آموزشی آموزش گام به گام اصول شعر

[~●Monster●~]

2.قالبهای نوین

تااوایل قرن حاضر هجری شمسی ،شاعران ما دو اصل کلی تساوی وزن مصراعهای شعر و نظم ثابت قافیه ها را رعایت کرده اند و اگر هم نوآوری در قالبهای شعر داشته اند، با حفظ این دو اصل بوده است. در آغاز این قرن، شاعرانی به این فکر افتادند که آن دو اصل کلّی را به کنار گذارند و نوآوری را فراتر از آن حدّ و مرز گسترش دهند. شعری که به این ترتیب سروده شد، شکلی بسیار متفاوت با شعرهای پیش از خود داشت.
در این گونه شعرها، شاعر مقیّد نیست مصراع ها را وزنی یکسان ببخشد و در چیدن مصراع های هم قافیه، نظامی ثابت را ـ چنان که مثلاً در غزل یا مثنوی بود ـ رعایت کند. طول مصراع، تابع طول جمله شاعر است و قافیه نیز هرگاه شاعر لازم بداند ظاهر می شود. در این جا آزادی عمل بیشتر است و البته از موسیقی شعر کهن بی بهره است.

قالب نیمایی

شعر آزاد

شعر سپید

 

[~●Monster●~]

" قصیده "

قصیده نوعی از شعر است که دو مصراع بیت اول و مصراع های دوم بقیه ی بیت های آن هم قافیه اند (مصراع های زوج ).
طول قصیده از 15 بیت تا 60 بیت می تواند باشد.

 

[~●Monster●~]

" مثنوی "

واژه ی مثنوی از کلمه ی "مثنی" به معنی دوتائی گرفته شده است. زیرا در هر بیت دوقافیه آمده است که با قافیه بیت بعد فرق می کند.

 

[~●Monster●~]

" غزل "

" غزل " در لغت به معنی " حدیث عاشقی " است. در قرن ششم که قصیده در حال زوال بود " غزل" پا گرفت و در قرن هفتم رسماً قصیده را عقب راند و به اوج رسید.
در قصیده موضوع اصلی آن است که در آخر شعر " مدح " کسی گفته شود و در واقع منظور اصلی " ممدوح " است اما در غزل " معشوق " مهم است و در آخر شعر شاعر اسم خود رامی آورد و با معشوق سخن می گوید و راز و نیاز می کند.
این " معشوق " گاهی زمینی است اما پست و بازاری نیست و گاهی آسمانی است و عرفانی.
ابیات غزل بین 5 تا 10 ییت یا بیشترمی باشد و دو مصراع اولین بیت و مصراع دوم بقیه ابیات هم قافیه اند.

از غزل سرایان بزرگ شعر کهن فارسی می توان به: مولوی، حافظ، سعدی و صائب تبریزی اشاره کرد، همچنین غزلسرایان بزرگ معاصر؛ رهی معیری و شهریار.

 

[~●Monster●~]

" قطعه "

" قطعه " شعری است که معمولاً مصراع های اولین بیت آن هم قافیه نیستند ولی مصراع دوم تمام ادبیات آن هم قافیه اند. طول قطعه دو بیت یا بیشتر است.

 

[~●Monster●~]

" ترجیع بند "

ترجیع بند از چند قطعه شعر تشکیل شده است که هر کدام از این قطعه شعرها دارای قافیه و وزن یکسان هستند و در آخر هر رشته شعر یک بیت یکسان با قافیه ای جداگانه تکرار میشود.

و یا می شود گفت که ترجیع بند غزل هایی است با قافیه های مختلف که بیت یکسان مُصرَعی با قافیه ای مستقل آن ها را به هم وصل می کند. به هریک از غزل ها «خانه» یا « رشته» و به بیت تکراری " ترجیع " یا برگردان می گویند.

درونمایه ی ترجیع بندها معروف فارسی را بیشتر مدح، عشق،ستایش و عرفان در بر گرفته است

ترجیع بند یکی از قالب های خاص شعر فارسی است و می توان از فرخی سیستانی به عنوان یکی از قدیمی ترین سرایندگان ترجیع بند نام برد همچنین سعدی و هاتف اصفهانی.

دانلود رمان های عاشقانه

 

[~●Monster●~]

" ترکیب بند "

بند از لحاظ ساختار شعری مانند "ترجیع بند" است و تنها تفاوت آن این است که بیت تکرار شده در بین قطعه های شعر یکسان نیستند.
قدیمی ترین ترکیب بند از قطران تبریزی، شاعر قرن پنجم هجری قمری می باشد.

از ترکیب بند سرایان به نام دیگر می توان به: جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، وحشی بافقی، و محتشم کاشانی اشاره کرد.

دانلود رمان های عاشقانه

 

[~●Monster●~]

" مسمط "

مسمط از دو بخش پدید آمده است و هر بخش آن دارای قافیه ای مستقل می باشد که همه ی مصراع های یک بخش به جز مصراع آخر هم قافیه هستند.

شمار مصراع های هر بخش با بخش های دیگر مساوی و معمولاً هر بخش از سه یا شش مصراع تشکیل شده است و مصراع آخر تمام بند ها هم قافیه هستند. به این گونه اشعار " اشعار مسمط " گویند.

در مسمط، هر بخش را یک " رشته " و مصراع آخر را " بند " می نامند. بند، حلقه ی ارتباطی همه ی رشته ها به یکدیگر است. شمار رشته های مسمط نا معین و به اختیار شاعر است.

بنیان گذار مسمط « منوچهری »، شاعر قرن پنجم است و از زمان او به بعد، این گونه اشعار کمتر در دوره های مختلف مورد توجه شاعران بوده.

درونمایه ی مسمط را غالباً تغزل و مدح، اشعار سیـاس*ـی، ملی و میهنی تشکیل می دهد.

« منوچهری و قاآنی » از شاعران برگزیده ی در عرصه ی مسمط سرایی می باشند.

دانلود رمان های عاشقانه

 

[~●Monster●~]

" مستزاد "

مستزاد شعری است که در آخر مصراع های یک رباعی یا غزل یا قطعه،جمله ی کوتاهی از نثر آهنگین و مسجع اضافه می کنند که از لحاظ معنی به آن مصراع مربوط است ولی با وزن اصلی شعر هماهنگ نیست.

در واقع کلمه ی مستزادبه معنی "زیاد شده" هم همین معنی را می دهد و علت نام گذاری این نوع شعر هم قطعه اضافه شده در پایان هر مصراع است.

قدیمی ترین مستزاد در دیوان مسعود سعد آمده است.

درونمایه ی مستزاد می تواند مدح، عشق، عرفان، مسائل اجتماعی و میهنی باشد.

دانلود رمان های عاشقانه

 

[~●Monster●~]

" رباعی "

رباعی قالبی ایرانی است که از زمان رودکی پدر شعر فارسی تا به کنون در شعر فارسی رواج داشته است و درون مایه این اشعار مضامین؛ عاشقانه، عرفان و فلسفه می باشد.

از شاعران رباعی سرا در مضمون عاشقانه می توان از رودکی نام برد و از سرایندگان رباعی عارفانه یا صوفیانه به رباعی های ابو سعید ابوالخیر، عطار و مولوی، همچنین از رباعی های فلسفی می توان از شاعر و فیلسوفی نامدار که رباعیات وی شهره ی خاص و عام است به "حجه‌الحق امام غیاث‌الدین عمر بن ابراهیم خیامی" معروف به حکیم عمر خیام یاد کرد.

دانلود رمان های عاشقانه