جنگ هفت ساله بخش دیگری از منازعات دولتهای اروپایی در قرن ۱۸ میلادی به شمار می رود. این جنگ در ادامه سیاستهای حل نشده جنگ جانشینی اتریش از سال ۱۷۵۶ تا ۱۷۶۳ در اکثریت نقاط اروپا فراگیر شد.
جنگ هفت ساله در دو جبهه مجزا رخ داد : نخست ، در مستعمرات بریتانیا در آمریکای شمالی و هندوستان، که این کشور درگیر جنگ با فرانسه و اسپانیا بود.
جبهه دوم در اروپای مرکزی که فردریک کبیر – شاه پروس – با رقبای خود (روسیه ، اتریش ، فرانسه و سوئد) می جنگید.
دو جبهه فرعی نیز جریان داشت : نیروهای بریتانیایی در شمال آلمان برای دفاع از دوکنشین هانوور – که جزئی از املاک شاه انگلستان بود- با فرانسویان درگیر بودند.
در شبه جزیره ایبری نیز اسپانیا در ۱۷۶۲ به پرتغال – متحد بریتانیا – حمله برد اما این یورش با مقاومت شدید پرتغالیها به شکست انجامید.
قدرت دریایی بریتانیا
جنگ در دریا به نفع بریتانیا خاتمه یافت. از این زمان بود که سلطه دریایی بریتانیا بر آبهای جهان تکمیل شد و آنها توانستند این سلطه را تا بعد از جنگ جهانی دوم ادامه دهند. بریتانیا پس از پیروزی بر فرانسویان و اسپانیاییها موفق شد مستعمرات فراوانی تاسیس کند از جمله کبک (سال ۱۷۵۹) و مونترآل (۱۷۶۰) در آمریکای شمالی ، گوآدلوپ (۱۷۵۹) و هاوانا (۱۷۶۲) در دریای کارائیب ، مانیل در فیلیپین و مراکز تجاری فرانسه در غرب آفریقا.
آغاز جنگ
جنگ در ۱۷۵۶ آغاز شد ؛ زمانی که ، فردریک کبیر نیروهای پروس را وارد ایالت ساکسونی – متحد اتریش – کرد. او اعلام کرد که برای جلوگیری از حمله روسیه و اتریش ، در حمله پیش دستی کرده است. این یورش موفقیتآمیز بود اما منجر به تشکیل اتحادی علیه پروس گردید. کشورهای فرانسه ، اتریش و روسیه علیه پروس با هم متحد شدند. فردریک در ادامه به بوهم حمله کرد اما مقاومت سرسختانه اتریشیها او را وادار به عقب نشینی کرد.
نقشه جنگ هفت ساله در اروپا
اگرچه پروس از این جنگ به سلامت عبور کرد اما تلفات و خسارات جبرانناپذیری متحمل شد. فردریک در جریان این جنگ ، تعداد بزرگی از سربازان توانمند خود را از دست داد.
اوج درگیریها
در ۱۷۵۷ روسها به پروس شرقی حمله کردند اما فردریک موفق شد فرانسوی ها را در نبرد رزباخ (۵ نوامبر) و اتریشیها را در نبرد لوتن (۵ دسامبر) شکست دهد.
نبرد رزباخ
در ۱۷۵۸ روسها توانستند پروس شرقی را اشغال کنند اما فردریک در نبرد خونین زورندورف (در ۲۶ اوت) آنها را مغلوب کرد و مانع از رسیدن قوای روسیه به براندنبورگ گردید. در این نبرد خونین ، فردریک یک سوم سربازانش را از دست داد و ۱۸ هزار نیروی روس نیز کشته شدند.
روسها در اوت سال بعد توانستند پروس را شکست دهند. در این نبرد حدود دو سوم نفرات ارتش پروس کشته شدند. با این حال ، روسها نتوانستند پیشروی خود را با اتریش هماهنگ کرده و از آن بهره ببرند. در غیر این صورت ، امکان تسخیر برلین و پیروزی آنها بر پروس قطعی بود.
پایان جنگ
شانس به فردریک رو کرد. در ۱۷۶۲ ملکه روسیه درگذشت و پسر او – پتر سوم که علاقه زیادی به پروس داشت – از جنگ کناره گرفت. اتریش که اینک متحد نیرومندی را از دست داده بود ، سرزمینهای متصرفی را تخلیه کرد و در فوریه ۱۷۶۳ موافقت کرد که با پروس صلح کند. اتریشیها پذیرفتند که مرزها را به قبل از جنگ بازگردانند.
پتر سوم
جنگ در مستعمرات با پیروزی قطعی بریتانیا بر فرانسه خاتمه یافت. فرانسویان تمامی قلمرو خود در هندوستان را به انگلستان واگذار کردند و به جز لوئیزیانا ، بقیه مستعمراتشان در آمریکای شمالی را تحویل بریتانیا دادند.
شکست سنگین فرانسه از بریتانیا ، غرور ملت فرانسه را جریحه دار کرد و عاملی شد برای افزایش نارضایتی از سلطنت حاکم بر فرانسه. این جنگ هزینههای مالی گزافی بر دوش فرانسویان گذاشت و باعث شد که راه برای وقوع انقلاب فرانسه هموار گردد.
جنگ هفت ساله در دو جبهه مجزا رخ داد : نخست ، در مستعمرات بریتانیا در آمریکای شمالی و هندوستان، که این کشور درگیر جنگ با فرانسه و اسپانیا بود.
جبهه دوم در اروپای مرکزی که فردریک کبیر – شاه پروس – با رقبای خود (روسیه ، اتریش ، فرانسه و سوئد) می جنگید.
دو جبهه فرعی نیز جریان داشت : نیروهای بریتانیایی در شمال آلمان برای دفاع از دوکنشین هانوور – که جزئی از املاک شاه انگلستان بود- با فرانسویان درگیر بودند.
در شبه جزیره ایبری نیز اسپانیا در ۱۷۶۲ به پرتغال – متحد بریتانیا – حمله برد اما این یورش با مقاومت شدید پرتغالیها به شکست انجامید.
قدرت دریایی بریتانیا
جنگ در دریا به نفع بریتانیا خاتمه یافت. از این زمان بود که سلطه دریایی بریتانیا بر آبهای جهان تکمیل شد و آنها توانستند این سلطه را تا بعد از جنگ جهانی دوم ادامه دهند. بریتانیا پس از پیروزی بر فرانسویان و اسپانیاییها موفق شد مستعمرات فراوانی تاسیس کند از جمله کبک (سال ۱۷۵۹) و مونترآل (۱۷۶۰) در آمریکای شمالی ، گوآدلوپ (۱۷۵۹) و هاوانا (۱۷۶۲) در دریای کارائیب ، مانیل در فیلیپین و مراکز تجاری فرانسه در غرب آفریقا.
آغاز جنگ
جنگ در ۱۷۵۶ آغاز شد ؛ زمانی که ، فردریک کبیر نیروهای پروس را وارد ایالت ساکسونی – متحد اتریش – کرد. او اعلام کرد که برای جلوگیری از حمله روسیه و اتریش ، در حمله پیش دستی کرده است. این یورش موفقیتآمیز بود اما منجر به تشکیل اتحادی علیه پروس گردید. کشورهای فرانسه ، اتریش و روسیه علیه پروس با هم متحد شدند. فردریک در ادامه به بوهم حمله کرد اما مقاومت سرسختانه اتریشیها او را وادار به عقب نشینی کرد.
نقشه جنگ هفت ساله در اروپا
اگرچه پروس از این جنگ به سلامت عبور کرد اما تلفات و خسارات جبرانناپذیری متحمل شد. فردریک در جریان این جنگ ، تعداد بزرگی از سربازان توانمند خود را از دست داد.
اوج درگیریها
در ۱۷۵۷ روسها به پروس شرقی حمله کردند اما فردریک موفق شد فرانسوی ها را در نبرد رزباخ (۵ نوامبر) و اتریشیها را در نبرد لوتن (۵ دسامبر) شکست دهد.
نبرد رزباخ
در ۱۷۵۸ روسها توانستند پروس شرقی را اشغال کنند اما فردریک در نبرد خونین زورندورف (در ۲۶ اوت) آنها را مغلوب کرد و مانع از رسیدن قوای روسیه به براندنبورگ گردید. در این نبرد خونین ، فردریک یک سوم سربازانش را از دست داد و ۱۸ هزار نیروی روس نیز کشته شدند.
روسها در اوت سال بعد توانستند پروس را شکست دهند. در این نبرد حدود دو سوم نفرات ارتش پروس کشته شدند. با این حال ، روسها نتوانستند پیشروی خود را با اتریش هماهنگ کرده و از آن بهره ببرند. در غیر این صورت ، امکان تسخیر برلین و پیروزی آنها بر پروس قطعی بود.
پایان جنگ
شانس به فردریک رو کرد. در ۱۷۶۲ ملکه روسیه درگذشت و پسر او – پتر سوم که علاقه زیادی به پروس داشت – از جنگ کناره گرفت. اتریش که اینک متحد نیرومندی را از دست داده بود ، سرزمینهای متصرفی را تخلیه کرد و در فوریه ۱۷۶۳ موافقت کرد که با پروس صلح کند. اتریشیها پذیرفتند که مرزها را به قبل از جنگ بازگردانند.
پتر سوم
جنگ در مستعمرات با پیروزی قطعی بریتانیا بر فرانسه خاتمه یافت. فرانسویان تمامی قلمرو خود در هندوستان را به انگلستان واگذار کردند و به جز لوئیزیانا ، بقیه مستعمراتشان در آمریکای شمالی را تحویل بریتانیا دادند.
شکست سنگین فرانسه از بریتانیا ، غرور ملت فرانسه را جریحه دار کرد و عاملی شد برای افزایش نارضایتی از سلطنت حاکم بر فرانسه. این جنگ هزینههای مالی گزافی بر دوش فرانسویان گذاشت و باعث شد که راه برای وقوع انقلاب فرانسه هموار گردد.