Z
Zhinous_Sh
مهمان
معماری ایران قبل و بعد از اسلام
معماری در ایران پیش از اسلام
مهم‌ترین ویژگی معماری باستانی ایرانی وجود دالان‌ها، ستون‌های بلند، طاق‌های گهواره ای، قوس و رگ چین با سنگ قلوه، ساختمان‌های مجلل با دیوارهای آجری و نقاشی شده با طرح‌هایی از انسان‌ها در برج‌ها فلکی درختان و سایر برجسته کاری تزیینی است. مصالح مورد استفاده در این دوران خاک رس بود که بعدها با گذشت زمان با کاه مخلوط شد، البته این تکنیک هنوز هم در برخی از روستاهای ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معماری در ایران پس از اسلام
هنر معماری ایران در آغاز ورود اسلام به این سرزمین بیشتر در ساخت بناهای مساجد، مقبره‌ها و برج‌های مقبره ای بکار گرفته می‌شد. از جمله نمونه‌های معماری این دوران می‌توان به مقبره ی اسماعیل سامانی در بخارا و برج قابوس در شهر گنبد قابوس، برج رسکت در قائم‌شهر، برج لاجیم در سوادکوه مازندران، برج رادکان در کردکوی گلستان، برج مقبره‌ای پیر علم دار در دامغان اشاره کرد. این برج‌ها که به طور معمول در جاهای بلند و به شکل مدور با کلاهکی مخروطی و نیم‌کره ساخته می‌شدند در واقع به عنوان راهنمای مسافران و کاروانیان در بیابان‌ها به شمار می‌رفتند و اگر کسی از این کاروانیان و یا اگر بانی برج فوت می‌کردند در آن جا به خاک سپرده می‌شدند.
با روی کار آمدن حکومت سلجوقیان، هنر معماری ایران، وارد دوران شکوفایی خود شد. در این دوران، هنرمندان توانستند با استفاده از شیوه‌های جدید از معماری مذهبی در ساخت مساجد و معماری غیر مذهبی در ساخت کاروانسراها، مدارس، برج‌ها و مقبره‌ها بهره برند. آنان با استفاده از این شیوه‌های جدید، به ساخت مساجدی بزرگ با حیاط مرکزی و چهار ایوانی و تالار مربع گنبد دار با بناهای بزرگ پرداختند. از جمله این آثار و مساجد مهم این دوران می‌توان به: مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع زواره نزدیک اردستان، مسجد جامع اردستان، مسجد قزوین و مسجد جامع گلپایگان اشاره کرد. علاوه بر مساجد کاروانسراهایی چون: «رباط شرف» در جنوب سرخس در راه قدیمی نیشابور- مرو، برج‌های مدور مراغه، گنبد مدور ارومیه، برج مهمان‌دوست دامغان، برج طغرل شهر ری، برج‌های خرقان، دماوند و گنبد علی در ابرکوه، گنبد کبود در مراغه اشاره کرد.
هنر معماری در دوران ایلخانان، با هنر مینیاتور سازی، نقاشی و تذهیب کتاب آغاز شد و مغولان نیز همانند دیگر مهاجمان تحت تأثیر فرهنگ ایرانی- اسلامی قرار گرفتند و پس از قبول دین اسلام، یکی از طرفداران حوزه علم و هنر ایرانی شدند، به طوری که دربار آن‌ها در بغداد و تبریز مرکز اهل علم و ادب و هنر گردید. در این دوران ما شاهد ساخت و توسعه بناهای علمی و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی هستیم. احداث رصدخانه مراغه، تأسیس شهر سلطانیه از جمله اقدامات این دوره است. البته در کنار ساخت مراکز علمی، همچنان ساخت مساجد، کاروانسراها، برج‌ها و مقبره‌ها به مانند شیوه‌های دوره سلجوقیان ادامه داشت. وجود تزیینات سردر مسجد جامع ورامین با کاشی‌ها و آجرهای قهوه ای رنگ، وجود و کتیبه ی مفصل بر طاق عظیم گوهرشاد مشهد، وجود تزیینات کاشی کاری با اقتباس از رنگ‌های آبی پررنگ، خاکستری و سبز چمنی همراه با گل و بوته و شاخه‌های طلاکاری شده در مدخل ورودی مسجد کبود تبریز، بنای عظیم گنبد سلطانیه یا مقبره سلطان محمد الجایتو، کاروان سراهای سرچم در بین راه زنجان- میانه و یا رباط سپنج در 50 کیلومتری شمال شاهرود از دیگر شاهکارهای دوره ایلخانان محسوب می‌شود.
با ورود به عصر صفوی، یکی از درخشان‌ترین دوران هنر ایران آغاز می‌شود. ساخت بازارها، مساجد، باغ‌ها و پل‌ها همراه با کاشی‌های معرق، آجرهای مربع کاشی منقوش معروف به آجرهای هفت رنگ و کاشی‌های شفاف، گچ بری مقرنس از جمله ویژگی‌های معماری این عصر است. در این دوره بناهای مذهبی با تزیینات کاشی‌کاری ساخته می‌شدند و بناهای غیر مذهبی با تزیینات چوبی. در بناهای غیر مذهبی، بیشتر از تذهیب کاری، نقاشی‌های لاکی، هنر مینیاتور استفاده می‌شد. در واقع هنر خراطی و کنده کاری هنر خاص ایران است. از شاهکارهای مهم این دوره می‌توان: ۱- کاخ عالی‌قاپو، کاخ چهل ستون با ۲۰ ستون چوبی بلند در ایوان، ۲- تالار آیینه با سقف منقوش، زراندود، منبت کاری و گچ‌بری، ۳- قصر هشت بهشت با سنگ‌های مرمر، طاق مقرنس کاری و نقاشی مناظر، تالار اشرف با سقف‌های بزرگ ضربی، مقرنس کاری، نقاشی و تصاویر طلاکاری شده سقف و شاه نشین آن و ۴- مسجد امام در میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف الله، سردر بازار قیصریه در اصفهان، بقعه شاهزاده حسین را نام برد.
بنابراین می‌توان گفت؛ به دلیل قدمت تاریخی و وجود بناهای تاریخی و آثار باستانی، رتبه هفتم را در سطح جهان به خود اختصاص دهد.
معماری در ایران پیش از اسلام
مهم‌ترین ویژگی معماری باستانی ایرانی وجود دالان‌ها، ستون‌های بلند، طاق‌های گهواره ای، قوس و رگ چین با سنگ قلوه، ساختمان‌های مجلل با دیوارهای آجری و نقاشی شده با طرح‌هایی از انسان‌ها در برج‌ها فلکی درختان و سایر برجسته کاری تزیینی است. مصالح مورد استفاده در این دوران خاک رس بود که بعدها با گذشت زمان با کاه مخلوط شد، البته این تکنیک هنوز هم در برخی از روستاهای ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معماری در ایران پس از اسلام
هنر معماری ایران در آغاز ورود اسلام به این سرزمین بیشتر در ساخت بناهای مساجد، مقبره‌ها و برج‌های مقبره ای بکار گرفته می‌شد. از جمله نمونه‌های معماری این دوران می‌توان به مقبره ی اسماعیل سامانی در بخارا و برج قابوس در شهر گنبد قابوس، برج رسکت در قائم‌شهر، برج لاجیم در سوادکوه مازندران، برج رادکان در کردکوی گلستان، برج مقبره‌ای پیر علم دار در دامغان اشاره کرد. این برج‌ها که به طور معمول در جاهای بلند و به شکل مدور با کلاهکی مخروطی و نیم‌کره ساخته می‌شدند در واقع به عنوان راهنمای مسافران و کاروانیان در بیابان‌ها به شمار می‌رفتند و اگر کسی از این کاروانیان و یا اگر بانی برج فوت می‌کردند در آن جا به خاک سپرده می‌شدند.
با روی کار آمدن حکومت سلجوقیان، هنر معماری ایران، وارد دوران شکوفایی خود شد. در این دوران، هنرمندان توانستند با استفاده از شیوه‌های جدید از معماری مذهبی در ساخت مساجد و معماری غیر مذهبی در ساخت کاروانسراها، مدارس، برج‌ها و مقبره‌ها بهره برند. آنان با استفاده از این شیوه‌های جدید، به ساخت مساجدی بزرگ با حیاط مرکزی و چهار ایوانی و تالار مربع گنبد دار با بناهای بزرگ پرداختند. از جمله این آثار و مساجد مهم این دوران می‌توان به: مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع زواره نزدیک اردستان، مسجد جامع اردستان، مسجد قزوین و مسجد جامع گلپایگان اشاره کرد. علاوه بر مساجد کاروانسراهایی چون: «رباط شرف» در جنوب سرخس در راه قدیمی نیشابور- مرو، برج‌های مدور مراغه، گنبد مدور ارومیه، برج مهمان‌دوست دامغان، برج طغرل شهر ری، برج‌های خرقان، دماوند و گنبد علی در ابرکوه، گنبد کبود در مراغه اشاره کرد.
هنر معماری در دوران ایلخانان، با هنر مینیاتور سازی، نقاشی و تذهیب کتاب آغاز شد و مغولان نیز همانند دیگر مهاجمان تحت تأثیر فرهنگ ایرانی- اسلامی قرار گرفتند و پس از قبول دین اسلام، یکی از طرفداران حوزه علم و هنر ایرانی شدند، به طوری که دربار آن‌ها در بغداد و تبریز مرکز اهل علم و ادب و هنر گردید. در این دوران ما شاهد ساخت و توسعه بناهای علمی و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی هستیم. احداث رصدخانه مراغه، تأسیس شهر سلطانیه از جمله اقدامات این دوره است. البته در کنار ساخت مراکز علمی، همچنان ساخت مساجد، کاروانسراها، برج‌ها و مقبره‌ها به مانند شیوه‌های دوره سلجوقیان ادامه داشت. وجود تزیینات سردر مسجد جامع ورامین با کاشی‌ها و آجرهای قهوه ای رنگ، وجود و کتیبه ی مفصل بر طاق عظیم گوهرشاد مشهد، وجود تزیینات کاشی کاری با اقتباس از رنگ‌های آبی پررنگ، خاکستری و سبز چمنی همراه با گل و بوته و شاخه‌های طلاکاری شده در مدخل ورودی مسجد کبود تبریز، بنای عظیم گنبد سلطانیه یا مقبره سلطان محمد الجایتو، کاروان سراهای سرچم در بین راه زنجان- میانه و یا رباط سپنج در 50 کیلومتری شمال شاهرود از دیگر شاهکارهای دوره ایلخانان محسوب می‌شود.
با ورود به عصر صفوی، یکی از درخشان‌ترین دوران هنر ایران آغاز می‌شود. ساخت بازارها، مساجد، باغ‌ها و پل‌ها همراه با کاشی‌های معرق، آجرهای مربع کاشی منقوش معروف به آجرهای هفت رنگ و کاشی‌های شفاف، گچ بری مقرنس از جمله ویژگی‌های معماری این عصر است. در این دوره بناهای مذهبی با تزیینات کاشی‌کاری ساخته می‌شدند و بناهای غیر مذهبی با تزیینات چوبی. در بناهای غیر مذهبی، بیشتر از تذهیب کاری، نقاشی‌های لاکی، هنر مینیاتور استفاده می‌شد. در واقع هنر خراطی و کنده کاری هنر خاص ایران است. از شاهکارهای مهم این دوره می‌توان: ۱- کاخ عالی‌قاپو، کاخ چهل ستون با ۲۰ ستون چوبی بلند در ایوان، ۲- تالار آیینه با سقف منقوش، زراندود، منبت کاری و گچ‌بری، ۳- قصر هشت بهشت با سنگ‌های مرمر، طاق مقرنس کاری و نقاشی مناظر، تالار اشرف با سقف‌های بزرگ ضربی، مقرنس کاری، نقاشی و تصاویر طلاکاری شده سقف و شاه نشین آن و ۴- مسجد امام در میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف الله، سردر بازار قیصریه در اصفهان، بقعه شاهزاده حسین را نام برد.
بنابراین می‌توان گفت؛ به دلیل قدمت تاریخی و وجود بناهای تاریخی و آثار باستانی، رتبه هفتم را در سطح جهان به خود اختصاص دهد.
