این چک واجد امتیازات و تضمینات اسناد تجاری است؟" این پاسخ داده شده است:

قید بابت تضمین بر روی چک با وجود سایر شرایط اساسی در چک، آن را از شمول قوانین تجارت و چک خارج نمی کند و با توجه به مراتب فوق دعواهای خواهان به ظرفیت صادرکننده چک قابل استماع می باشد؛ زیرا با توجه به ظهرنویسی آن و مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویس و آثار مربوط به ظهرنویسی برابر ماده 249 قانونی تجارت، دارنده چک می تواند به هر کدام از آنها مجتمعا یا منفرداً رجوع نماید.

همچنین در این نظریه تاکید شده که "تا زمانی که نسبت به چک، ادعایی از قبیل خــ ـیانـت در امانت نشده باشد، چک مذکور قابل وصول خواهد بود.

اداره کل امور حقوقی و تدوین قوانین قوه قضائیه همچنین در پاسخ به این سوال که "چنانچه دو نفر روی چک را امضا کنند، مسئولیت هر یک از صادر کنندگان چک نسبی است یا تضامنی؟" چنین پاسخ داده است:

1. با توجه به اینکه تضامن موضوع ماده 249 قانون تجارت ناظر به مسئولیت امضا کنندگان در خط طولی است و نه عرضی و اصل عدم تضامن می باشد، بنابراین مسئولیت هرکدام از امضاکنندگان چک صادره از حساب مشترک به میزبانی است که در هنگام افتتاح حساب تعیین شده و اگر مسئولیت مزبور تعیین نشده باشد، اصل بر تنصیف است.

2. در فرض سئوال توافق صادرکنندگان در مورد میزان مسئولیت خود که دارنده چک از آن بی اطلاع است، تاثیری در مورد وی ندارد و در برابر ثالث، اصل تنصیف مسئولیت جاری است.

 

[ღ motahareh ღ]

مطابق ماده ۳۱۰ قانون تجارت : (چک نوشته ایست که بموجب آن صادر کننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می کند).
فرآوری: فاطمه نوری_ بخش حقوق تبیان

برگه چک یک سند و رسید برای صاحب حق است که از طریق آن بتواند به حق و طلب مالی خود برسد. این تعریف با توجه به مشخصات و خصوصیات چک جامع و منع به نظر نمی رسد زیرا:

۱ – چک در مقام دعوی و دفاع قابل استناد است بنابراین طبق ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی (نوشته) نیست بلکه سند است .

۲- چک به مجرد رویت و مطالبه باید پرداخت شود.

۳ – محل چک ممکن است پول و یا اعتبار قابل استفاده باشد حال آنکه در ماده ۳۱۰ قانون تجارت فقط به ذکر (وجه) اکتفا شده است.

حال اگر در شرایطی که خارج از اختیار صاحب چک است مانند سیل، زلزله و آتش سوزی، این برگه طلب از بین برود و یا گم شود، طلب و حق مالی فرد از بین نخواهد رفت بلکه نحوه اثبات این حق از بین رفته و به عبارت بهتر تغییر کرده است.

از این رو با توجه به مشخصات فوق الاشعار چک را می توان به طریق زیر تعریف کرد: (چک سندی است که به موجب آن صادر کننده به محال علیه دستور وجوه یا اعتباری را که در نزد او دارد کلا یا بعضاً مسترد سازد , یا به محال و یا قائم مقام قانونی وی بپردازد).

حال اگر در شرایطی که خارج از اختیار صاحب چک است مانند سیل، زلزله و آتش سوزی، این برگه طلب از بین برود و یا گم شود، طلب و حق مالی فرد از بین نخواهد رفت بلکه نحوه اثبات این حق از بین رفته و به عبارت بهتر تغییر کرده است.

صاحب چک در چنین شرایطی باید به مراجع قضایی مراجعه کرده و اثبات کند که طلبش پابرجا است و به دلایلی سند مورد نظر که همان چک است از بین رفته است. شرایط اثبات این مدعا هم ممکن است اقرار بدهکار، شهادت، وجود ادله‌هایی مثل فاکتور و غیره باشد.