چگونه پلان معماری ساختمان را بخوانیم؟

[تنهای تنها]

اطلاعات معماری: پلان رایج ترین ترسیم معمارانه است. از سازندگان تا معماران، از پیمانکاران تا ناظران، همه ی کسانی که در این حرفه دستی دارند، از پلان (نقشه) استفاده می کنند. دلیلش این است که یک پلان بیشترین اطلاعات را در مورد یک خانه می دهد. از نوع خانه گرفته تا اندازه ی آن، یک پلان مساحت، سازه، الگوی حرکتی، محل درب و پنجره ها، جزییات اتاق ها و اطلاعات بسیار دیگری را در اختیار ما قرار می دهد.
ما پیش از این در چیدانه به شما گفته ایم که پلان طراحی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
پلان ها در حالی که اطلاعات زیادی درباره ی ویژگی های عملکردی یک خانه در اختیار ما می گذارند، اغلب قادر نیستند حس کلی خانه را نشان دهند و دلیل آن این است که پلان ها بعد سوم ندارند. بنابراین در هنگام دیدن یک پلان به خاطر داشته باشید که شما تنها از یک زاویه دارید خانه را می بینید و برای درک کامل خانه باید زوایای دیگر آن را نیز در نظر بگیرید.​

​

این پلان کلی یک دید مسطح دو بعدی پرنده (از زاویه ی نگاه پرنده) از سطح طبقه ی خانه می دهد. در این پلان اتاق ها،دیوار ها، درب ها، پنجره ها، راه پله ها، کابینت ها، تجهیزات، تأسیسات لوله کشی و مبلمان نشان داده شده است. در پلان اتاق ها نام گذاری شده اند تا ما کاربری هر کدام را بدانیم و ارتباط آن ها با یکدیگر را تشخیص دهیم. با کمک درب و پنجره هایی که در پلان نشان داده شده اند، ما ارتباط فضاها با یکدیگر و با فضای بیرون را درک می کنیم.
بهترین راه برای فهمیدن یک پلان، قدم زدن در آن است. وقتی در تخیل خود مشغول قدم زدن در پلان خانه هستید، هر چیزی را که می بینید و احساس می کنید و چگونگی ارتباط اتاق ها با یکدیگر را به ذهن بسپارید. خودتان را در وسط هر اتاق تصور کنید و آنچه را که در چهار جهت می بینید به خاطر بسپارید.

​

هر پلان باید حاوی مشخصاتی باشد که نوع پروژه و طبقه ی آن را نشان دهد. در این قسمت باید مقیاس نقشه نیز مشخص شود. مقیاس گاهی به صورت عددی نوشته می شود و گاهی مانند این تصویر به صورت گرافیکی نمایش داده می شود. مزیت مقیاس گرافیکی این است که با بزرگ و کوچک شدن نقشه یا تغییر آن، همچنان قابل استفاده است، چون به راحتی می توان با گذاشتن یک خط کش بر روی آن مقیاس را استخراج کرد.
مطلب پیشنهادی: چگونه پلان داخلی خانه خودمان را تغییر دهیم!
قسمت مشخصات هم چنین بهتر است دارای علامت شمال باشد. در واقع یکی از قرارداد های ترسیم نقشه این است که بالای صفحه ی ترسیم همواره به سمت شمال باشد. چیزهای دیگری که می توانند در بخش مشخصات قرار گیرند، شامل نام کارفرما، محل پروژه، نام معمار و طراحان دیگر و تاریخ پروژه است.

​

دیوار ها مهم ترین عناصر معماری هستند که در هر پلانی نشان داده می شوند. چه در فضاهای بیرونی چه در فضاهای داخلی، دیوار ها عناصری هستند که اتاق ها و فرم کلی خانه را شکل می دهند. دیوار ها گاهی کم ضخامت هستند مانند خانه های با قاب چوبی و گاهی ضخیم تر اند مانند خانه های بنایی. دیوار ها باید در پلان طوری ترسیم شوند که این ضخامت را نشان دهند.
دیوارها به صورت خطوطی موازی ترسیم می شوند که در محل پنجره ها و درب ها بریده می شوند. یکی از قرارداد های کاربردی ترسیم که در بازسازی یا اضافه کردن یک پروژه استفاده می شود، این است که دیوار های موجود را به صورت تو خالی و دیوار های جدید را به صورت توپر با الگو یا رنگی تیره تر باید نشان داده شوند.

​

گاهی برای نشان دادن جزییات بیشتر، فضاهای مشخصی را در مقیاسی بزرگ تر نشان می دهند. این فضاها اغلبآشپزخانه و حمام و سرویس بهداشتی هستند که پیچیده تر اند. کابینت ها، تجهیزات مختلف، تأسیسات لوله کشی و جزییات دیگر به راحتی در این ترسیمات مقیاس بزرگ قابل نشان دادن هستند.
بهتر است که برای این فضاها نماهای داخلی نیز ترسیم شوند. با وجودی که ما می توانیم در پلان محل کابینت ها و تجهیزات دیگر را ببینیم، اما قادر به تشخیص ارتفاع آنها، نوع و سبک شان نیستیم. تنها در یک نمای داخلی می توانیم این اطلاعات را ببینیم، چون تصویری از دیوار یا سطوح عمودی دیگر به ما می دهد.

​

درب و پنجره ها از مهم ترین عناصری هستند که در پلان نشان داده می شوند. هر درب و پنجره دارای مکان و اندازه است. پنجره ها با سه خط موازی در یک دیوار نمایش داده می شوند و درب ها معمولا به صورت یک خط مستقیم عمود بر دیوار و یک قوس که این خط را به دیوار وصل می کند، نشان داده می شوند. مزیتی که این شیوه ی ترسیم درب دارد این است که مکان لولا و اتاقی که درب به آن باز می شود مشخص است. برای مثال در این تصویر درب آبدارخانه در سمت چپ لولا شده است و به داخل آن باز می شود. ما قبلا درباره ی تقسیم فضایی ، روش ها و ابزار آن در معماری داخلی با شما صحبت کرده ایم.
دقت کنید که در فضاهای ورودی، دو درب دقیقا روبروی یکدیگر قرار گیرند. این کار نه تنها یک الگوی حرکتی قوی ایجاد می کند، بلکه یک خط دید به وجود می آورد که این الگو را تقویت می کند.

​

درب های دوتایی با دو قوس و خط نشان داده می شوند به صورتی که دو درب تک روبروی یکدیگر قرار می گیرند. مانند درب های تکی در این درب ها نیز جهت چرخش درب مشخص است. در این تصویر، درب به داخل نشیمن باز می شود که دانستن آن برای جانمایی مبلمان بسیار مهم است.

​

شومینه عنصر معماری دیگری است که در پلان نشان داده می شود که شامل یک مستطیل بیرونی برای نمایش دیوار خارجی شومینه یا دودکش و یک مستطیل درونی برای نمایش آتشدان است.
مانند چیزهای دیگر، پلان نشان دهنده ی ارتباط بین شومینه و عناصر دیگر اتاق است. بنابراین ما از پلان مکان قرارگیری شومینه که مثلا بین پنجره ها یا عناصر دیگر است را می فهمیم، اما از بعد سوم آن اطلاعی به دست نمی آوریم.
مطلب پیشنهادی: چگونه طراحی دکوراسیون داخلی را شروع کنیم؟

​

راه پله یک عنصر معماری شاخص است. پله ها مقدار قابل توجهی از فضای طبقه را اشغال می کنند و بر سقف اثر می گذارند، بنابراین نمایش دقیق پله در پلان بسیار مهم است. راه پله به صورت یک سری خطوط موازی ترسیم می شود که با یک پیکان و نوشته جهت بالا یا پایین رفتن آن را نشان می دهند.

​

در حالی که انتقال سقف به دلیل اینکه در بالا اتفاق می افتد، در پلان معلوم نیست، قرارداد های ترسیم می توانند آنها را نشان دهند. خط چین ها مانند آنچه در تصویر می بینید به تغییرات سقف اشاره می کنند. ممکن است ما دقیقا ندانیم در اینجا چه اتفاقی برای سقف رخ داده است اما حداقل می دانیم در این نقطه تغییری روی داده است و می توانیم به ترسیمات دیگری مثل برش (یک برش عمودی از سرتاسر خانه به جای برش افقی که همان پلان است) رجوع کنیم تا اطلاعات بیشتری کسب کنیم.