~●Monster●~
کاربر نگاه دانلود
نازک کاری
شهر سنندج، مرکز تولید صنایع چوبی مانند نازک‌کاری، معرق و منبت‌کاری است و مردمان آن از حدود ۱۰۰سال پیش به خلق آثار هنری در این زمینه اشتغال دارند.
در حال حاضر انواع تولیدات نازک‌کاری و کارگاه‌های صنایع چوبی و سنتی به دو گروه عمده تقسیم میشوند:
تولیدات صرفاً تزیینی و تولیدات کاربردی.
نازک کاری چوب
ساخت فرآورده های چوبی و نازک کاری در سنندج سابقه طولانی دارد و محصولات چوبی این شهر از قدیم الایام خواستاران فراوانی داشته، به ویژه تخته شطرنج های سنندج از مرغوبیت خاصی برخوردار است و در کارگاه های نازک کاری علاوه بر تهیه تخته شطرنج محصولهای دیگری از قبیل قوطی سیگار و شیرینی خوری و کیف زنانه و جعبه و لوازم آرایش و سینی و بشقاب و غیره تولید می شود.
امروز کارگاه های خراطی کردستان بیشتر به تهیه قلیان، پیپ، چپق، عصا، چوب دستی و چوب سیگاری می پردازند.
گیوه کشی
گیوه یا «کلاش» پای‌افزاری راحت، مقاوم و ارزان است که در جوامع کوچ‌نشین، روستایی و شهرنشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. سادگی ابزار کار و در دسترس بودن مواد اولیه برای تولید آن و همچنین وجود نیروی کار در دسترس، موجب رواج پیشه گیوه‌کشی در کردستان به ویژه در ناحیه اورامانات شده است. مراکز عمده تولید گیوه در کردستان، آبادی اورامانات و هجیج است و در قصبه نودشه، گیوه‌کشی از مشاغل عمده مردمان محسوب می‌شود.
کاشی کاری
صنعت کاشی کاری نیز در کردستان رونق بسیاری دارد و این صنعت از قرن سیزدهم هجری قمری به بعد رو به پیشرفت گذاشت و داخل مسجد “دارالاحسان” و مسجد “دارالامان” و خانه های قدیمی سنندج از کاشی های معرق پوشیده است و هنر ساختن کاشیهای معرق در زمان ” امان الله خان اول اردلان ” اوج گرفت و صنعت کاشی سازی در این زمان رو به تکامل گذاشت.
منبت کاری
منبت کاری چوب در کردستان از قدیم رواج داشته و درهای چوبی در کردستان و برخی از روستاهای آن که به جای مانده متعلق به دوران صفوی بوده که دارای کنده کاریهای دقیق و به صورت گل و کتیبه های گوناگون است.
منبت کاریهایی که بر در امامزاده ها و مشایخ انجام شده بسیار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه می دهند و منبت کاری رواج کامل دارد.
اکنون در سنندج معروفترین و زبردست ترین منبت کاران در کارگاه های خود همراه با سبکهای جدید، که در آن ابداع و ابتکار خود را محفوظ داشته اند، مشغول به کارند.
قواره بری
از دیگر تزیینات کاربردی در بناهای قدیمی سنندج، پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی است. جریان رنگ و نور در لابه‌لای گره‌ها و چفت و بست پیچان نوارهای چوبی، فضایی رویایی و خیال‌انگیز در اتاق‌های این ساختمان‌ها به وجود می‌آورد. قدمت اروسی‌سازی در سنندج تقریباً به ۳۵۰ سال پیش می‌رسد و نمونه‌های موجود بر مهارت کم‌نظیر استادکاران سنندجی در این هنر، مهر تأیید می‌گذارد.
مسگری : مسگری که یکی از شعبات فلزکاری است بنابرحدس باستان شناسان در حدود سه تا پنج هزار سال سابقه دارد . در واقع می توان گفت که اولین اشیای فلزی ساخته شده به دست بشر مصنوعات مسی چکش کاری شده و کوچکی بوده که به نیمه اول هزاره چهارم پیش از تاریخ تعلق دارد . در آخرین قرون دوران نوسنگی ، انسانی که موفق به تهیه ابزار مورد نیاز خود از سنگ شده بود ، حسب اتفاق به عنصری برخورد که نه تنها هنگام ضربه خوردن نمی شکست بلکه قابلیت ذوب ، چکش خواری و تغییر فرم را نیز داشت .
قالیبافی : کرمان از مراکز مهم قالیبافی ایران به شمار می آید . این شهر در آغاز قرن بیستم میلادی یکی از معروفترین مراکز قالیبافی جهان به شمار می آمده است ، چنان که در آستانه جنگ جهانی اول تعداد دارهای قالی در این استان به بیش از پنج هزار می رسید . طرح و رنگ در قالی کرمان اهمیت بسیار دارد ، طرحهای معروف قالی کرمان عبارت است از : شاه عباسی ، افشان ، ترنجی ، خوشه ، برگ فرنگی ، درختی ، شکارگاه و قاب قرآنی .
شال بافی : شال بافی یکی از رشته های قدیمی و اصیل صنایع دستی در “هوتک” کرمان است . معمولاً خانگی است و کارگاه در خانه قرار دارد .
عریض دوزی : عریض پارچه دستباف پشمی و نسبتاً ضخیم است که برروی آن زنان پته دوز ، پته دوزی انجام می دهند . در گذشته از عریض استفاده های دیگری نظیر کت و پالتو می شد ولی امروزه مصرف عریض بسیار کم شده و حتی در پته دوزی نیز محدود شده است .
حصیر بافی : روش کار بدین ترتیب است که پس از جدا کردن شاخه های درخت مورد نظر و خشک کردن آنها به وسیله اصل اولیه بافت یعنی درگیر شدن تار و پود.
گلیم بافی : تولید گلیم در جوامع عشایری و روستایی تقریباً حالت حرفه ای غیر دایم و فصلی دارد و بافندگان آنکه اکثر زنان و دختران خانه دار هستند . تولید گلیم لااقل ۷۰۰۰ سال دارد .
ترمه بافی : از دیگر صنایع دستی رایج در استان کرمان ، باید از ترمه بافی ذکر نام کرد که البته تولید آن حد ناچیزی بوده و تنها به چند صنعتگر هنرمند محدود می شود .
قلم‌زنی : قلم‌زنی نیز هنری است که در آن توسط نوک ظریف قلم فولاد و ضربات ماهرانه چکش‌های سبک بر روی سطح فلز نقش‌آفرینی می‌شود . به گفته اساتید این رشته هنر قلم‌زنی در ابتدا مخصوص کرمان بود و به صورت خطوط ساده و یا خطوط موج دار دور ظرف گرد مانند بشقاب و کاسه به کار می‌رفت اما این هنر بعد از وارد شدن به اصفهان که طرحهای متنوع را رونق بخشیدند ، به اوج خود رسید.
معرق چوب : “معرق چوب”: معرق در لغت به هر چیز رگه‌دار گفته می‌شود . این هنر ابتدا برای تزیین سطح میز ، بوفه ، درها و تکیه‌گاه صندلی به کار می‌رفت اما امروزه در تابلوها و موارد بسیار دیگری کاربرد زینتی دارد .
چاقوسازی : “چاقوسازی” هنر چاقوسازی به طریقه نسل به نسل از پدران به فرزندان به میراث مانده و همچنان در این شهر و با همان کیفیت گذشته رونق دارد . چاقو انواع مختلفی دارد از جمله شکاری ، قلمه‌زنی ، تزیینی و دسته شاخی که نامگذاری این چاقوها بر اساس تیغه و نوع استفاده آنها می‌باشد .
جاجیم‌بافی:جاجیم‌بافی از دیرباز در بین خانواده‌های روستایی و عشایر استان کرمانشاه رواج داشته است. جاجیم به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در برخی از خانواده‌های روستایی، جاجیم را به عنوان چشم روشنی و جهیزیه به نوعروسان هدیه می‌دهند و آن را به عنوان یادگاری ارزنده، سال‌ها در نزد خود نگه می‌دارند.مواد اولیه جاجیم، پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و سپس به هم متصل و دوخته می‌شود. در مناطق اورامان و ثلاث، زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم نظیر است.
گلیم‌بافی:گلیم‌بافی از صنایع دستی خانگی است و در بیشتر نقاط استان کرمانشاه رواج دارد. از جمله معروفترین مناطق گلیم‌بافی در این استان شهرستان هرسین است و گلیم‌های آن از شهرتی خاص برخوردار است. وجود مراتع مساعد جهت پرورش دام که تأمین کننده الیاف لازم برای بافت گلیم است، خود دلیلی بر رواج گلیم‌بافی در این منطقه است.نقشهای چشمه نظامی و نقوش ترکیبی درخت و لانه گنجشک و نیز نقشهای مرغابی، مار، عروسک، قیچی، خطوط افقی و عمودی، نقش قرقره راه راه، پنجه گربه، قاچ خربزه، گل مشرفی، گل ترمه و سوزنی از جمله نقوشی هستند که در گلیم‌های این استان به ویژه در منطقه هرسین دیده میشوند. همچنین در بافت زمینه گلیم‌های هرسین، نشانه‌های بسیاری از آمیـ*ـزش تمدن و فرهنگ‌های مختلف به چشم می‌خورد.
موج‌بافی:موج ـ یا در اصطلاح محلی رختخواب‌پیچ و مفرش ـ از پشم خالص بافته می‌شود و تولید آن بیشتر به منظور رفع نیازهای شخصی و یا سفارش دهندگان آشنا است. موج‌بافی یکی از هنرهای خانگی است و در منطقه اورامانات رواج دارد. موج‌های رنگین کمان در مناطق اورامانات و جوانرود از شهرتی خاص برخوردار است. در جوانرود این صنعت شکل کارگاهی دارد. در کارگاه‌های این منطقه، جولاها در پشت دستگاه‌ها به کار موج بافی مشغولند. امروزه نیز از موج به عنوان پتو یا روانداز و یا رویه کرسی، زیرانداز ، پرده و حتی به جای بقچه‌های بزرگ استفاده می‌کنند. مهمترین طرحهای موج عبارت است از کشکولی، چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، برمالی و شطرنجی.
گیوه‌کشی:گیوه را در اصطلاح محلی کلاش می‌گویند. در مناطق کوهستانی و گذرهای صعب‌العبور و سنگلاخی استان کرمانشاه، استفاده از گیوه به عنوان پاپوشی نرم، سبک، راحت و مقاوم رواج دارد. مراکز ساخت گیوه در این استان شهرهای پاوه، هرسین و کرمانشاه است.گیوه از دو قسمت کفی و رویی تشکیل می‌شود. کفی معمولاً از لاستیک و چرم و رویی آن از نخ است. تا قبل از پیدایش صنعت لاستیک‌سازی، گیوه‌کش‌ها زیر کلاش‌ها را از پوست گاومیش تهیه می‌نمودند و رویه آن را از نخ یا ابریشم می‌بافتند و اکثر اعیان از آن استفاده می‌کردند. با پیدایش صنعت لاستیک برای کارگران و کشاورزان از لاستیک در زیر گیوه استفاده می شود.
چیغ‌بافی: چیغ یا چیخ عبارت از حصیری به پهنای تقریبی یک‌صد و پنجاه سانتیمتر است که روی آن نقشهای متفاوتی به وسیله نخ‌های رنگارنگ پشمی ایجاد می‌شود. از چیغ برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می‌شود و گاهی نیز آن را برای تقسیم فضای داخل چادرهای عشایری به کار می‌برند.
شهر سنندج، مرکز تولید صنایع چوبی مانند نازک‌کاری، معرق و منبت‌کاری است و مردمان آن از حدود ۱۰۰سال پیش به خلق آثار هنری در این زمینه اشتغال دارند.
در حال حاضر انواع تولیدات نازک‌کاری و کارگاه‌های صنایع چوبی و سنتی به دو گروه عمده تقسیم میشوند:
تولیدات صرفاً تزیینی و تولیدات کاربردی.
نازک کاری چوب
ساخت فرآورده های چوبی و نازک کاری در سنندج سابقه طولانی دارد و محصولات چوبی این شهر از قدیم الایام خواستاران فراوانی داشته، به ویژه تخته شطرنج های سنندج از مرغوبیت خاصی برخوردار است و در کارگاه های نازک کاری علاوه بر تهیه تخته شطرنج محصولهای دیگری از قبیل قوطی سیگار و شیرینی خوری و کیف زنانه و جعبه و لوازم آرایش و سینی و بشقاب و غیره تولید می شود.
امروز کارگاه های خراطی کردستان بیشتر به تهیه قلیان، پیپ، چپق، عصا، چوب دستی و چوب سیگاری می پردازند.
گیوه کشی
گیوه یا «کلاش» پای‌افزاری راحت، مقاوم و ارزان است که در جوامع کوچ‌نشین، روستایی و شهرنشین مورد استفاده قرار می‌گیرد. سادگی ابزار کار و در دسترس بودن مواد اولیه برای تولید آن و همچنین وجود نیروی کار در دسترس، موجب رواج پیشه گیوه‌کشی در کردستان به ویژه در ناحیه اورامانات شده است. مراکز عمده تولید گیوه در کردستان، آبادی اورامانات و هجیج است و در قصبه نودشه، گیوه‌کشی از مشاغل عمده مردمان محسوب می‌شود.
کاشی کاری
صنعت کاشی کاری نیز در کردستان رونق بسیاری دارد و این صنعت از قرن سیزدهم هجری قمری به بعد رو به پیشرفت گذاشت و داخل مسجد “دارالاحسان” و مسجد “دارالامان” و خانه های قدیمی سنندج از کاشی های معرق پوشیده است و هنر ساختن کاشیهای معرق در زمان ” امان الله خان اول اردلان ” اوج گرفت و صنعت کاشی سازی در این زمان رو به تکامل گذاشت.
منبت کاری
منبت کاری چوب در کردستان از قدیم رواج داشته و درهای چوبی در کردستان و برخی از روستاهای آن که به جای مانده متعلق به دوران صفوی بوده که دارای کنده کاریهای دقیق و به صورت گل و کتیبه های گوناگون است.
منبت کاریهایی که بر در امامزاده ها و مشایخ انجام شده بسیار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه می دهند و منبت کاری رواج کامل دارد.
اکنون در سنندج معروفترین و زبردست ترین منبت کاران در کارگاه های خود همراه با سبکهای جدید، که در آن ابداع و ابتکار خود را محفوظ داشته اند، مشغول به کارند.
قواره بری
از دیگر تزیینات کاربردی در بناهای قدیمی سنندج، پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی است. جریان رنگ و نور در لابه‌لای گره‌ها و چفت و بست پیچان نوارهای چوبی، فضایی رویایی و خیال‌انگیز در اتاق‌های این ساختمان‌ها به وجود می‌آورد. قدمت اروسی‌سازی در سنندج تقریباً به ۳۵۰ سال پیش می‌رسد و نمونه‌های موجود بر مهارت کم‌نظیر استادکاران سنندجی در این هنر، مهر تأیید می‌گذارد.
مسگری : مسگری که یکی از شعبات فلزکاری است بنابرحدس باستان شناسان در حدود سه تا پنج هزار سال سابقه دارد . در واقع می توان گفت که اولین اشیای فلزی ساخته شده به دست بشر مصنوعات مسی چکش کاری شده و کوچکی بوده که به نیمه اول هزاره چهارم پیش از تاریخ تعلق دارد . در آخرین قرون دوران نوسنگی ، انسانی که موفق به تهیه ابزار مورد نیاز خود از سنگ شده بود ، حسب اتفاق به عنصری برخورد که نه تنها هنگام ضربه خوردن نمی شکست بلکه قابلیت ذوب ، چکش خواری و تغییر فرم را نیز داشت .
قالیبافی : کرمان از مراکز مهم قالیبافی ایران به شمار می آید . این شهر در آغاز قرن بیستم میلادی یکی از معروفترین مراکز قالیبافی جهان به شمار می آمده است ، چنان که در آستانه جنگ جهانی اول تعداد دارهای قالی در این استان به بیش از پنج هزار می رسید . طرح و رنگ در قالی کرمان اهمیت بسیار دارد ، طرحهای معروف قالی کرمان عبارت است از : شاه عباسی ، افشان ، ترنجی ، خوشه ، برگ فرنگی ، درختی ، شکارگاه و قاب قرآنی .
شال بافی : شال بافی یکی از رشته های قدیمی و اصیل صنایع دستی در “هوتک” کرمان است . معمولاً خانگی است و کارگاه در خانه قرار دارد .
عریض دوزی : عریض پارچه دستباف پشمی و نسبتاً ضخیم است که برروی آن زنان پته دوز ، پته دوزی انجام می دهند . در گذشته از عریض استفاده های دیگری نظیر کت و پالتو می شد ولی امروزه مصرف عریض بسیار کم شده و حتی در پته دوزی نیز محدود شده است .
حصیر بافی : روش کار بدین ترتیب است که پس از جدا کردن شاخه های درخت مورد نظر و خشک کردن آنها به وسیله اصل اولیه بافت یعنی درگیر شدن تار و پود.
گلیم بافی : تولید گلیم در جوامع عشایری و روستایی تقریباً حالت حرفه ای غیر دایم و فصلی دارد و بافندگان آنکه اکثر زنان و دختران خانه دار هستند . تولید گلیم لااقل ۷۰۰۰ سال دارد .
ترمه بافی : از دیگر صنایع دستی رایج در استان کرمان ، باید از ترمه بافی ذکر نام کرد که البته تولید آن حد ناچیزی بوده و تنها به چند صنعتگر هنرمند محدود می شود .
قلم‌زنی : قلم‌زنی نیز هنری است که در آن توسط نوک ظریف قلم فولاد و ضربات ماهرانه چکش‌های سبک بر روی سطح فلز نقش‌آفرینی می‌شود . به گفته اساتید این رشته هنر قلم‌زنی در ابتدا مخصوص کرمان بود و به صورت خطوط ساده و یا خطوط موج دار دور ظرف گرد مانند بشقاب و کاسه به کار می‌رفت اما این هنر بعد از وارد شدن به اصفهان که طرحهای متنوع را رونق بخشیدند ، به اوج خود رسید.
معرق چوب : “معرق چوب”: معرق در لغت به هر چیز رگه‌دار گفته می‌شود . این هنر ابتدا برای تزیین سطح میز ، بوفه ، درها و تکیه‌گاه صندلی به کار می‌رفت اما امروزه در تابلوها و موارد بسیار دیگری کاربرد زینتی دارد .
چاقوسازی : “چاقوسازی” هنر چاقوسازی به طریقه نسل به نسل از پدران به فرزندان به میراث مانده و همچنان در این شهر و با همان کیفیت گذشته رونق دارد . چاقو انواع مختلفی دارد از جمله شکاری ، قلمه‌زنی ، تزیینی و دسته شاخی که نامگذاری این چاقوها بر اساس تیغه و نوع استفاده آنها می‌باشد .
جاجیم‌بافی:جاجیم‌بافی از دیرباز در بین خانواده‌های روستایی و عشایر استان کرمانشاه رواج داشته است. جاجیم به عنوان بالاپوش گرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی در برخی از خانواده‌های روستایی، جاجیم را به عنوان چشم روشنی و جهیزیه به نوعروسان هدیه می‌دهند و آن را به عنوان یادگاری ارزنده، سال‌ها در نزد خود نگه می‌دارند.مواد اولیه جاجیم، پشم است و بافت آن شبیه گلیم است، با این تفاوت که جاجیم در چهار تخته بافته می‌شود و سپس به هم متصل و دوخته می‌شود. در مناطق اورامان و ثلاث، زنان جاجیم‌هایی را با نقوش متنوع و جنس مرغوب می‌بافند که در نوع خود کم نظیر است.
گلیم‌بافی:گلیم‌بافی از صنایع دستی خانگی است و در بیشتر نقاط استان کرمانشاه رواج دارد. از جمله معروفترین مناطق گلیم‌بافی در این استان شهرستان هرسین است و گلیم‌های آن از شهرتی خاص برخوردار است. وجود مراتع مساعد جهت پرورش دام که تأمین کننده الیاف لازم برای بافت گلیم است، خود دلیلی بر رواج گلیم‌بافی در این منطقه است.نقشهای چشمه نظامی و نقوش ترکیبی درخت و لانه گنجشک و نیز نقشهای مرغابی، مار، عروسک، قیچی، خطوط افقی و عمودی، نقش قرقره راه راه، پنجه گربه، قاچ خربزه، گل مشرفی، گل ترمه و سوزنی از جمله نقوشی هستند که در گلیم‌های این استان به ویژه در منطقه هرسین دیده میشوند. همچنین در بافت زمینه گلیم‌های هرسین، نشانه‌های بسیاری از آمیـ*ـزش تمدن و فرهنگ‌های مختلف به چشم می‌خورد.
موج‌بافی:موج ـ یا در اصطلاح محلی رختخواب‌پیچ و مفرش ـ از پشم خالص بافته می‌شود و تولید آن بیشتر به منظور رفع نیازهای شخصی و یا سفارش دهندگان آشنا است. موج‌بافی یکی از هنرهای خانگی است و در منطقه اورامانات رواج دارد. موج‌های رنگین کمان در مناطق اورامانات و جوانرود از شهرتی خاص برخوردار است. در جوانرود این صنعت شکل کارگاهی دارد. در کارگاه‌های این منطقه، جولاها در پشت دستگاه‌ها به کار موج بافی مشغولند. امروزه نیز از موج به عنوان پتو یا روانداز و یا رویه کرسی، زیرانداز ، پرده و حتی به جای بقچه‌های بزرگ استفاده می‌کنند. مهمترین طرحهای موج عبارت است از کشکولی، چهارخانه، سیاه و سفید، تخت قرمز، برمالی و شطرنجی.
گیوه‌کشی:گیوه را در اصطلاح محلی کلاش می‌گویند. در مناطق کوهستانی و گذرهای صعب‌العبور و سنگلاخی استان کرمانشاه، استفاده از گیوه به عنوان پاپوشی نرم، سبک، راحت و مقاوم رواج دارد. مراکز ساخت گیوه در این استان شهرهای پاوه، هرسین و کرمانشاه است.گیوه از دو قسمت کفی و رویی تشکیل می‌شود. کفی معمولاً از لاستیک و چرم و رویی آن از نخ است. تا قبل از پیدایش صنعت لاستیک‌سازی، گیوه‌کش‌ها زیر کلاش‌ها را از پوست گاومیش تهیه می‌نمودند و رویه آن را از نخ یا ابریشم می‌بافتند و اکثر اعیان از آن استفاده می‌کردند. با پیدایش صنعت لاستیک برای کارگران و کشاورزان از لاستیک در زیر گیوه استفاده می شود.
چیغ‌بافی: چیغ یا چیخ عبارت از حصیری به پهنای تقریبی یک‌صد و پنجاه سانتیمتر است که روی آن نقشهای متفاوتی به وسیله نخ‌های رنگارنگ پشمی ایجاد می‌شود. از چیغ برای حفاظت اطراف سیاه چادرها استفاده می‌شود و گاهی نیز آن را برای تقسیم فضای داخل چادرهای عشایری به کار می‌برند.
آخرین ویرایش توسط مدیر:
