آموزش موسیقی "آموزش كامل نت نويسي و نت خواني"

[Eyna.sh]

" به نام یزدان پاک "





تئوري موسيقي :



موسيقي از دو بخش نظري و عملي تشكيل شده است. دانستن آنچه مي نوازيم يا مي شنويم همان اندازه مهم است كه در هنگام صحبت كردن بايد مفهوم كلمات يا جملات را بدانيم.



يك نوازنده خوب اگر نتواند مطالبي كه مورد استفاده قرار مي دهد را تجزيه و تحليل كند، به يك مجري بدون علم و دانش تبديل مي شود و با كسي كه از لحاظ تئوري موسيقي آگاهي دارد و نوازندگي را خوب مي داند، قابل مقايسه نيست. شعر گفتن بدون دانستن دستور زبان ممكن است ولي در جايي محدود مي گردد. نواختن و آهنگسازي نيز چنين است. پس چه بهتر كه به موازات نواختن ساز، از تئوري موسيقي نيز آگاهي داشته باشيم.



در اين جا به نكاتي اشاره مي كنيم كه در موسيقي ايراني مورد استفاده قرار مي گيرند و پس از آن به تئوري موسيقي به صورت كامل مي پردازيم. الفباي موسيقي از هفت حرف تشكيل شده كه به آنها نت مي گويند. دو، ر، مي ، فا ، سل ، لا ، سي. از توالي اين هفت نت، يك هنگام يا گام بوجود مي آيد. مثل: دو، ر، مي ، فا ، سل ، لا ، سي ، دو.



از يك نت تا نت بعدي فاصله اي وجود دارد كه در قسمت فواصل به آنها مي پردازيم. هر فاصله اي را به فواصلي كوچكتر تقسيم كرده اند و آنها را با علامت هايي نشان مي دهند. مثلا: از دو تا ر را اگر يك بدانيم، آن را به دو قسمت تقسيم مي كنند. دو ا-----ا------ار.



از دو تا ر را پرده و هر كدام از فواصل نصف شده را نيم پرده مي نامند. اگر از نتي نيم پرده كم شود، مثل ر كه نيم پرده به سمت دو ميرود، آن را با علامتي به نام بمل ( b) مي شناسيم، و اگر نيم پرده به آن اضافه شود، مثل دو كه نيم پرده به سمت ر ميرود، آن را با علامت ديز (#) مي شناسيم. در موسيقي ايران، فواصلي نيز وجود دارند كه كمتر از نيم پرده هستند.



اين فواصل از تقسيم شدن يك پرده به تقريبا چهار قسمت تشكيل شده اند. دو اا---الف---ب---پ---اا ر. اگر از يك پرده به اندازه يك چهارم كم كنيم، علامت كرن را براي آن در نظر مي گيريم. مثل: ر كه به سمت حرف « پ» ميرود. و اگر از دو به سمت «الف» برويم، آنگاه از دو تا « الف» با علامت سري شناخته مي شود.



حال به مثالي براي درك فواصل مي پردازيم. دستگاه شور از اين فواصل تشكيل شده: سل، لا كرن، سي بمل، دو، ر كرن، مي بمل، فا، سل. البته در نوشتن صحيح توالي نتهاي شور بايستي نوشت: فا، سل، لا كرن، سي بمل، دو، ر، مي بمل، فا. از نت فا تا سل فاصله اي وجود دارد به نام پرده طنيني كه در آينده در مورد آن صحبت خواهيم كرد. با توضيحات و مثالهايي كه آورده شد، به تشريح اصطلاحات موسيقي ايراني مي پردازيم.

آنچه از موسيقي ايران در دست است، مجموعه اي از نواها يا آهنگهاي گذشتگان است كه به هر يك از آنها گوشه گفته مي شود، كه سابقه اي در حدود دويست سال دارد (با توجه به روايات مختلفي كه وجود دارد)، اين گوشه ها با توجه به فواصلي كه دارند مرتب شده اند كه از مجموعه اين گوشه هاي مرتب شده، دستگاه تشكيل مي شود و از مجموع دستگاه ها رديف بوجود مي آيد.



در هر دستگاه، گوشه ها طوري مرتب شده اند كه فراز و فرودي را مي توان در آنها مشاهده كرد. اين فراز و فرود را با نام هايي مي شناسيم، مثل آغاز هر دستگاه كه با گوشه اي به نام درآمد شروع مي شود. در ادامه به گوشه هايي بر مي خوريم كه در قسمتهاي مياني دستگاه قرار دارند و هر كدام را با نامي مشخص مي شناسيم. مثل مواليان، دلكش، سپهر، ماوراالنهر و... . در هر دستگاه گوشه هايي وجود دارد كه همنام با گوشه هايي در دستگاه هاي ديگرند، مثل: خسرواني، نغمه، زنگوله. با اين توضيحاتي كه داده شد، از مرتب شدن و در كنار هم قرار دادن گوشه هاي مختلف، تعداد هفت دستگاه تشكيل شده كه البته در بعضي از آنها و با توجه به قدمت، نوع فواصل، شخصيت و حالت ها، چند زير مجموعه را مي بينيم كه به آنها آواز مي گويند.



آواز ها در همه دستگاه ها نيامده اند، و فقط در دو دستگاه وجود دارند. در دستگاه هاي شور و همايون. آوازهاي دستگاه شور عبارتند از: بيات ترك يا بيات زند، ابوعطا، دشتي، افشاري و بيات كرد. و آوازهاي دستگاه همايون تشكيل شده اند از: بيات اصفهان و شوشتري. در توضيح بايد گفت كه بعضي ها شوشتري و بيات كرد را از آوازها نميدانند و البته ما در اينجا فقط به روايتهاي مختلف اشاره مي كنيم...

(ادامه دارد...)

 

[Eyna.sh]

ادامه :

در توضيح اين آوازها بايد گفت كه آوازهاي بيات ترك يا بيات زند، ابوعطا، دشتي، افشاري و بيات كرد كه از مشتقات شور بودند از فواصل يكساني همانند شور تشكيل شده اند كه تفاوت آنها در مواردي است كه خواهيم گفت.

در اجراي يك گوشه گاهي يك صدا يا يك نت بيشتر از همه به گوش ميرسد يا تاكيد بيشتري بر روي آن است كه به اين نت، نت شاهد مي گوييم. در پايان هر گوشه نوعي خاتمه يا پايان دادن وجود دارد كه از يك سري جملات تشكيل مي شوند، و در آخر روي يك صدا يا نت مي ايستد، نتي كه گوشه بر روي آن مي ايستد و به پايان مي رسد را نت ايست مي نامند.

متوجه اين نكته مي شويم كه غير از حالت ها و فضاي ايجاد شده توسط دستگاه ها، نت هاي شاهد و ايست نقش بسيار تعيين كننده اي در تميز دادن دستگاهي از دستگاه ديگر دارند. مثلا شاهد دشتي نت « ر» است ولي شاهد بيات ترك نت« سي بمل».

تئوري موسيقي (فواصل) بخش دوم آموزش تئوري موسيقي ايراني را به آموزش فاصله ها در موسيقي اختصاص مي دهيم. البته اين نكته را بايد متذكر شويم كه اين قسمت فقط مربوط به موسيقي ايراني نمي شود و در حالت كلي در همه نوع موسيقي يكسان است. همانطوريكه قبلا گفته شده بود، حروفي كه در زبان موسيقي كاربرد دارند، هفت نت هستند.
اين هفت نت، تفاوتشان در فركانسي است كه توليد مي كنند و از لحاظ زير يا بم بودن طبقه بندي و مرتب مي شوند. پس ميان اين نت ها فواصلي وجود دارد كه باعث تمايز آن ها مي شود. اين فواصل از واحدهايي به نام نيم پرده تشكيل مي شوند. يعني كوچكترين فاصله اي كه ميان دو نت وجود دارد، نيم پرده است. البته اين فاصله در موسيقي بين المللي به اين شكل است و در موسيقي مناطق مختلف دنيا، و در كشورهاي مختلف، كوچكتر از آن هم وجود دارد كه فعلا به آن نمي پردازيم. پس ميان نت ها نيم پرده و يا دو نيم پرده يا يك پرده وجود دارد.

حال به تعريف و همينطور چگونگي وجود فواصل مي پردازيم. با توجه به اسامي نت ها، اين شكل را ترسيم مي كنيم دو- - ر - - مي - فا - - سل - - لا - - سي - دو به فاصله ميان دو نت دو تا ر نگاه كنيد، دو خط ديده مي شود، هر خط نشان دهنده يك نيم پرده است، پس از دو تا ر يك پرده است. بين ر تا مي هم يك پرده وجود دارد. از مي تا فا يك خط، پس از مي تا فا نيم پرده است.

همينطور تا نت دو. از دو تا ر، يك پرده و از دو تا مي دو پرده و... هر كدام از اين فواصل براي خود اسمي دارند. براي نامگذاري آن ها لازم است به اين نكات توجه داشته باشيم. فاصله مورد نظر از چند نت تشكيل شده، و ديگر اينكه اين فاصله چند پرده است. مثلا، از دو تا ر، فاصله، بين دو نت و يك فاصله يك پرده اي است. به فاصله يك پرده اي كه بين دو نت پشت سر هم وجود دارد، فاصله دوم بزرگ مي گويند.

پس ر تا مي هم مي شود، دوم بزرگ، سل تا لا، لا تا سي و فا تا سل. حال اگر فاصله بين دو نت پشت سر هم نيم پرده باشد، به آن فاصله دوم كوچك مي گويند. پس مي تا فا و سي تا دو مي شود دوم كوچك. ممكن است اين فاصله از وجود يك علامت تغيير دهنده پديد آيد، مثلا، دو تا ر بمل، كه باز هم مي شود دوم كوچك. در نتيجه در مي يابيم آنچه اهميت دارد محاسبه عددي نت ها نسبت به هم و همينطور محاسبه مجموع پرده ها و نيم پرده هاي ميان آن هاست. اگر فاصله دو تا ر بيشتر از يك پرده شود و يك و نيم پرده گردد، يعني از دو تا ر ديز، به آن فاصله دوم افزوده مي گوييم. از سل تا لا ديز هم به همين شكل است.

ابتدا مي گوييم، از سل تا لا مي شود دو نت، و سپس حساب مي كنيم كه بين اين دو نت چند نيم پرده وجود دارد، دو نيم پرده. و اينكه با اضافه شدن علامت ديز، به چه فاصله اي تبديل مي شود. سه نيم پرده، پس از سل تا لا ديز مي شود، دوم افزوده.

ادامه دارد...

 

[Eyna.sh]

ادامه:

از سل بمل تا لا، از سل تا لا مي شود دو نت و فاصله يك پرده، ولي با قرار گرفتن علامت بمل جلوي سل، نيم پرده به فاصله اضافه مي شود و در نهايت مي شود، دوم افزوده. از سل تا سي، مي شود سه نت يعني، سل، لا و سي.

فاصله ميان آن ها دو پرده است، پس از سل تا سي مي شود سوم بزرگ. از دو تا مي هم مانند مثال قبلي است. سه نت و دو پرده كه مي شود، سوم بزرگ. از دو تا فا، چهار نت و دو و نيم پرده. براي اين فاصله مي گوييم، چهارم درست. پس چهارم درست، فاصله چهار نتي است كه دو و نيم پرده ميان آن ها وجود دارد. از دو تا سل هم مانند مورد قبلي است. پنج نت و سه و نيم پرده كه مي شود، پنجم درست. از دو تا لا، مي شود شش نت و چهار و نيم پرده كه مي شود، ششم بزرگ. از دو تا سي، هفت نت و پنج و نيم پرده كه مي شود هفتم بزرگ و از دو تا دو، هشت نت و شش كه مي شود، هشتم درست.

اين فواصل ممكن است از هر نتي شروع شوند، مهم آنست كه بين آن دو چند نت فاصله است و همچنين چند پرده يا نيم پرده ميان آن ها وجود دارد. در نهايت، حالت هاي زير بدست مي آيد. نتيجه فاصله پرده فاصله نت ها از هم يكم درست يا همصدا صفر يا شش يك دوم بزرگ يك دو سوم بزرگ دو سه چهارم درست دو و نيم چهار پنجم درست سه و نيم پنج ششم بزرگ چهار و نيم شش هفتم بزرگ پنج و نيم هفت هشتم درست يا يكم يا هنگام يا اكتاو شش هشت و همچنين: هرگاه به يك فاصله بزرگ نيم پرده اضافه شود، به يك فاصله افزوده تبديل مي شود. دو تا مي ديز، مي شود سوم افزوده. هرگاه به يك فاصله درست نيم پرده اضافه شود، به يك فاصله افزوده تبديل مي شود.

دو تا سل ديز، مي شود پنجم افزوده. هرگاه به يك فاصله افزوده نيم پرده اضافه شود، به يك فاصله افزوده تر تبديل مي شود. دو تا سل ديز ديز، مي شود پنجم افزوده تر. در اين حالت مي گوييم، سل دابل ديز ## Sol هرگاه از يك فاصله بزرگ نيم پرده كم شود، به يك فاصله كوچك تبديل مي شود. دو تا مي بمل، مي شود سوم كوچك.
هرگاه از يك فاصله درست نيم پرده كم شود، به يك فاصله كاسته تبديل مي شود. دو تا سل بمل، مي شود پنجم كاسته. هرگاه از يك فاصله كوچك نيم پرده كم شود، به يك فاصله كاسته تبديل مي شود. دو تا مي بمل بمل مي شود سوم كاسته.
در حالت بالا، اصطلاحا مي گوييم، مي دابل بمل Mi bb بخش فواصل، بخش مفصلي در موسيقي است كه ادامه آن را در شماره آينده پي خواهيم گرفت.

 

[Eyna.sh]

توضیحات کامل:

در ابتدا بايد گفت كه هر علمي مختصات مربوط به خود را دارد . علم مورد نظر ما يعني موسيقي نيز از اين مورد مستثني نمي باشد علم موسيقي علم نت خواني مي باشد و لازمه ضروري براي هنرجوياني كه پا در راه يادگيري مي گذارند مي باشد . ما سعي كرديم در قسمت هايي كه تهيه كرده ايم اين علم را به ساده ترين زبان به هنرجويان آموزش دهيم .

نت خواني:


الفباي موسيقي نت مي باشد ...


تعريف نت : علامتي است كه بوسيله آن صداهاي موسيقايي نوشته شده ، سپس خوانده و اجرا مي شود.
براي بيان نت دو نظام وجود دارد:

نظام هجايي Do Re Mi Fa Sol La Si
نظام الفبايي C D E F G A B سي لا سل فا مي ر دو

خطوط حامل : پنج خط موازي و با فاصله معين و يكسان نسبت به هم مي با شد كه نت ها بر روي خطوط و ما بين خطوط قرار مي گيرند و خطوط حامل را از پايين به بالا مي شماريم.

انواع نت ها:
توضيحات مختصر:
نت گرد:
واحد کشش در موسیقی است به این معنی که کشش زمانی نت های دیگر نسبت به این نت سنجیده میشود.
نت سفید:
این نت معادل 2/1 کشش زمانی نت گرد می باشد.
نت سیاه:
این نت معادل 4/1 کشش زمانی نت گرد و 2/1 کشش زمانی نت سفید می باشد.
نت چنگ:
معادل 8/1 کشش نت گرد یا 2/1 کشش نت سیاه است.
نت دولا چنگ:
معادل 16/1 کشش نت گرد یا 2/1 کشش نت چنگ است.

توضيحات كامل نت ها:

نت گرد یا نت کامل: به صورت دایره ای در خطوط حامل ظاهر می شود و این نت در میزان 4/4 به اندازه 4 ضرب ادامه پیدا می کند یا کشیده می شود. نت گرد واحد مبنایی است برای دیگر نت ها؛ به این معنی که میزان کشش دیگر نت ها نسبت به این نت سنجیده می شود.

نت سفید یا نت ½ : از لحاظ ارزش زمانی، ½ نت گرد محسوب می شود. نت سفید به صورت یک دایره و یک خط راست در خطوط حامل قرار می گیرد. این خط راست می تواند در سمت راست به سوی بالا یا در سمت چپ به سوی پایین کشیده شود. در یک میزان 4/4، صدای نت سفید به اندازه 2 ضرب ادامه پیدا می کند.

نت سیاه یا نت ¼: از لحاظ ارزش زمانی، ¼ نت گرد محسوب می شود. یک دایره سیاه رنگ تو پر که یک خط مستقیم از یک سمت ان به یک سو کشیده شده است. در یک میزان 4/4، صدای نت سیاه معادل 1 ضرب خواهد بود.

نت چنگ: از لحاظ ارزش زمانی، 1/8 نت گرد محسوب می شود. در یک میزان 4/4، صدای نت سیاه معادل ½ ضرب خواهد بود. نت چنگ شبیه به نت سیاه است، با این تفاوت که در انتهایش چیزی شبیه به یک دم یا یک پرچم نیز وجود دارد که به سمت خطوط حامل خمیده می شود.

نکته: دو نت چنگ یا بیشتر به وسیله یک خط افقی از پایین یا از بالا به یکدیگر مطابق شکل متصل می شوند.

نت دولا چنگ: ارزش زمانی اش 1/16 نت گرد است و در یک میزان 4/4 صدای نت دولاچنگ معادل ¼ خواهد بود. نت دولاچنگ شبیه به نت چنگ است با این تفاوت که در انتهایش دو پرچم دارد.

نکته: نت های دولاچنگ با دو خط افقی موازی به یکدیگر متصل می شوند.

توضيحات كامل سكوت ها:

سکوت گرد یا سکوت کامل: یک مستطیل سیاه رنگ که از خط حامل دوم به پایین آویزان است. از لحاظ ارزش زمانیف معدل نت گرد است. هرچند که در موقعیت هایی به معنای سکوت در کل میزان است حتی اگر نت گرد به معنای این میزان کشش نباشد. برای مثال در میزان ¾ نت گرد نمی تواند استفاده شود، چون برای یک میزان زیادی بزرگ است. با این وجود سکوت گرد (سکوت کامل) گاهی برای نشان دادن سکوت در کل میزان مورد استفاده قرار می گیرد.

سکوت سفید: یک مستطیل سیاه رنگ که روی خط حامل سوم به سمت بالا می نشیند و ارزش زمانی اش به اندازه نت سفید می باشد.

سکوت سیاه یا ½: یک علامت منحصر به فرد که شبیه پرنده ایست که به یک سو به پرواز در آمده است. گاهی این علامت به شکل آینه تصویر "سکوت چنگ" نشان داده می شود.

سکوت چنگ: یک خط اریب که در انتهایش چیزی شبیه به پرچم به سمت چپ و مابین خطوط حامل دوم و سوم کشیده شده است. ارزش زمانی سکوت چنگ معادل نت چنگ است.

سکوت دولاچنگ: شبیه به سکوت چنگ با این تفاوت که یک پرچم دیگر در زیر پرچم اول و مابین خطوط حامل سوم و چهارم کشیده شده است. ارزش زمانی سکوت دولاچنگ معادل نت دولاچنگ است.

• هنگامی که یک نقطه در کنار یک نت یا یک سکوت قرار می گیرد، باید به اندازه نصف ارزش زمانی نرمال نت بیشتر ادامه پیدا کند. برای مثال: یک نقطه در کنار نت سفید، به این معنی است که آن نت باید به اندازه 3/2 یک نت سفید معمولی ادامه پیدا کند. از آنجایی که یک نت سفید در میزان 4/4 معادل دو ضرب می باشد، پس با یک نقطه در کنارش این نت باید 3 ضرب ادامه پیدا کند.
• 
  
• نت ها و سکوت هایی با زمان های کوتاهتر نیز وجود دارند، که از همان الگوی نتهای چنگ و دولا چنگ پیروی می کنند.

خطوط حامل:

درحالت كلي نت ها به چهار صورت بر روي خطوط حامل قرار مي گيرند


1_ پنج نت بر روي خطوط قرار مي گيرد
2 _چهار نت بين خطوط قرار ميگيرد
3_يك نت از پايين چسبيده به خط اول قرار مي گيرد
4_يك نت از بالا چسبيده به خط پنجم قرار مي گيرد

خطوط اضافه : گستره صدايي ما بيشتر از اين 11 نت مي باشد كه براي دستيابي به آن از خطوط اضافه كمك مي گيريم .

 

[Eyna.sh]

خطوط اضافه:
كليد :

علامتي است كه سمت چپ خطوط حامل قرار مي گيرد و نام و موقعيت نت را روي خطوط حامل مشخص مي كند

انواع كليد در موسيقي:
كليد سل كليد فا كليد دو

كليد سل:

SHAPE \* MERGEFORMAT در ساز گيتار تنها كليد سل است كه كاربرد دارد


هنگامي كه اين كليد اول خطوط حامل قرار مي گيرد ، نتي كه روي خط دوم حامل قرار مي گيرد سل نام دارد

كشش نت در موسيقي:
به مدت زمان ماندگاري صداي هر نت كشش نت گفته مي شود

سكوت در موسيقي :
نبودن صدا..... كه معادل هر كشش نت سكوتي وجود دارد

ريتم :
به كارگيري انواع كشش ها و سكوتها ( ضرب آهنگ ) به طوري كه از نظر زماني با هم هماهنگ باشند

ضرب در موسيقي :
واحدي زماني در موسيقي مي باشد كه به كمك آن كشش ها سوكتها را در موسيقي اجرا مي كنيم . ضرب را ميتوانيم با شمارش بوسيله حركات رفت و برگشت دست يا پا نگهداريم

سلفژ (یا سلفاژ) چیست؟

سلفژ در تعریف متعددی بیان می‌شود. سلفژ را می توان خواندن یک سری نت ها به صورت پی در پی و پشت سر هم و با رعایت قوانین نت ها و سکوت ها و ... معرفی کرد. پایهء یادگیری سلفژ دانستن ارزش زمانی هر نت است و در کنار این باید ارزش زمانی هر سکوت را نیز بدانیم. دربارهء ارزش زمانی نت ها در پست های بعدی بیشتر صحبت خواهیم کرد.

 

[Eyna.sh]

تعاريف كوتاهي از سلفژ:

الف:مهمترين عاملي كه به معناي اعم ، پايه و اساس جدي در اموزش موسيقي به شمار ميرود سلفژ است كه از دو قسمت عمده تشكيل ميشود :

1- قسمت عملي 2- قسمت نظري

قسمت عملي شامل خواندن و تلفظ نتها به شكل اوازي و به شكل وزن خواني است و قسمت نظري شامل شناخت كليه علامتها و قواعدي است كه در طي قرنها به منظور اجراي دقيق موسيقي به تدريج ابداع شده و تكامل يافته است تا بتوان شناخت هنري را كه واقعيتي دروني است و بيشتر جنبه عاطفي دارد با اين علامتها و قواعد به شناخت علمي تبديل كرد.

ب : تقسيمات صداي انسان

1- سوپرانو :صداي زير زنانه
2-متسو سوپرانو : صداي متوسط زنانه
3-كنترالتو : صداي بم زنانه
4- تنور : صداي زير مردانه
5- باريتون : صداي بم يا صداي متوسط مردانه
6- باس : صداي بم مردانه و بهترين صداي مردانه

در هنگام نوازندگي يا خوانندگي اواز سكوتها را بايد اجرا كرد به صورت نخواندن نت و ساكت شدن ولي در ابتدا براي اموزش سلفژ ما باديدن علامت سكوت ، سكوت نميكنيم بلكه به جاي ان كلمه اوم ميگوييم و به اندازه ارزش زماني سكوت انرا ادامه ميدهيم.
مثال: سكوت گرد را با هم اجرا كنيم : بايد 4 ضرب پا اجرا كنيم و و كلمه اوم را تا پايان 4 ضرب پا ادامه دهيم.

نكته: براي درك بيشتر ارزش زماني نتها ميتوانيم اينگونه بيان كنيم كه اگر نت گرد 4 ثانيه در يك قطعه موسيقي طول بكشد نت سفيد 2 ثانيه و نت سياه 1 ثانيه طول خواهد كشيد.

​

خواندن نتها با اجراي صداي ان نت را كانتات گويند و خواندن نت بدون اجراي صدا و فقط گفتن نام انرا پارلات گويند
شما بايد توانايي خواندن بي صداي نتها را پيدا كنيد و نتهايي كه به شما داده ميشود را با تمپوي مشخص بخوانيد و بعد كم كم قدرت نت خواني خود را افزايش دهيد بطوريكه نت بعدي را هم در ذهن داشته باشيد و اگر كسي نت بعديِ نتي را كه شما خوانده ايد با دست بپوشاند شما باز هم انرا بخوانيد.

مساله ديگري كه اينجا بياد خاطر نشان كرد مساله فركانس گيري است كه شما بايد با سازي كه در اختيار داريد اين كار را انجام دهيد كه البته ما در اينجا فركانس گيري با پيانو را توضيح ميدهيم.

فركانس گيري چهار مرحله دارد:
1- شنيدن صداي نت اجرا شده
2- اجراي ان در ذهن
3- اجراي ان با صدا
4-تطابق دادن هر چه بيشتر صداي خود با صداي ساز كه در فضا باقي مانده است