زنجان هنر مسگری زنجان

[مهربانوی ایرانی]

چهارشنبه, 22 خرداد,1398

هنر مسگری زنجان


در بازار بزرگ زنجان بازارچه مسگرها وجود دارد که صدای چکش کاری همچنان در آن به گوش می رسدو علاوه برآن مجموعه‌های عظیم مسگری هم ایجاد شده است.

قدمت استفاده از مس بر اساس مدارک و شواهد باستان شناسی به 9 هزار و 500 (ق. م) می رسد و تا قبل از هزاره پنجم ق.م (کشف ذوب مس) به صورت خالص بکار می رفت و از شیوه چکش کاری سرد برای شکل دادن به آن استفاده می شد .

صنعت دستی مس در زنجان به بیش از هزار سال قبل و دوره ساسانیان در زنجان باز می‌گردد و احتمالا مهمترین مقطع رشد صنایع مس زنجان در دوره سلجوقیان بود که صنعتگران زنجانی برای این اقوام تازه استقرار یافته ترک آفتابه لگن‌های مسی با نقش حیوانات اساطیری می‌ساختند.

در دوره ایلخانان با ورود تعدادی هنرمند چینی توسط هولاکوخان به زنجان، صنعت مس زنجان تکامل بیشتری یافت و آفتابه لگن های مسی برجسته و منقش این شهر با نقش های برجسته از گل و گیاه و با لگن های کنگره دار مزین شده و برای صدور به بلاد چین و کناره های مدیترانه آن روز مهیا شد، اما متاسفانه از این نوع آفتابه لگن های عتیقه که یادگار تکامل صنایع دستی زنجان در ادوار هزاره و پیش از هزاره اول بود، چیزی باقی نمانده و بیشتر آنها رهسپار کوره های ذوب مس شده است.

با ممنوعیت استفاده از طلا و نقره برای ساخت ظروف در دوره اسلامی، روند استفاده از فلزاتی چون مس به دلیل اینکه مس فلزی چکش خوار، شکل پذیر با قابلیت تورق و مفتول شدن و اجرای تزئینات مختلفی چون مشبک کاری، قلمزنی، حکاکی، فلزکوبی، ترصیع و کنده کاری است، رواج یافت.

انواع ظرف مسی مثل تیان، تشت، حنا خوری، لگن و تاس حمام، روشل، تونگ و پارچ مسی و آفتابه و مخزن سقا خانه مسی بود و ظروف آشپزخانه مثل دیگ‌های بزرگ و کوچک، تیانچه، بادیه، دیزی مسی، آبکش مسی، قابلمه و تابه مسی و ظروف دیگر مسی برای سر سفره و مهمانی مانند بشقاب هشت گوش و گرد و کاسه و پیاله و دوری و کفگیر و ملاقه قاشق مسی و لیوان مسی و پارچ مسی و آفتابه لگن مسی برای شستشوی دست بعد از جمع آوری غذا از سر سفره و نیز مجمه مسی، سینی بادامی گرد و فراشی و مجمه، چای دان، زیر استکان، منقل مسی، پاطیل و انواع سطل‌ها و زیر سیگار مسی و غیره بوده است.

ظروف مسی درزمان حاضر با استفاده از ورق مس و روش چکش کاری گرم و سرد ساخته می شود که فرم دهی ورق مس به روش چکش کاری ، دندانه دار کردن لبه هایی که به هم متصل می شوند، باز کردن دندانه ها به روی هم ، چفت کردن و چکش کاری آنها، اضافه کردن بار "تنه کار و برنج" و گرم کردن و چکش کاری مجدد آن مهمترین مراحل کار مسگری است .

منبع:پورتال زنجان​