@nicedavil
کاربر نگاه دانلود
هنر فلزکاری در فرآیندی تاریخی در اصفهان دوره سلجوقی رونقی ویژه یافت. در این دوره، فلزکاری با ویژگی‌های ایرانی - اسلامی در شهرهایی مانند هرات و مرو در ایالت خراسان قدیم و همچنین اصفهان به اوج خود رسید. هنرها و صناعات مرتبط با فلزکاری در این دوره به نسبت دوره‌های قبل کامل‌تر شد و در بیشتر رشته‌ها نوآوری‌هایی پدید آمد که در دوره‌های بعد مورد توجه هنرمندان و صنعتگران در اقصی نقاط جهان قرار گرفت.
یکی از نمونه‌های هنر فلزکاری اصفهان دوره سلجوقی، هنر اسطرلاب سازی بود. رونق هنری صنعت فلزکاری با گسترش نجوم پیوندی ویژه داشت، چرا که نام سازندگان اصفهانی بر بسیاری از اسطرلاب‌های بازمانده از این دوره به چشم می‌خورد. کهن‌ترین اسطرلابی که تاکنون باقی مانده، از دو برادر اصفهانی به نام‌های احمد و محمد بن ابراهیم است که در سال ۳۷۴ ه. ق / ۹۸۴ م در اصفهان ساخته شد. این اسطرلاب که به رغم کهنگی، مهارت سازندگانش را به خوبی نشان می‌دهد، در موزه اشمولین آکسفورد نگهداری می‌شود.
همچنین اسطرلاب دیگری نیز موجود است که در سال ۵۴۷ ه. ق/۱۱۵۲ م ساخته و نام سازنده آن حامد بن محمود اصفهانی ذکر شده است. این اسطرلاب نیز در موزه تاریخ علم فلورانس نگهداری می‌شود. در این زمان اگرچه همچنان قطب فلزکاری خراسان بود، اما پس از آن بدون شک شهر اصفهان و نواحی اطراف آن از مهمترین و معتبرترین مراکز این صنعت شناخته می‌شدند؛ چرا که بازار این شهر آنقدر اعتبار داشت که این شهر را به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان آن روز تبدیل سازد.
فلزکاران دوره سلجوقی در پی رونق، سبکی ویژه را پدید آوردند. تزیینات جانوری، تقلید از نقوش طبیعی، برجسته‌کاری و مشبک‌کاری از ویژگی‌های سبک فلزکاری سلجوقی است. میناکاری و ساخت اشیای برنزی به وسیله ریخته‌گری نیز در دوره سلجوقی متداول بود.
اغلب آثار این عصر از ادوات مسی است که با فلزات گران قیمتی همچون طلا و نقره مرصع شده‌اند و تا حد امکان در زینت‌دهی آنها کوشیده‌اند. برای نمونه یک سینی معروف به "سینی آلب‌ارسلان" در سال ۴۵۹ ه. ق توسط استاد حسن کاشی در کاشان برای اهداء به آلب ارسلان سلجوقی ساخته شد که زبانزد خاص و عام بود. پروفسور آرتور پوپ آن را بی‌نظیرترین ظرف نقره‌کاری در تاریخ هنر فلزکاری اسلامی می‌داند.
زکی محمد حسن مصری نیز آن را یکی از بهترین و زیباترین آثار صنعتی نفیس فلزی ایران می‌خواند. به هر روی، آنچه مسلم است شهرهای اصفهان و کاشان و برخی شهرهای دیگر استان کنونی اصفهان، مرکز تولید انواع ابزار و وسایل فلزی مصرفی و تزیینی برای طبقات مختلف و دربار سلاطین بودند؛ بازارهای این شهرها مملو از دکان‌هایی مخصوص فلزکاران مختلف، از مفرغ کاران و آهنگران و مسگران گرفته تا زیورسازان و طلاسازان و نقره‌سازان بود. داد و ستد فلزات در این شهرها رونق بسزایی داشت.
یکی از نمونه‌های هنر فلزکاری اصفهان دوره سلجوقی، هنر اسطرلاب سازی بود. رونق هنری صنعت فلزکاری با گسترش نجوم پیوندی ویژه داشت، چرا که نام سازندگان اصفهانی بر بسیاری از اسطرلاب‌های بازمانده از این دوره به چشم می‌خورد. کهن‌ترین اسطرلابی که تاکنون باقی مانده، از دو برادر اصفهانی به نام‌های احمد و محمد بن ابراهیم است که در سال ۳۷۴ ه. ق / ۹۸۴ م در اصفهان ساخته شد. این اسطرلاب که به رغم کهنگی، مهارت سازندگانش را به خوبی نشان می‌دهد، در موزه اشمولین آکسفورد نگهداری می‌شود.
همچنین اسطرلاب دیگری نیز موجود است که در سال ۵۴۷ ه. ق/۱۱۵۲ م ساخته و نام سازنده آن حامد بن محمود اصفهانی ذکر شده است. این اسطرلاب نیز در موزه تاریخ علم فلورانس نگهداری می‌شود. در این زمان اگرچه همچنان قطب فلزکاری خراسان بود، اما پس از آن بدون شک شهر اصفهان و نواحی اطراف آن از مهمترین و معتبرترین مراکز این صنعت شناخته می‌شدند؛ چرا که بازار این شهر آنقدر اعتبار داشت که این شهر را به یکی از قطب‌های اقتصادی جهان آن روز تبدیل سازد.
فلزکاران دوره سلجوقی در پی رونق، سبکی ویژه را پدید آوردند. تزیینات جانوری، تقلید از نقوش طبیعی، برجسته‌کاری و مشبک‌کاری از ویژگی‌های سبک فلزکاری سلجوقی است. میناکاری و ساخت اشیای برنزی به وسیله ریخته‌گری نیز در دوره سلجوقی متداول بود.
اغلب آثار این عصر از ادوات مسی است که با فلزات گران قیمتی همچون طلا و نقره مرصع شده‌اند و تا حد امکان در زینت‌دهی آنها کوشیده‌اند. برای نمونه یک سینی معروف به "سینی آلب‌ارسلان" در سال ۴۵۹ ه. ق توسط استاد حسن کاشی در کاشان برای اهداء به آلب ارسلان سلجوقی ساخته شد که زبانزد خاص و عام بود. پروفسور آرتور پوپ آن را بی‌نظیرترین ظرف نقره‌کاری در تاریخ هنر فلزکاری اسلامی می‌داند.
زکی محمد حسن مصری نیز آن را یکی از بهترین و زیباترین آثار صنعتی نفیس فلزی ایران می‌خواند. به هر روی، آنچه مسلم است شهرهای اصفهان و کاشان و برخی شهرهای دیگر استان کنونی اصفهان، مرکز تولید انواع ابزار و وسایل فلزی مصرفی و تزیینی برای طبقات مختلف و دربار سلاطین بودند؛ بازارهای این شهرها مملو از دکان‌هایی مخصوص فلزکاران مختلف، از مفرغ کاران و آهنگران و مسگران گرفته تا زیورسازان و طلاسازان و نقره‌سازان بود. داد و ستد فلزات در این شهرها رونق بسزایی داشت.
