آموزشی آموزش گام به گام اصول شعر

[~●Monster●~]

1. بيت چيست ؟

کوچک ترين واحد شعر بيت است .شعر بالا از هشت سطر تشکيل شده است.به هر يک از اين سطر ها يک بيت يا خانه مي گويند .

 

[~●Monster●~]

2 . مصراع چيست ؟

کم ترين مقدار سخن موزون يک مصراع است. در شعر بالا ديديد که هر بيت از دو قسمت تشکيل شده ، به هر يک از اين قسمتها يک مصراع مي گويند .

 

[~●Monster●~]

3 . وزن چيست ؟

شما با شنيدن هر يک از مصراع ها آهنگ خاصي را حس مي کنيد که آن را در يک جمله معمولي نمي بينيد، اين آهنگ که در تمام مصراع ها يکسان است وزن شعر است . وزني که در هر يک از مصراع ها احساس مي شود تابع نظمي است که در چگونگي قرار گرفتن کلمات آن مصراع وجود دارد .

 

[~●Monster●~]

4. رديف چيست ؟

به پايان مصراع اول شعر و مصراع هاي زوج نگاه کنيد واژه (بود) بصورت يک کلمه مستقل و به يک معني در پايان همه آنها تکرار شده است . اين واژه رديف نام دارد . رديف مي تواند يک يا چند واژه يا يک جمله باشد . به شعري که رديف دارد مردُدف مي گويند .

 

[~●Monster●~]

5 . قافيه چيست ؟

به واژه هاي قبل از رديف در پايان مصراع اول و همه مصراع هاي زوج شعر نگاه کنيد . حرف (لي) در پايان همه اين واژه ها تکرار شده است اين حروف مشترک قافيه نام دارند . کلماتي نظير (دلي ، مشکلي ، ساحلي ، منزلي و ... ) که اين حروف مشترک در آنها آمده کلمات قافيه هستند. در مصراع يا بيتي که مردُدف نيست آخرين کلمه قافيه است . از مهمترین تاثيرات قافيه تکميل وزن است .

 

[~●Monster●~]

6 . مصرُع چيست ؟

بيتي که هر دو مصراع آن قافيه داشته باشد مصرُع است . مانند بيت اول شعر .

 

[~●Monster●~]

7 . قالب چيست ؟

شکلي که قافيه به شعر مي بخشد قالب نام دارد . تفاوت قالب ها ، تفاوت در چگونگي قافيه آنهاست . اگر نحوه تکرار قافيه در 2 يا چند شعر يکسان باشد ، تعداد ابيات ، محتوا و وزن ، نوع قالب را مشخص مي کند . شعر سنتي قالب هاي متفاوتي دارد اما قالب شعر نيمايي از کوتاه و بلند شدن مصراع ها حاصل مي شود .

 

[~●Monster●~]

8 . تخلص چيست ؟

به نام شعري شاعر تخلص مي گويند که در بيت آخر يا بيت هاي ما قبل آخر مي آيد .

 

[~●Monster●~]

سلام دوستان عزیز
در این مطلب سعی برآن است تعریف جامعی از قالب های شعر فارسی ارایه شود


منظور از قالب یک شعر، شکل آرایش مصراع ها و نظام قافیه آرایی آن است. شعر به مفهوم عام خود نه در تعریف می گنجد و نه در قالب، ولی شاعران و مخاطبان آنها، به مرور زمان به تفاهم هایی رسیده اند و شکلهایی خاص را در مصراع بندی و قافیه آرایی شعر به رسمیت شناخته اند.
به این ترتیب در طول تاریخ، چندقالب پدید آمده و شاعران کهن ما کمتر از محدوده این قالبها خارج شده اند. فقط درقرن اخیر، یک تحوّل جهش وار داشته ایم که اصول حاکم بر قالبهای شعر را تا حدّ زیادی دستخوش تغییر کرده است.

 

[~●Monster●~]

1. قالبهای کهن

در قالبهای کهن، شعر از تعدادی مصراع هموزن تشکیل می شود. موسیقی کناری نیز همواره وجود دارد و تابع نظم خاصی است.
هر قالب، فقط به وسیله نظام قافیه آرایی خویش مشخّص می شود و وزن در این میان نقش چندانی ندارد. از میان بی نهایت شکلی که می توان برای قافیه آرایی داشت، فقط حدود چهارده شکل باب طبع شاعران فارسی قرار گرفته و به این ترتیب، قالب های شعری رایج را پدید آورده است :

قصیده

مثنوی

غزل

قطعه

ترجیع بند

ترکیب بند

مسمط

مستزاد

رباعی

دوبیتی

تصنیف

چهار پاره

مفرد