خواص گیاهان دارویی

[Ellery]

خانواده نعناع (Lamiaceae)

نعناع در ایران کاشته شده است. برگ تازه آن دارای تانن و اسانس است و عمده ترین ماده در اسانس آن ((مانتول)) می باشد که از آن بعنوان خوش طعم کننده و مقوی معده استفاده می کنند. ((مانتول)) اثر آرام کننده دردهای موضعی داشته و از ضد عفونی کننده های خوب به حساب می آید.

 

[Ellery]

پونه(M.pulegium)، دارای اسانس (محتوی پوله ژون) و آزولن (ضد التهاب) است و از آن بعنوان ضد نفخ و صفرا آور استفاده می شود . اسطوقدوس دارای گلهایی به رنگ آبی و به وضع فراهم به تعداد سه تایی با فواصل نسبتا زیاد،که در قسمتهای انتهایی شاخه گلدار و در قاعده دارای براکته های پهنی

می باشد. قسمت اعظم اسانس آن حاوی ((لینالیل استات)) است و دارای اثر مقوی معده، ضد نفخ و آرام بخش است. گل های این گیاه بنفش است.اسانس این گیاه به اسانس ((آسیپیک)) معروف است و یکی از ترکیبات آن ((لینالول)) می باشد. یکی از اسانس گونه های Lavandula ، استفاده از آنها در صنعت عطر سازی است.همچنین از آنها در صابون سازی و تهیه فراورده های معطر جهت دفع حشرات نیز استفاده به عمل می آید. اسانس آن اسانس ((اسانس تم)) مرکب از دو نوع ایزومر است. آویشن دارای آثار درمانی تقویت دستگاه هاضمه، ضد نفخ، ضد عفونی کننده و آرام بخش است. تیمول دارای اثر ضد عفونی کننده و ضد کرم است . گیاه T.serpylum در ایران رویش دارد، ولی گونه ای از آویش که در ایران در منطقه وسیعی وجود دارد، Th.kotschyanus می باشد که در آذربایجان به(( کاکوتی)) معروف است. ضمنا ((آویشن شیرازی)) یا آویشن پهن دارای نام علمی (Zataria multiflora) است و آویشن باریک می باشد. مرزه دارای اثرات ضد نفخ و تقویت هاضمه است . اسانس ریحان حاوی ۷۵-۳۰ درصد استراگول است و جهت معطر ساختن اغذیه، مقوی معده، مدر و آرامبخش استفاده می شود. مرزنجوشفاسانس آن حاوی ۴۰ درصد از ((ترپن ها)) است و بعنوان مقوی معده و معطر ساختن اغذیه استفاده می شود. دانه های ((بالنگو)) یا بالنگوی شیرازی بعلت دارا بودن ((موسیلاژ)) فراوان به عنوان نرم کننده مجاری تنفسی استفاده می شود. تخم ریحان یا تخم شربتی نیز به عنوان نرم کننده مجاری تنفس استفاده می گردد. اسانس مریم گلی دارای ۵۰ درصد سالیول است و بعنوان مقوی معده،مدر، ضدعفونی کننده ، کم کننده قند خون و قاعده آور استفاده می شود.

 

[Ellery]

گونه (S.sclarea) یکی از گونه هایی است که در ایران رویش دارد و در ردیف مهمترین نوع اسانس جهت معطر ساخنن فراورده های بهداشتی، عطرسازی و ادوکلن می باشد. گونه های دیگر سالویا نیز در ایران وجود دارند. از گل ارونه بعنوان ضد نفخ استفاده می شود. دانه های گونه دیگری از جنس سالویا (S.macrosiphon) بنام ((تخم مرو)) دارای اثر نرم کنندگی مجاری تنفسی است. روزماری به عنوان مدر ، مقوی معده و صفرا آور استفاده می شود. بادرنجبویه یا فرنجمشک (Melissa officinalis) اسانس آن دارای سیترال و ژرانیول است.بعنوان مقوی معده، آرامبخش ، ضدنفخ و از پماد آن بعنوان ضد تبخال استفاده می شود. عمده ترکیبات اسانس موخش را کامفر و لینالول تشکیل داده و از قسمتهای هوایی آن بعنوان ضد نفخ کودکان استفاده می شود. زوفا دارای گلیکوزیدی مشابه هسپریدین بنام هیسوپین است، همچنین اسانس آن بوی اسانس نعناع را می دهد و دارای اثر آرام کننده ،سرفه و خلط اور است.گل مورو بعنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود. سر شاخه های مریم نخودی یا گلپوره بعنوان ضد نفخ استفاده می شود.از رزین گیاه بعنوان ضد درد و ضد التهاب استفاده می شود. این گیاه در تعدیل سیستم ایمنی نیز نقش دارد. برگ و میوه تاتوره حاوی هیوسیامین ،آتروپین و اسکوپولامین است که دارای خاصیت آنتی نرژیک بوده و مصارفی شبیه بلادون و اثر ضد تشنج و رفع آسم دارد. بذرالبنج، بنگ دانه یا ((ژورسیکام)) دارای آلکالوئیدهای همچون هیوسین و هیوسیامین بوده خاصیت ((آنتی کلی نرژیک)) دارند. این گیاه دارای اثر مخـ ـدر و خواب آور نیز می باشد. ریشه گیاه کپینک بنام ((بوزیدان)) بعنوان خواب آور و کشنده حشرات مصرف سنتی دارد. از گونه دیگری از این گیاه با نام ((پنیرباد)) بعنوان مایه پنیر استفاده می شود. آلکالوئید مهم برگ توتون ((نیکوتین)) است و محرک سیستمعصبی مرکزی است.

 

[Ellery]

عروسک پشت پرده یا کاکنج ، میوه این گیاه دارای ماده رنگی ((فیزالئین)) و ویتامین ث بوده و برگ ان دارای ماده (( تلخ فیزالین)) می باشد. میوه آن دارای اثر مدر و قاعده آور است.
میوه فلفل رنگی دارای ماده کاپسایسین بوده که محرک اشتها و قرمز کننده پوست است.

 

[Ellery]

تاجریزی ، حاوی آلکالوئید استروئیدی بنام بتا-سولامارین است که خاصیت مهار کنندگی تومور دارد. سیب زمینی برای تهیه نشاسته در داروسازی استفاده می شود.

 

[Ellery]

خانواده گل میمون

اعضای مختلف(( گیاه سیزاب)) دارای تانن ، ساپونین و یک ماده تلخ است. گلهای گل ماهور یا خرگوشک دارای موسیلاژ فراوان بوده و داراتی اثر نرم کننده مجاری تنفسی است. از سرشاخه های مخلصه بعنوان مقوی معده استفاده می شود.از دانه های کنجد روغن کنجد می گیرند و به مصارف داروسازی و تغذیه می رسد.

 

[Ellery]

راسته بارهنگ(Plantaginales)

دانه های اسفرزه دارای موسیلاژ فراوان است . ریشه، برگ و دانه بارهنگ دارای قابض و نرم کننده است.

 

[Ellery]

خانواده شوند(Caprifoliaceae)

پوست ساقه، گل،میوه و حتی برگ دارای اثر معرق، مدر و ملین و قی آور است.استنشاق برگ خشک شده آن باعث بند آمدن خونزیری می شود.علف گربه دارای اسانس والرین بوده که حاوی والپوتر یاتها است.از ریشه علف گربه در رفع ناراحتی های با منشإ عصبی از جمله هیستری، ترس و شب ادرای استفاده می شود.

 

[Ellery]

خانواده گل استکانی( Campanulaceae)

کلروهیدرات لوبین پادزهر مرفین و هروئین است.

 

[Ellery]

بابا آدم (Arctium lappa)، ریشه آن دارای ((اینولین)) است . ریشه بابا آدم دارای اثرات صفرا آور ، مدر و معرق، دفع اسید اوریک و پایین آورنده قند خون است. غافث، دارای اینولین و ماده ای تلخ به نام اوپا تورین(قی آور) است. این گیاه اشتها آور، مدر و معرق است. زنجیل شامی ، ریشه آن ۴۰ درصد اینولین دارد و مقوی ، مدر، اشتها آور و ضد عفونی کننده است .