جنگ های صلیبی

[...zαнrα...*]

جنگ هاي صليبي

درسال ۱۰۹۵ میلادی جنگ‌های صلیبی میان مسلمانان و مسیحیان آغاز شد.


جنگ‌های صلیبی به جنگ‌هایی گفته می‌شود که در آن مسیحیان با مسلمانان طی چندین دوره برای به دست آوردن بیت المقدس مبارزه کردند


نخستین کسی که پرچم جنگ را برافراشت مردی از افراد کلیسا بود به نام ادمار دو لوپویی. جنگ‌های صلیبی نه جنگ است که در جنگ اول و چهارم هیچیک از پادشاهان اروپایی دخالت نداشتند و فقط نجبا و اصیل زادگان بودند که بر صلیبی‌ها فرمانروایی می‌کردند. غیر از جنگ اول در باقی جنگ‌ها مسیحیان از مسلمانان شکست خوردند.

در سال ۱۰۹۵ میلادی پاپ اوربانوس دوم همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد تا علیه ترکان مسلمان قیام کنند و شهر اورشلیم(بیت المقدس) واقع در فلسطین را اشغال کنند. در همان سال، سپاه بزرگی مهیا و رهسپار نخستین جنگ صلیبی گردید. عده زیادی از جنگجویان صلیبی در طول سفر خطرناک از اروپا تا خاورمیانه جان خود را از دست دادند. آنها که زنده ماندند در سال ۱۰۹۹ میلادی بیت المقدس را تسخیر کردند. بین سالهای ۱۰۹۹ میلادی تا ۱۲۵۰ میلادی شش جنگ صلیبی دیگر رخ داد ولی در هیچ یک از آنها صلیبیون موفقیتی به دست نیاورند.




سال ‌شمار

۱۰۷۱ م

ترکان مسلمان سپاهیان مسیحی امپراتوری بیزانس را در «جنگ ملازگرد»، در تركيه کنونی، شکست دادند. مسلمانان برای تسخیر مجدد سرزمین فلسطین به جنگ ادامه دادند و پیروز شدند. و مدتهای مدیدی بیت المقدس را در اختیار خود داشتند.


۱۰۹۵

در «کلرمون»، واقع در فرانسه، پاپ اوبانوس دوم از مردان در خواست می‌کند تا سپاهی علیه ترکان مسلمان تشکیل دهند و شهر بیت المقدس (اورشلیم) را مجدداً تسخیر کنند.

آوریل ۱۰۹۶

یک راهب فرانسوی به نام پير هرميت(پیر منزوی) هزاران کشاورز را سازماندهی و فرماندهی کرد که بعداً به اسم سپاه صلیبی مساکین معروف شدند.

اگوست ۱۰۹۶

هنگامی که پیروان پیر هرمیت که به اندازه کافی مجهز نبودند، به آسياي صغير رسیدند از سوی ترکان مسلمان مورد هجوم قرار می‌گیرند . در همان سال ، سپاهی از شوالیه‌ها و اشراف به‌عنوان اولین سپاه منظم صلیبی از «لوپویی» واقع در فرانسه، حرکت کردند.

ژوئن ۱۰۹۹

بعد از سفری خطرناک که حدود سه سال طول کشید ، صلیبیون به نواحی اطراف بیت المقدس رسیدند.

ژوئیه ۱۰۹۹

بعد از محاصره‌ای کوتاه ، صلیبیون بیت المقدس را تسخیر و اهالی شهر را قتل عام کردند. آنها مسلمانان و یهودیان را با هم کشتند. یهودیانی که در کنیسه‌های خود پناه گرفته بودند زنده زنده سوزانده شدند.

۱۱۱۹

صلیبیان شهرهای مسیحی نشین جدید در سرزمین مقدس بنا کردند. دو گروه شوالیه جدید به نامهای تمپلار(پرستشگاه) و هاسپتیالر(مهمان نواز)، تشکیل داده شد. این شوالیه‌ها در عین حال نجیب زاده نیز بودند. آنها در مقابل حمله مسلمانان، از مهاجران مسیحی که به سرزمین مقدس می‌آمدند، محافظت می‌کردند و هزینه بیمارستانی را که ایتالیایی‌ها در سرزمین مقدس ساخته بودند را نیز می پرداختند.

۱۱۴۲

مهاجرانی از مسیحیان در سرزمین مقدس مستقر می‌شوند. آنها شروع به ساخت قصرهایی از جمله "قلعه شهسواران" در سوریه کردند. انبارهای زیرزمینی این قصرهای با شکوه ذخیره غذایی و سلاح را برای یک محاصره پنج ساله در خود جای می‌دادند.

۴۹- ۱۱۴۷

دومین گروه صلیبیون، به فرماندهی لوئی هفتم ، پادشاه فرانسه و کنرادسوم، امپراطور آلمان، برای دفاع از بیت المقدس حرکت کردند. بعد از شکست در تسخیر شهر مسلمان نشین دمشق، دومین جنگ صلیبی تمام شد.

۱۱۸۱

صلاح الدين ايوبي جنگجوی مسلمان پادشاه مصر می‌شود . او فرمانده نظامی بسیار ورزیده‌ای بود که سپاه اسلام را متحد کرد.

۱۱۸۷

سپاه صلاح الدین نیروهای صلیبی را در «جنگ حطین» در هم کوبید . قصرها و پایگاههای صلیبی‌ها یکی پس از دیگری به دست صلاح الدین افتاد. او بیت المقدس را مجدداً تسخیر کرد.

۹۲- ۱۱۸۹

سومین گروه صلیبیان به رهبری فلیپ دوم شاه فرانسه و ریچارد شیردل شاه انگلستان ، در مقابل صلاح الدین قرار می‌گیرند و جلوی پیشروی او را می‌گیرند ، اما نمی‌توانند بیت المقدس را اشغال کنند . یک قرارداد صلح که در ارصوف در ارض مقدس امضاء شد. تسلط صلیبیون را در طول سواحل تضمین کرد. به زائران اجازه داده شد تا از بیت المقدس (اورشلیم) دیدن کنند. ريچارد شيردل در راه بازگشت به انگلستان به‌وسیله دوک لئوپلد، فرمانروای اتریش، دستگیر و زندانی می‌شود. لئوپلد در ازای آزادی او باج هنگفتی طلب می‌کند.

۱۲۰۴

سپاهی که رهسپار چهارمین جنگ صلیبی گردید ، هرگز به ارض مقدس نرسید ، و به جای آن به قسطنطنيه حمله کرد. قسطنطینه پایتخت امپراتوری مسیحی بیزانس بود . صلیبیان شهر را غارت کردند و اهالی شهر را از دم تیغ شمشیرها گذراندند.

۱۲۱۲

در این سال یک چوپان به نام استیفن ، در نزدیکی «واندوم» در مرکز فرانسه ، یک سپاه صلیبی از بچه‌ها را به سمت بیت المقدس فرماندهی و راهنمایی کرد. او اعتقاد داشت که کودکان می‌توانند به جای زور از عشق برای شکست دادن مسلمانان استفاده کنند ودر حدود ۳۰۰۰۰ کودک از شهر «مارسی» در جنوب فرانسه، عازم بیت المقدس شدند. تعداد زیادی از کودکان در مسیر سفر جان دادند و بعضی از آنها به عنوان بـرده فروخته شدند. نتیجه جنگ صلیبی کودکان فاجعه بود.

۲۲-۱۲۱۷

پنجمین سپاه صلیبی در تسخیر مصر ناکام می‌ماند.

۲۹-۱۲۲۸

ششمین سپاه صلیبی ، به رهبری امپراتور مقدس روم ، فردريك دون، دوباره بیت المقدس را به عنوان بخشی از قرار داد موقت صلح با مسلمانان، اشغال می‌کند.

۵۰- ۱۲۴۸

هفتمین سپاه صلیبی ، به رهبری لوئي نهم (سن لوئی) پادشاه فرانسه، به مصر حمله می‌کند. نتیجه این جنگ صلیبی که طی آن لوئی نهم اسیر می‌گردد، فاجعه آمیز بود.

۱۲۹۱

مسلمانان شهر عکا ، آخرین منطقه تحت نفوذ صلیبیان در ارض مقدس ، را فتح می‌کنند . این پیروزی به جنگهای صلیبی پایان بخشید.


صلیبیان با طعم زندگی مرفه و آسایش جدیدی که در سرزمین مقدس چشیده بودند از فلسطین به خانه هایشان در اروپا باز می‌گشتند.

آثار جنگ‌های صلیبی

لوت (عود)

شوالیه‌هایی که از جنگ‌های صلیبی در خاورميانه باز می‌گشتند، ره‌آوردهای فراوانی را از سرزمین‌های عربی با خود به اروپا آوردند که یکی از این ره‌آوردها ساز بربط یا همان عود می‌باشد. موسیقی نواخته شده با ساز عود، در دبار پادشاهان قرون وسطي محبوبیت خاصی به دست آورد. آهنگ‌های عود روی سیم‌های پنج جفتی ساز عود نواخته می‌شد.

شکر و ادویه

در اروپای قرون وسطی، از عسل برای شیرین کردن غذاها و نوشیدنیها استفاده می‌کردند. صلیبیون نیشکر را به خانه بردند. قند و شکر به عنوان اشیاء گرانبها، در گنجینه‌ها نگهداری شد و فقط در مناسبتهای مخصوص مورد استفاده قرار می‌گرفت. صلیبیون همچنین ادویه جاتی مثل فلفل سیاه، دانه‌های خشخاش (تخم خشخاش)، سیر و همچنین میوه‌های خشک شده و لیمو را با خود به اروپا بردند. شهر ونیز، در شمال ایتالیا، در زمینه واردات مواد غذایی جالب توجه و جدید از خاورمیانه شکوفایی خاصی پیدا کرده بود.

بهداشت و طرز لباس پوشیدن

صلیبیان همچنین روی زندگی ثروتمندان قرون وسطی اثر گذاشتند. در گرمای سرزمین مقدس، صلیبیون لباسهای سبک تر و گشادتر پوشیدند و دمپایی به پا کردند. در آب و هوای داغ خاورمیانه سربازان مجبور بودند بیشتر خود را بشویند، که این کار با استفاده از صابونها و عطرهای محلی صورت می‌گرفت. هنگامی که آنها به خانه‌های خودشان در اروپا بازگشتند، عادت حمام کردن را ادامه دادند. آرایش موهای اروپایی هم از آرایش موهای مسلمانان تأثیر گرفت. اولین گروه صلیبیان موهای خود را کوتاه نگاه می‌داشتند تا کلاه خودهای خود را به راحتی بر سر بگذارند. صلیبیون بعدها به پیروی از شرقیان، موی خود را بلند می‌کردند و مجعد می‌ساختند و آن را با حنا رنگ می‌کردند.

پارچه‌های بسیار زیبا

پارچه‌های زیبای بافته در سرزمین‌های اسلامی، در اروپای قرون وسطی با استقبال عمومی روبه رو شد. پارچه‌های نخی نرم، مثل چیت و موصلی و تور بافته شده در غزه را، خانمهای اروپایی به‌عنوان مقنعه یا روبند ازکلاههای زیبایشان می‌آویختند. حریر گلدار و خوشرنگ دمشقی، پارچه پر طرفدار دیگری بود که صلیبیون از خاورمیانه به ارمغان می‌بردند. مسلمانان فرشها و قالیچه‌های رنگی می‌بافتند که صلیبیون با خود به کشورشان می‌بردند.

قالیچه‌های ایرانی

بعد از جنگهای صلیبی فرشها و قالیچه‌های ايراني کف اتاقها ورودی مبلهای خانه‌های قرون وسطی را پوشاند. پیش از آن برای پوشش کف اتاقها از بوریا استفاده می‌شد.

آلات موسیقی

بعد از جنگهای صلیبی، ترویدورها، نغمه سرایان دربار از پادشاهان اروپای قرون وسطی، آوازهای خود را با نوای ساز عود Lute همراه ساختند. این ساز دارای پنج رشته سیم بود و از سرزمینهای اسلامی به اروپا بـرده شد.

عینک

صنعتگران مسلمان اطلاعاتی را که درباره اعضای بدن انسان داشتند، با تخصص شیشه سازان ترکیب کردند وانواع عدسی‌های طبی را برای عینک ساختند. صلیبیان از این تخصص برای ساخت عدسی استفاده کردند و در اوایل قرن چهاردهم، عینکهای مطالعه با عدسی‌های محدب در یک کارخانه در ونیز ساخته شدند.

سفر به بیت المقدس

نخستین گروه از جنگجویان صلیبی از راه خشکی به فلسطین سفر کردند. آنها از مجارستان عبور کرده و مستقیم از میان قسطنطنیه گذشتند و بعد به ارض مقدس (سرزمین فلسطین) پا گذاشتند. کشتیهای آنها استحکام لازم را نداشت و قادر به سفر دریایی نبودند. اما بعداً جنگجویان صلیبی از راه دریا و از طریق مدیترانه به بیت المقدس سفر کردند.

سفر جنگجویان صلیبی

سفر به سرزمین مقدس، چه از راه دریا چه از راه خشکی، طولانی و مخاطره آمیز بود. اولین گروه از جنگجویان صلیبی بعد از ۳ سال به بیت المقدس رسیدند.

دانش‌های ايرانيان و اعراب

صلیبیون علوم اسلامی را در شمال اروپا منتشر ساختند. علوم جدیدی را که صلیبیون با خود از شرق به اروپا بردند همه چیزرا از دریانوردی و فیزیک نور گرفته تا حسابداری و معماری، دستخوش تغییر ساخت. برای مثال، روش شمارش از ۰ تا ۹ (دستگاه دهدهی) که مسلمانان آن را از هندیان فرا گرفته بودند و یا در برخی کتب تاریخی کشف قوانین حرکت کروی بودن زمین و اختراع عدسی را به مسلمانان نسبت داده و معتقدند که این اخراعات و اکتشافات یا بعدا ترجمه و به نام اروپاییان ثبت شده یا ندانسته برای بار دوم این دستاورد ها را کشف و اختراع کردند مثلا اختراع عدسی و تلسکوپ در بین مسلمانان مربوط به حدود قرن دهم و یازدهم میلادی توسط دانشمند ایرانی ( ابن هيثم ) است ولی مجامع جهانی اختراع تلسکوپ را به گالیله نسبت داده اند لازم به ذکر است که در جنگ صلیبی اول تمام کتب مسلمانان سوزانده شد ولی در جنگ صلیبی دوم به دستور کلیسا و یا پادشاه کتب باقی مانده جمع آوری و به اروپا اورده شد. در نتیجه علوم ایرانی-اسلامی به اروپا راه یافت و به طور وسیعی مورد استفاده قرار گرفت.الکامل فرزند ارشد صلاح الدین نیز پس از فهمیدن علاقه فردریک دوم به دانش مسلمانان، گروهی از ریاضیدانان و منجمان مسلمان را روانهٔ کاخ فردریک کرد(این کار با خشم شدید پاپ وقت همراه بود.)

جذام

نتایج جنگهای صلیبی همیشه پر سود نبود. بیماریهایی مانند جذام، مرضی که روی پوست و اعصاب بیمار اثر نامطلوب می‌گذارد، به علت جنگ و عدم رعایت بهداشت شیوع پیدا کرد. این بیماری شکل ظاهری بیمار را تغییر می‌داد و افراد جذامی در جوامع قرون وسطی از جامعه طرد می‌شدند. جذامیان فقط مجاز بودند در «جذامی خانه‌ها» که در خارج از دیوارهای شهرها قرار داشتند، سکونت کنند. هنگامیکه افراد جذامی می‌خواستند از یک «جذامی خانه» به «جذامی خانه» دیگری بروند، مجبور بودند که با خود زنگ‌هایی را حمل کنند و مرتب آن را به صدا در آوردند تا بدینوسیله به دیگران اعلام خطر کنند که افراد مبتلا به جذام در حال عبور هستند.

جنگ صلیبی کودکان

جنگ صلیبی کودکان مجموعه‌ای از رخدادهای تاریخی و خیالی است که به سال ۱۲۱۲ میلادی رخ داده‌اند. طبق روایت دسته‌ای از کودکان از اروپا به سمت اورشليم حرکت داده شده‌اند .

 

[Elka Shine]

جنگهای صلیبی از ستیزه جویی بی ثمر تا پیامدهای علمی و فرهنگی



مقابله خشونت آمیز با فرقه های بدعت گذار ، نبرد شاهان اروپائی با فرمانروایان مسلمان اندلس و سیسیل ، پیکار مسیحیان با مسلمانان در آسیای صغیر ،شام ،فلسطین و مصر و نبرد فرمانروایان مسیحی با عثمانی ها در بالکان و اروپای شرقی در سده های میانه ، جلوه های مختلفی از جنگهای صلیبی بود که با هدف گسترش مسیحیت کاتولیک ،نجات مسیحیان از سلطه مسلمانان و مبارزه با بدعت های دینی صورت گرفت . بطور خاص مجموع هشت اردو کشی گسترده و نبرد های مسلمانان عمدتا در شام و فلسطین از ۱۰۵۵ تا ۱۲۷۰ م جنگهای صلیبی نامیده میشوند .


در طول نبرد ها و اردوکشیهای صلیبیان به سرزمینهای مسلمانان نیروهای نظامی فئودالی (شوالیه ها) برای مقابله با مسلمانان به بسیجی گسترده دست زدند و تحت فرماندهی شاهانی چون ، فردریک بارباروسا (ریش قرمز) و کنراد سوم ، پادشاهان آلمان و لویی هفتم ، لویی نهم (سن لوی) و فیلیپ آگوست پادشاهان فرانسه ، فردریک دوم (کبیر) پادشاه آلمان و ایتالیا ، ریچارد شیردل پادشاه انگلستان و آندره دوم پادشاه مجارستان به شام ، فلسطین و مصر لشکر کشی کردند .


برخی فرمانروایان مسلمان مانند قلیچ ارسلان سلجوقی ، امیر عماد الدین زنگی و پسرش نور الدین زنگی ،صلاح الدین ، ملک الکامل ایوبی و بیبرس در این سالها به نبرد های گسترده ای با مهاجمان پرداختند . مهمترین دست آورد این نبرد ها برای اروپاییان و صلیبی ها تشکیل حکومت لاتین بیت المقدس (۱۰۹۹-۱۱۱۱م ) بود که در نخستین اردوکشی صلیبیان در بیت المقدس شکل گرفت و پیوسته در کشمکش با امرا و شاهان مسلمان بود .


ترکیب نیروهایی که در اردو کشی ها شرکت کرده بودند متفاوت بود بیشتر آنها فرانک بودند از این رو همه صلیبیان در کتابهای تاریخی مسلمانان ، مانند العبر ابن خلدون و کامل ابن اثیر ، مفرج الکروب فی اخبار بنی ایوب ابن واصل و سلجوقنامه ابن بی بی به فرنگان (افرنج) شهرت یافتند . بعدها عموم اروپاییان در کشورهای مسلمان ، فرنگی نامیده شدند و اروپای غربی به فرنگ (بلاد افرنج) شهرت یافت .

 

[Elka Shine]

جنگ با بدعت گذاران کاری بیهوده بود که چون کلمنت اسکندرانی با کتاب هایی که در رد فرقه های بدعت گذار نوشته بود ، تقریبا اعتقاد گنوسیان را ریشه کن نمود . ولی جنگ های صلیبی را اگر مسیحیان اروپایی هم آغاز نمی کردند ؛ خود مسلمانان وارد اروپا گشته و جنگ را در خاک آن ها آغاز می کردند و چه بسا بیت المقدس نیز که برای مسیحیان و یهودیان بسیار مورد احترام است ؛ دست مسلمانان افتاده بود و این برای آن ها خوشایند نبوده است .

اگر جلوی پیشروی های مسلمین گرفته نمی شد ، آن ها شمشیرهایشان را به قول خودشان در قلب کافران فرو می کردند و اسلام را به اروپا می رساندند ؛ هر چند که سابقۀ آن را نیز دارند ؛ چنانچه اندلس را فتح کردند و تا اروپا نفوذ کرده بودند . این جنگ ها اصلا بی ثمر نبوده است ؛ زیرا چاره ای دیگر به جز جنگ نداشتند در مقابل کشورگشایی های ملل مسلمان که برای خاک کشورهای مسیحی نشین چشم طمع داشتند .

 

[Elka Shine]

پاپ اوربان دوم و شروع جنگ های صلیبی
پاپ اوربان دوم و شروع جنگ های صلیبی

دلیل مستقیم شروع جنگ صلیبی اول درخواست کمک امپراتور روم شرقی آلکسیوس یکم از پاپ اوربان دوم برای مقابله با پیشرویهای مسلمانان در خاک امپراتوری روم شرقی بود. در سال ۱۰۷۱ روم شرقی در نبرد ملازگرد از مسلمانان شکست خورد که منجر به از دست دادن تمام آناتولی به جز نواحی ساحلی شد. اگرچه تلاشها برای حل مناقشات بین کلیسای کاتولیک و کلیسای ارتدکس شرقی پس از جدایی شرق و غرب شکست خوردند اما آلکسیوس همچنان به کمک از جانب پاپ امیدوار بود.


پاپ اوربان دوم جنگهای صلیبی را در سال ۱۰۹۵ در شورای کلرمونت تعریف و آغاز کرد. او اصلاح طلبی بود که نگران بدکارانی بود که مانع موفقیت معنوی کلیسا و روحانیون مسیحی بود و احساس نیاز برای احیای مذهب در میان مردم میکرد.


او توسط درخواست فوری آلکسیوس تحـریـ*ک شد. تصمیم پاپ برای آغاز جنگهای صلیبی بر ضد مسلمانان به طرز ناگهانی در آخرین روز شورا اعلام شد. او از تمام شاهان اروپایی خواست تا جنگ برای بازپس گیری سرزمینهای مقدس را آغاز کنند. او تقدس بیت المقدس و سرزمینهای مقدس را در کنار غارتها و هتک حرمتهای ترکان کافر قرارداد و با توصیف آزار و اذیت زائران خشم عمومی را برانگیخت. او همچنین خطر نظامی به مسیحیان روم شرقی را خاطرنشان کرد. او مسیحیان را موظف به شرکت در این امر مقدس کرد و قول داد همه آنهایی که به جنگ روند گناهانشان آمرزیده خواهدشد و آنهایی که در جنگ کشته میشوند مستقیما به بهشت داخل میشوند.


پاپ با تشویق به جنگ احساسات جنگجویانه غیرمذهبی فئودالها را نیز برانگیخت. او از بارونها خواست که به جای جنگ غیر مقدس در غرب اروپا در جنگ مقدس شرکت جویند. او به بارونها وعده ثروت، مالکیت زمین، قدرت، و شخصیت اجتماعی داد، و برای پرداخت همه این جوائز غلبه بر ترکان و عربها و گرفتن خراج از آنها را فرض کرده بود. او گفت که ترکان و اعراب به سادگی توسط نیروهای مسیحی شکست میخورند. وقتی او نطقش را تمام کرد، شنوندگان فریاد زدند «خدا این را میخواهد». این جمله بعدها شعار جنگی صلیبیون شد. پاپ اسقف لیپویی را مسئول ترغیب کشیشان به پیوستن به جنگ کرد. خبر آنکه جنگ بر علیه کفر با زیارت اماکن مقدسه توام خواهد بود و پاداش فراوانی برای زائران در زمین و آسمان خواهد بود به سرعت پخش شد. بلافاصله هزاران تن متعهد شدند که عازم جنگ صلیبی اول شوند. سخنرانی پاپ اوربان دوم یکی از موثرترین سخنرانیهای تاریخ نام گرفته است؛ سخنرانی ای که جنگهای مقدسی را برانگیخت و ذهن و قوای اروپاییان را برای دویست سال مشغول کرد.

 

[Elka Shine]

پس از جنگ صلیبی اول

نخستین جنگهای صلیبی توسط مسیحیان پرشوری که احساس پارسایی میکردند انجام شد. این هیجان و خشم در کشتار یهودیان در کشاکش سفر اوباش در اروپا و برخورد خشن با مسیحیان ارتدوکس «تقرقه طلب» شرقی دیده میشود.

در قرن سیزدهم مسیحیان هیچگاه شور و خشم سابق را از خود نشان نمیدادند. پس از آنکه عکا برای آخرین بار در سال ۱۲۹۱ به دست مسلمانان افتاد و پس از نابودی کامل کاتارها در اوکیتانیا به دست صلیبیون٬ اعتقاد به جنگهای صلیبی توسط توجیه های پاپ برای جنگها داخلی در اروپا بی ارزش شد.

شوالیه های یوحنای قدیس آخرین جنگجویانی بودند که صاحب سرزمینی برای خود بودند. پس از سقوط عکا آنها به جزیره رود رفتند و در قرن ۱۶ به جزیره مالت رانده شدند تا سرانجام توسط ناپلئون بناپارت از حکمرانی برکنار شدند.

فهرست جنگها

نامگذاری سنتی تعداد جنگهای صلیبی را نه عدد بین قرون ۱۱ تا ۱۳ میداند. هرچند این نامگذاری بسیاری از لشکرکشیهای مهم را دربر نمیگیرد، مخصوصا آنهایی که در قرون ۱۴ تا ۱۶ رخ دادند. در حقیقت جنگهای صلیبی تا آخر قرن ۱۷ ادامه داشتند، مانند جنگ لپانتو در ۱۵۷۱، جنگ سنت گتهارد در ۱۶۶۴ و جنگ صلیبی در کندیا (کرت امروزی) در ۱۶۶۹. شوالیه های یوحنای قدیس تا زمان شکستشان از ناپلئون بناپارت به سال ۱۷۹۸ در دریای مدیترانه و مالت مشغول جنگ بودند. در همین دوره، جنگهای صلیبی کوچک بسیاری در شبه چزیره ایبری و مرکز اروپا برعلیه مسلمانان، خوارج مسیحی و پگانها در جریان بود.


جنگ صلیبی اول (۱۰۹۵ تا ۱۰۹۹)

مسیر حرکت جنگجویان صلیبی در جنگ صلیبی اول

در مارچ ۱۰۹۵ در شورای پیاچنزا، سفیران آلکسیوس یکم امپراتور روم برای حفاظت امپراتوری از حملات ترکان سلجوقی درخواست کمک کردند. بعدها در همان سال در شورای کلرمونت، پاپ اوربان دوم همه مسیحیان را برای جنگ علیه ترکان دعوت کرد، با این وعده که آنان که در این جنگ کشته میشوند آمرزش آنی از گناهانشان دریافت خواهند کرد

مبارزان صلیبی رسمی فرانسه و ایتالیا را در تاریخ ۱۵ اوت ۱۰۹۶ (تعیین شده توسط پاپ) ترک کردند. سربازان از راه زمینی به قسطنطنیه رسیدند و مورد استقبال محتاطانه امپراتور بیزانس قرارگرفتند. با عزم به بازپس گیری سرزمینهای از دست رفته، سپاهی که عمدتا شوالیه های فرانسوی و نرمن تحت رهبری بارونها به سمت جنوب آناتولی تاختند. آنان در جنگهایی وحشیانه انطاکیه را در سوم ژوئن ۱۰۹۸ و سرانجام اورشلیم را در ۱۵ ژوئیه ۱۰۹۹ تصرف کردند. آنها چهار دولت صلیبی در ساحل فلسطین و سوریه تشکیل دادند

مبارزات

قوای صلیبی با ترکها جنگیدند. تصرف انطاکیه به دست صلیبیون در اکتبر ۱۰۹۷ آغاز شد و تا ژوئن ۱۰۹۸ به طول انجامید. پس از تصرف شهر، مطابق رسم معمول برای شهرهایی که تسلیم نمیشدند، صلیبیون مسلمانان شهر را قتل عام، مساجد شهر را ویران و اموال شهر را غارت کردند. هرچند بلافاصله، لشکر بزرگ کمکی مسلمانان به رهبری کربغا صلیبیون پیروز را در انطاکیه محاصره کرد. به موند اول توانست محاصره را در ۲۸ ژوئن بشکند و صلیبیون گرسنه به سمت جنوب حرکت کردند تااینکه تنها با بخشی از نیروهای اولیه به اورشلیم رسیدند.

تصرف اورشلیم (۱۰۹۹)

گادفری بوین شوالیه فرانسوی فرمانده جنگ صلیبی اول و بنیانگذار پادشاهی اورشلیم.

در دفاع از اورشلیم، یهودیان و مسلمانان باهم در برابر فرانکهای مهاجم جنگیدند. اما ناموفق بودند و در ۱۵ ژوئیه ۱۰۹۹ صلیبیون وارد شهر شدند. صلیبیون باقیمانده یهودیان و مسلمانان شهر را قتل عام نموده، مساجد را ویران کرده و شهر را غارت نمودند. مورخی نوشته است که «انزوا، ترس و بیگانگی» احساس شده توسط فرانکهای دور از خانه به توضیح قساوتهای آنان کمک میکند؛ قساوتهایی مانند آدمخواری پس از محاصره معره نعمان در سال ۱۰۹۸. در نتیجه جنگ صلیبی اول، دولتهای صلیبی کوچک متعددی تشکیل شد که از همه مشهورتر پادشاهی اورشلیم بود. در پادشاهی اورشلیم حداکثر ۱۲۰٬۰۰۰ فرانک (اکثرا فرانسویزبان و مسیحی از اروپای غربی) بر ۳۵۰٬۰۰۰ یهودی، مسلمان و مسیحی شرقی که از زمان سلطه اعراب بر منطقه در سال ۶۳۸ در آنجا بودند حکمرانی میکردند.

همچنین صلیبیون تلاش کردند تا شهر صور را نیز تسخیر کنند اما از مسلمانان شکست خوردند. مردم صور از ظاهر الدین اتابک والی دمشق در قبال تسلیم صور به او تقاضای کمک در برابر فرانکها کردند. بعد از شکست فرانکها از ظاهر الدین مردم صور شهر را تسلیم نکردند و او به سادگی در جواب گفت «آنچه من انجام داده ام فقط برای خدا و مسلمانان بوده نه برای کسب ثروت یا پادشاهی.»

پس از تسخیر اورشلیم صلیبیون چهار دولت تشکیل دادند: پادشاهی اورشلیم، بخش رها، شاهزادگی انطاکیه و بخش طرابلس.. در ابتدای امر به دلیل اختلافات داخلی مسلمانان کارهای اندکی در مقابل صلیبیون انجام دادند.

سرانجام مسلمانان شروع به متحدشدن تحت رهبری عمادالدین زنگی کردند. او با آزادسازی رها در سال ۱۱۴۴ شروع کرد. رها اولین شهری بود که به دست صلیبیون افتاد و اولین شهری بود که دوباره توسط مسلمانان تسخیر شد. بازپسگیری رها توسط مسلمانان به فراخوان برای دومین دوره جنگهای صلیبی توسط پاپ انجامید.

جنگ صلیبی ۱۱۰۱

پس از موفقیتهای صلیبیون در جنگ صلیبی اول صلیبیون یک سلسله جنگهای صلیبی کوچکی به راه انداختند ولی در سه جنگ مختلف از سپاه منظم قلیچ ارسلان شکست خوردند. گاها این جنگهای صلیبی جزوی از جنگ صلیبی اول شمرده میشوند.

جنگهای صلیبی نروژی ۱۱۰۷ تا ۱۱۱۰

سیگیورد اول نروژی اولین پادشاه اروپایی بود که در جنگهای صلیبی شرکت کرد و لشکرش مسلمانان را در سه جبهه اندلس، بالئارس و سرزمینهای مقدس شکست داد و به باقی صلیبیون پیوست.

سازماندهی دولتهای صلیبی

پس از جنگ صلیبی اول، صلیبیان شهرهای مسیحی نشین جدید در سرزمین مقدس بنا کردند. دو گروه شوالیه جدید به نامهای شوالیه های معبد و هاسپتیالر (مهمان نواز)، تشکیل داده شد. این شوالیه ها در عین حال نجیب زاده نیز بودند. آنها در مقابل حمله مسلمانان، از مهاجران مسیحی که به سرزمین مقدس می آمدند، محافظت میکردند و هزینه بیمارستانی را که ایتالیاییها در سرزمین مقدس ساخته بودند را نیز میپرداختند. به سال ۱۱۴۲ مهاجرانی از مسیحیان در سرزمین مقدس مستقر میشوند. آنها شروع به ساخت قصرهایی از جمله قلعه شهسواران در سوریه کردند. انبارهای زیرزمینی این قصرهای با شکوه ذخیره غذایی و سلاح را برای یک محاصره پنج ساله در خود جای میدادند.

جنگ صلیبی دوم (۱۱۴۷ تا ۱۱۴۹)

اروپا و دولتهای مسیحی در شرق در سال ۱۱۴۲

بعد از یک دوره زندگی آرام مسلمانان و مسیحیان در کنار هم در سرزمینهای مقدس، مسلمانان رها را فتح کردند. واعظان مسیحی متعددی دعوت به یک دوره جدید جنگهای صلیبی کردند. لشکریان فرانسوی و آلمان جنوبی به ترتیب به رهبری لوئی هفتم و کنراد سوم در سال ۱۱۴۷ به اورشلیم تاختند اما نتوانستند پیروزی مهمی کسب کنند. تنها توانستند دمشق را که شهری بیطرف بود تسخیر کنند، هر چند این شهر به زودی توسط نورالدین زنگی، دشمن اصلی صلیبیون٬ بازپس گرفته شد. هرچند در آن سوی مدیترانه صلیبیون در پرتغال پیروزیهای مهمی کسب کردند و با همکاری پادشاه پرتغال آفونسو اول توانستند در سال ۱۱۴۷ لیسبون را از مسلمانان بازپس گیرند. در سال بعد بخشی از این گروه از صلیبیون با همکاری کنت بارسلونا توانستند طرطوشه را فتح کنند. به سال ۱۱۵۰ در جبهه سرزمینهای مقدس پادشاهان فرانسه و آلمان بی نتیجه به کشورهایشان برگشتند. برنارد قدیس که موعظه های او منجر به جنگ صلیبی اول شده بود از شدت خشونتهای اشتباهی و کشتار یهودیان ناراحت بود آلمانیهای شمالی و دانمارکیها در سال ۱۱۴۷ به وندها در شرق اروپا حمله کردند ولی ناموفق بودند.

جنگ صلیبی سوم (۱۱۸۷ تا ۱۱۹۲)

مسلمانان مدتها در جنگ داخلی میان خود بودند تا سرانجام توسط صلاح الدین ایوبی با هم متحد شدند و یک دولت واحد تشکیل دادند. در سال ۱۱۸۱ مسلمانان به فرماندهی صلاح الدین صلیبیون را در جنگ حطین به سختی شکست دادند و پس از آن به سادگی با شکست دادن لشکریان متفرق صلیبی تمام شهرها (از جمله بیت المقدس) را به جز چند شهر ساحلی بازپس گرفتند. امپراطوری بیزانس از ترس صلیبون با مسلمانان متحد شد.

پیروزیهای صلاح الدین اروپا را شوکه کرد. برای جبران این فاجعه امپراطور آلمان فردریک بارباروسا، شاه فرانسه فیلیپ دوم و شاه انگلستان ریچارد شیردل با دخالت اندک پاپ یک جنگ صلیبی دیگر را پایه گذاری کردند. فردریک در راه مرد و تنها اندکی از سربازانش به سرزمینهای مقدس رسیدند. شاه فیلیپ به بهانه دروغین ناخوشی به فرانسه برگشت با این انگیزه که دوک نرماندی را از چنگ ریچارد دربیاورد. در جنگی به سال ۱۱۹۱ ریچارد قبرس را از بیزانسیها گرفت. در قرنهای بعد قبرس به عنوان پایگاه صلیبیون استفاده شد و تا سال ۱۵۷۱ در کنترل مسیحیان ماند. پس از محاصره ای طولانی ریچارد عکا را از مسلمانان گرفت و تمامی مسلمانان پادگان را به اسارت گرفت. بعدها او تمامی این مسلمانان پس از مذاکرات ناموفق از دم تیغ گذراند. سپاه صلیبی به سمت جنوب در امتداد ساحل مدیترانه پیش رفت. آنها مسلمانان را در نزدیکی ارصف شکست دادند، شهر بندری یافا را گرفتند و مشرف به بیت المقدس شدند. پس از این جنگ بسیاری از صلیبیون به اروپا بازگشتند و ریچارد به این نتیجه رسید که درصورت تصرف بیت المقدس قادر به دفاع از آن نخواهد بود. بنابراین او برای فتح شهر اقدام نکرد و در سال بعد معاهده صلحی با صلاح الدین امضا کرد.

براساس صلحنامه بین ریچارد و صلاح الدین بیت المقدس تحت کنترل مسلمانان باقی ماند اما زائران غیرمسلح مسیحی اجازه یافتند تا شهر را زیارت کنند. بیت المقدس و پادشاهی همجوار (به جز چند شهر ساحلی) همچنان تحت قانون اسلامی اداره میشدند. ریچارد شیردل در راه بازگشت به انگلستان به وسیله دوک لئوپلد، فرمانروای اتریش، دستگیر و زندانی میشود. لئوپلد در ازای آزادی او باج هنگفتی طلب میکند.

جنگ صلیبی چهارم (۱۲۰۲ تا ۱۲۰۴)

امپراطوری لاتین و تقسیم بیزانس پس از جنگ صلیبی چهارم در سال ۱۲۰۴

پس از موفقیتهای اندک در جنگ صلیبی سوم، اشتیاق اندکی در اروپاییان برای یک جنگ دیگر باقی مانده بود. در سال ۱۲۰۲ جنگ صلیبی چهارم به درخواست پاپ اینوسنت سوم با انگیزه حمله به سرزمینهای مقدس از راه مصر آغازشد. صلیبیون برای تامین کشتیهای مورد نیاز با انریکو داندولو حاکم جمهوری ونیز قرارداد بستند. داندولو کشتیها را فراهم کرد اما صلیبیون قادر به پرداخت هزینه ها نبودند. لذا داندولو از آنها خواست که در عوض بدهیشان با حمله به شهر بندری زادار آن را تحت اطاعت جمهوری ونیز درآورند.

پس از حمله به زادار و غارت آن صلیبیون دوباره متوجه شدند که از عهده بازپرداخت اجاره کشتیهای داندلو برنمی آیند. به همین دلیل رهبران صلیبی تصمیم گرفتند تا به قسطنطنیه بروند و شاهزاده ای تبعیدی که به آنها وعده کمک داده بود را دوباره برتخت بنشانند. پس از یکسری سوتفاهمها و بروز خشونتها، صلیبیون شهر را در سال ۱۲۰۴ تسخیر کردند و دولتی به نام امپراتوری لاتین به همراه چند دولت صلیبی دیگر بوجود آوردند. صلیبیون قسطنطنیه را غارت کردند و اهالی شهر را از دم تیغ شمشیرها گذراندند. معمولا این وقایع آخرین نقطه جدایی بزرگ بین کلیسای ارتدکس شرقی و کلیسای کاتولیک به شمار می آیند.

جنگ صلیبی پنجم (۱۲۱۷ تا ۱۲۲۱)

با گردهماییها، دعاها و موعظه ها کلیسا تلاش کرد تا جنگ صلیبی دیگری راه بیاندازد. در سال ۱۲۱۵، چهارمین شورای قصر لاتران طرحی برای بازپسگیری سرزمینهای مقدس ریخت. در مرحله اول سپاهی از اتریش و مجارستان به نیروهای پادشاهی بیت المقدس و شاهزادگی انطاکیه پیوستند تا به بیت المقدس حمله کنند. در مرحله دوم در سال ۱۲۱۹ صلیبیون با پیروزی بزرگی دمیاط در مصر را تسخیر کردند ولی در پی اصرار نماینده پاپ در حمله ای بی پروا به قاهره در ژوئیه ۱۲۲۱ شکست خوردند و به خاطر کمبود آذوقه و مهمات صلیبیون مجبور به عقب نشینی شدند. در شبیخونی به رهبری کامیل پادشاه ایوبی مصر، بسیاری از صلیبیون کشته شدند و مابقی مجبور به تسلیم شدند و کامیل درخواست صلح هشت ساله آنان را پذیرفت.

جنگ صلیبی ششم (۱۲۲۸ تا ۱۲۲۹)

امپراتور مقدس روم فردریک دوم بارها قول به آغاز یک جنگ صلیبی داد ولی به قولش عمل نکرد که باعث تکفیرش از سوی پاپ گرگوری نهم به سال ۱۲۲۸ شد. با اینحال او از بندر بریندیسی حرکت کرد و به عکا رسید. اگرچه جنگی رخ نداد اما او با کامیل عهدنامه صلحی امضا کرد که به موجب آن مسیحیان بر اکثر بیت المقدس و نواری از منطقه بین بیت المقدس و عکا حکومت میکردند و مسلمانان همچنان قبةالصخره و مسجدالاقصی را در اختیار داشتند. بنابراین او موفقیت غیرمنتظرهای را بدست آورد. در سال ۱۲۲۵ او با وارث پادشاهی بیت المقدس ازدواج کرد و پس از مرگ وارث در سال ۱۲۲۸ به پادشاهی بیتالمقدس رسید. صلح ده سال به طول انجامید در حالیکه بسیاری از مسلمانان از اینکه کامیل از حکومت بیت المقدس دست کشیده بود ناخشنود بودند. در سال ۱۲۴۴ طی فتح بیت المقدس مسلمانان دوباره حکومت بیت المقدس را دردست گرفتند.

جنگ صلیبی هفتم (۱۲۴۸ تا ۱۲۵۴)

در سال ۱۲۴۴ خوارزمشاهیان با همدستی مملوکها بیت المقدس را تصرف کردند. اروپاییان که بارها دست به دست شدن بیت المقدس بین مسیحیان و مسلمانان را تجربه کرده بودند دیگر به فراخوانهای پاپ برای بازپسگیری بیت المقدس بی اعتنا شده بودند. سرانجام لویی نهم حاضر به جنگ صلیبی شد. صلیبیون در سال ۱۲۴۴ در غزه با قوای خوارزمشاهیان به رهبری ظاهر بیبرس روبرو شدند و طی ۴۸ ساعت کاملا منهدم شدند. بسیاری از مورخان این جنگ را ناقوس مرگ پادشاهی آتنمرز، یکی از دولتهای صلیبی، میدانند.

لویی نهم جنگ صلیبی دیگری را بر علیه مصریان در سالهای ۱۲۴۸ تا ۱۲۵۴ تدارک دید. صلیبیون در این جنگ شکست قاطعی خوردند و لویی اسیر شد. عربها خون بهای هنگفتی بابت آزادی لویی دریافت کرده و او را آزاد کردند.

جنگ صلیبی هشتم (۱۲۷۰)

در سال ۱۲۷۰ لویی نهم با نادیده گرفتن توصیه مشاورانش دوباره به عربها در تونس و شمال آفریقا حمله کرد. او گرمترین فصل سال را انتخاب کرد و درنتیجه سپاهش به خاطر بیماریهای مختلف هلاک شدند. لویی خودش هم مرد و تلاشش برای بازپس گیری سرزمینهای مقدس ناکام ماند.

جنگ صلیبی نهم (۱۲۷۱ تا ۱۲۷۲)

مغولان در نبرد سرنوشت ساز عین جالوت از مصریان به سختی شکست خوردند.

در سال ۱۲۷۱ ادوارد اول انگلستان پس از همراهی با لویی نهم در جنگ صلیبی هشتم جنگ صلیبی دیگری را بر علیه بایبرس آغاز کرد. لویی که در تونس مرد و با شکست صلیبیون در جنگ نهم جنگهای صلیبی در خاورمیانه پایان یافتند. در شماره گذاری جنگهای صلیبی گاهی جنگ صلیبی نهم را بخشی از جنگ صلیبی هشتم به شمار می آورند.

در سالهای پایانی صلیبیون که با خطر مملوکهای مصری مواجه بودند امید به اتحاد با مغولها بسته بودند. ایلخانان مغول تصور میشد که به مسیحیت نزدیکتر هستند و شاهزادگان فرانکی در چند مورد توانسته بودند مغولها را برای حمله به چندین ناحیه در خاورمیانه تحـریـ*ک و سازماندهی کنند.[ اگرچه مغولها تا دمشق تازشهای موفقیت آمیزی داشتند، آنها نتوانستند به طرز موثری با صلیبیان در حمله به سرزمینهای مقدس هماهنگ شوند و در جنگها از مصریان شکست خوردند. بزرگترین شکست مغولان در جنگ تعیین کننده عین جالوت به سال ۱۲۶۰ بود. سرانجام مملوکها به رهبری بایبرس تصمیم خود برای پاکسازی شام از فرانکها را به تدریج عملی کردند. با سقوط انطاکیه (۱۲۶۸)، طرابلس (۱۲۸۹)، و عکا (۱۲۹۱) مسیحیانی که قادر به فرار نبودند کشته شدند یا به بردگی درآمدند و به این ترتیب آخرین آثار مسیحیت از شام ناپدید شد.