زنجان ملیله کاری زنجان

[مهربانوی ایرانی]

جمعه, 31 خرداد,1398

ملیله کاری زنجان


ملیله‌کاری شاخه‌ای از هنر فلزکاری است که با مفتول‌های نازک نقره انجام می‌پذیرد. ملیله کاری زنجان یکی از صنایع دستی اصلی زنجان است. در این شهر کالاهای نقره مانند سینی، قندان، گیره استکان، گل‌سـ*ـینه و… با روش ملیله‌کاری ساخته می‌شود.
نقره به کار رفته در این هنر عیار ۱۰۰ دارد. شمش‌های نقره را با چکش یا دستگاه نورد به شکل مفتول‌های چهارپهلو باریک می‌کنند و ابتدا نقش‌های کوچک را می‌سازند سپس آنها را در کنار هم در یک قالب قرار داده و با نقره‌ای با عیار پایین‌تر لحیم می‌کنند.
نقش‌های معمول ملیله‌کاری، بته جقه، ریزه جقه، برگ فرنگ، برگ، غنچه، پیچ، جفت پیچ، پیچک، سه چشمه و… نام دارند.

از دو طریق می‌توان به قدمت این هنر ارزنده در زنجان پی برد:

نوشته‌ها و سفرنامه‌های سیاحانی که به این منطقه سفر کرده و از هنر زیبای ملیله کاری در این منطقه یاد کرده‌اند.

آثار باقی‌مانده ملیله بسیاراندک بوده و اکثرا متعلق به دو سده اخیر می‌باشد. در کتب تاریخی‌ که اشاراتی درباره زنجان دارند، از میان صنایع شهر زنجان، از صنعت فلزکاری آن سخن گفته‌اند از آنجا که ملیله‌کاری نیز یکی از شاخه‌های فلزکاری است، می‌توان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه جستجو کرد. شاید بتوان گفت، با توجه به رونق منطقه زنجان در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان، فلزکار نیز که از صنایع پیشرفته هر یک از این تمدن‌هاست که در این منطقه وجود داشته است.

سابقه ملیله‌کاری زنجان از قرن سیزدهم هجری، به بعد روشن و مشخص است. ملیله کاری تا قبل از دوره پهلوی، به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده، در زمان حکومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط کشور نیز هنری مشابه ملیله کاری زنجان در مناطق مذکور، رواج یافت. سرویس‌های چای‌خوری و شربت‌خوری، جعبه جواهرات و دسته چاقو، عمده‌ترین محصولات تولیدی تا زمان معاصر بوده‌اند. هنرمندان زنجانی در سال‌های بعد ، به تدریج بر انواع این دست ساخته‌های های زیبا افزودند، شاید بتوان رونق این هنر صنعت را در زنجان، دوران سلجوقی دانست و همچنین بر اساس آثار باقی‌مانده از دوره صفوی، این دوره را اوج شکوفایی این هنر، ملیله‌کاری، یکی از رشته‌های اصیل، بومی و اولویت‌دار صنایع دستی استان زنجان می‌باشد، که با به کارگیری مفتول‌ها و نوارهای ظریف شده نقره و با استفاده از انواع طرح‌های سنتی ساخته می‌شود.

منبع:پورتال زنجان​